INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
Watchtower
Quechua (Bolivia)
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONES
  • REUNIONES
  • g20 1 kaj págs. 8-13
  • ¿Imatá ruwasunman mana llakiywan atipachikunapaj?

Kay videoqa mana kanchu.

Perdonariwayku, ima problemachá kan.

  • ¿Imatá ruwasunman mana llakiywan atipachikunapaj?
  • ¡Rijchʼariy! 2020
  • Subtítulos
  • Kaykunapiwan tiyan
  • Ama phutikunachu imachus qʼaya kananmanta
  • Maychus kajllata yuyana
  • Imachus llakichiwasqanchejta reparana
  • Tukuy imata tiemponpi ruwana
  • Atisqanchejman jinalla ruwana
  • Mana onqonapaj cuidakuna
  • Aswan importante kaj imasta qhawarina
  • Yanapachikuna
  • Diosmanta yachakuna
  • ¿Imaynatá yachanchej ancha llakisqa kashasqanchejta?
    ¡Rijchʼariy! 2020
  • ¿Tukuy imachu llakichisunki?
    ¡Rijchʼariy! 2020
¡Rijchʼariy! 2020
g20 1 kaj págs. 8-13
Uj jatun llajtapi kusisqa uj warmi kashan.

¿IMATÁ RUWASUNMAN MANA ANCHATA LLAKIKUNAPAJ?

¿Imatá ruwasunman mana llakiywan atipachikunapaj?

Llakiyta atipanapajqa piensarina saludninchejpi, imaynatachus wajkunawan kausakunanchejpi, imastachus juntʼayta munasqanchejpi, imaschus noqanchejpaj aswan importante kasqanpi ima. Kay yachaqanapeqa sumaj yuyaychaykuna tiyan, chaykunataj yanapawasun mana llakiyninchejwan atipachikunapaj, llakiykunasninchejta pisiyachinapaj ima.

Ama phutikunachu imachus qʼaya kananmanta

Uj jatun llajtapi uj warmi kusisqa purishan.

“Ama phutikuychejchu imachus qʼaya kananmanta, imaraykuchus qʼaya pʼunchaypa llakiynenqa kallanqa” (MATEO 6:34).

¿Ima niyta munan? Llakiykunaqa kanqapuni. Chaywanpis mana allinchu qʼaya imachus kananmanta llakikoyqa. Chayrayku ama aswan qhepamanta llakikunachu.

  • Llakeyqa umphuyachiwasunman. Chaywanpis yachananchej tiyan imitamantapis llakeyqa kanantapuni. Jinapis mana ruwayta atisqanchej imasmanta anchata llakikuspaqa, aswan llakiyman chayasunman. Chantapis wakin kuteqa qhasillata llakikusunman.

Maychus kajllata yuyana

‘Patamanta jamoj yachayqa, mana nisqantapuni valechiyta munajchu’ (SANTIAGO 3:17).

¿Ima niyta munan? Maychus kajllata yuyana. Maychus atisqallanchejta ruwana, wajkunatapis mana anchata exijinachu.

  • Llampʼu sonqo kana, reparakuna maykamachus ruwayta atisqanchejta, wajkunapis maykamachus ruwayta atisqankuta. Jinamanta noqanchejpis wajkunapis kusisqa kasunchej, allintaj riwasun. Chantapis asirinapuni. Asirispaqa, mana llakiywan atipachikunchejchu, mana allin riwajtinchejpis kusisqallapuni kanchej.

Imachus llakichiwasqanchejta reparana

‘Yuyayniyoj runaqa mana usqhayta phiñarparikunchu’ (PROVERBIOS 17:27).

¿Ima niyta munan? Mana allinta yuyaspaqa mana imatapis reparayta atillasunchu. Chayrayku ama anchata llakikunachu.

  • Imachus llakichiwasqanchejta reparana, llakisqa kaspa imatachus ruwasqanchejtapis. Llakisqa kashaspaqa tʼukurina imatachus piensashasqanchejpi, imaynachus kashasqanchejpi, imastachus ruwasqanchejpitaj. Chaytataj anotakusunman. Chayta sumajta reparasun chayqa, mana llakiywan atipachikusunchu. Chantapis llakichiwasqanchej imasta saqepuna. Mana saqeyta atispatajrí mana llakiywan atipachikunapaj kallpachakuna. Ichá ruwanasninchejta, tiemponchejta ima sumajta organizakusunman.

  • Mana tukuychu kikin imasmanta llakikunchej. Imajtinchus sapa ujpis mana kikintachu yuyanchej. Kay urapi yuyaychaykunaman jina ruwasunman:

    1. Ama wajkunamanta chay rato mana allin kajta yuyanachu. Filapi kashajtinchej pillapis colakun chayqa, mana allintachu ruwashasqanta yuyaspa phiñakusunman. Chaywanpis mana yachanchejchu imaraykuchus chayta ruwasqanta. Ichá filaman colakojqa allillanta ruwasharqa.

    2. Mana allin riwajtinchejqa imatachus ruwayta atisqanchejpi piensana. Aeropuertopi chayri doctorta unayta suyakunanchej kajtenqa, tiemponchejta aprovechasunman leenapaj chayri mensajesta qhawaykunapaj.

    3. Sumajta tʼukurina. Uj problemanchejqa ichá qhepan diapaj chayri qhepan semanapaj mana anchata llakikunapaj jinachu kanman. Chayrayku sumajta reparana imachus llakikunapaj jina kasqanta imatajchus mana anchata llakikunapaj jinachu kasqanta.

Tukuy imata tiemponpi ruwana

Uj warmi celularninpi imatachus ruwananta programashan.

“Tukuy imata allinta ruwaychej, maychus kananta jinataj” (1 CORINTIOS 14:40).

¿Ima niyta munan? Kallpachakuna tukuy imata tiemponpi ruwanapaj.

  • Tukuy imata tiemponpipuni ruwana. Manaqa última horapaj tantaykukusun. Chaytaj astawan llakichiwasunman. Chaypajqa kay yuyaychaykuna yanapawasun:

    1. Ruwayta atisqanchejman jinalla uj horariota ruwakuna, chayta juntʼanapajtaj kallpachakuna.

    2. Reparana imaschus ruwanasninchejta atrasachiwasqanchejta.

Atisqanchejman jinalla ruwana

“Aswan walej uj makillata juntʼachiy, mana anchata phutikuspa, iskay makita mayta phutikuspa juntʼachinamanta nisqaqa; chayqa wayra japʼiyta munay jinalla” (ECLESIASTÉS 4:6).

¿Ima niyta munan? Anchata trabajajkunaqa ni imapaj tiempoyoj kanku, saykʼusqallataj sientekunku. Ganasqankupis qhasilla.

  • Ama anchata trabajoman nitaj qolqe maskʼayman qokunachu. Ashkha qolqeyoj kaspaqa aswan llakisqa kasunman. Eclesiastés 5:12 nin jina ‘qhapaj runataqa kapuynin mana allinta puñukojllatapis saqenchu’. Chayrayku kapuwasqallanchejwan kausakuna.

  • Samarinapaj tiempochakuna. Gustawasqanchej imasta ruwaspaqa, mana anchata llakikunchejchu. Chaywanpis wakin imasqa mana anchata yanapawasunmanchu, teleta qhaway jina.

  • Ama celularta, tabletata, computadorata ima tʼojpirisqalla kanachu. Nitaj mensajesta apachimuwasqanchejta sapa ratomanta qhawaykunachu. Manaña trabajo horaschu chayqa, trabajonchejmanta mensajesta apachimuwajtinchej urgente kajtillan qhawaykusunman.

Mana onqonapaj cuidakuna

Uj joven kusisqa correshan.

“Cuerpota ima ruwanamanpis yachachispa kallpachayqa pisillata yanapakun” (1 TIMOTEO 4:8).

¿Ima niyta munan? Ejerciciosta ruwaspaqa mana anchata onqonchejchu.

  • Ejerciciosta ruwaspaqa kallpachasqa kanchej, mana anchata llakikunapajtaj yanapawanchej. Sumaj alimentosta mikhuna, sapa día mikhunapuni. Sumajtataj puñuna.

  • Llakiyninchejta pisiyachinapajqa, ama cigarrota pitanachu, ama drogakunachu nitaj machayman qokunachu. Chaykunata ruwaspaqa onqoykusunman, wajchayasunman, aswan llakiypitaj rikhurisunman.

  • Llakiyninchejta mana atipayta atispaqa, doctorman risunman. Doctorwan yanapachikuytaqa ama pʼenqakunachu.

    LLAKIYNINCHEJTA THASNUNAPAJQA KHUYAKUYNIYOJ KANA

    “Khuyakuyniyoj runaqa pay kikimpaj allinta ruwakun; phiña sajra runarí pay kikillampajtaj sajrata ruwakun” (PROVERBIOS 11:17).

    Doctor Tim Cantopher ujnin libronpi sutʼinchasqanman jina, runata khuyakoyqa llakiyta pisiyachin. Wajkunawan kʼachas kaspaqa mana onqonchejchu, aswan kusisqastaj kanchej. Chaywanpis uj sajra runaqa mana kusisqachu, wajkunapis paymanta karunchakunku.

    Llakiyta pisiyachillanchejtaj noqanchejmanta maychus kajllata yuyaspa. Por ejemplo, ama imatapis atiy mana atiy ruwanachu nitaj pisipaj qhawakunachu. Jesús nerqa: “Runa masiykita munakunayki tiyan, qan kikiykita jina”, nispa (Marcos 12:31).

Aswan importante kaj imasta qhawarina

Reparana “imaschus aswan allin imas kasqanta” (FILIPENSES 1:10).

¿Ima niyta munan? Imatachus aswan ñaupajta ruwananchej kashan, chayta qhawarina.

  • Anotakuna imastachus ñaupajta ruwananchej kashan chayta. Ajinamanta aswan importante kajta ruwasun, mana importante kajtataj aswan qhepapaj saqesunman, wajman encargasunman chayri manaña ruwasunmanchu.

  • Uj semanata imastachus ruwasqanchejta, mashkha tiempopichus ruwasqanchejta ima anotakuna. Chantá piensarina imatachus ruwanata mana tiempota usuchinapaj. Tiemponchejta controlakusun chayqa, mana anchata llakikusunchu.

  • Samarikunapaj uj horariota churakuna. Uj ratitollatapis samarikuspaqa, ruwananchejwan mana saykʼurpasunchu. Ajinamantataj llakiyninchejta pisiyachisun.

Uj tatamama wawasninkuwan khuska kashanku.

Yanapachikuna

“Phuteyqa runata mana allinman tukuchin, miskʼi palabrasrí sonqonta tʼikarichin” (PROVERBIOS 12:25).

¿Ima niyta munan? Wajkuna kʼachamanta parlapariwajtinchejqa kallpachasqa sientekunchej.

  • Uj sumaj amigonchejman imaynachus kashasqanchejta willarisunman. Payqa yanapariwasunman chayri yuyaychariwasunman imaynatachus llakiyninchejta atipanata. Llakiyninchejta sumaj amigonchej uyariwasqanchejqa mayta yanapawasunman.

  • Yanapata mañakuna. Ruwanasninchejta wajwan ruwachisunman chayri yanapachikusunman.

  • Trabajonchejmanta ujnin compañeronchej phiñachiwanchej chayqa, allinchanapaj kallpachakusunman. Kʼachallamanta nisunman ima ruwasqanchus sonqonchejta nanachiwasqanchejta (Proverbios 17:27). Mana kasukojtintaj ichapis manaña anchata paywan masichakusunmanchu.

Diosmanta yachakuna

Uj runa trabajonpi orakushan.

“Kusisqa kanku Diosmanta yachakuyta munasqankuta reparakojkunaqa” (MATEO 5:3).

¿Ima niyta munan? Runasqa mikhunata, ropata, wasita ima necesitanchej. Jinapis kusisqa kanapajqa Diosmanta yachakuyta necesitallanchejtaj.

  • Orakoyqa mayta yanapawasunman. Diosqa munan llakiyninchejta willakunanchejta, pay noqanchejmanta llakikusqanrayku (1 Pedro 5:7). Orakuy, allin imaspi piensareyqa, sonqo tiyasqa kanapaj yanapawasun (Filipenses 4:6, 7).

  • Diosmanta parlaj imasta leena. Kay revistaqa Bibliaman jina yuyaychashan. Yanapawanchejtaj Diosmanta yachakunapaj, sumaj yachayniyoj kanapaj, sumajta piensarinapajtaj (Proverbios 3:21). Bibliata leerinaykipaj kallpachakuwaj. Ichá Proverbios libromanta qallariwaj.

PERDONAYTA YACHANA

“Runaj yuyayniyoj kaynenqa phiñakuyninta thasnun; phiñakuyta qonqayman churasqanrayku payqa allimpaj qhawasqa” (PROVERBIOS 19:11).

Doctor Loren Toussaint uj revistapi nerqa: ‘Llakikoyqa onqochiwasunman, perdonayta yachaytaj yanapawasunman. Pichus sonqonchejta nanachiwanchej chayta perdonaspaqa, imatachus niwasqanchejmanta qonqapunchej, allin imaspitaj yuyanchej. Arí, wajkunata perdonaspaqa, mana llakiywan onqoykusunchu’, nispa.

    Quechuapi publicaciones (2004-2025)
    Wisqʼanapaj
    Yaykunapaj
    • Quechua (Bolivia)
    • Wajman apachinapaj
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condiciones de uso
    • Política de privacidad
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Yaykunapaj
    Wajman apachinapaj