OSEAS
1 Uzías,+ Jotán,+ Ajaz,*+ Ezequías+ ima Judapi reyes+ kashajtinku, chantá Joaspa+ wawan Jeroboán+ Israelpi rey kashajtin, Jehová Diosqa Beerij wawan Oseaswan* parlarqa. 2 Maypachachus Jehová Diosqa Oseaswan nisqasninta runasman willacherqa chaypacha, Jehovaqa Oseasman nerqa: “Riy uj warmiwan casarakamuy, chay warmeqa qhenchachakuspa purisqanpi waj runapaj wawasniyoj kanqa. Ajinallatataj kay nacionpis qhenchachakusqanrayku manaña Jehová Diosta yupaychanchu”,+ nispa.
3 Chayrayku Oseasqa rispa Diblaimpa wawan Gomerwan casarakamorqa. Gomertaj onqoj rikhurispa uj qhari wawata nacechikorqa.
4 Chantá Jehová Diosqa Oseasta nerqa: “Wawaykimanqa Jezreel* sutita churay, imaraykuchus noqaqa pisimantawan Jehujpa familianmanta* cuentata mañasaj,+ Jezreelpi runaspa yawarninta jichʼasqankumanta, ajinamantataj Israel nacionpa* gobiernonta chinkachisaj.+ 5 Chay pʼunchay Israelpa flechana arconta* Jezreel ura pampaspi pʼakirparisaj”, nispa.
6 Gomerqa watejmanta onqoj rikhurispa uj warmi wawata nacechikorqa. Chantá Diosqa Oseasta nerqa: “Wawaykimanqa Lo-Ruhamá* sutita churay, imaraykuchus Israel naciontaqa* manaña khuyakusajchu,+ astawanpis Israeltaqa wijchʼusaj.+ 7 Judá+ naciontarí* khuyakusaj, Jehová Diosninkunejtataj salvasaj,+ mana flechana arcowanchu, mana espadawanchu, mana guerrawanchu, mana caballoswanchu, nitaj caballospi purej soldadoswanchu salvasaj”,+ nispa.
8 Gomerqa wawan Lo-Ruhamata pʼitiytawan,* watejmanta onqoj rikhurispa uj qhari wawata nacechikorqa. 9 Chantá Diosqa Oseasta nerqa: “Wawaykimanqa Lo-Ammí* sutita churay, imaraykuchus qankunaqa mana llajtaychu kankichej, nitaj noqapis Diosniykichejchu kasaj.
10 ”Israelpa wawasnenqa may chhika kanqanku, mar qocha kantupi tʼiyu jinapuni, mayqentachus mana pesayta atikunchu, nitaj yupaytapis atikunchu ajina.+ Maynejpichus noqa nerqaykichej, ‘qankunaqa mana llajtaychu kankichej’+ nispa, chayllapitaj noqa nisqaykichej, ‘kausaj Diospa wawasnin’ nispa.+ 11 Chantá Judaj wawasnin, Israelpa wawasninpis tantasqa kanqanku, ujchasqataj.+ Paykunaqa uj kamachejta churakuspa nacionmanta llojsenqanku, imaraykuchus Jezreelpa pʼunchaynenqa manchay jatun kanqa.+
2 ”Hermanosniykichejta niychej, ‘llajtáy’* nispa.+
Hermanasniykichejtataj niychej, ‘warmi, qantaqa khuyakusorqanku’* nispa.+
2 Mamaykichejta juchachaychej, payta juchachaychej.
Payqa mana warmiychu,+ nitaj noqapis qosanchu kani.
Qhenchachakuspa purisqanta qonqachun,
amañataj wasanchawachunchu.
3 Ajinallatapunichus purenqa chayqa, noqaqa ropanta lluchʼusaj, nacekusqan pʼunchaypi jina qʼalallata saqesaj,
chʼin jallpʼaman jina tukuchisaj,
chʼaki jallpʼaman jina tukuchisaj,
yaku chʼakiymantataj wañuchisaj.
4 Wawasninmantaqa mana khuyakusajchu,
qhenchachakuspa chay wawasta tarikusqanrayku.
5 Chayta ruwasaj mamanku qhenchachakusqanrayku.+
Paykunata wijsanpi aparqa chay warmeqa pʼenqayta purerqa,+ nerqataj:
‘Munasqa qharisniypa qhepanta risaj,+
paykunaqa qowanku tʼantata, yakuta,
millmata, linota, aceiteta, vinota* ima’, nispa.
6 Chayrayku noqaqa purinanta khishkaswan cercaykusaj.
Chaypi rumi perqata sayarichisaj, chayninta mana pasananpaj,
ñanta mana tarinanpaj.
7 Munasqa qharisninpa qhepanta correnqa, manataj taripayta atenqachu.+
Paykunata maskʼanqa, manataj tarenqachu.
Chantá nenqa: ‘Qosayman kutipusaj.+
Qosaywan kasharqani chay tiempopeqa allin kasharqani kunanmanta nisqaqa’,+ nispa.
8 Payqa mana reparayta munarqachu noqa trigota, mosoj vinota, aceitetawan qosqayta.+
Nillataj reparayta munarqachu may chhika qolqe metalta,
qoritawan qosqayta, mayqenkunatachus Baalta yupaychananpaj oqharerqa chayta.+
9 ‘Chayrayku noqaqa cosecha tiempopi kutimusaj, trigoytataj apakapusaj,
uva saruna tiempopitaj mosoj vinoyta apakapusaj.+
Millmaytawan linoytawan paymanta qhechusaj, mayqenwanchus qʼalanta qhatakusharqa chayta.
10 Paytaqa qʼalallata saqerparisaj qharisninpa ñaupaqenpi, partesnin rikukushajta.
Mana pipis paytaqa makiymanta libranqachu.+
11 Noqaqa tukuchisaj kusiyninta,
fiestasninta,+ killa rikhuriy* fiestasninta, samarikuna pʼunchaykunasninta, tukuynin fiestasnintawan.
12 Qʼalata pierdeykuchisaj uva sachʼasninta, higo sachʼasnintapis, mayqenkunamantachus nerqa,
“kaykunataqa munasqa qharisniy pagota jina qopuwarqanku” nispa chaykunata.
Chay huertasnintaqa qhorawan juntʼaykuchisaj,
monte animalestaj mikhukaponqanku.
13 Noqaqa cuentata mañasaj tʼaqasqa diaspi Baal santospaj uywa wañuchisqasta qʼolachisqanmanta.*+
Noqaqa cuentata mañasaj kʼachanchanasninta, anillosninta churakuspa, qharisninpa qhepanta corresqanmanta,
noqamantataj qonqapuwasqanmanta’,+ nispa nin Jehová Diosqa.
14 ‘Noqaqa sonqonta suwasaj,
chʼin jallpʼaman payta pusasaj,
parlasqaywantaj sonqonman chayasaj.
15 Chay kutimantapacha uva huertasninta kutichipusaj.+
Acor ura pampastapis+ allin kajta suyakuna punkuman tukuchisaj.
Chaypi payqa noqaman kutichiwanqa joven kashaspa jina,
Egipto jallpʼamanta llojsimorqa chay pʼunchaypi jina.+
17 ‘Siminmanta Baal santospa sutisninta chinkachisaj.+
Chay sutisqa qonqasqa kanqanku.+
18 Chay pʼunchayqa llajtayrayku uj tratota ruwasaj monte animaleswan,+
pʼisqoswan, qhatatakoj animaleswan ima.+
Kay nacionmanta chinkachisaj flechana arcota,* espadata, wañuchinaku maqanakutawan.+
Ajinamanta llajtay ni imata manchachikuspa kausakunanpaj.+
19 Wiñaypaj qosayki kanayta nisaj.
Noqamin nisaj qanpaj cheqan kajta ruwapusunayta, justiciata ruwapusunayta,
20 Noqaqa nisaj mana ni jaykʼaj saqesunayta,
ajinapitaj Jehová Diosta sumajta rejsinki’.+
21 Jehová Diosqa nin: ‘Chay pʼunchay noqaqa kutichisaj,
noqaqa cielosman kutichisaj,
cielostaj jallpʼaman kutichenqanku.+
22 Jallpʼataj kutichenqa trigoman, mosoj vinoman, aceitemanwan.
Paykunataj Jezreelman* kutichenqanku.+
23 Llajtaytaqa* mujuta jina jallpʼaman tarpukusaj.+
Noqaqa pimantachus mana khuyakorqanichu* chaymanta khuyakusaj.
Mana llajtaymanta* kajkunamantaj nisaj, “qankuna llajtay kankichej”+ nispa.
Paykunataj niwanqanku, “qan Diosniyku kanki”+ nispa’”.
3 Chantá Jehová Diosqa niwarqa: “Watejmanta rispa, waj qhariwan qhenchachakuspa purishan chay warmiykiwan kutinakanpuy.+ Payta watejmanta munakuy, imaynatachus Jehová Diosqa Israel nacionta munakun ajinata,+ paykuna waj diosesta yupaychashajtinkupis,+ kʼisas tʼantasta waj diosesman jaywajtinkupis”, nispa.
2 Chayrayku noqaqa payta rantikaporqani 15 qolqeswan,* tawa quintal kuraj* granowan* ima. 3 Chantá payta nerqani: “Qanqa ashkha pʼunchaykunata noqajta kanki. Ama qhenchachakuyñachu, amataj waj qhariwanpis puñuykuyñachu, noqapis ajinallataj qanwan kasaj”,* nispa.
4 Chayqa ajina kanqa, imaraykuchus Israel nacionqa unayta kanqa mana reyniyoj,+ mana kuraj kamachejniyoj. Chantapis Israelpeqa manaña uywa wañuchisqasta jaywanqankuchu, manaña kanqachu yupaychana pilares, efod,*+ nitaj wasi santospis.*+ 5 Chantá Israel nacionqa kutimuspa maskʼanqa Jehová Diosninta,+ reynin Davidtawan.+ Paykunaqa tukukuy pʼunchaykunapi kharkatispa jamonqanku Jehovaj khuyakuyninta maskʼaspa.+
4 Israel nacionmanta kajkuna, Jehová Diospa nisqasninta uyariychej,
Jehová Diospata uj queja tiyapun kay nacionpa contranpi.+
Imaraykuchus kay nacionmanta runasqa mana cheqa kajman jinachu ruwanku, nitaj munakuyniyojchu kanku, nitaj Diostapis rejsinkuchu.+
2 Paykunaqa llullakuspa juranku, llullakunku,+ runa masinkuta wañuchinku,+
suwanku, qhenchachakunku ima.+ Chaytaqa tukuynejpi ruwanku.
Paykunaqa ujta wañuchiytawan, ujtañataj wañuchinku.+
3 Chayrayku kay nacionqa llakisqa kanqa.+
Chaypi tukuy tiyakojkunataj llauchhiyaspa tukukaponqanku.
Monte animalespis, pʼisqospis,
mar qochapi pescadospis kantumanta wañuranqanku.
4 “Ama pi runapis pleitoman waj runawan yaykuchunchu, nitaj kʼamichunchu.+
Imaraykuchus llajtayqa rijchʼakun sacerdotewan* pleitoman yaykoj runaman.+
5 Chayrayku qanqa pʼunchaypi jaytʼakunki.*
Profetapis* qan jinallataj jaytʼakonqa, tutapis kanman jina.
Mamaykitataj chʼinyarpachisaj.*
6 Llajtayqa mana rejsiwasqanrayku chʼinyachisqa kanqa.*
Qanqa mana rejsiyta munawarqankichu,+
chayrayku noqapis qantaqa niña sacerdoteypajchu qhawasqayki.
7 Sacerdotes astawan ashkhayajtinku, astawan contraypi juchallikoj kanku.+
Chayrayku jatunpaj qhawasqa kasqankutaqa pʼenqaypi tukuchisaj.*
8 Llajtay juchallejtenqa paykunalla wirayaykunku.
Paykunaqa llajtay pantananta mayta munarishanku.
9 Llajtaytapis sacerdotetapis kikin imasllataj qhatirenqa.
Noqaqa ruwasqasninkumanta cuentata mañasaj,
ruwasqankuman jinataj paykunata castigasaj.+
10 Paykunaqa mikhonqanku, nitaj sajsakonqankuchu.+
Paykunaqa khuchichakuy juchapi kausanqanku,* nitaj miranqankuchu.+
Chaytaj ajina kanqa Jehová Diosta manapuni jatunpajchu qhawasqankurayku.
12 Llajtaymanta kajkunaqa kʼullumanta ruwasqa santosninkuta tapukunku,
adivinanapaj varankoj* willasqantataj ruwanku.
Paykunaqa qhenchachakuy* yuyaylla kasqankurayku wistʼuykapunku.
Qhenchachakuspa purisqankuraykutaj* Diosninkoj makinman mana churakuyta munankuchu.
13 Paykunaqa orqo pataspi uywa wañuchisqasta jaywanku,+
loma pataspitaj uywa wañuchisqasta qʼoshñichinku.
Chaytataj ruwanku roble sachʼa uraspi, estoraque sachʼa uraspi, chayri mayqen jatun sachʼa urallapipis,+
chay sachʼas sumaj llanthuyoj kasqankurayku.
Chayrayku warmi wawasninkoqa khuchi warmi jina* qhariswan puñuykunku,*
ñojchʼasninkupis* qhenchachakunku.
14 Noqaqa mana cuentata mañasajchu warmi wawasninku khuchi warmi jina qhariswan puñuykusqankumantaqa,*
nillataj ñojchʼasninku qhenchachakuspa purisqankumantapis.
Imaraykuchus qharisqa khuchi warmisman rinku.
Paykunaqa uywa wañuchisqasta jaywanku templomanta khuchi warmiswan khuska.
Kay jina mana yuyayniyoj llajtaqa+ mana allinpichu tukonqa.
Ama Guilgalman jamuychejchu,+ nitaj Bet-Avenmanpis.+
Ama juraychejchu, ‘kausaj Jehová Diospa sutinpi jurani’ nispaqa.+
16 Imaraykuchus Israelqa manchay terco, waka jina tercopuni.+
¿Jehová Diosqa maltón carnerota* jinachu payta campopi michenqa?
17 Efrainqa santosninmanta mana kacharikunchu.+
Jina kachun.
Payta kamachejkunaqa pʼenqay imasta ruwaymanta wañurishanku.+
19 Wayraqa lijrasninwan* payta ojllaykonqa.*
Paytaj pʼenqakonqa uywa wañuchisqasta jaywasqanmanta”.
5 “Sacerdotes, kayta uyariychej.+
Qanpis Israel nación, allinta uyariy.
Reypa wasinmanta kajkuna, uyariychej.
Kay juicioqa qankunapaj.
Imaraykuchus qankunaqa Mizpapaj uj trampa kankichej,
Tabor orqo+ patapi mastʼasqa chʼipataj.
2 Contrayta oqharikojkunaqa* wañuchiyman yachaykukunku.
Tukuy paykunamantaj allinta qhawarikunankuta nishani.*
3 Noqaqa Efrainta allinta rejsini.
Israelqa mana noqamanta pakasqachu kashan.
4 Paykunaqa chay jinata kausasqankurayku mana Diosninkuman kutiriyta atinkuchu.
Paykunaqa qhenchachakuy* yuyaylla kashanku.+
Chayrayku mana reparayta munankuchu noqa Jehová Diosninku kasqayta.
5 Israelpa uma oqharisqallantaj paypa contranpi testigo jina sayan.+
6 Paykunaqa ovejasninkuwan wakasninkuwan Jehová Diosta maskʼamorqanku,
manataj tariyta aterqankuchu.
Diosqa paykunamanta karunchakusqa.+
Chayrayku paykunaqa tukuy kapuyninkuwan khuska* uj killallapi tukuchisqa kanqanku.
8 Guibeapi putututa waqachiychej,+ Ramapi cornetata waqachiychej.+
Bet-Avenpi+ sinchʼita qhapariychej maqanakuman yaykunaykichejpaj. Qantaj Benjamín, soldadosta maqanakuman pusay.
9 Efraín, castigo pʼunchaypi qanqa mancharinaman tukunki.+
Imachus kanantapuni Israel ayllusman* willani.
10 Judamanta kuraj kamachejkunaqa lindesmanta* mojonesta kuyuchejkunaman rijchʼakunku.+
Paykunamanqa sinchʼi phiñakuyniyta kachaykamusaj, yakutapis jichʼaykamushayman jina.
11 Efrainqa ñakʼarishan, payqa chinkachisqa kanallanta chinkachisqa kashan.
Imaraykuchus payqa enemigonwan ujchaykukuytapuni munarqa.+
12 Chayrayku noqaqa thuta jina Efrainpaj karqani.
Judatataj kʼulluta jina mullphayacherqani.*
13 Maypachachus Efrainqa onqoyninta rikukorqa, Judataj sarnanta rikukorqa chaypacha,
Efrainqa Asiriaman rerqa,+ runastataj kacharqa uj sumaj reyman.
Chay reytajrí mana qankunata sanoyachiyta atisorqachejchu.
Payqa mana chay sarnaykichejta sanoyachiyta aterqachu.
14 Noqaqa maltón león jina Efrainpaj kasaj.
Noqaqa kallpayoj león jina Judapaj kasaj.
Noqa kikin paykunata mitharaytawan* ripusaj.+
Noqa paykunata apakapusaj, nitaj pipis makiymanta kacharichenqachu.+
15 Noqaqa rispa lugarniyman kutipusaj, paykuna juchankurayku castigasqa kanankukama.
Paykunaqa khuyakunayta munanqanku.+
Manchay llakiypi kashaspataj maskʼawanqanku”.+
6 “Jamuychej, Jehová Diosman kutipunachej.
Pay mitharawarqanchej* chaypis,+ payllataj sanoyachiwasun.
Pay maqawarqanchej chaypis, payllataj nanasqasninchejta vendawan maytʼuykuwasun.
2 Payqa iskay diasninman kausarichiwasun.
Payqa kinsa kaj diapi sayarichiwasun,
paypa ñaupaqenpitaj kausakusun.
3 Chaypacha Jehová Diosta rejsisun, tukuy atisqanchejta ruwasun payta rejsinapaj.
Payqa jamonqapuni, imaynatachus inti sapa paqarin llojsimun ajinata.
Payqa noqanchejman jamonqa sinchʼi para jina,
imaynatachus ñaupaj para jallpʼata ukhukama pasaykun ajinata”.
4 “Efraín, ¿imatataj qanwan ruwasajri?
Judá, ¿imatataj qanwan ruwasajri?
Munakuyniykeqa sutʼiyay chhulla jinalla.
Munakuyniykeqa chay chhulla jina chay rato chinkaripun.
5 Chayrayku noqaqa profetasnejta maqasqaykichej,*+
simiymanta llojsimoj palabraswan wañuchisqaykichej.+
Qankunata juchachasqaytaj kʼanchay jina kʼancharenqa.+
6 Noqataqa kusichiwan munakuyta yachasqanku,* mana uywa wañuchisqaschu.
Noqataqa kusichiwan Diosta rejsisqanku, mana qʼolachina* ofrendaschu.+
7 Paykunatajrí, runalla kasqankurayku trato ruwasqata pʼakinku.+
Jallpʼankupi wasanchawanku.
8 Galaad llajtaqa sajra imasta ruwaj runaswan juntʼa kashan.+
Chay llajtaqa yawar lastroswan juntʼa kashan.+
9 Sacerdotesqa suwasman rijchʼakunku, pikunachus pakaykukuspa suyaykunku chaykunaman.
Paykunaqa ñanpi runasta wañuchinku, Sichem* llajta qayllapi.+
Chay ruwasqankoqa pʼenqay.
10 Israel nacionpi uj millay imata rikuni.
Chaypi Efrainqa qhenchachakun.+
Ajinapi Israelpis chʼichichakun.+
11 Judá, cosechasqa kanaykeqa nisqaña.
Chayqa kanqa llajtaymanta presos apasqa kajkunata kutichimojtiy”.+
7 “Israelta sapa kuti sanoyachiyta munajtiy,
Efrainpa pantasqallan sutʼiman llojsin,+
Samariaj sajra ruwasqan ima.+
Paykunaqa runa masinkuta engañanku.+
Paykunaqa wasisman yaykuspa suwanku, tropaspi purej suwas jina jawapi suwanku.+
2 Paykunaqa mana yuyankuchu tukuy sajra ruwasqasninkumanta yuyarikunayta.+
Kunanqa sajra ruwasqasnillankutaj paykunata muyuykun,
kikin ñaupaqeypitaj kashanku.
3 Paykunaqa sajra ruwasqankuwan reyta kusichinku,
runasta engañasqankuwantaj kuraj kamachejkunata kusichinku.
4 Tukuyninku qhencha runas kanku.
Tʼantata ruwajpa hornon jina kʼajarinku,
mayqentachus tʼantata ruwajqa masata wakichiyta qallarisqanmantapacha, masa poqonankama manaña enqhanchu, chay horno jina.
5 Kuraj kamachejkunaqa reyninchejpa fiestachakunan pʼunchaypi onqoykunku.
Paykunaqa phiñasqa kashanku vinota tomaykusqankurayku.+
Reyqa burlakojkunawan amigosta ruwaykukun.
6 Paykunaj sonqonkoqa horno jina munapayaywan kʼajarin.*
Tʼantata ruwaj runaqa tutantinta puñun.
Qʼayantin paqarintaj hornoqa nina jina laurarin.
7 Tukuyninku horno jina kʼajarinku.
Paykunaqa kamachejkunasninkuta* oqoykunku.
8 Efrainqa nacioneswan chajrukun.+
Efrainqa mana tijrasqa muyu tʼantaman rijchʼakun.
9 Kallpantaqa waj llajtayoj runas tukuchinku,+ paytaj mana yachanchu.
Chujchanpis yurajyapun, paytaj mana reparakunchu.
10 Israelpa uma oqharisqallantaj paypa contranpi testigo jina sayan.+
Paykunatajrí mana Jehová Diosninkuman kutirinkuchu.+
Chay jina llakiy paykunata qhatirejtinpis mana Diosta maskʼankuchu.
11 Efrainqa uj paloma jina imatapis ruwachikullanman, payqa mana allin yuyayniyojchu.+
Chayrayku payqa Egiptota wajyakun,+ Asiriaj yanapantataj maskʼan.+
12 Mayman rejtinkupis, patankuman chʼipayta mastʼaykusaj.
Pʼisqosta jina paykunata japʼirasaj.
Llajtankuman willachisqayman jina paykunataqa jasutʼisaj.+
13 Ay imanallanqankuchus, noqamanta ayqekusqankurayku.
Paykunaqa tukuchisqa kanqanku contraypi juchallikusqankurayku.
Noqaqa wakichisqa kasharqani paykunata salvanaypaj, paykunatajrí contraypi llullasta parlarqanku.+
14 Paykunaqa camanku patapi waqashaspapis,
mana tukuy sonqochu yanapata mañakuwarqanku.+
Paykunaqa trigota* mañakuspa, mosoj vinota mañakuspa cuerposninkuta khuchurakorqanku,
contraypitaj churakorqanku.
15 Paykunata yachachejtiypis, makisninkuta kallpachajtiypis,
paykunaqa contraypi kashanku, sajra kajta ruwaytataj yuyaychakushanku.
16 Paykunaqa wistʼuykunku, pero mana allin ñanmanchu.*
Paykunaqa llauchhu flechana arco* jina, mana atienekunapaj jinachu karqanku.+
Kuraj kamachejkunasninkoqa runaykachaspa parlasqankurayku espadawan wañuchisqa kanqanku.
Chayrayku runasqa Egipto jallpʼapi paykunamanta burlakonqanku”.+
8 “Putututa simiykiman churay waqachinaykipaj.+
Pichá uj águila jina jamushan Jehová Diospa wasinpa contranpi.+
Llajtaymanta kajkunaqa trato ruwasqayta pʼakinku,+ leyniytapis mana valechinkuchu.+
2 Paykunaqa qhaparispa niwanku: ‘Diosniyku, noqayku Israelmanta kajkunaqa, qanta rejsiyku’,+ nispa.
3 Israelqa allin kajta ruwayta qhesachan.+
Chayrayku uj enemigo payta qhatiykuchun.
4 Paykunaqa reyesta churakunku mana noqata tapuriwaspalla.
Paykunaqa kuraj kamachejkunata churakunku mana yachanallayta.
5 Samaria, noqaqa chay waka uña santoykita qhesachani.+
Phiñakuyneyqa paykunaj contrankupi kʼajarin.+
¿Maykʼajkamataj mana llimphuchakuyta atinkichejchuri?
6 Chay santoqa Israelllapi rikhurin.
Chayqa mana Dioschu, chaytaqa uj runalla* ruwarqa.
Chayrayku Samariaj waka uña santonqa tʼunasqa kanqa.
7 Paykunaqa wayrallata tarpushanku,
muyoj wayratataj oqharenqanku.+
Tukuynin trigoqa chʼusulla kanqa.+
Jallpʼamanta pʼutumojtinpis mana cosechata oqharenqankuchu.
Chajras poqonkuman chaypis, waj llajtayoj runas mikhukapunkuman.+
8 Israelqa chinkachisqa kanqa.+
Paykunaqa naciones ukhupi,+
ni pejpa munasqan vaso jina kanqanku.
9 Paykunaqa Asiriaman wicharinku+ sapallan purikoj kʼita burro jina.
Efrainqa qolqewan minkʼakun khuchi warmista.*+
10 Chay warmista nacionesmanta minkʼakojtinpis,
noqa paykunata tantaykusaj.
Paykunaqa sufriyta qallarenqanku+ imastachus paykunamanta reywan kuraj kamachejkunawan mañasqankurayku.
11 Efrainqa juchallikunanpaj astawan astawan altaresta ruwakorqa.+
Chay altarestaj juchallikunanpaj altaresman tukorqanku.+
12 Noqaqa paypaj ashkha leyesta* qhelqarqani.
Paytajrí chay leyesniyta mana rejsej tukorqa.+
13 Paykunaqa uywa wañuchisqasta jaywawanku, aychantataj mikhukapunku.
Chay ruwasqankoqa Jehová Diosta ni uj chhikanta kusichinchu.+
Chayrayku payqa pantasqankumanta yuyarikonqa, juchasninkumantataj paykunata castiganqa.+
Paykunaqa Egiptoman kutipunku.*+
14 Israelqa payta Ruwaj Diosmanta qonqapuspa+ templosta ruwakun.+
Judataj astawan astawan jarkʼachasqa llajtasta ruwakun.+
Jinapis chay llajtasninmanqa ninata kachaykamusaj.
Chay ninaqa sapa llajtaj torresninta ruphaykonqa”.+
9 “Israel, ama kusikuychu.+
Ama waj llajtas jinaqa kusisqa kaychu.
Qanqa qhenchachakuspa purisqaykirayku* Diosniykimanta karunchakorqanki.+
Qanqa tukuy trigo* eraspi* mayta gustachikorqanki khuchi warmej* pagonta japʼiyta.+
2 Jinapis qankunataqa ni eraykichejpis, ni uva sarunaykichejpis mikhuchisonqachejchu,
mosoj vinoykichejpis pisisonqachej.+
3 Qankunaqa manaña Jehová Diospa jallpʼanpichu tiyakunkichej,+
astawanpis Egiptoman kutinkichej,
Asiriapitaj chʼichipaj qhawasqa imasta mikhunkichej.+
4 Qankunaqa niña vino ofrendasta Jehová Diospaj jichʼankichejchu.+
Uywa wañuchisqasniykichejqa mana payta kusichenqachu.+
Chaykunaqa llakiy tʼanta jina kanku.
Tukuy chayta mikhojkunaqa chʼichipaj qhawasqa kanqanku.
Chay tʼantaqa paykunallapaj kanqa,
mana Jehová Diospa wasinman yaykonqachu.
5 ¿Imatataj ruwankichej tantakuna pʼunchaypi?
¿Imatataj ruwankichej Jehová Dios jatunchasqa kanqa chay fiesta pʼunchaypi?
6 Qankunaqa ayqekunkichej enemigoykichej qankunata tukuchej jamushasqanrayku.+
Qankunataqa Egipto tantaykusonqachej,+ Menfistaj pʼampasonqachej.+
Qolqe metalmanta valorniyoj imasniykichejtaqa ithapallus* dueñochakaponqanku,
toldo wasisniykichejpitaj* khishkas wiñaykonqanku.
7 Cuentata mañanay pʼunchay chayamonqa.+
Castiganay pʼunchay chayamonqa.
Israeltaj chayta yachanqa.
Profetaqa sonsoyaponqa, Diospa sutinpi parlani nej runapis locoyaponqa.
Sinchʼi phiñasqa kashani chay chhika juchasniykirayku”.
8 Efrainpa qhawaj guardianqa+ Diosniywan kasharqa.+
Kunantaj profetasninpa+ tukuy ñankunasnenqa pʼisqosta japʼej runaspa trampasninku jina.
Diosninpa wasinpeqa chejninakuy tiyan.
9 Paykunaqa millay imasta ruwayman yachaykukunku Guibeamanta runas jina.+
Diosqa pantasqasninkumanta yuyarikonqa, juchasninkumantataj castiganqa.+
10 “Israeltaqa chʼin jallpʼapi uvasta jina tarerqani.+
Israelpa ñaupa tatasnintaqa higo sachʼaj ñaupaj poqoyninta jina qhawarqani.
Ajinamanta paykunapis millayman tukorqanku, chay munakusqanku dios jinallataj.
11 Efraín jatunpaj qhawasqa kasqanqa pʼisqo jina phawaspa ripun.
Efrainpeqa niña pi warmipis onqoj rikhurinchu, nitaj pi warmipis wawata nacechikunchu.+
12 Wawasninkuta sumajta uywajtinkupis,
noqa kantumanta qhechurasaj ni uj puchunankama.+
Ay, imachus kay runasmanta kanqa, paykunata niña qhawarejtiy.+
13 Efrainqa sumaj pasto pampapi plantasqa kashaspa Tirota yuyarichiwaj.+
Kunanqa Efraín wawasninta orqhomunan tiyan wañuchisqa kanankupaj”.
14 Jehová Diosníy, imatachus qonaykita paykunaman qopuy:
sulluchej wijsata, mana lecheyoj ñuñustawan.*
15 “Paykunaqa Guilgalpi tukuy imaymana sajra imasta ruwarqanku,+ chayrayku chaypi paykunata chejnikuyta qallarerqani.
Paykunataqa wasiymanta wijchʼusaj, chay sajra imasta ruwasqankurayku.+
Paykunataqa manaña munakusajchu.+
Tukuy kuraj kamachejkunasninkoqa mana ninriyoj kanku.
16 Efrainqa atipasqa kanqa.+
Saphenqa chʼakiponqa, nitaj poqonqachu.
Wawasta nacechikojtinkupis, noqa chay munasqa wawasninkuta wañurachisaj”.
17 Diosneyqa paykunata qhesachanqa
mana payta uyarisqankurayku.+
Paykunaqa waj nacionespi ayqeykachakuspa purenqanku.+
10 “Israelqa mana allin uva sachʼaman rijchʼakun,*+ mana allin poqoyniyojchu.
Astawan poqojtin, astawan altaresnin yapakun.+
Jallpʼasnin sumajta poqojtin, chay yupaychana pilaresnenqa aswan sumajman tukunku.+
2 Sonqonkoqa puraj uya.*
Chayrayku juchayoj rikhurenqanku.
Pichari altaresninkuta pʼakiranqa, yupaychana pilaresninkutapis thuñenqa.
3 Paykunaqa nenqanku: ‘Mana reyninchej kanchu,+ Jehová Diosta mana manchachikusqanchejrayku.
Chanta, ¿imatataj uj rey noqanchejpaj ruwanman karqari?’, nispa.
4 Paykunaqa qhasillata parlanku, llullakuspa juranku,+ tratostapis manchayta ruwarinku.
Chayrayku paykunaj justiciankoqa venenoyoj plantaman rijchʼakun, mayqenchus chajra surkʼaspi wiñan chayman.+
5 Samariapi tiyakojkunaqa Bet-Avenpi kaj waka uña santonkumanta llakikonqanku.+
Llajtanqa payrayku waqanqa.
Waj llajtasmanta dioskunaj sacerdotesninkupis waqallanqankutaj, pikunatachus pay kusichej jatunpaj qhawasqa kaspa chaykuna.
Imaraykuchus payqa waj jallpʼaman apasqa kanqa, paykunamanta karuman.
6 Chay santoqa Asiriamanta jatun reypaj regalo jina apasqa kanqa.+
Efrainqa kʼumuykachachisqa kanqa.
Israeltaj pʼenqaypi rikhurichisqa kanqa, yuyaychasqankuta kasukusqanrayku.+
7 Samariawan reyninwanqa chinkachisqapuni kanqanku,+
yaku patapi tuytoj ramita jina.
8 Chay Bet-Avenpa+ pata lugaresnenqa, chay Israelpa juchanqa+ chinkachisqa kanqa.+
Altaresninkupeqa khishkas wiñanqa, khishkasniyoj qhoras ima.+
Runasqa orqosta nenqanku, ‘pʼampaykuwayku’ nispa.
Lomastapis nenqanku, ‘pataykuman urmaykamuychej’ nispa.+
9 Israel, qanqa Guibeá tiempomantapacha juchallikorqanki.+
Wawasniykeqa sigue mana allin kajta ruwallarqankupuni.
Guibeapi guerraqa mana tariparqachu* justiciata mana ruwajkunata.
10 Chantapis noqaqa maykʼajchus allin rijchʼawanqa chaypacha paykunata jasutʼisaj.
Paykunaman iskaynin juchasninkuta wataykojtiy,*
ashkha llajtas tantaykukuspa contrankupi jamonqanku.
11 Efrainqa manso karqa, trillayta gustachikoj malta waka jina.
Chayrayku chay kʼachitu kunkitanmanqa mana imatapis churarqanichu.
Jinapis kunanqa Efrainta aradowan llankʼachisaj.+
Judaqa aradota aysanqa, Jacobtaj rastrillota aysanqa.
12 Justiciata tarpuychej, munakuytataj cosechata jina oqhariychej.
Chayta ruwaychej pay jamunankama, jamuspa justiciata yachachisunaykichejkama.+
13 Qankunatajrí sajra kajta tarporqankichej,*
mana allin kajta cosechata jina oqharerqankichej,+
chʼaukiyaypa* poqoynintataj mikhorqankichej.
Qankunaqa imaynatachus imatapis ruwayta yachasqallaykichejpi atienekorqankichej,
may chhika soldadosniykichejpitaj.
14 Llajtaykichejpa contranpi uj chʼajwa kanqa.
Tukuynin jarkʼachasqa llajtasniykichejtaj chinkachisqa kanqanku,+
imaynatachus Salmanqa Bet-Arbelta chinkacherqa
maqanakuna pʼunchaypi ajinata. Chay pʼunchaypi mamasqa wawasninkuwan khuska chhikan chhikan khuchurasqa karqanku.
15 Betel, qantaqa tukuy chayta ruwasonqanku,+ chay jina sajra imasta ruwasqaykirayku.
Israelmanta reyqa sutʼiyayta wañuchisqa kanqa”.+
11 “Israeltaqa lloqallitullaraj kashajtin munakorqani.+
Chantá wawayta wajyarqani Egiptomanta llojsimunanpaj.+
Paykunaqa kutin kutita uywa wañuchisqasta Baal santosman jaywarqanku,+
3 Chaywanpis noqa Efraintaqa puriyta yachacherqani,+ noqa paykunataqa makisniywan ichurikorqani.*+
Paykunatajrí noqa sanoyachisqayta mana yuyarikuyta munankuchu.
4 Paykunataqa runaspa waskhasninkuwan* aysamullarqanipuni, munakuy waskhaswan.+
Noqa kunkankumanta yugota phaskararqani.
Sapa ujninkumantaj may munakuywan mikhunata aparqani.
5 Paykunaqa mana noqaman kutimuyta munarqankuchu.+
Chayrayku mana Egipto jallpʼaman kutenqankuchu, ajinapis Asiria reyninku kanqa.+
6 Paykunaj llajtasninkoj contranpeqa uj espada renqa muyoj wayra jina.+
Chay espadaqa punku trancanasninkuta pʼakiykonqa, paykunatataj oqoykonqa sajra imasta yuyaychakusqankurayku.+
7 Llajtayqa wasanchallawaytapuni munan.+
Aswan patapi kajman* kutipunankupaj wajyasqa kaspapis, ni mayqenninku kutiporqankuchu.
8 Efraín, ¿ima nispataj saqerpariykimanri?+
Israel, ¿ima nispataj wajkunaman jaywaykuykimanri?
¿Ima nispataj Admata jina ruwaykimanri?
¿Ima nispataj Zeboyimta+ jina saqerpariykimanri?
Imatachus ruwasaj nisqayta manaña ruwasajchu nishajtiy,
sonqoypi khuyakuyta qallarerqani.+
9 Noqaqa mana kʼajaj phiñakuyniyta apachimusajchu.
Mana ujtawanqa Efrainta chinkachisajchu.+
Noqaqa Dios kani, mana runachu.
Noqamin Santo kaj kani, chaupiykipitaj kashani.
Noqaqa mana sinchʼi phiñasqachu contraykipi jamusaj.
10 Jehová Diospa qhepanta purenqanku, paymin uj león jina qhaparirenqa,+
qhaparirejtinkamataj wawasnenqa kharkatitispa jamonqanku inti yaykuy ladomantapacha.+
11 Egiptomanta llojsimuspaqa pʼisqo jina kharkatitenqanku.
Asiria jallpʼamanta llojsimuspataj paloma jina kharkatitenqanku.+
Chantá wasisninkupi tiyakonqanku, noqa chayta ruwasqayrayku”+ nispa nin Jehová Diosqa.
12 “Efrainqa llulleriosninwan muyuykuwan.
Israel naciontaj chʼaukiriosninwan muyuykuwan.+
Chaywanpis Judaqa Diosllawanraj purishan.
Payqa Aswan Santo Kajman kʼaskasqa kashan”.+
12 “Efrainqa wayrata upispalla kausan.
Inti llojsimuy ladomanta wayrata japʼiyta munaspa diantinta purin.
Payqa llulleriosta ashkhayachin, jinallataj sajra ruwaykunatapis.
Paykunaqa Asiriawan uj tratota ruwanku,+ aceitetataj Egiptoman apanku.+
2 Jehová Diospataqa uj queja tiyan Judaj contranpi.+
Payqa Jacobmanta cuentata mañanqa mana allintachu purisqanrayku.
Jacobmanqa ruwasqanman jina qoponqa.+
3 Jacobqa mamanpa wijsallanpiraj kashaspa, hermanonta chaki talonninmanta japʼiykorqa.+
Tukuy kallpanwantaj Dioswan maqanakorqa.+
4 Jacobqa mana saykʼuspa uj angelwan maqanakorqa, atiparqataj.
Payqa waqarqa, rogakorqataj payta bendecinanta”.+
Diosqa Jacobta Betelpi tarerqa, chaypitaj noqanchejwan* parlarqa.+
5 Jehovaqa angelesta kamachej Dios.+
Paytaqa Jehová sutinmanta yuyarikunku.+
6 “Chayrayku Diosniykiman kutipuy.+
Siga munakullaypuni, justiciata ruwallaypuni,+
Diosniykipipis atienekullaypuni.
7 Jinapis ranqherosniykej pesasninkoqa mana cabalchu kanku.
Paykunaqa runata engañaymanta wañurishanku.+
8 Efrainqa kayta nillanpuni: ‘Noqaqa mayta qhapajyaykuni.+
Ashkha qhapaj imasta tarini.+
Sinchʼita trabajasqaypeqa mana ni ima allintapis tarenqankuchu, nitaj juchatapis’, nispa.
9 Noqamin Jehová Diosniyki kani Egipto jallpʼamantapacha.+
10 Noqaqa profetasman parlarqani.+
Mosqoypi jina rikusqasninkuta ashkhayacherqani.
Chantapis profetaswan kikinchaykunata willacherqani.
11 Galaadpeqa chʼaukiyaywan* llullakuywan juntʼa karqa.+
Guilgalpitaj toro wañuchisqasta jaywarqanku.+
Paykunaj altaresninkoqa chajra surkʼaspi rumi montones jinapuni kanku.+
12 Jacobqa Aram* jallpʼaman+ ayqekorqa.
Israelqa+ chaypi sirvimorqa warmichakunanpaj.+
Uj warmiraykutaj ovejasta micherqa.+
13 Jehová Diosqa uj profetanejta Israelta Egiptomanta orqhomorqa,+
uj profetanejtataj Israelta cuidarqa.+
14 Efrainqa sinchʼitapuni Diosta phiñachin.+
Yawarta jichʼasqanmanta juchanqa sigue patanpi kashan.
Señornenqa payta castiganqa pʼenqaypi rikhurichisqanrayku”.+
13 “Efraín parlajtin runasqa kharkatej kanku.
Payqa Israelpi may jatunpaj qhawasqa karqa.+
Jinapis Baalta yupaychaspa juchallikorqa,+ wañorqataj.
2 Kunanqa astawanraj juchallikunku.
Qolqenkuwantaj metalmanta* santosta ruwakunku.+
Paykunaqa santosta manchay sumajta ruwarinku, chay tukuy santosninkoqa metalwan trabajaj runaspa ruwasqallan kanku.
Ninkutaj: ‘Uywa wañuchisqasta jaywaj runasqa kay waka uña santosta muchʼachunku’, nispa.+
3 Chayrayku paykunaqa sutʼiyayta oqharikoj phuyu jina kanqanku.
Tutamanta chinkaripoj chhulla jina kanqanku.
Eramanta* muyoj wayraj apasqan paja jina* kanqanku.
Techoj juskʼunmanta llojsimoj qʼoshñi jina kanqanku.
4 Noqatajrí Egipto jallpʼamantapacha Jehová Diosniyki kani.+
Qanqa mana waj Diosta rejserqankichu, manachayqa noqallata,
nitaj noqamanta waj salvajqa kanchu.+
5 Qantaqa chʼin jallpʼapi rejserqayki,+ chʼaki jallpʼapi.
6 Paykunaqa pastosninkuwan kusisqa kakusharqanku.+
Paykunaqa kusisqa kasharqanku, sonqonkupitaj jatunchakorqanku.
Chayrayku noqata qonqawarqanku.+
8 Noqaqa patankuman phinkiykamusaj uñasninta chinkachikoj jukumari jina.
Pechonkutataj kicharparisaj.
Chay pachanpi noqaqa paykunata uj león jina oqoykusaj.
Paykunataqa uj phiña animal mitharanqa.*
9 Israel, qanta tukuchisonqa
contraypi oqharikusqaykirayku, yanapasojpa contranpi oqharikusqaykirayku.
10 ¿Maypitaj reyniyki kashan tukuy llajtasniykipi salvasunanpajri?+
Qanqa mañakuwarqanki, ‘uj reyta churapuway, kuraj kamachejkunatapis’ nispa.
¿Kunan maytaj chay kamachejkunasniykiri?*+
12 Efrainpa pantasqanqa jallchʼasqa kashan,
paypa juchanqa waqaychasqa kashan.
13 Paypa nanaynenqa nacechikoj warmej nanaynin jina kanqa.
Chaywanpis payqa mana yuyayniyoj wawa.
Nacekunan tiempo chayamojtin mana nacekuyta munanchu.
14 Noqa kacharichisqaykichej Sepulturaj* makinmanta.
Noqa mañakapusqaykichej wañuypa makinmanta.+
Wañuy, ¿maytaj wachʼinasniykiri?+
Sepultura, ¿maytaj tukuchej atiyniykiri?+
Ajinapis Efraintaqa manarajpuni khuyakusajchu.
15 Caña huecas chaupipi tʼikarejtinpis,
inti llojsimuy ladomanta uj wayra jamonqa, Jehová Diospa wayran.
Chay wayraqa chʼaki jallpʼamanta jamun pozonta chʼakichinanpaj, jinallataj yaku juturintapis.
Tukuy qhapaj kapuyninta qhechonqa, jinallataj tukuy valorniyoj imasnintapis.+
16 Samariaqa Diosninpa contranpi oqharikusqanrayku+ juchayoj rikhurenqa.+
Paykunaqa espadawan wañuchisqa kanqanku,+
wawasninkutaj chhikan chhikan khuchurasqa kanqanku,
onqoj warmisninkoj wijsasninkupis phatachisqa kanqanku”.
14 “Israel, Jehová Diosniykiman kutipuy.+
Qanqa pantasqasniykirayku urmarqanki.
2 Jehová Diosman kutipuychej, paymantaj kayta niychej:
‘Pantasqasniykuta perdonariwayku,+ allin kajta japʼikuy,
noqaykutaj simiykuwan alabasqayku,*+ chay alabanzastaqa torillosta jina jaywasqayku.
3 Asiriaqa mana salvawasqaykuchu.+
Nitaj caballosman montasqaykuchu,+
nillataj makisniykuwan ruwarqayku chay imastapis nisqaykuchu “qan Diosniyku kanki” nispaqa.
Imaraykuchus qanllamin wajcha wawasmantaqa* khuyakunki’,+ nispa.
4 Noqa paykunata sanoyachisaj, paykunataj niña jaykʼajpis wasanchawanqankuchu.+
Noqaqa mana tanqasqa jinallachu paykunata munakusaj.+
Imaraykuchus phiñakuyneyqa paykunamanta karunchakun.+
5 Israelpajqa chhulla jina kasaj,
paytaj lirio jina tʼikarenqa,
saphisnintaj ukhukama yaykonqa Líbano orqospi sachʼaspata jina.
6 Ramitasnenqa mayta aysakonqa.
Olivo sachʼa jina kʼachitu kanqa,
qʼapaynintaj Libanoj qʼapaynin jina kanqa.
7 Paykunaqa watejmanta llanthuypi* tiyakonqanku.
Paykunaqa trigota* tarponqanku, uvas sachʼa jinataj tʼikarenqanku.+
Paykunaqa may rejsisqa kanqanku Líbano vino jina.
8 Efrainqa nenqa: ‘¿Ima ruwanay tiyan santoswanri?’, nispa.+
Noqa payman kutichisaj, cuidasajtaj.+
Sumaj enebro sachʼa jina kasaj,
paykunataj noqapi poqoyta tarenqanku”.
9 Pichus yachayniyojqa kay imasta entiendechun.
Pichus allin yuyayniyojqa kay imasta rejsichun.
Jehová Diospa ñankunasnenqa cheqan kanku,+
cheqan runastaj chayninta purenqanku,
juchasapastaj chaypi jaytʼakuspa* urmanqanku.
Chayri “Acaz”. Yanapa A2 nisqata leeriy.
Oseas suteqa pisi letrasllapi Hosaya niyta munan. Hosaya sutitaj niyta munan Jahpa salvasqan, Jah salvan.
Jezreel suteqa niyta munan Dios mujuta tarponqa.
Hebreo parlaypeqa nin, “wasinmanta”.
Hebreo parlaypeqa nin, “wasej”.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Lo-Ruhamá suteqa niyta munan mana khuyakorqachu.
Hebreo parlaypeqa nin, “wasita”.
Hebreo parlaypeqa nin, “wasita”.
Pʼitiy: waj lugarespi ninku tʼipiy.
Lo-Ammí suteqa niyta munan mana llajtaychu.
Oseas 1:9 versiculoj sutʼinchayninta leeriy.
Oseas 1:6 versiculoj sutʼinchayninta leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “tomanata”.
Killa rikhuriy: waj lugarespi ninku mosoj killa.
Chayri “ruphachisqanmanta”.
Chayri “Baalníy”.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Hebreo parlaypeqa niyta munan mana tukukoj munakuy, mana tukukoj kʼacha kay. Glosariopi mana tukukoj munakuy nisqata leeriy.
Jezreel suteqa niyta munan Dios mujuta tarponqa.
Hebreo parlaypeqa nin, “Paytaqa”.
Oseas 1:6 versiculoj sutʼinchayninta leeriy.
Oseas 1:9 versiculoj sutʼinchayninta leeriy.
Chay qolqesqa qolqe metalmanta ruwasqa karqa.
Hebreo parlaypeqa nin, “uj homer khuskanniyoj”. Yanapa B14 nisqata leeriy.
Grano: waj lugarespi ninku cebada.
Chayri “noqapis mana qanwan puñuykusajchu”.
Efodqa uj mandil jina karqa. Chaytataj sacerdotes churakoj kanku. Glosariopi efod nisqata leeriy.
Hebreo parlaypeqa nin, “terafim santospis”.
Glosariopi sacerdote nisqata leeriy.
Jaytʼakuy: waj lugarespi ninku tropezakuy.
Glosariopi profeta nisqata leeriy.
Chayri “chinkarpachisaj”.
Chayri “chinkachisqa kanqa”.
Chayri “kamachisqanta”.
Ichá nillanmantaj “jatunpaj qhawanawankumantaqa pisipaj qhawawanku”.
Chayri “Paykunaqa qhenchachakonqanku”.
Chayri “Khuchichakuy juchapis”.
Hebreo parlaypeqa nin, “tojnunku”.
Chayri “khuchichakuy jucha”.
Chayri “Khuchichakuy juchankuraykutaj”.
Khuchi warmi nispaqa parlashan qhariswan puñuykoj warmimanta, astawanqa qolqerayku.
Chayri “warmi wawasninkoqa khuchichakunku”.
Ñojchʼa: waj lugarespi ninku qhachuni, yerna.
Chayri “warmi wawasninku khuchichakusqankumantaqa”.
Chayri “khuchichakojtiykipis”.
Carnero: waj lugarespi ninku mocho, oveja toro.
Chayri “trigomanta cervezata”.
Chayri “qhenchachakun”.
Lijra: waj lugarespi ninku ala.
Chayri “ñaupaqenta apakaponqa”.
Chayri “Noqata wasanchawajkunaqa”.
Chayri “paykunatataj kʼamisaj”.
Chayri “qhenchachakorqanki”.
Chayri “khuchichakuy jucha”.
Chayri “jaytʼakunku”.
Hebreo parlaypeqa nin, “forastero wawasniyoj kaspa”.
Chayri “chajrasninkuwan khuska”.
Uj aylloqa uj familiamanta miraj ashkha familias kanku.
Linde: waj lugarespi ninku lindero.
Mullpha: waj lugarespi ninku phunu.
Mithay: waj lugarespi ninku wikhay, tʼisay.
Mithay: waj lugarespi ninku wikhay, tʼisay.
Hebreo parlaypeqa nin, “kʼutusqaykichej”.
Chayri “khuyakuyta yachasqanku”.
Chayri “ruphachina”.
Chayri “Siquem”. Yanapa A2 nisqata leeriy.
Ichá nillanmantaj “Sonqonkoqa horno jina munapayayninkuwan qayllaykojtinku”.
Hebreo parlaypeqa nin, “juecesninkuta”.
Ichá kallanmantaj karqa “cebada”.
Mana allin ñanmanchu nispaqa parlashan Diosta manaña sumajtachu yupaychasqankumanta.
Flechana arco: waj lugarespi ninku camba flecha.
Chayri “tukuy imata ruwayta yachaj runalla”.
Khuchi warmi nispaqa parlashan qhariswan puñuykoj warmimanta, astawanqa qolqerayku.
Chayri “ashkha kamachiykunata”.
Ichá nillanmantaj “kutenqanku”.
Chayri “khuchichakusqaykirayku”.
Ichá kallanmantaj karqa “cebada”.
Glosariopi era nisqata leeriy.
Khuchi warmi nispaqa parlashan qhariswan puñuykoj warmimanta, astawanqa qolqerayku.
Ithapallu: waj lugarespi ninku itapalla.
Chayri “carpa wasisniykichejpitaj”.
Chayri “pʼenqaypi rikhurichej diosman”.
Chayri “chʼusu ñuñustawan”.
Ichá nillanmantaj “mayta wiñaykoj uva sachʼaman rijchʼakun”.
Chayri “llunkʼu”.
Chayri “mana qʼalitunkutachu tukucherqa”.
Chayta nispaqa castigota yugota jina apanankuta nishan.
Hebreo parlaypeqa nin, “llankʼarqankichej”.
Chayri “engañaypa”.
Paykuna nispaqa profetasmanta parlashan, chantá Israelta yachachinankupaj kachasqa kajkunamantawan.
Chayri “ruphacherqanku”.
Chayri “marqʼarikorqani”.
Chayri “khuyakuy waskhaswan”. Unayqa tatas wawasninkuta waskhawan japʼiykuchispasina puriyta yachachej kanku.
Aswan patapi kajman nispaqa aswan sumaj yupaychaymanta parlashan.
Noqanchejwan nispaqa ichapis Jacobpa mirayninmanta parlashan.
Chayri “carpa wasispi”.
Ichá nillanmantaj “fiesta pʼunchaypi jina”.
Chʼaukiyaywan nispaqa ichapis parlashan imaymana layqeriosmanta.
Chayri “Siria”.
Chayri “unuyachisqa metalmanta”.
Glosariopi era nisqata leeriy.
Chayri “tʼuna paja jina”.
Chayri “leopardo jina”.
Mithay: waj lugarespi ninku wikhay, tʼisay.
Hebreo parlaypeqa nin, “juecesniykiri”.
Chayri “Seolpa”. Glosariopi sepultura nisqata leeriy.
Alabasqayku: waj lugarespi ninku alabasajku.
Chayri “mana tatayoj wawasmantaqa”.
Llanthuypi nispaqa ichapis Diospa llanthunmanta parlashan.
Ichá kallanmantaj karqa “cebada”.
Jaytʼakuy: waj lugarespi ninku tropezakuy.