Miłość i sprawiedliwość w starożytnym Izraelu (część 1 z 4)

1, 2. (a) Czego wszyscy pragniemy? (b) Czego możemy być pewni?

WSZYSCY chcemy być kochani. I wszyscy chcemy, żeby traktowano nas sprawiedliwie. Jeśli cały czas spotykamy się z oziębłością i doznajemy niesprawiedliwości, możemy czuć się nic niewarci i stracić nadzieję na poprawę swojej sytuacji.

² Jehowa wie, że tęsknimy do miłości i sprawiedliwości (Ps. 33:5). Możemy być pewni, że On bardzo nas kocha i chce, żebyśmy byli traktowani sprawiedliwie. Widać to wyraźnie, kiedy przyjrzymy się Prawu, które dał przez Mojżesza narodowi izraelskiemu. Jeśli jesteś przygnębiony z powodu złego traktowania, które cię spotyka, przeanalizuj, jak Prawo Mojżeszoweb świadczy o trosce Jehowy o Jego lud.

3. (a) Co zgodnie z Rzymian 13:8-10 odkrywamy, kiedy lepiej poznajemy Prawo Mojżeszowe? (b) Na jakie pytania odpowie ten artykuł?

³ Kiedy lepiej poznajemy Prawo Mojżeszowe, odkrywamy ciepłe uczucia naszego kochającego Boga, Jehowy (odczytaj Rzymian 13:8-10). W tym artykule przyjrzymy się kilku prawom danym Izraelitom i odpowiemy na pytania: „Dlaczego można powiedzieć, że Prawo opierało się na miłości i zachęcało do sprawiedliwości? Jak osoby sprawujące władzę miały na jego podstawie wymierzać sprawiedliwość? Kogo ono chroniło?”. Odpowiedzi na te pytania dadzą nam nadzieję, pokrzepią nas i przybliżą do naszego kochającego Ojca (Dzieje 17:27; Rzym. 15:4).

KODEKS PRAWNY OPARTY NA MIŁOŚCI

4. (a) Dlaczego można powiedzieć, że Prawo Mojżeszowe było oparte na miłości? (b) Jakie dwa przykazania wyróżnił Jezus w słowach zapisanych w Mateusza 22:36-40?

⁴ Można powiedzieć, że Prawo Mojżeszowe opierało się na miłości, ponieważ miłość jest podstawą wszystkiego, co robi Jehowa (1 Jana 4:8). Fundamentem tego kodeksu prawnego są dwa przykazania — żeby kochać Boga oraz kochać bliźniego (Kapł. 19:18; Powt. Pr. 6:5; odczytaj Mateusza 22:36-40). Dlatego możemy się spodziewać, że każdy z ponad 600 przepisów składających się na Prawo, odzwierciedla jakiś aspekt miłości Jehowy. Przyjrzyjmy się kilku przykładom.

5, 6. Czego Jehowa oczekuje od mężów i żon i co wie na ich temat? Podaj przykład.

⁵ Bądź lojalny względem współmałżonka i troszcz się o swoje dzieci. Jehowa chce, żeby miłość łącząca męża i żonę była silna i trwała (Rodz. 2:24; Mat. 19:3-6). Jedną z najgorszych rzeczy, jakie ktoś może zrobić swojemu współmałżonkowi, jest zdrada. Nic dziwnego, że siódme z Dziesięciu Przykazań zakazywało dopuszczania się cudzołóstwa (Powt. Pr. 5:18). Jest to grzech „przeciwko Bogu” i okrutny cios dla współmałżonka (Rodz. 39:7-9). Ofiara zdrady może odczuwać wynikający z niej ból przez długie lata.

⁶ Jehowa doskonale wie, jak mąż i żona odnoszą się do siebie nawzajem. Bardzo Mu zależało, żeby izraelskie żony były dobrze traktowane. Mąż, który szanował Prawo, kochał swoją żonę i nie rozwiódłby się z nią z błahych powodów (Powt. Pr. 24:1-4; Mat. 19:3, 8). Ale jeśli pojawił się poważny problem i doszło do rozwodu, to miał dać żonie dokument rozwodowy. Dokument ten chronił kobietę przed oskarżeniami o niemoralność. Wydaje się, że zanim mąż wręczył go żonie, musiał się skonsultować ze starszymi miasta. Dzięki temu starsi mieli okazję pomóc takiej parze ocalić małżeństwo. Jeśli Izraelita rozwodził się z żoną z samolubnych powodów, Jehowa nie zawsze interweniował na przykład przez starszych czy proroków. Ale widział łzy wylane przez skrzywdzoną kobietę i sam odczuwał jej cierpienie (Malach. 2:13-16).

7, 8. (a) Jakie polecenie Jehowa dał rodzicom? (Zobacz ilustrację na stronie tytułowej). (b) Jakie wnioski możemy wyciągnąć?

⁷ Z Prawa dowiadujemy się również, że Jehowa szczerze interesuje się dobrem dzieci. Nakazał rodzicom dbać nie tylko o ich potrzeby fizyczne, ale również duchowe. Mieli wykorzystywać każdą okazję, żeby pomagać dzieciom rozumieć i cenić Prawo Jehowy oraz uczyć się kochać Jego samego (Powt. Pr. 6:6-9; 7:13). Bóg ukarał Izraelitów między innymi za to, że okrutnie traktowali dzieci (Jer. 7:31, 33). Rodzice mieli pamiętać, że dzieci nie są ich własnością, którą mogą zaniedbywać albo źle traktować, tylko darem od Jehowy, który należy cenić (Ps. 127:3).

⁸ Wnioski: Jehowa uważnie się przygląda relacjom między współmałżonkami. Chce, żeby rodzice kochali swoje dzieci, i rozliczy ich z tego, jak je traktują.

9-11. Dlaczego Jehowa ustanowił prawo zakazujące pożądania?

⁹ Nie pożądaj. Ostatnie z Dziesięciu Przykazań zabraniało pożądania, czyli rozwijania w sobie pragnienia posiadania czegoś, co jest cudzą własnością (Powt. Pr. 5:21; Rzym. 7:7). Jehowa ustanowił to prawo, żeby udzielić ważnej lekcji — Jego słudzy muszą strzec swoich serc, czyli myśli i uczuć. On wie, że niegodziwe myśli i uczucia prowadzą do niegodziwych uczynków (Prz. 4:23). Gdyby Izraelita pozwolił, żeby w jego sercu rozwinęły się niewłaściwe pragnienia, to mógłby też zacząć niewłaściwie traktować innych. W taką pułapkę wpadł król Dawid. Na ogół postępował dobrze. Ale pewnego razu doszło do sytuacji, kiedy zaczął pożądać żony innego mężczyzny. Wskutek tego pragnienia zgrzeszył (Jak. 1:14, 15). Dawid dopuścił się cudzołóstwa, próbował oszukać męża tej kobiety, a potem doprowadził do jego śmierci (2 Sam. 11:2-4; 12:7-11).

¹⁰ Jehowa wiedział, kiedy jakiś człowiek łamał przykazanie dotyczące pożądania — przecież potrafi czytać w sercach (1 Kron. 28:9). To prawo mobilizowało ludzi, żeby unikali myśli prowadzących do złych czynów. Jakże mądrym i kochającym Ojcem jest Jehowa!

¹¹ Wnioski: Jehowa widzi więcej niż to, co jest widoczne dla oczu. Widzi, jacy jesteśmy naprawdę w naszych sercach (1 Sam. 16:7). Nie ukryje się przed Nim żadna myśl, żadne uczucie ani uczynek. Szuka w nas dobra i je podsyca. Ale chce też, żebyśmy rozpoznawali i kontrolowali niewłaściwe myśli, zanim popchną nas do niewłaściwych zachowań (2 Kron. 16:9; Mat. 5:27-30).

KODEKS PRAWNY STRZEGĄCY SPRAWIEDLIWOŚCI

12. Czego wyraźnie dowodzi Prawo Mojżeszowe?

¹² Prawo Mojżeszowe wyraźnie dowodzi, że Jehowa kocha sprawiedliwość (Ps. 37:28; Izaj. 61:8). Dał doskonały przykład sprawiedliwego traktowania innych. Kiedy Izraelici stosowali się do danych im praw, Jehowa im błogosławił. Kiedy ignorowali te sprawiedliwe normy, sami na tym cierpieli. Rozważmy dwa inne przykazania.

13, 14. Jakie wymagania zawierały pierwsze dwa z Dziesięciu Przykazań i jak przestrzeganie ich miało przynieść korzyść Izraelitom?

¹³ Oddawaj cześć wyłącznie Jehowie. Pierwsze dwa z Dziesięciu Przykazań wymagały od Izraelitów wielbienia wyłącznie Jehowy i przestrzegały przed oddawaniem czci bożkom (Wyjścia 20:3-6). Nie miało to przynosić korzyści Jehowie, ale Jego ludowi. Jeśli Izraelici byli lojalni wobec Boga, powodziło im się. Kiedy czcili bożki ościennych narodów, źle na tym wychodzili.

¹⁴ Pomyślmy o Kananejczykach. Wielbili martwe bożki zamiast prawdziwego i żywego Boga. Doprowadziło ich to do upadku moralnego (Ps. 115:4-8). Częścią ich kultu były obrzydliwe praktyki seksualne i składanie ofiar z dzieci. Tak samo kiedy Izraelici lekceważyli Jehowę i oddawali cześć bożkom, staczali się pod względem moralnym i krzywdzili swoje rodziny (2 Kron. 28:1-4). Osoby sprawujące władzę odrzucały sprawiedliwe normy moralne Jehowy. Nadużywały swojej pozycji i ciemiężyły słabych (Ezech. 34:1-4). Jehowa ostrzegł Izraelitów, że wykona wyrok na tych, którzy znęcają się nad bezbronnymi kobietami i dziećmi (Powt. Pr. 10:17, 18; 27:19). Natomiast kiedy Jego słudzy byli wobec Niego lojalni i dobrze traktowali jedni drugich, Jehowa im błogosławił (1 Król. 10:4-9).

15. Czego dowiadujemy się o Jehowie?

¹⁵ Wnioski: Kiedy ci, którzy twierdzą, że służą Bogu, lekceważą Jego prawa i szkodzą Jego sługom, nie należy za to winić Jehowy. On nas kocha i wie, kiedy cierpimy wskutek niesprawiedliwości. Odczuwa nasz ból z jeszcze większą siłą niż matka odczuwa ból swojego dziecka (Izaj. 49:15). Chociaż może nie zaingeruje od razu, to jednak we właściwym czasie pociągnie do odpowiedzialności nieokazujących skruchy grzeszników za to, jak traktowali innych.

W JAKI SPOSÓB NALEŻAŁO STOSOWAĆ PRAWO?

16-18. Jakie kwestie regulowało Prawo Mojżeszowe i czego możemy się z tego nauczyć?

¹⁶ Prawo Mojżeszowe miało wpływ na wiele aspektów życia Izraelitów, dlatego tak ważne było, żeby wyznaczeni starsi sądzili lud Jehowy sprawiedliwie. Odpowiadali oni za rozstrzyganie nie tylko spraw religijnych, ale też cywilnych i karnych. Zwróćmy uwagę na następujące przykłady.

¹⁷ Jeśli Izraelita kogoś zabił, nie był automatycznie skazywany na karę śmierci. Starsi w jego mieście mieli zbadać okoliczności zdarzenia i zdecydować, czy należy ją wykonać (Powt. Pr. 19:2-7, 11-13). Zajmowali się też sprawami życia codziennego — dotyczącymi na przykład prawa własności czy sporów między małżonkami (Wyjścia 21:35; Powt. Pr. 22:13-19). Kiedy starsi byli sprawiedliwi, a Izraelici stosowali się do Prawa, wszyscy na tym korzystali i naród przynosił chwałę Jehowie (Kapł. 20:7, 8; Izaj. 48:17, 18).

¹⁸ Wnioski: Jehowa interesuje się każdą dziedziną naszego życia. Chce, żebyśmy byli sprawiedliwi i kochali drugich. Zwraca uwagę na to, co mówimy i robimy — nawet w zaciszu naszego domu (Hebr. 4:13).

19-21. (a) Jak starsi i sędziowie mieli traktować sług Bożych? (b) Jakie przepisy ustanowił Jehowa i czego się z tego uczymy?

¹⁹ Jehowa chciał uchronić swój lud przed zgubnym wpływem otaczających go narodów. Dlatego wymagał od starszych i sędziów, żeby stosowali Prawo bezstronnie. Jednak ci, którzy byli odpowiedzialni za sądzenie, nie mieli traktować ludzi surowo czy bezdusznie. Mieli kochać sprawiedliwość (Powt. Pr. 1:13-17; 16:18-20).

²⁰ Jehowa współczuje swoim sługom, dlatego ustanowił pewne przepisy, żeby chronić ich przed niesprawiedliwością. Na przykład niektóre z nich ograniczały możliwość rzucania fałszywych oskarżeń. Każdy miał prawo wiedzieć, kto go oskarża (Powt. Pr. 19:16-19; 25:1). I zanim uznano kogoś za winnego, zeznania musiało złożyć co najmniej dwóch świadków (Powt. Pr. 17:6; 19:15). A co z osobą, która popełniła przestępstwo, ale widział to tylko jeden świadek? Osoba taka nie mogła myśleć, że wszystko ujdzie jej płazem. Jehowa widział, co się wydarzyło. W rodzinach to ojcowie sprawowali władzę, ale ta władza miała pewne ograniczenia. W niektóre problemy rodzinne mieli się zaangażować starsi miasta i to oni podejmowali ostateczną decyzję (Powt. Pr. 21:18-21).

²¹ Wnioski: Jehowa daje doskonały wzór — zawsze postępuje sprawiedliwie (Ps. 9:7). Nagradza tych, którzy przestrzegają Jego przykazań, i karze tych, którzy nadużywają swojej władzy (2 Sam. 22:21-23; Ezech. 9:9, 10). Może się wydawać, że niektórzy grzeszą bezkarnie, ale w odpowiednim czasie Jehowa wymierzy sprawiedliwość (Prz. 28:13). Jeśli nie okażą skruchy, szybko przekonają się, że „straszna to rzecz wpaść w ręce Boga żywego” (Hebr. 10:30, 31).

KOGO CHRONIŁO PRAWO?

22-24. (a) Kogo chroniło Prawo i co nam to mówi o Jehowie? (b) Jakie ostrzeżenie znajdujemy w Wyjścia 22:22-24?

²² Prawo chroniło tych, którzy sami nie byli w stanie się bronić, na przykład sieroty, wdowy i cudzoziemców. Sędziowie otrzymali polecenie: „Nie wypaczaj sprawiedliwości, gdy jest rozstrzygana sprawa osiadłego wśród was cudzoziemca lub sieroty. I nie bierz w zastaw szaty wdowy” (Powt. Pr. 24:17). Jehowa okazał osobiste zainteresowanie najbardziej bezbronnym członkom społeczności i karał tych, którzy źle ich traktowali (odczytaj Wyjścia 22:22-24).

²³ Prawo chroniło też członków rodziny przed nadużyciami seksualnymi — zabraniało wszelkich form kazirodztwa (Kapł. 18:6-30). W przeciwieństwie do ludzi z otaczających Izraelitów narodów, którzy tolerowali, a nawet akceptowali tę praktykę, słudzy Jehowy mieli się na nią zapatrywać tak jak On, czyli jak na coś odrażającego.

²⁴ Wnioski: Jehowa chce, żeby osoby, które wyznaczył do odpowiedzialnych zadań, z miłością interesowały się ludźmi powierzonymi ich opiece. Nienawidzi przestępstw o charakterze seksualnym i chce mieć pewność, że wszyscy — zwłaszcza bezbronni — będą chronieni i sprawiedliwie traktowani.

PRAWO — „CIEŃ MAJĄCYCH NADEJŚĆ DÓBR”

25, 26. (a) Dlaczego można powiedzieć, że miłość i sprawiedliwość są jak oddychanie i życie? (b) Co omówimy w kolejnym artykule z tej serii?

²⁵ Miłość i sprawiedliwość są jak oddychanie i życie — jedno nie może istnieć bez drugiego. Kiedy jesteśmy przekonani, że Jehowa sprawiedliwie nas traktuje, jeszcze bardziej Go kochamy. Z kolei miłość do Boga i Jego prawych norm pobudza nas do tego, żeby kochać i sprawiedliwie traktować innych.

²⁶ Przymierze Prawa zbliżyło Izraelitów do Jehowy. Ale po tym, jak Jezus wypełnił Prawo, zostało ono zniesione i zastąpione czymś jeszcze lepszym (Rzym. 10:4). Apostoł Paweł nazwał Prawo „cieniem mających nadejść dóbr” (Hebr. 10:1). W kolejnym artykule z tej serii omówimy niektóre z tych dobrych rzeczy oraz rolę, jaką miłość i sprawiedliwość odgrywają w zborze chrześcijańskim.