Cristiano Kausayninchej tantakuypaj referencias
1-7 DE OCTUBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | JUAN 9, 10
“Jesusqa ovejasninta sumajta qhawan”
(Juan 10:1-3) “Cheqatapuni niykichej: Pichus oveja kanchaman mana punkunta yaykuspa perqa patanta wasaykojqa suwa. 2 Pichus oveja kanchaman punkunta yaykojtaj, chaymá ovejasta michejqa. 3 Kancha punkuta qhawajtaj, michejpaj punkuta kicharin. Ovejasqa michejninkoj parlasqanta uyarinku, paytaj ovejasninta sutisninkumanta wajyaspa jawaman orqhon.
(Juan 10:11) Noqa sumaj michej kani. Sumaj michejqa kausayninta ovejasninrayku qon.
(Juan 10:14) Noqa sumaj michej kani. Imaynatachus ovejasniyta rejsini, ovejasniytaj noqata rejsiwanku,
nwtsty dibujo
Oveja kancha
Michejkunaqa ovejasninkuta kanchaman wisqʼaj kanku, suwasmanta, phiña animalesmantawan jarkʼanankupaj. Ñaupa tiempopi, oveja kanchaqa rumiwan perqasqa kaj, mana techoyojlla, uj punkuyojllataj kaj. Chay kanchasqa mana uj rejllachu kaj kanku. Wakenqa juchʼuylla, wakintaj jatuchaj kaj kanku. Juan librota qhelqajqa, “oveja kanchaman” punkunta yaykukusqanta nin. Chantá nillantaj, chay punkuta uj runa tutantinta qhawasqanta (Jn 10:1, 3). Wakin kanchasqa mana uj runaj ovejasnillanpajchu kaj. Chay jina kanchata qhawajqa, ashkha runaspa ovejasninkuta qhawaj. Qʼayantintaj michejkunapaj punkuta kicharipoj. Michejkunarí ovejasninkuta wajyakapoj kanku. Ovejitastaj michejninkoj parlasqanta rejsisqankurayku, qhepanta llojsej kanku (Jn 10:3-5). Jesusqa michejkunamanta parlaspa, yachachisqasninta kikinta qhawasqanta nerqa (Jn 10:7-14).
Familias rijchʼarisqasllapuni kaychej
5 Michejqa ovejasninta allinta rejsin, ovejaspis michejninta allillantataj rejsinku paypitaj atienekunku, parlajta uyarispataj chay ratopacha kasukunku. Jesuspis chayta sutʼincharqa: “Ovejasniyta rejsini, noqajta kajkunataj rejsiwanku”, nispa. Jesusqa qotuchakuyta mana tumpallatachu rejsin. Imaraykuchus griego simipi, “rejsiy” rimayqa, “tukuy imantapuni allinta rejsiy” niyta munan. Sumaj Michejqa, sapa uj ovejasninmanta imatachus necesitasqankuta, imaspichus pisi kallpa kasqankuta, imastachus muchuyta atisqankuta ima allinta yachan, tukuy imata qhawasqanrayku. Ovejaspis michejnintaqa allinta rejsinku, paypa yanapayninpitaj atienekunku.
(Juan 10:4, 5) Tukuy ovejasninta orqhoytawantaj ñaupaqenkuta rin, ovejastaj qhepanta rinku parlasqanta rejsisqankurayku. 5 Mana rejsisqa runaj qhepantarí ni imarayku rinkuchu, astawanqa paymanta ayqerikapunku parlasqanta mana rejsisqankurayku”.
‘Mana rijchʼanachinaswanqa mana imatapis yachacherqachu’
17 George A. Smith pay kikin qhawasqanmanta, Geografía histórica de la Tierra Santa, libropi nin: “Wakin kutipi khuskan pʼunchaypi judiospa pozonpi, kusiywan samarikoj kayku. Chaymantaj 3, manaqa 4 michejkuna tropa ovejasninkuwan uraqamoj kanku, chaypitaj tukuy ovejas chhapukoj kanku. Chayta rikuspa, imaynatachus sapa michej ovejasninta ajllananta rikuyta munaj kayku. Ovejas yakuta ujyayta, pujllayta ima, tukusqankutawan, sapa michej ñanninkuta ripoj kanku, chaymantataj qhaparispa ovejasninkuta wajyaj kanku, chayta uyarispataj ovejasqa michejninta uyarispa, chay chhapumanta llojsiytawan sapa ujpis michejninwan ripoj kanku”, nispa. Jesús qhepanta purejkunata ovejaswan kikinchasqanqa allin karqa, jinamanta ovejas jina yachachisqanta kasukojtinchejqa, “Sumaj michejwan” michichikusunchej.
(Juan 10:16) ”Waj ovejas tiyapullawantaj, chaykunataj mana kay kanchamantachu kanku, chaykunatapis pusamunallaytaj tiyan, chay ovejasneyqa parlasqayta uyarenqanku, tukuyninkutaj uj tropalla kanqanku, uj michejniyojllataj kanqanku.
nwtsty Jn 10:16 sutʼinchaynin
pusamunallaytaj: Griego parlaypi nin, ágo. Chay palabraqa imamantachus parlakusqanman jina, niyta munanman: “apamuy”, “wisqʼaykuy” chayri “pusamuy”. 200 watas chaynejmanta uj qhelqasqapi, griego parlaypi synágo palabrata oqharikorqa. Chay palabraqa ágo palabraman rijchʼakun, niytataj munan: “tantay”. Jesusqa Sumaj Michej kasqanrayku, kanchanpi kaj juchʼuy tropa ovejasninta, waj ovejasninta ima tantaykun, pusaykachan, jarkʼan, michimuntaj (Lu 13:32). Tukuynin ovejasnintaj uj tropalla kanku, uj michejniyojllataj. Chaytaj rikuchiwanchej, Jesuspa yachachisqasnin ujchasqa kasqankuta.
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Juan 9:38) Chay runataj Jesusta nerqa: “Señor, qanpi creeni”, nispa. Chantá ñaupaqenpi qonqoriykukuspa kʼumuykukorqa.
nwtsty Jn 9:38 sutʼinchaynin
ñaupaqenpi qonqoriykukuspa kʼumuykukorqa: Griego parlaypi proskynéo palabrata churakorqa. Wakin kutis, chay palabrata uj diosmanta chayri runas yupaychanku chay imasmanta parlanapaj oqharikun. Ajinata oqharikun chayqa, niyta munan: “yupaychay” (Mt 4:10; Lu 4:8). Jinapis kay versiculopi, cieguito nacekoj runaqa, mana yuyarqachu Jesús Diosninchej kasqanta, nitaj uj diosta jinachu qhawarqa. Chay runaqa Jesusman qonqoriykukorqa, Diospa sutinpi jamusqanta reparasqanrayku. Cieguito runaqa, yacharqa Jesús ‘Runaj Wawan’ kasqanta, nisunman Diospa kachamusqan Mesías (Jn 9:35). Chay runaqa waj runaspa ruwasqallankuta ruwarqa. Biblia nisqanman jina, Jesús niraj jamushajtin runasqa, profetaspa chayri reyespa ñaupaqenkupi kʼumuykukorqanku. Kʼumuykukullarqankutaj Diospa waj kamachisninpa ñaupaqenkupipis (1Sa 25:23, 24; 2Sa 14:4-7; 1Re 1:16; 2Re 4:36, 37). Waj runaspis Jesuspa ñaupaqenman qonqoriykukuspa kʼumuykukullarqankutaj. Wakenqa Jesús paykunaman Diospa nisqasninta willasqanmanta agradecekunankupaj qonqorikorqanku. Wakintaj Jesusman qonqorikorqanku, Diospa bendicionninwan kasqanta reparasqankurayku.
(Juan 10:22) Chaypacha Jerusalenpeqa temploj pʼunchayninpa fiestanta ruwasharqanku. Chiri tiempotaj karqa,
nwtsty Jn 10:22 sutʼinchaynin
temploj pʼunchayninpa fiestanta: Hebreo parlaypi chay fiestaj sutenqa, Janucá (janukkáh). Chaytaj niyta munan, “entregapuy” chayri “jaywapuy”. Jesús niraj jamushajtin 165 watapi, judiosqa Jerusalenpi templota watejmanta Diosman jaywaporqanku. Janucá nisqa fiestataj, chayta yuyarinapaj ruwakoj. Chay fiestaqa kislev killaj 25 pʼunchayninpi qallarej, diciembre killaj tukukuyninta, pusaj diastataj ruwakoj (Bibliata estudianapaj yanapa folletoj 19 rakʼiyninta leeriy). Siriamanta Antíoco IV Epífanes sutiyoj reyqa, judiospa Diosninku Jehovata mayta chejnikoj. Chayrayku Jehovaj templonpi millay imasta ruwarqa. Ñaupajta, maypichus Diospaj ofrendasta sapa día qʼolachipoj kanku, chay altar patapi waj altarta ruwacherqa. Chantá 168 watapi, kislev killamanta 25 pʼunchaypi, chay altar patapi khuchista ñakʼacherqa, aychanwantaj caldota tʼimpuchicherqa. Chaymantataj chay caldowan Jehová Diospa tukuynin templonman chʼajchucherqa. Ajinamanta Diospa wasinta chʼichicharqa. Mana chayllachu, chay reyqa Diospa templonpa punkusninta ruphacherqa, sacerdotespa cuartosninkuta urmacherqa. Chantá qorimanta ruwasqa altarta, tʼanta churana mesata, qori kʼanchachinata ima apakaporqa. Chantarí Jehovaj templonta Zeus nisqa diosman jaywaporqa. Chay qhasi diosqa Olimpo nisqa orqomanta dios karqa. Chaymanta iskay watanman, Judas Macabeo sutiyoj runa, Jerusalén llajtata siriosmanta qhechukaporqa, Diospa templontataj llimphucharqa. Qhepan watapitaj, nisunman 165 watamanta 25 kislev diapi, templota watejmanta Jehová Diosman jaywaporqa. Ajinamanta Jehovapaj watejmanta uywasta sapa día qʼolachipullarqankupuni. Tukuy chay imasqa karqa, rey Antíoco, Zeus diosninpaj khuchista ñakʼachisqanmanta kinsa watanman. ¿Jehová Dioschu Judas Macabeota siriosta atipananpaj, templontataj llimphuchananpaj yanaparqa? Bibliaqa mana imatapis chaymanta willanchu. Jinapis Jehová Diosqa, ñaupa tiempopiña waj nacionesmanta runasnejta munayninta juntʼarqa. Chaykunamanta ujqa, Persia suyumanta Ciro nisqa rey karqa (Isa 45:1). Chayrayku nisunman, Jehovaqa llajtan Israelmanta runata munayninta ruwananpaj yanapasqanta. Chantapis Biblia nisqanman jina, temploqa Mesías jamunankama sayasqa kanan karqa. Ajinamanta Mesiasmanta, willayninmanta, wañuyninmanta ima qhelqakusqan juntʼakunanpaj. Chantapis levitasqa, templopi Diosman uywasta jaywanallankupuni karqa, Mesías kausayninta runasrayku jaywanankama (Da 9:27; Jn 2:17; Heb 9:11-14). Cristoqa mana yachachisqasninta kamacherqachu, temploj pʼunchayninpa fiestanta ruwanankuta (Col 2:16, 17). Jinapis ni Jesuspis, ni discipulosninpis chay fiestata ruwajkunata juchacharqankuchu.
Bibliata leenapaj
8-14 DE OCTUBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | JUAN 11, 12
“Jesús jina wajkunamanta khuyakuna”
(Juan 11:23-26) Jesustaj nerqa: “Hermanoykeqa kausarinponqa”, nispa. 24 Martataj nerqa: “Noqa yachani kausarimunanta qhepa kaj pʼunchaypi, wañusqas kausarimonqanku chaypacharaj”, nispa. 25 Jesustaj nerqa: “Noqa kani kausarimuy, kausaytaj. Pichus noqapi creejqa wañuspapis kausarimonqa. 26 Pillapis kausashaspa noqapi creejqa mana wiñaypajchu wañonqa. ¿Chayta creenkichu?”, nispa.
nwtsty Jn 11:24, 25 sutʼinchaykunasnin
yachani kausarimunanta: Martaqa yuyarqa, Jesús qhepa kaj pʼunchaypi kausarimuymanta parlashasqanta (Jn 6:39). Payqa wañusqas kausarimunankuta creerqapuni, chaytaj tʼukunapaj jina karqa. Chay tiempopi, judiospa religionninkumanta saduceos nisqa grupoqa, wañusqas kausarimunankupi mana creejchu kanku. Jinapis Diosmanta Qhelqasqapeqa unayña nikorqa, wañusqas kausarimunankuta (Da 12:13; Mr 12:18). Fariseos nisqa grupotajrí, runaj alman mana wañusqanpi creej kanku. Chaywanpis Martaqa, yacharqa Jesús wañusqas kausarimunankuta yachachisqanta. Payqa yachallarqataj wakin runastapis kausarichisqanta. Jinapis chaypacha, Jesusqa niraj pitapis tawa diasta wañusqa kasqanmanta kausaricherqachu. Martaj hermanon Lazarotaj, tawa diastaña wañusqa kasharqa.
Noqa kani kausarimuy, kausaytaj: Jesús wañusqanrayku, kausarimusqanrayku ima, wañusqasqa kausarimuyta atenqanku. Jesús kausarimusqantawan, Jehová Diosqa payman atiyta qorqa wañusqasta kausarichinanpaj, wiñay kausayta qonanpaj ima (Jn 5:26). Apocalipsis 1:18 versiculopi, Jesusqa ‘kausashasqanta’ nin. Chantá nillantaj, “wañuypatawan Sepulturajtawan llavesninta” japʼisqanta. Chayrayku Jesuslla kausajkunata, wañusqastapis yanapayta atin. Payqa sepulturasta kicharispa, wañusqasta kausarichinanta nerqa. Wakintaqa paywan khuska cielomanta gobernamunankupaj kausarichenqa. Wakintataj Diospa Gobiernon kamachishajtin mosoj jallpʼapi kausakunankupaj sayarichimonqa (Jn 5:28, 29; 2Pe 3:13).
(Juan 11:33-35) Jesusqa Mariata, paywan jamoj judiostapis waqajta rikuspa sonqon wawayarqa, sinchʼitataj llakikorqa. 34 Nerqataj: “¿Maypitaj payta pʼamparqankichej?”, nispa. Paykunataj nerqanku: “Señor, jaku rikuchimusqayku”, nispa. 35 Jesustaj waqarikorqa.
nwtsty Jn 11:33, 35 sutʼinchaykunasnin
waqajta: Chayri “jikʼun jikʼunta waqajta”. Griego parlaypi oqharikusqan palabraqa, jatunmanta waqasqankumanta parlashan. Chay palabrallataj Lucas 19:41 versiculopi rikhurin. Chay versiculoqa nin, Jesús Jerusalén llajta thuñisqa kananta niytawan waqarikusqanta.
sonqon wawayarqa, sinchʼitataj llakikorqa: Jesús imaynatapunichus sonqonta nanachikusqanmanta parlanapaj, griego parlaypi iskay palabrasta oqharikusqa. “Sonqon wawayarqa” ninapaj, embrimáomai palabrata churakorqa. Chaytaj oqharikun, uj runa sonqonpi imaynachus kashasqanmanta parlanapaj. Jinapis kay versiculopeqa, nishan Jesuspa sonqon mayta wawayasqanrayku ukhuta samasqanta. “Sinchʼita llakikorqa” ninapajtaj, tarásso palabrata churakorqa. Chaytaj niyta munan, “ukhunchej ras nisqan”. Uj yachayniyoj runa nisqanman jina, chay palabraqa kay versiculopi niyta munan: “sonqo ukhuta kuyurichiy”, “sonqota nanachikuy”, “sinchʼita phutikuy” ima. Juan 13:21 versiculopi, chay palabrallatataj Jesusmanta parlanapaj oqharikun. Chaypeqa Jesús sinchʼita llakikuspa, Judas traicionananta nerqa (Jn 11:35).
waqarikorqa: Griego parlaypi dakrýo nisqa palabrata oqharikorqa. Chay palabraqa griegopi “waqay” palabramanta jamun. Chaytaj kay versiculosllapi rikhurin: Lu 7:38; Hch 20:19, 31; Heb 5:7; Ap 7:17; 21:4. Kay versiculoqa Jesuspa ñawisninmanta waqay surumusqanmanta parlashan, nitaj imaynatachus waqasqanmantachu parlashan. Dakrýo palabraqa, Griego Qhelqasqaspi uj kutillata rikhurin. Chaytaj mana kikinchu Juan 11:33 versiculopi churakusqan palabrawan. Chaypi parlashan Mariawan judioswan waqasqankumanta (waqajta palabraj sutʼinchayninta leeriy). Jesusqa yacharqa Lazarota kausarichinanta. Jinapis munasqa amigosninta waqajta rikuspa, sonqonta nanachikorqa. Paykunata munakusqanrayku, khuyakusqanrayku ima, Jesusqa paykunaj ñaupaqenkupi waqarikorqa. ¿Imatataj Jesuspa ruwasqan yachachiwanchej? Familianchejmanta pillapis wañupojtin, Jesusqa imayna llakisqachus kasqanchejta yachasqanta.
(Juan 11:43, 44) Chayta niytawantaj jatunmanta qhaparerqa: “¡Lázaro! ¡Llojsimuy!”, nispa. 44 Wañusqa kasharqa chay Lazarotaj llojsimorqa chakisnin, makisnin, uyanpis telawan maytʼusqa. Jesustaj paykunata nerqa: “Phaskaraychej purinanpaj”, nispa.
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Juan 11:49) Paykunamanta ujnintaj Caifás karqa, pichus chay wata kuraj kaj sacerdote karqa, paytaj nerqa: “Qankunaqa mana imatapis yachankichejchu,
nwtsty Jn 11:49 sutʼinchaynin
kuraj kaj sacerdote: Israel llajtata waj suyu mana kamachishajtin, kuraj kaj sacerdoteqa wañupunankama ajllasqa karqa (Nú 35:25). Israelta Roma suyu kamachishajtintaj, Romaj churasqan kamachejkunaqa kuraj sacerdotesta munasqankuman jina ajllaj kanku chayri orqhoj kanku (Glosariopi “Kuraj kaj sacerdote” nisqata leeriy). Romata kamachejqa, Caifasta kuraj sacerdote kananpaj 18 watapi churarqa. Caifasqa tukuy runasta contentayta yachaj. Chayrayku payqa 36 watakama chay cargoyoj karqa. Paymanta ñaupajta karqanku chay kuraj sacerdotesmanta nisqataj, aswan unayta kuraj sacerdote karqa. Juan librota qhelqajqa, Jesusta wañucherqanku chay watapi, Caifás kuraj sacerdote kasqanta nerqa. Chaytaj karqa 33 watapi (Bibliata estudianapaj yanapa folletoj 16 rakʼiyninpi, maypichus ichá Caifaspa wasin kasqanta qhawariy).
(Juan 12:42) Kamachejkunamanta ashkhas Jesuspi creerqanku, fariseosta manchachikuspataj mana willakojchu kanku paypi creesqankuta sinagogamanta mana qharqochikunankupaj.
nwtsty Jn 12:42 sutʼinchaykunasnin
Kamachejkunamanta: Griego parlaypi churakusqan palabraqa, Jatun Juntapi kajkunamantasina parlashan. Chay juntaqa judiospa juzgadonku karqa. Chay palabrallataj Juan 3:1 versiculopi rikhurin. Chaypitaj Nicodemomanta parlan. Payqa chay jatun juntamanta karqa.
sinagogamanta mana qharqochikunankupaj: Chayri “mana wijchʼuchikunankupaj”. Griego parlaypi aposynágogos palabrata churakorqa, chaytaj kay kinsa versiculosllapi rikhurin: Juan 9:22; 12:42; 16:2. Sinagogamanta qharqochikoj runasqa, chejnisqas, pisipaj qhawasqas ima kaj kanku. Judiostaj niña paykunawan masichakuyta munajchu kanku. Chayrayku sinagogamanta qharqochikojpa familianqa, llakiyta kausakoj. Judiosqa sinagogaspi Diosmanta yachakoj kanku. Chantapis sinagogasqa juzgana wasis jina karqanku. Chayrayku runasta jasutʼej kanku, chayri qharqoj kanku (Mt 10:17).
Bibliata leenapaj
15-21 DE OCTUBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | JUAN 13, 14
“Chayta ruwani qankuna yachakunaykichejpaj”
(Juan 13:5) Chʼillamiman yakuta jichʼaspataj yachachisqasninpa chakisninta mayllayta qallarerqa, toallawantaj chʼakicherqa.
nwtsty Jn 13:5 sutʼinchaynin
yachachisqasninpa chakisninta mayllayta qallarerqa: Ñaupa tiempopi, Israel llajtapi runasqa jukʼutasta churakoj kanku. Chay jukʼutasqa, qara watitosniyoj plantillaslla kaj kanku. Israelitas maymanpis rejtinku chayri maymantapis jamojtinku, chakisninkoqa jallpʼalla, tʼurulla kaj. Chayrayku niraj uj wasiman yaykushaspa, jukʼutasninkuta orqhokoj kanku. Pitapis wasinkuman wajyarikojtinkutaj, chay runaj chakisninta mayllaj kanku. Ajinamanta chay runata munakuywan japʼej kanku. Bibliaqa ashkha kutista chaymanta parlan (Gé 18:4, 5; 24:32; 1Sa 25:41; Lu 7:37, 38, 44). Jesusqa discipulosninpa chakisninkuta mayllaspa, paykunaman llampʼu sonqo kayta, wajkunata sirviyta ima yachacherqa.
(Juan 13:12-14) Chakisninkuta mayllaytawan, Jesusqa mantonta churaykukorqa. Chantá ujtawan mikhoj tiyaykukuspa paykunata nerqa: “¿Yachankichejchu imapajchus chakisniykichejta mayllasqayta? 13 Qankunaqa niwankichej ‘Yachachejníy’, ‘Señorníy’ nispa, chaytaqa walejta niwankichej, noqaqa chaypuni kani. 14 Noqachus Señorniykichejtaj, Yachachejniykichejtaj kashaspa chakisniykichejta mayllarqaykichej chayqa, kikillantataj qankunapis purajmanta chakisniykichejta mayllanakunaykichej tiyan.
nwtsty Jn 13:14 sutʼinchaynin
tiyan: Griego parlaypi churakusqan palabraqa, qolqemanta parlanapaj oqharikuyta yachan. Chay palabrataj niyta munan: “pimanpis manu kay” chayri “wajman imatapis debey” (Mt 18:28, 30, 34; Lu 16:5, 7). Jinapis kay versiculopi, waj versiculospipis, “imatapis ruwanapuni kasqanmanta” parlanapaj oqharikun (1Jn 3:16; 4:11; 3Jn 8).
(Juan 13:15) Chayta ruwani qankuna yachakunaykichejpaj, imaynatachus noqa ruwani ajinallatataj qankunapis ruwanaykichejpaj.
w99-S 1/3 pág. 31 párr. 1
Jesusmanta llampʼu sonqo kayta yachakuna
Jesusqa discipulosninpa chakisninta mayllaspa, llampʼu sonqos kayta yachachiwarqanchej. Cristianosqa mana wajkunamanta aswan sumajpaj qhawakunanchejchu tiyan. Nitaj yuyananchejchu tiyan wajkuna sirvinawanchej kasqanta. Manallataj sumajpaj qhawasqa kayta maskʼananchejchu tiyan. Astawanqa Jesús jina kananchej tiyan. Pay nerqa: “Mana sirvichikojchu jamuni, manachayqa sirvej, kausayniytataj qosaj ashkha runasta kacharichinaypaj”, nispa (Mateo 20:28). Arí, Jesusta qhatejkunaqa wajkunapaj imitallatapis tukuy sonqo ruwananchej tiyan.
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Juan 14:6) Jesustaj nerqa: “Noqa ñan kani, cheqa kajtaj, kausaytaj. Mana pipis Tatayman chayayta atinchu, mana noqanejtaqa.
nwtsty Jn 14:6 sutʼinchaynin
Noqa ñan kani, cheqa kajtaj, kausaytaj: Jesusqa ñanwan ninakun. Imajtinchus paynejllata Jehovawan allinyakuyta atinchej, Diosmanta mañakuytapis (Jn 16:23; Ro 5:8). Jesusqa cheqa kajwan ninakun. Imaraykuchus payqa ni jaykʼaj llullakorqachu, cheqa kajman jinataj kausarqa. Chantapis Diospa munaynin juntʼakunanpaj, ashkha profeciasta juntʼarqa (Jn 1:14; Ap 19:10). Arí, Mesiasmanta tukuy profeciasqa “Jesusnejta juntʼakun” (2Co 1:20). Jesusqa kausaywan ninakun. Imaraykuchus yawarninwan juchamanta kacharichiwanchej. Paynejtataj “cheqa kaj” kausayta, nisunman ‘wiñay kausayta’ japʼiyta atisun (1Ti 6:12, 19; Ef 1:7; 1Jn 1:7). Jesusqa wañusqa kajkunapajpis “kausay” kanqa. Imajtinchus paykunata kay jallpʼapi wiñaypaj kausayta atinankupaj kausarichimonqa (Jn 5:28, 29).
(Juan 14:12) Cheqatapuni niykichej: Noqapi creejqa, noqaj ruwasqasniyta ruwallanqataj, chaymanta astawanraj ruwanqapis, imaraykuchus noqaqa Tataypaman ripushani.
nwtsty Jn 14:12 sutʼinchaynin
astawanraj ruwanqapis: Jesusqa mana nisharqachu, yachachisqasnin paymanta nisqa aswan sumaj milagrosta ruwanankuta. Manachayqa llampʼu sonqowan nisharqa, yachachisqasnin aswan llajtasman predicaspa chayanankuta, astawan runasman yachachinankuta, astawan unayta willanankuta ima. Jesusqa qallarisqan llankʼayta, yachachisqasnin ruwanallankutapuni munarqa.
Bibliata leenapaj
22-28 DE OCTUBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | JUAN 15-17
“Mana kay mundomanta runas jinachu kankichej”
(Juan 15:19) Kay mundomanta runas jinachus kawajchej chayqa, kay mundomanta runasqa munakusunkichejman. Chaywanpis qankunaqa mana kay mundomanta runas jinachu kankichej, manachayqa noqa paykuna ukhumanta ajllarqaykichej, chayrayku kay mundomanta runasqa chejnisunkichej.
nwtsty Jn 15:19 sutʼinchaynin
kay mundomanta runas jinachu: Griego parlaypi nin, kósmos. Chay palabraqa, Diosta mana yupaychaj runasmanta kay versiculopi parlashan. Juan librollapi nin, Jesús yachachisqasninman “mana kay mundomanta runas jinachu kankichej” chayri mana kay mundojtachu kankichej nispa nisqanta. Jesusqa wañupunan qayllata yachachisqasninpaj mañakushajtin, iskay kutistawan chay palabrasta oqharerqa (Jn 17:14, 16).
(Juan 15:21) Chay tukuy imastaqa sutiyrayku contraykichejpi ruwanqanku, imaraykuchus paykunaqa Kachamuwajniyta mana rejsinkuchu.
nwtsty Jn 15:21 sutʼinchaynin
sutiyrayku: Bibliapeqa wakin kutis “suti” palabrata oqharikun, uj runamanta parlanapaj. Wakinpitaj oqharikun, uj runa imaynachus kasqanmanta chayri imatachus ruwasqanmanta parlanapaj (Mt 6:9). Jesuspa sutenqa mana chay imasllawanchu ninakun. Astawanpis Tatanmanta atiyta, autoridadta ima japʼisqanwan ninakullantaj (Mt 28:18; Flp 2:9, 10; Heb 1:3, 4). Jesusqa kay versiculopi nerqa, mundomanta runas yachachisqasninpa contrankupi kanankuta. ¿Imaraykutaj chayta ruwananku karqa? Jesusllataj nerqa: “Imaraykuchus paykunaqa Kachamuwajniyta mana rejsinkuchu”, nispa. Chay runas Diosta rejsinkuman chayqa, Jesuspa sutin imawanchus ninakusqanta entiendenkuman (Hch 4:12). Yachankumantaj Diosninchej Jehová, Jesusta Gobiernonpi “reyespa Reynin” kananpaj churasqanta. Chantá reparallankumantaj, tukuy runas Jesuspa ñaupaqenpi kʼumuykukunanku kasqanta. Ajinamanta mana chinkachisqas kanankupaj (Jn 17:3; Ap 19:11-16; Sl 2:7-12 kikinchay).
(Juan 16:33) Chay imasta niykichej noqanejta sonqo tiyasqa kanaykichejpaj. Kay mundopeqa ñakʼarishankichej. Chaywanpis kallpachakuychej, noqaqa kay mundota atipani”, nispa.
it-1-S pág. 143
Kallpachakuy
Cristianosqa kay mundoj yuyayninwan ruwayninwan ima, mana chimpachikunanchejchu tiyan. Chaypajtaj kallpata necesitanchej. Diosta mana wasanchanapajpis, kallpata necesitallanchejtaj. Imaraykuchus kay mundomanta runasqa mayta chejnikuwanchej. Jesús discipulosninman jinata nerqa: “Kay mundopeqa ñakʼarishankichej. Chaywanpis kallpachakuychej, noqaqa kay mundota atipani”, nispa (Jn 16:33). Jesusqa kay mundoj yuyayninwan ruwaykunasninwan ima, ni imaynamanta chimpachikorqachu. Ajinamanta kay mundota atiparqa. Jesuspa kausaynin, ruwasqan ima, kallpachawanchej pay jina kanapaj, kay mundoman mana chhapukunapaj ima (Jn 17:16).
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Juan 17:21-23) tukuyninku ujchasqa kanankupaj, imaynatachus qan Tatáy noqawan ujchasqa kashanki, noqataj qanwan ujchasqa kashani, ajinata paykunapis noqanchejwan ujchasqa kanankupaj. Ajinamanta kay mundomanta runas qan kachamuwasqaykita creenankupaj. 22 Imaynatachus qan jatunpaj qhawawanki, ajinallatataj noqapis paykunata jatunpaj qhawani, ajinamanta ujchasqa kanankupaj, imaynatachus noqanchejpis ujchasqa kanchej, ajinata. 23 Noqa paykunawan ujchasqa kashani, qantaj noqawan ujchasqa kashanki, paykunapis cheqamanta ujchasqa kanankupaj, kay mundomanta runas yachanankupaj qan kachamuwasqaykita, paykunatataj munakusqaykita, imaynatachus noqata munakuwanki, ajinata.
nwtsty Jn 17:21, 23 sutʼinchaykunasnin
ujchasqa kanankupaj: Chayri “ujlla kanankupaj”. Jesuswan Tatanwanqa khuska trabajanku, uj yuyayllataj kanku. Chayrayku “ujchasqa” kanku. Jesusqa Tatanmanta mañakorqa, yachachisqasninpis paykuna jinallataj “ujchasqa” kanankuta, nisunman imapipis khuska llankʼanankuta (Jn 17:22). 1 Corintios 3:6-9 versiculospi, apóstol Pabloqa cristianos ajina ujchasqa kasqankuta nerqa. Imajtinchus paykunaqa purajmanta yanapanakoj kanku, Dioswan khuskataj trabajaj kanku (1Co 3:8; Jn 10:30; 17:11 leeriy).
cheqamanta ujchasqa kanankupaj: Jesusqa kay versiculopi nerqa, Dios munakuwasqanchejrayku ujchasqa kasqanchejta. Chaytaj Colosenses 3:14 nisqanman jina kashan. Chaypi nin: “Munakoyqa, runasta sumajta ujchan”, nispa. Ujchasqa kayqa, mana niyta munanchu tukuyninchej kikillan kananchejta. Sapa ujpis uj jina kanchej, mana kikin imastachu ruwayta yachanchej, waj jina uywasqa kanchej, nitaj kikintachu yuyanchej. Jesuspa yachachisqasnenqa, creesqankupi, yachachisqankupi ima, ujchasqas kananku karqa (Ro 15:5, 6; 1Co 1:10; Ef 4:3; Flp 1:27).
(Juan 17:24) Tatáy, munani pikunatachus qowarqanki chaykunapis, maypichus kasaj chayllapitaj noqawan khuska kanankuta, paykunapis jatun kayta qowasqaykita rikunankupaj, imaraykuchus niraj kay mundo qallarikushajtin munakuwarqankiña.
nwtsty Jn 17:24 sutʼinchaynin
kay mundo qallarikushajtin: “Qallarikushajtin” ninapaj griegopi churakusqan palabraqa, Hebreos 11:11 versiculopi rikhurillantaj. Chaypitaj “wijsallikorqa” nispa traducikun. Juan 17:24 versiculopi “kay mundo qallarikushajtin” nispaqa, ichapis parlashan Adanwan Evawan wawasniyoj kasqankumanta. Jesusqa “kay mundo qallarikushajtin” nispa, Abelmanta parlasharqa. Abelqa ichapis ñaupaj cheqan runa karqa. Chayraykutaj juchamanta kacharichisqa kananpaj jina karqa, “kausay kʼuyuna libropi” qallariymantapacha qhelqasqa kananpaj jinataj (Lu 11:50, 51; Ap 17:8). Imatachus Jesús kay versiculopi nisqanqa, rikuchiwanchej Jehová Diosqa kʼata Wawanta unayña munakusqanta, nisunman Adanwan Evawan niraj wawasniyoj kashajtinkuña.
Bibliata leenapaj
29 DE OCTUBRE–4 DE NOVIEMBRE
BIBLIAMANTA SUMAJ YACHACHIYKUNA | JUAN 18, 19
“Jesusqa cheqa kajmanta willarqa”
(Juan 18:36) Jesustaj kuticherqa: “Gobiernoyqa mana kay mundomanta gobiernos jinachu. Gobiernoychus kay mundomanta gobiernos jina kanman chayqa, kamachisneyqa maqanakunkuman karqa, ama judiosman jaywaykusqa kanaypaj. Gobiernoytajrí mana kay mundomanta gobiernos jinachu”, nispa.
(Juan 18:37) Pilatotaj taporqa: “Chantá qanqa, ¿reychu kanki?”, nispa. Jesustaj kuticherqa: “Qanllataj rey kasqayta nishanki. Noqaqa chaypaj nacekorqani, chaypajtaj kay mundoman jamorqani, cheqa kajmanta willanaypaj. Cheqa kajmanta kajtaj parlasqayta kasun”, nispa.
nwtsty Jn 18:37 sutʼinchaykunasnin
willanaypaj: Griego Qhelqasqaspi, “willamuy” (martyréo), “testigo” (mártys) chantá “willay” (martyría) palabrasqa, ashkha imaspaj oqharikun. Chay kinsantin palabrasqa, oqharikullantaj imatachus yachasqanchejmanta chayri rikusqanchejmanta parlanapaj. Chay palabrasqa niyta munallanmantaj: “yachasqanchejta willay”, “imapis ajina kasqanta niy” chayri “imamantapis allinta parlay”. Jesusqa mana imapichus creesqallanmantachu runasman willarqa, manaqa Tatanpa nisqan cheqan kasqanta kausayninwan rikucherqa (2Co 1:20). Diosqa Palabranpi unayña willarqa uj Gobiernota sayarichinanta, chaypitaj Mesías kamachinanta. Profetasqa Mesías maypichus nacekunanta, imaynatachus wañuchinankutapis willarqanku. Tukuynin chay profeciastaj Jesuspi juntʼakorqa. Leypa tratonman jina imaschus ruwakusqanpis, Jesuspi juntʼakullarqataj (Col 2:16, 17; Heb 10:1). Chayrayku nisunman, Jesusqa parlasqanwantaj ruwasqanwantaj cheqa kajmanta willasqanta.
cheqa kajmanta: Jesusqa mana runas imatachus cheqapaj qhawanku chaymantachu parlasharqa, manaqa Diospa munayninmanta. Diospa munaynin juntʼakunanpaj, “Davidpa wawan” Jesusqa Diospa Gobiernonpi Kuraj Sacerdotetaj, Reytaj kanan karqa (Mt 1:1). Jesusqa kay jallpʼaman jamuspa runa jina kausarqa, Tatanpa kamachisqantataj ruwarqa. Payllataj nerqa, chay imasta ruwasqanta Diospa Gobiernonmanta cheqa kajta willananpaj. Angelespis chayman rijchʼakoj willayta iskay kutispi qorqanku: ujtaqa Jesús niraj nacekushajtin, ujtataj Jesús nacekusqantawan. Jesusqa Judeapi kaj Belén llajtitapi nacekorqa, maypichus David nacekorqa, chaypi (Lu 1:32, 33; 2:10-14).
(Juan 18:38 qallariynin) Pilatotaj tapullarqataj: “¿Imataj cheqa kajri?”, nispa.
nwtsty Jn 18:38 sutʼinchaynin
¿Imataj cheqa kajri?: Pilatoqa mana ‘cheqa kajmanta’ yachayta munaspachu Jesusta taporqa. Payqa runas imatachus cheqapaj qhawanku, chaymantasina parlasharqa (Jn 18:37). Sichus Pilato yachayta munaspa Jesusta tapunman karqa chayqa, Jesusqa kutichinman karqa. Jinapis Pilatoqa mana kutichinanta munaspachu tapurerqa. Pilatoqa kaytapis nishanman jina karqa: “¿Cheqa kaj? ¿Imataj chayri? Mana chay kanchu”, nispa. Chantapis Pilatoqa Jesusta tapuytawan, judíos kasharqanku chayman llojsiporqa, nitaj Jesús kutichinanta suyarqachu.
Sumaj yachachiykunata maskʼana
(Juan 19:30) Jesustaj kʼallku vinota llamiriytawan nerqa: “Juntʼakunña”, nispa. Umanta liwiykuspataj wañuporqa.
¿Imapajtaj Jesús wañorqa?
15 Jesusqa, kurkupi kashaspa wañupunan qayllata jinata nerqa: “Tukuy ima tukuychasqaña”, nispa (Juan 19:30). Payqa, bautizakusqanmanta wañupunankama kinsa wata khuskanniyojpi, Diospa yanapayninwan, ¡may sumaj ruwaykunata ruwarqa! Wañupusqantawantaj, jallpʼa kharkatirerqa, chayrayku wañuchinankupaj kamachej Romamanta soldadoqa, jinata nerqa: “Cheqapuni kay runaqa Diospa Churin kasqa”, nispa (Mat. 27:54). Kay soldadoqa ichapis, Jesús, Diospa churin kasqanta nisqanrayku, runas asipayasqankuta rikuspa, chayta nerqa. Jesusqa, chay jinata ñakʼarispapis wañunankama cheqa sonqo karqa, jinamantataj Satanás may llulla kasqanta rikucherqa. Yachanchej jina Kuraj Supayqa, unay watasña Diospa kamachiyninta jatunpaj qhawajkunamanta, jinata nerqa: “Kawsayninrayku runaqa imatapis qonanpaj jinalla”, nispa (Job 2:4). Chaywanpis, Jesús tukuy imapi cheqa sonqo kasqanqa, Adanwan, Evawan juchaman tanqasqa kashajtinku, cheqa sonqo kayta atisqankuta rikucherqa. Astawanpis kausayninwan, wañuyninwan ima, Jehovata cheqan Kamachejta jina jatuncharqa (Proverbios 27:11, ñawiriy). Chaywanpis, ¿chayllapajchu Jesús wañorqa? Mana.
(Juan 19:31) Wakichikuna Pʼunchay karqa, judiostaj mana munarqankuchu Samarikuna Pʼunchaypi ayasqa kʼaspisllapipuni clavasqa kanankuta, chay Samarikuna Pʼunchay jatun pʼunchay kasqanrayku. Chayrayku paykunaqa Pilatomanta mañakorqanku chay kʼaspispi kajkunaj chakisninkuta pʼakiranankuta, chay kʼaspismantataj uraykuchinankuta.
nwtsty Jn 19:31 sutʼinchaynin
chay Samarikuna Pʼunchay jatun pʼunchay kasqanrayku: Pascua fiestaj qʼayantin, 15 de nisán pʼunchay kaj. Chay día, ima diaman urmajtinpis, Samarikuna Pʼunchay nisqa karqa (Le 23:5-7). Chay día Samarikuna Pʼunchaymanpuni urmajtintaj, “jatun pʼunchay” nisqa karqa. Judiospa calendarionkupi qanchis kaj diaqa, viernespi inti yaykusqantawan qallarej, tukukojtaj sábado tarden inti yaykusqantawan. Jesusta wañuchisqankumanta qʼayantintaj, “jatun” Samarikuna Pʼunchay nisqa karqa. Chayrayku Jesusta viernes día wañuchisqankuta ninchej. Kay 29 watamanta 35 watakamataj, 33 watallapi 14 de nisán viernesman urmarqa. Chaytaj sutʼita rikuchiwanchej, Jesusta 33 watapi 14 de nisán pʼunchaypipuni wañuchisqankuta.
Bibliata leenapaj