Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Lokaiahn Pohnpei
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • nwt pp. 2110-2114
  • A3 Ia Duwen Paipel Eh Wiawihda ong Kitail

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • A3 Ia Duwen Paipel Eh Wiawihda ong Kitail
  • Paipel—Kawehwehn Sampah Kapw
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • SOUNNTING KAN KIN PERE MAHSEN EN KOHT
  • WIAWIHDAHN POAHSOANPEN KAWEHWEHN PALIEN PAIPEL NI LOKAIAHN IPRU OH KRIHS
  • Paipel Pitsang nan Songosong kan en Wekidala Rohng me Mi Loale
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Wehipokon)—2016
Paipel—Kawehwehn Sampah Kapw
A3 Ia Duwen Paipel Eh Wiawihda ong Kitail

A3

Ia Duwen Paipel Eh Wiawihda ong Kitail

Sounwiahda Paipel pil wia emen me kin pere Paipel. Ih me ketin kahrehiong mahsen pwukat en kileldi:

“Mahsen en atail Koht kin mihmi kohkohlahte.”—Aiseia 40:8.

Mahsen wet mehlel, mendahki rahnwet sohte doaropwehn Paipel en mahs en Nting Sarawi kan ni Lokaiahn Ipru oh Aramaika de Nting Sarawi kan en Kristian ni Lokaiahn Krihs me tepin ntingdi. Kahrehda ia duwen atail kak kamehlele me audepen Paipel me kitail naineki rahnwet uhdahn pahrekiong nting sarawi kan me tepin wiawihda mahso?

SOUNNTING KAN KIN PERE MAHSEN EN KOHT

Ma kitail pahn tehkpene duwen tiahk en mahs ehu me Koht ketin koasoanehdi, e pahn sewese kitail en sapengala peidek wet ong me pid Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru. Koht ketin mahsanih me nting sarawi kan en kin pwurupwurehng ntingdi.b Karasepe, Siohwa ketin kaweidki me nanmwarki en Israel kan en ntingihedi audepen Kosonnedo ong pein irail. (Deuderonomi 17:18) Patehng met, Koht ketikihong mehn Lipai kan pwukoa en pere Kosonnedo oh padahkihong aramas ako. (Deuderonomi 31:26; Nehmaia 8:7) Mwurin mehn Suhs ko ar kalipilipala Papilon, pwihn en sounnting kei (Sopherim), wiawihda. (Esra 7:6) Kedekedeo, sounnting ko ntingihedi copy tohto en pwuhk 39 ko en Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru.

Sang ahnsowo kohdo, sounnting kan kin pwurupwurehng ntingihedi ni kanahieng pwuhk pwukat. Erein ahnsou kan nanpwungen pahr 500 lel pahr 1500, sounnting en mehn Suhs kei me adaneki Masoretes kin pousehlahte wia met. Doaropwehn Paipel en mahs en Masoretic me keieu werei iei Leningrad Codex oh e wiawihda mpen pahr 1008 de 1009. Ahpw, mpen pahr 1950, ekei doaropwehn Paipel en mahs de kisin tehn doaropwe kei me kisehn mepwukat meh 220 samwa dierekda nanpwungen doaropwe limilimpene kan en Dead Sea Scrolls. Doaropwehn Paipel en mahs ko daulih sounpar kid wereisang Leningrad Codex. Kapahrekpenehn doaropwe limilimpene kan en Dead Sea Scrolls oh Leningrad Codex kin kasalehda ire kesempwal ehu: Nan doaropwe limilimpene kan en Dead Sea Scrolls, mie kisin wekidekla keite ni lepin lokaia kan, ahpw kisin wekidekla ko sohte kin kasapwungehla audepen rohngo.

A ia duwen pwuhk 27 ko en Nting Sarawi kan en Kristian ni Lokaiahn Krihs? Ekei sapwellimen Sises Krais wahnpoaron ko iangahki ekei sapwellime tohnpadahk ko me tepin ntingihada pwuhk pwukat. Tepin Kristian ko idawehn koasoandi en sounnting en mehn Suhs ko, ni arail wiahda copy tohto en pwuhk ko. (Kolose 4:16) Mendahki nanmwarki en Rom Diocletian oh meteikan kin song en kauwehla pwuhk ko koaros sang ni mwehin tepin Kristian ko, miehte doaropwehn Paipel en mahs de kisin tehn doaropwe kei me kisehn mepwukat meh kid kei mihmihte leledo atail ahnsou.

Nting en Kristian ko pil kawehwehdi ni lokaia teikan. Tepin kawehwehn kan en Paipel kin iangahki lokaiahn mahs kan me duwehte lokaiahn Armenia, Copt, Idiopia, Georgia, Latin, oh Siria.

WIAWIHDAHN POAHSOANPEN KAWEHWEHN PALIEN PAIPEL NI LOKAIAHN IPRU OH KRIHS

Kaidehn nting kan nan copy koaros en Paipel en mahs kin duwepenehte. Eri ia duwen atail kak ese dahme tepin nting ko uhdahn koasoakoasoia?

Pwehn karasahda met, medewehla ma sounpadahk men ndaiong tohnsukuhl 100 ren pwurehng ntingihada irelaud en pwuhk ehu. Mehnda ma uhdahn irelaudo salongala mwuhr, ma re kapahrekihpene copy 100 ko, e pahn kasansalehda dahme uhdahn ntingdi nan irelaudo. Mehnda ma emenemen tohnsukuhl ko pahn sapwungala, irail koaros sohte pahn kak wiahda soangen sapwung kohte. Ni ahlohte, ni semen kan ar kin kapahrekihpene kisin tehn doaropwe kei me kisehn Paipel en mahs oh copy en doaropwehn Paipel en mahs kid kei, re kak diarada sapwung kan me sounnting men wiahda oh esehda dahme uhdahn ntingdi.

“Kitail kak kamehlele me sohte pwuhken mahs ehu me aramas wiahda copy me uhdahn pwung duwehte Paipel”

Ia uwen atail kak kamehlele me dahme ntingdi nan Paipel nin tapio kin pwungiong dahme kitail kin wadek rahnpwukat? Semen men me adaneki William H. Green koasoaiahki Palien Paipel ni lokaiahn Ipru: “Kitail kak kamehlele me sohte pwuhken mahs ehu me aramas wiahda copy me uhdahn pwung duwehte Paipel.” Me pid Nting Sarawi kan en Kristian ni Lokaiahn Krihs, de me ekei pil kin kahdaneki Kadehde Kapw, semen en Paipel men me adaneki F. F. Bruce ntingihedi: “Mehn kadehde ong neitail Kadehde Kapw, uhdahn laudsang mehn kadehde en pwuhk teikan me sounnting ndand kan ntingihada, me sohte me kin peikasalki.” E pil nda: “Ma Kadehde Kapwo wia pwuhk kei me kaidehn kisehn Paipel, aramas akan uhdahn sohte pahn peikasalki.”

Palien Paipel ni lokaiahn Ipru nan dead sea scrolls

Irelaud 40 en pwuhken Aiseia nan Dead Sea Scrolls (sang pahr 125 B.C.E. lel pahr 100 B.C.E.)

Ni arail kapahrekihong doaropwehn Paipel en Ipru en mahs me wiawihda sounpar kid mwuri, kisin wekidekla keite me dierek, ahpw mehlel me pid sipehl en lepin lokaia kan

Palien Paipel ni lokaiahn Ipru nan Aleppo Codex

Irelaud 40 en pwuhken Aiseia nan Aleppo Codex, doaropwehn Paipel en mahs kesempwal kan en Hebrew Masoretic sang pahr 930

Palien Paipel ni lokaiahn Ipru: Kawehwehn Sampah Kapw en Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru (New World Translation of the Hebrew Scriptures) (1953-1960) poahsoankihda Biblia Hebraica, me Rudolf Kittel ntingihada. Sangete ahnsowo, Biblia Hebraica kapw wiawihda me duwehte, Biblia Hebraica Stuttgartensia oh Biblia Hebraica Quinta, oh mepwukat kin doadoahngki ire kan me semen kan ropada nan doaropwe limilimpene en Dead Sea Scrolls oh doaropwehn mahs teikan. Semen kan doadoahngki Leningrad Codex pwehn ntingihada pwuhken Paipel kan, iangahki nting tikitik kan me mi pah me kin kasalehda lepin lokaia kan me kin pahrekiong dahme kadoadoahk nan nting kan me duwehte Samaritan Pentateuch, Dead Sea Scrolls, Greek Septuagint, Aramaic Targums, Latin Vulgate, oh Syriac Peshitta. Biblia Hebraica Stuttgartensia oh Biblia Hebraica Quinta me re doadoahngki pwe ren pwurehng kaunopada Kawehwehn Sampah Kapw (New World Translation) wet.

Palien Paipel ni lokaiahn Krihs: Nanpwungen pahr 1853 oh 1881, semen kan B. F. Westcott oh F.J.A. Hort kapahrekihpene doaropwehn Paipel en mahs kan oh kisin tehn doaropwe kei me kisehn mepwukat ni ara kaunopada kawehwehn palien Paipel ni lokaiahn Krihs me re medewe me pahn kak keieu duwehte dahme tepin ntingdi ko. Mpen pahr 1950, Pwihn en Kawehwehn Paipel en Sampah Kapw doadoahngki kawehwe wet pwehn wiahda neirail kawehwehn Paipelo. Re pil doadoahngki doaropwehn Paipel en mahs teikan me wiawihkihda papairus, me kakete kohsang pahr 100 samwa oh 200 samwa. Sangete ahnsowo, doaropwehn Paipel en mahs tohto me wiawihkihda papairus pil dierekda. Patehng met, pwuhk kan me duwehte me Nestle oh Aland wiahda de me United Bible Societies wiahda kin kasalehda soahng kapw kan me semen kan kin ropada. Ekei soahng kan me re diarada nan roporop wet pil kadoadoahk nan Paipel wet.

Sang dahme ntingdi nan nting ko, e sansal me ekei ire kan nan Nting Sarawi kan en Kristian ni Lokaiahn Krihs me dierek nan kawehwehn mahs kan, me duwehte King James Version, sohte uhdahn mi nan Nting Sarawi kan nin tapio, ahpw sounnting kan me pein kapatahiong ire pwukat. Koasoandi en mwomwen iretikitik kan wiawidahr mpen pahr 1550, oh pali laud en kawehwehn Paipel kan kin pwakih koasoandi wet. Kahrehda mie iretikitik kan me sohte audepe me duwehte Madiu 17:21; 18:11; 23:14; Mark 7:16; 9:44, 46; 11:26; 15:28; Luk 17:36; 23:17; Sohn 5:4; Wiewia 8:37; 15:34; 24:7; 28:29; oh Rom 16:24. Nan kawehwe wet, ni wasa kan me audepen iretikitik kan kohsang, mie kilel ehu me kin kasalehda me mie nting tikitik kan me ntingdi pah.

Me pid ire reirei en kaimwiseklahn Mark 16 (iretikitik 9-20), ire mwotomwot en kaimwiseklahn Mark 16, oh ire kan me kileldi nan Sohn 7:53–8:11, e sansal me iretikitik pwukat koaros sohte mi nan tepin doaropwehn Paipel en mahs ko. Ihme kahrehda ire sapwung pwukat sohte iang mi nan kawehwe wet.c

Mie wekidekla me wiawi ong ekei nting kan pwehn audaudki lepin lokaia kan me semen kan kamehlele me uhdahn mie nan tepin nting kan. Karasepe, nin duwen me ekei doaropwehn mahs kan kasalehda, Madiu 7:13 mahsanih: “Kumwail keid nan ewen kehl wetikitik, pwehki ewen kehl tehlap oh ahl tehlap kin kolahng kasohrala.” Nan kawehwehn mwowe kan en Kawehwehn Sampah Kapw en lokaiahn wai, “ewen kehl” sohte iang mi nan iretikitiko. Ahpw, mwurin ar doula wia roporop nan doaropwehn mahs kan, e sansal me “ewen kehl” uhdahn mi nan dahme tepin ntingdio. Ihme kahrehda met kapatapatong nan kawehwehn Paipel wet. Mie soangsoangen wekidekla kan me wiawihda. Ahpw, mepwukat wiahte kisin wekidekla kei oh re sohte wekidala rongen Mahsen en Koht.

Doaropwehn Paipel en mahs me wiawihkihda papairus

Doaropwehn Paipel en mahs me wiawihkihda papairus sang mpen pahr 200 me kasalehda 2 Korint 4:13–5:4

a Sang wasaht kohdi, e pahn uhd pwarada nin duwen Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru.

b Ehu kahrepe me doaropwehn Paipel en mahs ko anahne pwurupwurehng ntingda iei pwehki re kin ntingdi pohn soahng kan me kin ohla mwuhr.

c Pwehn kalaudehla omw wehwehki dahme kahrehda ire pwukat sapwung, ke kak kilang nting tikitik kan me mi pah nan New World Translation of the Holy Scriptures—With References, me wiawihda nan pahr 1984.

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Lokaiahn Pohnpei
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share