‘Kasukuq kayta yacharqa’

1, 2. ¿Imaraykutaq juk tata wawan kasusqanta rikuspa kusikun, imaynatá Jehovata ñuqanchikpis kusichisunman?

JUK tata wasinpa ventananmanta wawanta wak yuqallituswan patiopi pukllachkaqta qhawachkan. Chayllapi pelotankuta ñanman atipachikunku. Yuqallitustaq chay wawaman ninku, “riy pelotata maskʼamuy”, nispa. Chay wawataq umanta khiwispa nin: “Mana riymanchu”, nispa. Tatantaq chayta uyariytawan kusirikun.

² ¿Imaraykutaq tatan kusirikun? Pay wawanta ñanman sapan mana lluqsinanta kamachisqanrayku. Chay tatan kamachisqanta wawan kasukuspaqa —manapis tatan qhawachkasqanta yachaspa—, kasukuyta yachasqanta rikuchichkan, kasukuspataq, ima llakiymantapis jarkʼakuchkan. Janaqpachapi Jehová Tatanchik, kikillantataq qhawachkawanchik. Chayrayku Jehovapi atienekunanchik tiyan, nisqantataq kasukunanchik tiyan. Jinamanta mana Diosta wasanchasunchu (Proverbios 3:5, 6). Chaypaqqa, aswan sumaq yachachiqta kachamuwanchik.

3, 4. ¿Imaynamantá Jesús ‘kasukuq kayta yachakurqa’, imaynatá kasukuyninta astawanraq sumaqcharqa? Sutʼinchay.

³ Bibliaqa Jesusmanta tʼukunapaqjina niwanchik: “Diospa churin kashaspapis, ñakʼarisqanrayku kasukoj kayta yacharqa. Chaypaj jina allin wakichisqa kaspa, churasqa karqa payta tukuy kasojkunaman wiñay kawsay salvacionta qonampaj” (Hebreos 5:8, 9). Kay kuraq Churiqa may chhika unaytaña janaqpachapi kawsarqa. Chaypi, imaynatachus Kuraq Supay, supaykunapis uqharikusqankuta rikurqa, manataq paykunaman kʼaskakurqachu. Imatachus sunqunpi nisqanmanta, Biblia willawanchik: “Mana kʼullukurqanichu”, nispa (Isaías 50:5). Jina kaptinqa, ¿imaynatá kasukuqpuni kaspa “kasukuq kayta yachakurqa”? ¿Imaynatá ‘kasukunanpaq wakichisqa’ kaman karqari?

⁴ Kaywan kikincharina. Juk soldado hierromanta espadayuq kasqanta tʼukuriy. Manaraq chay espadawan maqanakamunchu, espadanqa allin ruwasqa, may kʼacha tukuchasqataq. Chay soldadoqa espadanta mana pʼakikuq aceromanta espadawan cambiarpan, kay espadawanqa maqanakunkuña, manataq imanakunchu. ¿Manachu kay espadawan cambiaspa allinta ruwasqanta nisunman? Jinallataq, manaraq Jallpʼaman jamuchkaptin, Jesuspa kasukuyninqa sumaq karqa, chaywanpis Jallpʼaman jamuspaqa, kasukuyninta aswan sumaqman tukuchirqa. Chaytaqa janaqpachapi mana jaykʼaq ruwayta atinmanchu karqa.

5. ¿Imaptintaq Jesuspa kasukuynin may sumaqpuni karqa? ¿Imata kay yachaqanapi rikusunchik?

⁵ Jesús Jallpʼapi ruwayninta juntʼananpaq kasukuq kanan karqa. “Qhepa kaj Adán” Jesusqa, ñawpa tatanchik mana ruwasqanta ruwaq jamurqa: llakiypipis Diosta kasukuq (1 Corintios 15:45). Kasukuyninqa, mana jinallachu karqa, payqa tukuy yuyayninwan, tukuy sunqunwan, tukuy almanwan ima, kasukurqa. Tatanpa munayninta juntʼayqa, mikhunamantapis aswan sumaqraq karqa (Juan 4:34). ¿Imataq Jesusjina kananchikpaq yanapawasunchik? Qallarinapaq, imaraykuchus Jesús kasukusqanta qhawarina. Jinamanta sunqunchikqa, Jesustajina Diospa munayninta juntʼanapaq tanqawasunchik, ima munapayaytapis atipananchikpaq. Chantapis rikusunchik, imaynatachus Jehová tʼinkawasunchik, Jesusjina kasukuptinchik.

¿Imaraykutaq Jesús Diosta kasukuyta munarqa?

6, 7. ¿Imaraykutaq Jesús kasukurqa?

⁶ Jesuspa kasukuyninqa sunqunpi qallarirqa. Kimsa yachaqanapi rikunchikjina, payqa kʼumuykukuq runa karqa. Kʼumuykukuyqa Jehovata sunqumantapacha kasukunapaq yanapawanchik, jatunchakuyri mana yanapanchu (Éxodo 5:1, 2; 1 Pedro 5:5, 6). Jesusqa imatachus munakusqanmanjina, chantapis imatachus chiqnisqanmanjina kawsakurqa.

⁷ Jesusqa mana pitapis Jehovatajina munakurqachu, 13 yachaqanapi rikusunchikjina, chay munakuynin janaqpachapi kaq Tatanta may jatunpaq qhawananpaq tanqarqa. Tatanta mayta munakusqanrayku, mayta yupaychayta munasqanrayku ima, Tatanta llakichiyta manchachikurqa. Chayrayku, Tatanqa mañakuyninta uyarirqa (Hebreos 5:7). Jesús Diospa Reinonpi kamachichkaptinqa, Jehovata manchachikuyqa tukuy niqpi rikukunqa (Isaías 11:3).

8, 9. Profecía nisqanmanjina, ¿imaynatá Jesús chiqan kaqta munakusqanta, saqra kaqtataq chiqnisqanta rikuchirqa?

⁸ Jehovata munakuspaqa, pay chiqnisqanta chiqninanchik tiyan. Diospa Reinonpi kamachiqpaq kay profeciata qillqakurqa: “Cheqan kajta munakunki, sajra kajtataj chejnikunki. Chayrayku Dios ajllakusunki kawsaqesniyki ukhumanta, Diosniykitaq kusiywan juntʼachisunki, aceitewanpis jawisunkiman jina” (Salmo 45:7). “Ajllakusunki kawsaqesniyki ukhumanta” nispaqa, Davidpa mirayninmanta Jesusta akllakusqanta nichkan, chayraykutaq Jesusqa mayta kusikurqa. Davidpa mirayninmantaqa Jesusllata astawan tʼinkakun, pay kamachiqjina yanapasqanqa wiñaypaq kanqa. Chiqan kaqta munakusqanrayku, saqra kaqtataq chiqnisqanrayku, Diosta tukuy imapi kasukurqa, chayraykutaq sumaq tʼinkata japʼirqa.

⁹ ¿Imaynatá Jesús chiqan kaqta munakusqanta, saqra kaqtataq chiqnisqanta rikuchirqa? Discipulosnin Jesús kamachisqanmanjina, sumaqta willamusqankumanta, ¿kusikurqachu? Arí, mayta kusikurqa (Lucas 10:1, 17, 21). Jerusalenpi tiyakuqkuna kutin kutita nisqanta mana kasukuptinkutaq, ¿llakikurqachu? Arí, paykunamanta llakikuspa waqarqa (Lucas 19:41, 42). Arí, Jesusqa allin ruwaykunamanta kusikuq, saqra ruwaykunamantataq llakikuq.

10. ¿Imaynatá chiqan kaqta munakusunman, saqra kaqtataq chiqnisunman?

¹⁰ Imatachus Jesús munakusqanta, imatachus chiqnisqanta yachayqa, imaraykuchus Jehovata kasukusqanchikta rikuchiwanchik. Juchasapa kaspapis, chiqan kaqta mayta munakusunman, saqra kaqtataq mayta chiqnisunman. Chaypaqqa, Jehovamanta yanapata mañakunanchik tiyan, payjina, Churinjina ima, sunqunchikpi chiqan kaqta munakunanchikpaq (Salmo 51:10). Chantapis, saqra ruwaymanta, saqra kaqkunamanta karunchakunanchik tiyan, sumaqtataq saqra ruwaykunata mana qhawanapaq qhawarikunanchik tiyan (Proverbios 13:20; Filipenses 4:8). Jesusjina chiqan kaqta ruwasunchik, mana kasukuna kasqanraykullachu, manaqa chiqan kaqta munakusqanchikrayku. Chantapis, tukuy ima saqra kaqta qhisachasunchik, mana wakkuna rikuwasqanchikraykullachu, manaqa saqra kaqta chiqnisqanchikrayku.

‘Payqa mana juchachakurqachu’

11, 12. a) Jesús Jallpʼapi willayninta qallarichkaptin, ¿imataq karqa? b) ¿Imaynatá Supay Jesusta juchallichiyta munarqa, imata nirqa?

¹¹ Jesús willayta qallarichkaptin, juchata chiqnisqanta rikuchirqa. Bautizakuytawan 40 pʼunchayta, 40 chʼisita mana mikhuspa chʼaki jallpʼapi kamurqa. Chaymanta, Supayqa juchallichiyta munaspa payman qayllaykurqa, ¡imatachus ninanpaqtaq mayta tʼukurqa! (Mateo 4:1-11.)

¹² Ñawpaqtaqa nirqa: “Diospa churinchus kanki chayqa, niy kay rumista tʼantaman tukunankuta”, nispa (Mateo 4:3). ¿Mana mikhusqanrayku Jesús yarqhachikurqachu? Arí, Bibliaqa, ‘yarqhachikusqanta’ niwanchik (Mateo 4:2). Supayqa, Jesús llawchʼiyasqa kasqanta yuyaspa, Jesusta atipayta munarqa. Chantapis, “Diospa churinchus kanki chayqa”, nispa Jesusta phiñachiyta munarqa. ¿Manachu Diospa ‘kuraq Churin’ kasqanta yacharqa? (Colosenses 1:15, NM.) Chaywanpis, Jesusqa mana jaykʼaq, mana kasukuypi urmarqachu. Rumista tʼantaman tukuchispaqa, Diospa munayninwan churanakunanta yacharqa, chayrayku llampʼu sunqunwan Jehovap yanapayninta suyakurqa, Supay nisqantataq qhisacharqa (Mateo 4:4).

13-15. a) ¿Imaynatá Supay Jesusta kutin kutita urmachiyta munarqa, imaynatá Jesús kutichirqa? b) ¿Jesús tukuy tiempochu Supaymanta jarkʼakurqa?

¹³ Supayqa templop pata pirqanman wicharichispañataq Jesusta juchallichiyta munarqa. Bibliap nisqanta qʼiwispa, juk jatun ruwayta ruwachiyta munarqa: chay patamanta wikchʼuykukunanta mañarqa, jinamanta ángeles salvanankupaq. Chayta ruwaspa, ¿manachu Mesías kasqanta tukuyman rikuchinman karqa? Chay milagrotaqa may chhika runa rikunman karqa. Chantapis, ¿manachu tukuy llaqta payta Mesiastajina rikunkuman karqa, jinamanta manaña ima llakiytapis phutiytapis muchunmanchu karqa? Chaywanpis, chayqa mana Jehovap munayninchu karqa. Jesusqa Mesiasjina kʼumuykukuywan ruwayninta juntʼanan karqa, mana chayjina ruwaykunawanchu (Isaías 42:1, 2). Chay kutipipis Jesusqa Jehovata kasukurqa: mana tukuypa ñawpaqinpi jatunchakuyta munaspa.

¹⁴ Tukuypis kamachinankupaq atiyta munanku. Supayqa chay munapayaywanpis Jesusta juchallichiyta munarqa. Chayrayku, yupaychachikuyta munaspa, Jesusman tukuy suyusta kamachinanpaq atiyta qunayarqa. ¿Imaynatá Jesús chay qunayasqanman kutichirqa? Payqa kutichirqa: “¡Riy kaymanta, Satanás! Diosmanta qhelqasqapi nin: Señor [Jehová] Diosniykita yupaychanki, pay sapallantataj sirvinki, nispa” (Mateo 4:10). Jesusqa ni imarayku wak diosta yupaychanmanchu karqa. Payqa, aswan atiyniyuq kananpaq, chayri sumaq riqsisqa kananpaq mana Tatanta wasanchanmanchu karqa.

¹⁵ Supayqa Jesusta urmachiyta munasqanpi, ¿saykʼurqachu? Mana, Jesusta saqispapis, mana atipachikuyta munarqachu. Lucas ninjina, ‘pisi tiempollata chinkarirqa’ (Lucas 4:13). Supayqa Jesusta wañunankama urmachiyta munarqa, chayrayku Biblia nisqanmanjina Jesusqa “juchaman urmanapaj tanqasqa karqa” (Hebreos 4:15). Jesusqa tukuy tiempo Supaymanta jarkʼakurqa, ñuqanchikpis kikillantataq jarkʼakunanchik tiyan.

16. ¿Imaynatá Supay kunan Diosta yupaychaqkunata urmachiyta munan, imaynatá mana urmanapaq jarkʼakuyta atisunman?

¹⁶ Kunanpis Supayqa Diosta yupaychaqkunata urmachiyta munallantaq. Juchasapa kasqanchikrayku, astawanraq urmachiyta munawanchik. Payqa, jatunchakuyta, munapayayta, astawan atiyniyuq kayta munasqanchikta ima, tʼuqllatajina apaykachan. Chayrayku, sapa kuti imachus sunqunchikpi kasqanta tapurikunanchik tiyan. 1 Juan 2:15-17 nisqanpi sumaqta tʼukurispa tapukunanchik: ¿aychap munayninchu Jehovata munakusqanchikta chiriyachichkan, chayri qhapaq kayta munaychu? Supay, kay saqra pachanwan khuska, chinkanankuta mana qunqananchikchu tiyan. Ama Supay juchallichiwananchikta saqinachu, manaqa Yachachiqninchik Jesusjina ‘mana jaykʼaqpis juchallikunachu’ (1 Pedro 2:22).

“Imatachus Dios munasqanta ruwanipuni”

17. ¿Kusikurqachu Jesús Tatanta tukuy imapi kasukuspa? ¿Imatá wakinkuna Jesuspa kasukuyninmanta ninkuman?

¹⁷ Kasukuyqa, mana juchallikuymanta jarkʼakuyllachu. Cristoqa kasukuyninta ruwayninwan rikuchirqa, Jehová kamachisqantaqa tukuyninta kasukurqa. “Paypa munaynillanta ruwani”, nispa nirqa (Juan 8:29). Kasukuspataq mayta kusikurqa. Ichapis, wakinkunaqa ninkuman, Jesuspaqqa kasukuy chhallalla karqa, payqa Jehovallaman cuentata qunan karqa, ñuqanchikrí kamachiq juchasapa runasman cuentata qunanchik tiyan, nispa. Chaywanpis, Jesusqa kamachiq juchasapa runata kasukullarqataq.

18. ¿Imaynatá Jesús waynasman sipasmanpis payjina kasukunankupaq sumaqta yachachin?

¹⁸ Jesustaqa Josewan Mariawan uywarqanku, paykunataq pantaq runas karqanku. Ichapis, Jesusqa tatasninku imaynatachus pantasqankuta rikurqa. ¿Chayraykuchu tatasninta manaña kasurqa? Chayri, ¿wawanku kasqanta qunqaspa, imaynatachus ruwanankuta tatasninman yachachirqachu? Mana, Lucas 2:51 nisqanmanjina Jesusqa 12 watayuq kachkaspa, “paykunata kasukuspa kakorqa”. Kasukuspaqa, cristiano waynasman, sipasmanpis payjina tatasninkuta kasukunankupaq, jatunpaqtaq qhawanankupaq ima, sumaqta yachachin (Efesios 6:1-3).

19, 20. a) ¿Jesús juchasapa runata kasukuyta atillarqachu? b) ¿Imaraykutaq qutumanta ancianosta kasukunanchik tiyan?

¹⁹ Jesusqa juchasapa runata mana kasukuyta atillarqachu, cristianosqa mana jaykʼaq chay ñakʼariyta yachasunchu. ¿Ima tiempopitaq pay tiyakurqa? Chay pʼunchaykunapi Diosqa judiospa yupaychayninta —Jerusalenpi Diospa wasinwan, sacerdorteswan ima ruwasqankuta— allinpaq qhawachkarqa, chaywanpis Diosqa kay llaqtanta tumpamantawan qhisachanan karqa, wak cristiano llaqtataq riqsikapunan karqa (Mateo 23:33-38). Chay tiempopi judío sacerdotesqa, griegosmanta llulla yachachiykunata yachachichkarqanku, templopitaq saqra ruwaykunata anchataña ruwachkarqanku, chayrayku Jesús ‘suwa thapaman templota tukuchisqankuta’ nirqa (Marcos 11:17). Jesús chayta rikuspa, ¿manañachu temploman sinagogasmanpis riq? Mana, Jehovaqa chaykunaniqta yupaychachikuchkallarqaraq. Chayrayku Dios chay llaqtata qhisachanankama, Jesusqa kamachikusqanta kasukuspa, temploman sinagogasmanpis rillarqapuni (Lucas 4:16; Juan 5:1).

²⁰ Jesús chayjina tiempopi kasukuptin, ¡ñuqanchikqa astawanraq kasukunanchik tiyan! Jukjina pʼunchaykunapi tiyakuchkanchik: unaymantapacha parlakusqanmanjina, kunanqa Diospa chiqa yupaychayninta watiqmanta sumaqta sayachikunña. Diosqa mana jaykʼaq Supay watiqmanta llaqtanta urmachinanta saqinqachu (Isaías 2:1, 2; 54:17). Arí, qutu ukhupiqa pantaykunata tarisunchik. Chaywanpis, ¿chay pantaykunaraykuchu, qutuchakuyta saqispa chayri ancianosta qhawaraspa, manaña Jehovata kasukusunchik? ¡Mana jaykʼaq chaytaqa ruwanachu tiyan! Manaqa ancianos kamachisqankuta tukuy sunqunwan kasukunanchik tiyan. Kasukusqanchikta rikuchisunchik, Tantakuy wasiman, jatun tantakuykunamanpis rispa, Biblia nisqanmanjina kʼamiriwasqanchiktapis kasukuspa (Hebreos 10:24, 25; 13:17).

21. ¿Imaynatá Jesús Pedroman kutichirqa, imata chaywan yachachiwanchik?

²¹ Jesusqa nipita uyarispa —ni munasqa masintapis— Jehovata tukuy imapi kasukurqa. Juk kuti, apóstol Pedro miskʼi parlaywan nirqa, qamqa mana jinata ñakʼarinaykichu tiyan, nispa. Jesustaq, Pedrop nisqanta mana uyarillaytapis munarqachu. Pedroqa Jesuspa allinnintachá munachkarqa, chaywanpis pantachkarqa (Mateo 16:21-23). Kikillantataq kunanpis, wakin familianchik allinninchikta munaspa, Diospa kamachisqanta saqinanchikpaq kʼachamanta kʼamiriwasunman. Jina kaptinqa, ñawpa cristianosjina nisunchik: “Diostapuni astawanqa kasukunayku tiyan, runasta kasunaykumantaqa”, nispa (Hechos 5:29).

Jesusjina kasukusqanchikmanta tʼinkakuna

22. ¿Imaynatá Jesús Supaypa unay tapuyninman kutichirqa?

²² Jesusqa payta wañuchichkaptinku, kasukuyninta astawanraq rikuchirqa. Chay kutipi jukjinamanta “kasukuq kayta yachakurqa”. Tatanpa munayninta ruwarqa, manataq paypa munaynintaqa (Lucas 22:41, 42). Chayta ruwaspaqa, payjina ruwananchikpaq sumaqmanta yachachiwanchik (1 Timoteo 3:16, NM). Jinamanta, Supaypa unay tapuyninman kutichirqa: juk mana juchayuq runa llakiypi kaspapis Diosta kasukuyta atisqanta. Adanwan Evawanqa juchallikurqanku. Jesustaq kay Jallpʼapi kawsaspa, kawsayninta quspa ima, chay tapuyman chiqamanta kutichirqa. Jehovap aswan sumaq ruwasqan, Jesusqa, chay tapuyman juk kutillata sumaqta kutichin. Payqa kasukunanpaq, mana wañuytapis manchachikurqachu.

23-25. a) ¿Imaynatá kasukuq kay, allin kaq ruwaywan kikinchakun, imaynamanta chayta sutʼinchasunman? b) ¿Imatataq qhipan yachaqanapi yachakusunchik?

²³ Kasukuspaqa, allin kaqta munakusqanchikta rikuchinchik, tukuy sunquwan Jehovata yupaychasqanchiktapis. Kasukuq kasqanrayku Jesusqa, allin kaqta ruwaspa tukuy runata yanapawanchik (Romanos 5:19). Chayrayku Jehovaqa, Jesusta sumaqmanta tʼinkan. Ñuqanchikpis Jesusta dueñonchiktajina kasukuptinchikqa, Jehová jinallatataq tʼinkawasunchik. Imaraykuchus Jesusqa ‘payta tukuy kasuqkunaman wiñay kawsayta’ qunqa (Hebreos 5:9).

²⁴ Astawanpis, allin kaqta ruwaqqa tʼinkasqaña kachkan. Proverbios 10:9 niwanchik: “Pichus allinta ruwajqa ni imamanta manchachikunchu”, nispa. ‘Allin kaq ruway’ sumaq ladrillosmanta ruwasqa wasiwan kikinchasunman. Sapa kasukusqanchikqa juk ladrillowan ninakun. Juk ladrillollaqa, mana wasita sayachinchu, chaywanpis chay ladrilloqa wasi sayananpaq yanapan. Chay ladrillota wak ladrilloswan tantaykuptinchik juk sumaq wasita sayachisunman. Kasukuyninchik kikillantaq: sapa pʼunchay kutin kutita kasukuspaqa, Diospa ñawpaqinpi juk sumaq wasitajina ruwakuchkanchik.

²⁵ Watamanta wata tukuy imapi kasukuspaqa wak kʼacha kayninchikta wiñarichillasuntaq: chaytaq sinchi sayay niyta munan. Jesuspis ñakʼariykunata muchurqa, chaymanta qhipan yachaqanapi yachakusunchik.