¿Pitaq Jesucristorí?

“MAY chhika runaqa mana cristianos kaspapis, sumaq yachayniyuq, sumaq yachachiq ima, kasqanta creenku. Arí, payqa tukuy tiempomanta astawan riqsisqa runa karqa.” (The World Book Encyclopedia.) ¿Pimantataq parlachkanchik? Jesusmanta, payqa cristianosta rikhurichirqa. ¿Qam pichus pay kasqanta yachankichu? ¿Imaynallatapis kawsayniykipi yanapasunkimanchu?

Bibliapiqa tawa librospi, Jesucristop ruwasqanmanta qillqasqa kachkan, chay librostaq evangelios nispa sutichakun. ¿Chay evangelios chiqachu kanku? Juk may riqsisqa runaqa, Will Durant sutiyuq, qillqarqa: “Juk chhika chakra runaslla chay tiempopi Jesusta, yuyayninkullamanta rikhurichinkuman karqa chayqa, chayjina yuyayniyuq runata, kʼacha runata, munanakuyta yachachiq runata, chiqan runata ima. Chay ruwasqankuqa evangeliospi tukuy milagrosmantapis astawan jatun milagro kanman karqa”.

Chaywanpis wakin suyuspiqa, mana yachankuchu pichus Jesús kasqanta. Kawsasqanta yachaspapis, mana yuyankuchu, kawsayninkupi yanapananta. Wakinkunataq mana paymanta yachallaytapis munankuchu, imaraykuchus wakin cristianos nichikuqkuna millay ruwaykunata ruwasqankurayku. Japón suyumanta wakin runaqa ninkuman: ‘cristianosqa Nagasaki llaqtapi bombawan cristiano masisninkuta wañurachinku’, nispa.

Doctorta, juk unqusqa mana kasukuptin, ¿doctorta juchachasunmanchu? Mana, ¿icharí? Cristianos nichikuqkunapis mana Jesusta kasukusqankurayku, llakiykunata mana atipankuchu. Chayrayku, Jesusmanta karunchakunaykimantaqa, Bibliata ñawirispa astawan Jesusmanta yachakuy. Jinamanta pichus Jesús kasqanta, imaynatachus yanapasunanta ima yachakunki.

Jesús munanakuyta yachachiwanchik

Jesús juk sumaq yachachiq karqa, Palestinapi, yaqha iskay waranqa wata ñawpaqta kawsakurqa. Wawa kasqanmanta pisillata yachakun (Mateo, caps. 1, 2; Lucas, caps. 1, 2). Jesús kimsa chunka watanta juntʼasqantawan, runaman yachachiyta qallarirqa nirqataq, chaypaq “kay pachaman jamorqani, cheqa kajmanta willanaypaj”, nispa (Juan 18:37; Lucas 3:21-23). Tawa runastaq, imaynatachus chay kimsa wata khuskanniyuqpi yachachisqanta qillqarqanku.

Jesusqa kay pachapi, discipulosninman yachachirqa imaynatachus llakiyninkuta, munaywan allinchanankuta. Chayrayku urqupi kachkaspa discipulosninman, runa masinkuta munakunankuta nirqa: “Imatachus munankichej runas qankunapaj ruwanankuta, ajinallatataj qankunapis paykunapaq ruwapuychej”, nispa (Mateo 7:12). Kay kʼamiriyqa runap kawsayninpaq may sumaq. Jesusqa runas nispaqa enemigosninchikmantapis parlachkarqa. Chayrayku nirqa: “Noqatajri niykichej: Enemigosniykichejta munakuychej, chejnispa qamkunata qhatiykachajkunapajtaj Diosmanta mañapuychej” nispa (Mateo 5:44). ¿Manachu chay munakuy kunan llakiykunata allinchanman? India llaqtamanta juk yachayniyuq runa, Gandhi sutiyuq, nirqa: “Jesús urqupi yachachisqanman jina kawsasunman chayqa, llakiypis, chʼampaykunapis kay pachamanta chinkankuman”, nispa. Jesús munanakuyta yachachisqanta kay pachapi ruwasunman chayqa, llakiykuna chinkankuman.

Ruwasqanwan munakuyninta rikuchirqa

Jesús yachachisqanmanjina kawsarqa. Paypa munayninta ruwananmantaqa, runapaqraq imatapis ruwarqa. Juk pʼunchay discipulosninwan, achkha runaman yachachichkaptinku, mana mikhuyllatapis atirqankuchu. Jesús chayta rikuspa discipulosninta tumpata samarinankupaq chʼinniqman pusarqa. Chaywanpis, runasqa ñawpaykuspa, paykuna chayamunankuta suyachkarqankuña. ¿Imatataq ñuqanchik ruwasunman karqa chayjinapi kaspa? Jesusqa, paykunata “khuyakuywan qhawarqa [...] Chantá paykunaman tukuy imata yachachiyta qallarerqa” (Marcos 6:30-34). Chay munakuyninrayku wakkunatapis yanaparqa.

Jesusqa mana Reinollamantachu yachachirqa, astawanqa wakkunarayku tukuy imata ruwaq. Juk kutiqa, qharisman, mana warmisninkuta, wawasninkuta ima yuyaspa, 5.000 mikhuchirqa, phichqa tʼantasllamanta, iskay challwasmantawan. Wak kutipitaq tawa waranqa runasman mikhuchillarqataq, qanchis tʼantasmanta, juk chhika challwasmantawan (Mateo 14:14-21; 15:32-38; Marcos 6:35-44; 8:1-9). ¿Chay ruwasqan milagrochu karqa? Arí, Jesusqa milagrosta ruwarqa.

Astawanpis unqusqasta jampirqa, ciegosta, cojosta, leprososta, juqʼarastawan sanoyachirqa, wañusqastapis kawsarichirqa (Lucas 7:22; Juan 11:30-45). “Uj kutipi Jesusman jamorqa uj runa lepra onqoyniyoj. Qonqoriykukuspataj, Jesusmanta mañakorqa: Munankichus chayqa, atinki sanoyachiwayta, nispa” ¿Ima nispataq kutichirqa? Jesusqa “payta khuyarqa, makinwan llankhaykuspataq, nerqa: Arí, munani; limphuchasqa kay”, nispa (Marcos 1:40, 41). Yanapayta munasqanrayku runata jampirqa. Milagrosniqta llakisqa runasta munakusqanta rikuchirqa.

Ruwasqanqa mana creenapaqjina, ¿icharí? Chaywanpis, Jesusqa yaqha tukuy milagrosninta runa rikuchkaptin ruwarqa, chay milagrosta ni enemigosninpis, pakayta atirqankuchu (Juan 9:1-34). Milagrosniqta runaqa Jesús, Diospa kachamusqan kasqanta riqsirqanku (Juan 6:14).

Jesuspa yachachisqanmanta, kawsayninmanta ima yachakuptinchikqa, payjina munakuyniyuq kayta munasunchik. Chaywanpis mana munakuynillanchu kawsayninchikpi yanapawasunman. Payqa mana munakuyllamantachu yachachirqa, manaqa niraq kay pachaman jamuchkaspa Diospa kʼata Churin kasqanmantapis yachachillarqataq (Juan 1:14; 3:16; 8:58; 17:5; 1 Juan 4:9). Kay pachamanta ripuspa janaqpachapi kawsachkallanpuni, chay yachayqa may sumaq ñuqanchikpaq. Chayrayku Biblia niwanchik kawsarimusqanta, kunantaq janaqpachapi Diospa Reinonpi kamachichkasqanta (Apocalipsis 11:15). Jesús nirqa: “Kaymin chay wiñay kawsayqa: Qan kʼata cheqa Diosta rejsisunanku, kachamusqayki Jesucristotapis”, nispa (Juan 17:3; 20:31). Arí, Jesusmanta yachakuspaqa paraisopi wiñaypaq kawsasunchik. ¿Jinata kawsayta atisunmanchu? Jesusmanta astawan yacharikuy, jinamanta rikunki imaynatachus Cristop munakuyninqa tanqawanchik payjina kananchikpaq (2 Corintios 5:14). Jehovamanta sutʼinchaqkunaqa kusiywan yanapasunqanku (Juan 13:34, 35).

Tukuy Bibliamanta rimaykunaqa “Diosmanta Qhelqasqa” Bibliamanta urqhukun.