24 YACHAQANA

Tatasniy siminakuptinku, ¿imatá ruwayman?

¿Imamantataq tatasniyki ñawpaqiykipi siminakunku?

□ Qullqirayku

□ Wasipi ruwanasrayku

□ Familiapi pillapis pantasqanrayku

□ Qamrayku

Siminakuptinku imaynachus sientekusqaykita, ¿tatasniyki yachanankuta munawaqchu? ¿Imaynatá sutʼinchawaq?

․․․․․

TATASNIYKITA munakusqaykirayku, yanapasunankuta munasqaykirayku ima, siminakuptinkuqa mayta llakikunki. Ichá Mariajina yuyanki, pay nin: “Tatasniytaqa mana jatunpaq qhawayta atillanichu, puraqmanta mana jatunpaqchu qhawanakusqankuta rikusqayrayku”.

Ichá yuyarqanki tatasniyki mana pantaq runas kasqankuta, chaywanpis siminakusqankuta rikuspaqa, reparanki mana yuyasqaykimanjinachu kasqanta. Chayta reparaspataq tatasniyki sapa kuti siminakusqankurayku pisi tiemponman divorciakunankuta yuyaspa, ichá manchachikunki. María nillantaq: “Tatasniy siminakuchkaptinku pisi tiempoman divorciakunankuta, mayqinwanchus qhipakunayta akllanay kasqanta ima yuyani. Chantá hermanitosniymanta ichá tʼaqakunaymantapis llakikuni”.

Chaywanpis, ¿imaraykutaq wakin casarasqas siminakunku? Chantá, ¿imatá ruwawaq tatasniyki siminakuyta qallarichkaptinku?

¿Imaraykutaq siminakunku?

Rikukusqanmanjina qhariwarmi munanakuspaqa phiñanakuyninkuta allinchayta atillanku (Efesios 4:2). Chaywanpis Bibliaqa, ‘tukuy runas juchallikusqankuta, Diospa jatun kayninpa kʼanchayninta mana taripayta atisqankuta’ ima niwanchik, chayrayku tatasniyki mana kikinta yuyasqankurayku wakin kuti siminakuptinkuqa, ama manchachikuychu (Romanos 3:23).

Chantá “manchay sajra pʼunchaykuna[pi]” kawsachkasqanchikrayku, casarasqas kaqkuna llakiykunasniyuq kasqankuta ama qunqaychu (2 Timoteo 3:1). Qullqita ganakuy, luzmanta, yakumanta ima pagay, llamkʼaypi chʼampaykunata atipay ima, qhariwarmipaq mana atikullanchu. Iskayninku llamkʼaspaqa wasipi ruwanasmanta ichá llakikullanqankutaq.

Chaywanpis tatasniyki wakin kuti siminakusqankuqa, mana ninayanchu pisi tiempoman divorciakunankuta. Tatasniykiqa wakin kuti mana kikinta yuyaspapis, munanakullankupuni.

Tʼukuriy; ¿maykʼaqllapis amigosniykiwan juk peliculata qhawasqaykichikmanta parlaspa, chay peliculamanta sapa juk mana kikinta yuyasqaykichikta repararqankichu? Arí, wakin kuti sumaq amigospis mana kikintapunichu yuyanku. Kikillantaq tatasniykiwanpis. Ichá iskayninku uywasunankupaq qullqita ganayta munanku, chaywanpis sapa juk jukjinamanta qullqita apaykachayta munan. Chantá ichá iskayninku wawaswan wakniqman riyta munanku samarikunankupaq, chaywanpis sapa juk jukjinamanta samarikuyta munan. Ichá iskayninku yachaywasipi sumaqta yachakunaykita munanku, chaywanpis sapa juk jukjinamanta yanapasuyta munan.

Reparanchikjina, qhariwarmi munanakuspapis, wakin kuti mana kikintachu yuyanqanku. Chaywanpis tatasniyki simanakusqankurayku llakikusqaykiqa, entiendenapaqjinalla. Chayrayku, ¿imatá ruwawaq tatasniyki siminakuchkaptinku?

Kayta ruwayta atiwaq

Tatasniykita jatunpaq qhaway. Tatasniyki siminakuchkasqankumanta phiñakusqayki entiendenapaqjina, imaraykuchus allin runa kayta yachachisunankuta munanki. Chaywanpis tatasniykita mana jatunpaq qhawaspaqa, familiaman astawan llakiyllata yapanki. Chaywanpis Jehovaqa, tatasniykita jatunpaq qhawanaykita, kasukunaykita ima munan, mana atikuptillanpis (Éxodo 20:12; Proverbios 30:17).

Chaywanpis, ¿imatá ruwawaq tatasniyki qammanta siminakuchkaptinku? Sutʼinchanapaq; ichá mamayki Jehovamanta sutʼinchaq, tataykitaq mana. Chayrayku ichá wakin kuti tataykita kasukunaykimantaqa Jehovata kasukunayki kanqa, imaynatachus mamayki ruwan ajinata (Mateo 10:34-37). Ajina chʼampaypi kaspaqa, ‘llampʼu sunquwan, tataykita sumaqpaq qhawaspa’ imatapis ruway. Chaytaq, ichá Bibliamanta yachakuyta munananpaq tataykita tanqanman (1 Pedro 3:15).

Ama tataykiman nitaq mamaykiman kutikuychu. Tatasniykimanta mayqillanpis payman kutikunaykita nisuptin, ¿imatá ruwawaq? Ama tataykimanpis nitaq mamaykimanpis kutikuychu. Paykunata jatunpaq qhawaspa ichá niwaq: “Tatay, mamay, qamkunata mayta munakuykichik. Chayrayku mana munaymanchu ni mayqinniykichikmanpis kutikuyta. Ichá aswan allin kanqa chʼampayniykichikpi mana satʼikunay”.

Llakiyniykita willakuy. Siminakusqanku, imaynatachus llakichisusqanta willakuy. Ima ratochus tatasniyki uyarisunankupaqjina kachkaptinku, allinllawan sutʼinchay siminakusqanku, imaynatachus llakichisusqanta, manchachisusqanta, phiñachisusqanta ima (Proverbios 15:23; Colosenses 4:6).

Imatachus mana ruwanayki kasqanta

Ama tatasniykita yuyaychaychu. Waynallaraq chayri sipasllaraq kasqaykirayku, imaynatachus chʼampayninkuta allinchanankumanta tatasniykita yuyaychanaykipaq, mana wakichisqachu kachkanki. Sutʼinchanapaq; juk avionetapi kachkasqaykipi tʼukuriy. Chaypitaq avionetata apaykachaqwan, yanapaqninwan siminakuyta qallarinku. Chayta rikuspa mayta manchachikuwaq. Chaywanpis, ¿avionetata apaykachayta qallariwaqchu, paykunata yuyaychawaqchu imaynatachus avionetata apaykachanankuta? Mana, ¿icharí?

Jinallataq tatasniykita yuyaychaspa, chʼampayninkupi satʼikuspa imaqa, astawan chʼampaykunallata yapaykunki. Biblia nin: “Runaykachayqa maqanakullata apamun, yachaytajrí kʼamisqata japʼikojkunawan kashan”, nispa (Proverbios 13:10). Chiqamanta tatasnillayki phiñanakuyninkuta allinchanankuqa, aswan allin (Proverbios 25:9).

Ama satʼikuychu. Tatasniyki siminakuchkasqankuqa, mana allinchu. Qam satʼikuptiykirí, ¿allinyakunqankuchu? Chayrayku satʼikuyta munaspapis, ama satʼikuychu. Paykunalla chay chʼampayninkuta allinchananku tiyan. Qamtaq Bibliap yuyaychasqanmanjina ruway, Biblia nin: “Ruwanaykichejta ruwakuychej”, nispa (1 Tesalonicenses 4:11).

Ama tatasniykita phiñanachiychu. Wakin waynas, sipaskuna ima, tatasninkuta phiñanachinku. Munasqankuta ruwayta munaspa mamankuta tapunku, mamanku mana niptintaq, tatankutañataq waqanayachkaspajina tapunku, tatanku “arí” nispa niptintaq munasqankuta ruwanku. Chaywanpis ajinata ruwaspaqa tatasninkuta astawan phiñanachinku.

Ama saqrallatataq kutichiychu. Pedroqa, tatanmanta vengakunanraykulla Bibliap kamachiykunasninta pʼakichkasqanta reparakusqa, imaraykuchus tatanqa sunquta nanachinapaqjina parlaspa familiata ñakʼarichiq. Pedro nin: “Tataypis ñakʼarinanta munarqani. Tataypaq may phiñasqa kachkarqani sunquta nanachinapaqjina mamayta, hermanayta, ñuqata ima, parlawasqaykumanta”. Chaywanpis, kay waynaqa, Bibliap nisqanta pʼakisqanrayku llakiyllata tarirqa. ¿Imatá kay yachachiwanchik? Saqrallatataq kutichispaqa, familiapi astawan chʼampaykunata yapaykusunchik (Gálatas 6:7).

Kay yachaqanamanta mayqin yuyaychaymanjinataq astawan ruwanaykita kaypi qillqay. ․․․․․

Tatasniyki mana siminakunankupaqqa, ni imata ruwayta atiwaqchu. Chaywanpis siminakusqankumanta phutiyniykita atipanaykipaq, mana iskaychakuspa Jehová yanapasunanta suyawaq (Filipenses 4:6, 7; 1 Pedro 5:7).

Kay yachaqanapi yuyaychasqaykumanjina ruwanaykipaq kallpachakuy. Tiempo pasasqanmanjinataq, ichá tatasniyki chʼampayninkuta allinchayta maskʼanqanku. Astawanpis ichá manaña juktawan siminakunqankuchu.

BIBLIAMANTA

“Tucuy parlacuyniyquichej cʼacha munacuywan cachun, sumaj yuyaywantaj.” (Colosenses 4:6, Dios Parlapawanchej)

JUK YUYAYCHAY

Tatasniyki sapa kuti siminakunku chayqa, paykunata jatunpaq qhawaspa yanapata maskʼanankuta niwaq.

¿YACHARQANKICHU?

Qhariwarmi munanakuspapis, wakin kuti mana kikintapunichu yuyanqanku.

¡RUYATA QALLARIY!

Tatasniy siminakuyta qallarichkaptinku kayta ruwasaq: ․․․․․

Tatasniymanta mayqillanpis payman kutikunayta niwaptin, kayta nisaq... ․․․․․

Kay yachaqanamanta, ¿imatá tatayta chayri mamayta tapuyta munani? ․․․․․

QHAWASQAYKIMANJINA

● ¿Imaraykutaq wakin tatas siminakunku?

● ¿Imaraykutaq tatasniykip chʼampaykunasninkumanta, mana juchayuqchu kanki?

● Tatasniyki imaynatachus kawsachkasqankumanta, ¿imastá yachakuwaq?

[201 paginapi sutʼinchaynin]

“Tatasniy siminakuchkaptinku, jucha sapa runas kasqankuta, chʼampaykunasniyuq kasqankuta ima, yuyarisqayqa, mana anchata llakikunaypaq yanapawan.” (Kathy)

[206, 207 paginaspi recuadro, dibujos/fotos]

¿Imatá ruwayman tatasniy tʼaqanakuptinku?

Juk wayna chayri juk sipas tatasnin tʼaqanakuptinku mayta llakikunman. ¿Imatá ruwawaq ajina chʼampaypi rikukuspa? Kay urapi yuyaychasusqaykumanjina ruwawaq.

● Ama yuyaychu tatasniykita jukchayta atisqaykita. Ichá qallariypiqa tatasniykita jukchayta munawaq. Ana nin: “Tʼaqanakusqankumantaña wakin kuti tatasniyqa, tukuyniyku puriykachamuq rinaykupaq parlaq kanku. Puriykachachkaspataq tatasnillayku qhipakunankupaq achkha kutista hermanaywan usqhayta wakniqman ripuq kayku. Chayta ruwaptiykupis tatasniyqa mana watiqmanta jukchakurqankuchu”.

Proverbios 13:12 nin: “Imatapis suyasqa mana juntʼakojtenqa, sonqoqa llakisqa qhepakun”, nispa. Chayrayku ama yuyaychu tatasniykita jukchayta atisqaykita, imaraykuchus munasqaykimanjina ruwanankupaq ni imata ruwayta atiwaqchu. Mana qamraykuchu tʼaqanakurqanku, chayrayku ni imata ruwayta atiwaqchu jukchakunankupaqqa (Proverbios 26:17).

● Ama tatasniykita chiqniychu. Tataykita chayri mamaykita chiqnisqaykiqa mana allinniykipaqchu kanqa. Tomás 12 watayuq kachkaspa imaynachus sientekusqanmanta yuyarikun, nintaq: “Chiqnikuy rimayta mana uqhariyta munaspapis, tatayta mayta chiqnirqani. Payqa munakuwasqaykuta niq. Chaywanpis, ¿imaraykutaq saqirpariwaykuri?”.

Tatasniyki tʼaqanakusqankumanta, mana nisunmanchu tatayki chayri mamayki juchayuq kasqanta. Imaraykuchus tʼaqanakusqankumanta ichá mana sutʼitachu willasunku. Ichá paykunapis mana sutʼita yachankuchu imaraykuchus tʼaqanakusqankuta. Chayrayku tatasniykita juchachanaykiqa mana allinchu kanman, tʼaqanakusqankumanta mana sutʼita yachaspa (Proverbios 18:13). Ichá phiñakuyniykita mana ñitʼiykukuyta atillankichu, entiendenapaqjinataq juk tiempo phiñasqa kasqaykiqa. Chaywanpis tatasniykita chiqnisqayki, vengakuyta munasqayki ima, mana allinniykipaqchu kanqa. Chayrayku Biblia nin: “Phiñasqa kayta saqey”, nispa (Salmo 37:8).

● Maychus kaqllata yuyay. Wakin waynas, sipaskunaqa, manaña paykunawan kawsakuq tatanta chayri mamanta mana chiqninkuchu, chaywanpis anchatañataq jatunpaq qhawanku. Sutʼinchanapaq; juk wayna, tatan alcoholman qukuptinpis, manaraq divorciakuchkaspa achkha kutita paykunata saqirpariptinpis, achkha warmiswan puriptinpis, tatantaqa may jatunpaq qhawasqanta nin.

Achkha waynas, sipaskuna ima, kay waynajina ruwanku. ¿Imarayku? Imaraykuchus wakin familiaspi mamalla, divorciakusqanmantapacha, wawasta uywan, yachachin, kʼamin ima. Chantá, sapa killa wawasninpa tatan qullqita quptinpis, pisi qullqiyuqllapuni purin. Chaywanpis tataqa divorciakusqanmantapacha ichá astawan qullqiyuq. Chayrayku wakin waynaspaq, sipaskunapaq ima, tatankuta waturikuq riyqa, munasqankuta ruway, regalosta rantichikuy ima ninayan, mamankuwan kawsakuytaqrí, achkha kamachiykunata kasukuy, qullqita mana usuchiy ima ninayan. Chayrayku llakikunapaqjina wakin waynas, sipaskuna ima, munasqankuta ruwayta, qullqiyuq kayta ima munasqankurayku, cristiana mamanta saqirpaspa, mana creyente tatanwan kawsakuq ripunku (Proverbios 19:4).

Jinallatataq qampis ruwayta munachkanki chayqa, imachus aswan allin qampaq kasqanpi tʼukuriy. Chiqamanta kusisqa kanaykipaqqa, Biblia nisqanmanjina yachachisunankuta, kʼamisunankuta ima necesitanki. Chaykunataq mana ni imawanpis kikinchakunmanchu (Proverbios 4:13).

[202, 203 paginaspi dibujo/foto]

Imaynatachus juk pasajero, avionetata apaykachaqta, yanapaqnintawan yuyaychanan, mana allinchu, kikillantaq imaynatachus phiñanakuyninkuta allinchanankupaq tatasniykita yuyaychanaykiqa, mana allinchu