¿Pí jinataj yuyashanchej?
“Amañataj kay tiempo runas kausasqankuman jinaqa kausaychejchu” (ROM. 12:2).
1. ¿Imatataj Jesús Pedroman nisqa? (Patapi kaj dibujota qhawariy).
UJ KUTIPI Jesús nerqa: “Ñakʼarichiwanqanku, wañuchiwanqankutaj”, nispa. Yachachisqasnintaj chayta uyarispa mayta tʼukorqanku. Imaraykuchus paykunaqa creerqanku Jesús watejmanta Israelpa gobiernonta sayarichinanta. Chayrayku apóstol Pedro Jesusta nerqa: “Señor, ama chaytaqa parlallaypischu. Mana chay imaspeqa rikukunkichu”, nispa. Jesustajrí kutirikuspa Pedrota nerqa: “¡Riy kaymanta Satanás! Qanqa pantachiyta munawanki, mana Dios yuyasqanman jinachu yuyanki, manachayqa runas yuyasqankuman jinalla”, nispa (Mat. 16:21-23; Hech. 1:6).
2. ¿Imatataj Jesús Pedrota reparachisqa?
2 Chayta nispa Jesusqa, sutʼita Pedrota reparachisharqa Jehová Dios mana runas jinachu yuyasqanta. Imaraykuchus kay mundomanta runasqa Kuraj Supaypa makinpi kashanku (1 Juan 5:19). Pedrotajrí kay mundomanta runas jina yuyasqanrayku, Jesusman nisharqa payllapi yuyananta. Chaywanpis Jesusqa mana runas jinachu yuyarqa. Chayrayku Pedrota nerqa ama pantachinanta. Astawanpis Jesusqa yacharqa ñakʼarichisqa kananpaj, wañuchisqa kananpajtaj Dios kachamusqanta.
3. ¿Imaraykutaj runas jinalla yuyay fácil kasqa?
3 Tukuypis mayta kallpachakushanchej Diospa nisqanman jina kausakunapaj. Chaywanpis ichá runas jinalla yuyashanchej. Chayrayku qhawarikunanchej tiyan Jehová Dios jinachus manachus yuyashasqanchejta. Jehová Dios jina yuyanapajqa mayta kallpachakunanchej tiyan, runas jinalla yuyanapajtaj mana. Imaraykuchus runas jinalla “yuyayqa wayra jina tukuynejpi kashan” (Efe. 2:2). Runasqa paykunallapi yuyanku, chayrayku ichá noqanchejpis paykuna jinallataj yuyayta munasunman. Arí, runas jinalla yuyayqa fácil, Jehová Dios yuyasqanman jina yuyaytajrí mana facilchu.
4. 1) ¿Imataj kanman runas jinalla yuyajtinchej? 2) ¿Imatataj qhepan parrafospi yachakusunchej?
4 Runas jinalla yuyasunchej chayqa, noqallanchejpi yuyasunchej, munaynillanchejtataj ruwasunchej (Mar. 7:21, 22). Chayrayku tukuypis kallpachakunanchej tiyan Jehová Dios yuyasqanman jina yuyanapaj. Qhepan parrafospitaj yachakusunchej Dios yuyasqanman jinapuni yuyana kasqanta. Yachakullasuntaj Dios yuyasqanman jina yuyayqa, kacharichisqa kanapaj yanapawasqanchejta, allinninchejpajtaj kasqanta. Yachakullasuntaj imastachus mana ruwanachu kasqanta mana mundomanta runas jina yuyanapaj. Qhepan semanataj yachakusunchej imaspi rikukuspachus Dios jina yuyasqanchejta rikuchiyta atisqanchejta.
JEHOVÁ DIOS JINA YUYAYQA ALLINNINCHEJPAJ
5. ¿Imajtintaj wakin runas mana munankuchu wajkuna yuyaychanankuta?
5 Wakin runasqa munaynillankuta ruwayta munanku, nitaj munankuchu wajkuna yuyaychanankuta. Paykunaqa ninku: “Yachaniña imatachus ruwanayta”, nispa. Chayrayku ni pi ima ninankuta munankuchu. Manaqa munasqankuman jina imatapis ruwayta munanku. Nitaj munankuchu wajkuna ñawillankupi purichinankuta chayri wajkuna jina kanankupaj tanqanankuta.a
6. 1) ¿Jehová Dios jina yuyaspa esclavos jinachu kanchej? 2) ¿Munaynillanchejtachu ruwananchej kasqa?
6 Jehová Dios jina yuyaspaqa, mana esclavos jinachu kanchej. Imaraykuchus Bibliaqa nin: “Jehová Diospa atiyninwan kajkunataj, kacharichisqa kanku”, nispa (2 Cor. 3:17). Kacharichisqa kasqanchejrayku, wakin imasta gustawasqanchejman jina ruwayta atinchej. Chaywanpis mana munaynillanchejtachu ruwananchej tiyan (1 Pedro 2:16 leey). Imaraykuchus Jehová Diosqa munan Bibliaman jina tukuy imata ruwananchejta, allin kajta mana allin kajtataj reparananchejta. Bibliaj nisqasnintaj allinninchejpajpuni.
7, 8. ¿Imatataj Jehová Dios niwanchej kusisqa kausakunanchejta munasqanrayku?
7 Tatasqa wawasninkuman yachachinku mana llullakunankuta, mana suwakunankuta, sumajta trabajanankuta, wajkunaj allinninkuta maskʼanankuta ima. Tatasqa tukuy chayta yachachinku wawasninku kusisqa kausakunankupaj. Wakin kutispi tatasqa wawasninkuman ninku kayta chayri jaqayta “ama ruwaychu” nispa. Chaytataj allinninkupaj ninku. Wawastaj jatunña kaspa wasinkumanta ripuspa, tatasninkumanta yachakusqankuman jinachus chayri munasqankuman jinachus kausakuyta ajllanqanku. Wawasqa tatasninkoj yuyaychasqanta kasukojtinku allin kajtapuni ruwanqanku, nitaj llakiykunapi rikukonqankuchu.
8 Jehová Diospis uj tata jinallataj kusisqas kausakunanchejta munan (Isa. 48:17, 18). Chayrayku Palabranpi niwanchej imatachus ruwanata imatachus mana ruwanata, imaynatachus llimphu kausayniyoj kanata, imaynatachus wajkunawan allinta kausakunata ima. Chantapis munan pay jina yuyananchejta, nisqasnintataj kasukunanchejta. Chaytaj allinninchejpaj. Chayrayku Bibliaj nisqasninta kasukojtinchejqa, Jehová Dios jina yuyasunchej, allin kajtapunitaj ruwasunchej (Sal. 92:5; Pro. 2:1-5; Isa. 55:9). Chantapis Jehová Diosta kasukuspaqa kusisqa kausakusunchej (Sal. 1:2, 3). Chayrayku nisunman Jehová Dios jina yuyayqa allinninchejpaj kasqanta.
DIOS JINA YUYASPALLA KUSISQA KASUN
9, 10. Kay mundomanta runas, ¿Jehová Dios jinachu yuyaj kasqanku?
9 Kay mundomanta runasqa, mana Jehová Dios jinachu yuyanku. Chayrayku noqanchejqa Dios jina yuyanapaj kallpachakunanchej tiyan. Kay mundomanta runasqa ninku profesional kaspa kusisqa kausakunanchejta, allinnillanchejta maskʼay allin kasqanta, mana casarakuspalla uj runawan puñuykuypis allillan kasqanta. Nillankutaj casados imallamantapis separakuyta chayri divorciakuyta atisqankuta kusisqa kanankupaj. Chay jina yuyaykunaqa mana Bibliaman jinachu. Chayrayku mana yuyanallanchejpischu tiyan mundomanta runas jina yuyay allin kasqanta.
10 Jesús nerqa: “Uj runaj yachaynenqa cheqan kajta ruwasqanpi yachakun”, nispa (Mat. 11:19). Runas tukuy imata rikhurichejtinkupis mana chinkachiyta atinkuchu guerrasta, chejninakuyta, wañuchinakuyta ima. Chantapis khuchichakuy kausayta mana juchapajchu qhawanku. Chaywanpis runasqa millay imasta ruwaspa kausakusqankurayku familiankupi mana kusisqachu kausakunku, onqonku, waj llakiykunapiwan rikukunku. Jehová Diosta kasukojkunarí mana chay runas jinachu llakiypi rikukunku, manaqa familiankuwan kusisqa kausakunku, hermanoswanpis allinta apanakunku (Isa. 2:4; Hech. 10:34, 35; 1 Cor. 6:9-11). Reparanchej jina Jehová Diospa kamachiykunasninta kasukoyqa allinninchejpaj.
11. ¿Jehová Dios jinachu Moisés yuyasqa?
11 Ñaupa tiempomanta Diospa kamachisnenqa, yacharqanku Jehová Dios mana runas jinachu yuyasqanta. Moisesmanta parlarina. Payqa “yachachisqa karqa egipcio runaspa tukuy yachachiyninkupi”. Chaywanpis Moisesqa Jehová Diosman nerqa: ‘Yachachiwayku yuyayniyoj kanaykupaj’, nispa (Hech. 7:22; Sal. 90:12). Chantapis Jehová Diosman nillarqataj: “Rikuchiway ari ñanniykita, qanta rejsisunaypaj”, nispa (Éxo. 33:13). Moisesqa Jehová Dios jina yuyarqa nisqasninta kasukusqanrayku. Chayrayku Jehová Diosqa Moisesman ashkha ruwanasta qorqa munayninta juntʼananpaj. Bibliapis nin Moisés sinchʼi creeyniyoj kasqanta (Heb. 11:24-27).
12. ¿Kay mundomanta runas jinachu Pablo yuyasqa?
12 Apóstol Pabloqa profesional karqa, griego parlayta, hebreo parlaytapis sumajta parlarqa (Hech. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3). Chaywanpis Pabloqa mana kay mundomanta runas jinachu yuyarqa, manaqa Dios jina yuyarqa. Chayrayku Diospa Palabranman jinapuni kausakorqa (Hechos 17:2; 1 Corintios 2:6, 7, 13 leey). Chantapis predicacionpi allinpuni rerqa, wiñay kausayta Diosninchej qonantataj suyakorqa (2 Tim. 4:8).
13. ¿Pimantataj kashan Jehová Dios jina yuyananchej?
13 Jehová Dios jina yuyajtillanchej allin riwasunchej, kusisqastaj kasunchej. Chayrayku Diospa kamachiykunasninta kasukunanchej kashan. Chaywanpis Jehová Diosqa mana pay jina yuyanapaj obligawanchejchu. ‘Allin kamachi yuyayniyojpis’, ancianospis mana obligawanchejchu Dios jina yuyanapaj (Mat. 24:45; 2 Cor. 1:24). Chayrayku sapa ujninchej kallpachakunanchej tiyan Jehová Dios jina yuyanapaj.
AMAÑA KAY MUNDOMANTA RUNAS JINA KAUSANACHU
14. ¿Imapitaj yuyananchej kasqa Jehová Dios jina yuyanapaj?
14 Biblia niwanchej: “Amañataj kay tiempo runas kausasqankuman jinaqa kausaychejchu. Astawanpis yuyayniykichejta mosojyachispa, mosoj runaman tukuychej. Ajinamanta qankunallataj sutʼita reparankichej, Diospa munaynenqa kʼacha, cheqan, payta kusichejtaj kasqanta”, nispa (Rom. 12:2). Kay versiculoqa reparachiwanchej, Jehová Dios jina yuyayta atisqanchejta. Chayrayku ñaupa kausayninchejpi sajra imaspi yuyaj kanchej chaypis, chayri tatasninchej jina yuyaj kanchej chaypis, Jehová Dios jina yuyayta atisunman. Jehová Dios jina yuyanapajqa, imatachus Jehová Dios ruwananchejta munasqanpi yuyananchej tiyan. Ajinamanta Jehová Dios jina yuyayta atillasunchej.
15. ¿Imajtintaj mana allinchu kasqa kay tiempomanta runas jina yuyay?
15 Yuyayninchejta mosojyachinapajqa ‘manaña kay tiempomanta runas jinachu kausananchej’ tiyan. Chaypajqa imastachus Jehová Dios chejnikun chaykunata amaña qhawanachu, nitaj leenachu, nitaj uyarinachu. Chayta allinta entiendenapaj uj runamanta parlarina. Ichapis chay runaqa sanito kausakuyta munasqanrayku, manaña wakin mikhunasta mikhunmanchu. Chaywanpis mana allin mikhunasta mikhullanmanpuni chayqa, qhasillata sanito kananpaj kallpachakushanman. Ajinallataj noqanchejwanpis kanman. Sichus mundomanta runas jina mana allin imaspi yuyallasunpuni chayqa, qhasillata Jehová Dios jina yuyanapaj kallpachakushasunman.
16. ¿Imastataj predicacionpi uyarinchej?
16 Runasmantaqa mana tʼaqasqata tʼaqakuyta atisunmanchu, chayrayku imaynamantapis sajra imasta uyarisunpuni (1 Cor. 5:9, 10). Predicacionpipis llulla yachachiykunata, llulla creenciastapis uyarinchej. Chay jina llulla yachachiykunata uyarispaqa, kallpachakunanchej tiyan mana chaykunapi yuyanallapajpuni. Llulla yachachiykuna Satanasmanta jamusqanrayku Señorninchej Jesús jina usqhayllata chay yachachiykunata qhesachananchej tiyan. Kunantaj qhawarinachej imastachus ruwana kasqanta mana kay tiempomanta runas jina yuyanapaj (Proverbios 4:23 leey).
17. ¿Imasmantataj allinta qhawarikunanchej kasqa?
17 Mana kay mundomanta runas jina yuyanapajqa, mana pillawanpis masichakunanchejchu tiyan. Bibliapis niwanchej mana allinta purejkunawan tantakojtinchejqa pierdekunanchejta (Pro. 13:20; 1 Cor. 15:12, 32, 33). Chantapis mana ima peliculatapis qhawanallanchejchu tiyan, nitaj ima musicatapis uyarinallanchejchu tiyan. Tukuy imapi allintapuni qhawarikunanchej tiyan. Wakin imasqa tanqawanchej monomanta jamusqanchejpi creenapaj. Wakin imastaj juntʼa kashan maqanakuymanta, millay kausaymanta ima. Tukuy chaykunata qhesachananchej tiyan, imaraykuchus chaykunaqa “Diosmanta yachakuyta jarkʼaj” yuyaykuna kanku (2 Cor. 10:5).
Wawasninchejta yuyaychana sajra imasta mana qhawanankupaj, nitaj uyarinankupaj. (18, 19 parrafosta qhawariy).
18. ¿Imaynasmantataj runas yuyayninkuta chimpaykuchiwasunman?
18 Kay tiempomanta runasqa, mana reparayllata yuyayninkuta chimpaykuchiwasunman. Por ejemplo, wakin noticiastaqa uj partidota apoyachinawanchejpaj jina escribinku. Wakin noticiastataj escribinku profesional kayta chayri qhapaj kayta munachinawanchejpaj jina. Wakin peliculaswan libroswantaj, ruwasqa kashanku allinnillanchejta maskʼayta chayri familianchejpa allinnillanta maskʼayta munachinawanchejpaj. Chaywanpis ajinata yuyayqa mana Bibliaj nisqanman jinachu kashan. Imajtinchus Bibliaqa niwanchej Jehová Diosta munakojtillanchej kusisqa kananchejta (Mat. 22:36-39). Wawaspajpis cuentitos tiyan. Wakin cuentosqa allillanman rijchʼakunku. Chaywanpis mana reparayllata wawasta tanqan khuchichakuy juchata allillanpaj qhawanankupaj.
19. 1) ¿Imaspitaj piensarinanchej kasqa? 2) ¿Imaraykutaj chaykunapi piensarinanchej kanman?
19 Wakin imaswan kusirikoyqa mana juchachu. Chaywanpis sumajta qhawarikunanchej tiyan. Por ejemplo, piensarisunman mundomanta runaspa yuyayninta reparayta atisqanchejpichus manachus. Piensarillasunmantaj wawasninchejman yuyaychashasqanchejpichus manachus wakin peliculasta mana qhawanankupaj, wakin librostapis mana leenankupaj. Chantapis piensarisunman allin peliculastachus qhawashasqanchejpi chayri manachus. Piensarillasunmantaj wawasninchejman Jehová Diospa chejnisqan imasta chejniyta yachachishasqanchejpichus manachus. Imachus Diospa munaynin kasqanta yachaspaqa, manaña ‘kay tiempo runas kausasqankuman jinachu kausasun’.
¿PÍ JINATAJ YUYASHANCHEJ?
20. ¿Pimantataj kashan Jehová Dios jina yuyananchej?
20 Ama qonqanachu iskay yuyaylla kasqanta. Ujnenqa Jehová Diospa yuyaynin, ujnintajrí Satanaspa yuyaynin. Pí jinachus yuyananchejtaj sapa ujninchejmanta kashan. Satanás jina yuyasun chayqa, kay mundomanta runas jina kausasunchej, noqallanchejpitaj yuyasunchej. Chayrayku allinta qhawarikunanchej tiyan imastachus leesqanchejta, qhawasqanchejta, uyarisqanchejta, imaspichus piensasqanchejtapis.
21. ¿Imatataj qhepan semana yachakusunchej?
21 Kay yachaqanapeqa yachakorqanchej Jehová Dios jina yuyanapaj manaña kay mundomanta runas jinachu kausakunanchej kasqanta. Yachakullarqanchejtaj Jehová Dios jina yuyanapaj munayninta ruwananchejpi yuyana kasqanta. Qhepan semanataj astawan yachakusunchej imasta ruwaspachus Jehová Dios jina yuyayta atisqanchejta.
a Munaynillankuta ruwaj runaspis, wakin imasta runa masisninku jinallataj ruwanku. Casi tukuypis wajkuna jina ruwayta munanchej, chayrayku wajkuna jina vistikuyta munanchej, wajkuna jinallataj monomanta jamusqanchejta creeyta munanchej. Chaywanpis Jehová Dios jinachus chayri runas jinachus yuyananchejqa sapa ujninchejmanta kashan.