¿Niñachu manejanay kanman?
WATASÑA manejanchej, maytataj gustawanchej autonchejpi chayri motonchejpi maymanpis riy mana ni pita molestaspa. Jinapis familiaresninchej, amigosninchej llakikushanku, yuyankutaj ichapis manaña manejananchejchu kasqanta. Noqanchejtaj mana entiendeyta atillanchejchu imajtinchus ajinata yuyashasqankuta.
Ichá qanpis ajinapi rikukushanki. ¿Imá yanapasunkiman manejanallaykitapunichus manachus yachanaykipaj?
Wakin suyuspeqa leyes nisqanman jina, pipis uj edadman chayajtin doctorman rinan tiyan permisota orqhonanpaj, ajinamanta licencianta renovananpaj. Chay suyuspi tiyakoj cristianosqa chay leyesta, autoridadespa kamachisqankutapis kasukunku (Rom. 13:1). Chay suyuspi tiyakuspapis manapis, sapa uj yachayta atisunman allinta manejanapaj jinallapunichus manachus kasqanchejta.
MANEJAYTA ATILLASQAYKITAPUNICHUS MANACHUS QHAWARIKUY
Estados Unidosmanta Instituto Nacional sobre el Envejecimiento nisqa (NIA, inglespi siglasnin), kay tapuykunata ruwakunata yuyaychan:
¿Niñachu atini transitoj señalesninta leeyta chayri tutan rikuyta?
¿Niñachu kunkayta kuyuchiyta atini autoj espejosninta qhawanaypaj, mana rikukunchu chay partestapis qhawarinaypaj?
¿Aceleradormanta frenoman chakiyta chay rato cambiayta atillanichu?
Ancha calmawan manejasqayrayku, ¿trancaderastachu rikhurichini?
¿Ashkha kutispiñachu casi chocakuni, chayri imatapis raspharparqanichu chayri tacarparqanichu?
Mana allintachu apaykachasqayrayku, ¿policía sayachiwarqachu?
¿Manejashaspa puñuywan atipachikorqanichu?
Wakin medicamentosta tomasqayrayku, ¿niñachu allinta manejayta atini?
Familiaresniy, amigosniy, ¿anchatachu manejasqaymanta llakikunku?
Chay tapuykunamanta ujman chayri iskayman “arí” nispa kuticherqanki chayqa, ichapis aswan pisillataña manejanayki kanman, astawanraj tutan. Chantapis sapa kuti qhawarikuy manejayta atinaykipaj jinallapunichus manachus kasqaykita. Ichapis uj familiarniykita chayri amigoykita tapurikuwaj, manachayrí allinta manejanaykipaj clasesta pasawaj. Chay tapuykunamanta ashkhasman “arí” nispa kuticherqanki chaytaj, ichapis aswan allin kanman niña manejanayki.a
BIBLIAJ YUYAYCHAYKUNASNINWAN YANAPACHIKUY
Ichapis mana reparakuyta atillanchejchu niña allintachu manejashasqanchejta, manejayta saqepunata niwajtinchejtaj phiñakusunman. Jinapis Bibliaj yuyaychaykunasnin sumajta qhawarikunapaj yanapawasunman. Chayman jinataj manejanallatapunichus manachus allin yuyaywan ajllasun. Iskay yuyaychaykunata qhawarina.
Manaña atisqanchejta kʼumuykukoj sonqowan reparakuna (Pro. 11:2). Machuyapojtinchejqa tukuypatapis ñawinchej, ninrinchej pisiyan, manaña kallpanchej kanchu, niñataj chay rato reaccionayta atinchejchu. Chayrayku ashkha machitusqa manaña wakin deportesta ruwankuchu, imanarpakunankuta manchachikusqankurayku. Manejaywanpis ajinallataj. Ichapis reparakusunman niña allintachu manejasqanchejta, allinninchejraykutaj manejayta saqepusunman (Pro. 22:3). Pillapis noqanchejmanta llakikusqanta niwanchej chaytaj, allin kanman uyarinanchej, manaña manejayta atisqanchejtataj reparakunanchej (2 Samuel 21:15-17 versiculoswan kikinchay).
Mana munanchejchu pitapis wañuchiyta (Deu. 22:8). Autopis motopis mana allinta manejajtinchej manchay peligroso kanman. Sichus pipis manaña manejayta atispa siga manejashallanpuni chayqa, kausayninta, wajkunaj kausayninkutawan wañuy pataman churashan. Uj accidentepi pita wañuchejtintaj, chay runa wañusqanmanta pay juchayoj kanman.
Manaña manejanaykita ajllanki chayqa, ama yuyaychu wajkunapaj niña valesqaykita. Jehovaqa llampʼu sonqo kasqaykirayku, kʼumuykukoj sonqo kasqaykirayku, wajkunaj allinninkutataj maskʼasqaykirayku mayta munakusunki. Payqa nisunki yanapasunanta, sonqochasunanta ima (Isa. 46:4). Nitaj ni jaykʼaj saqerpasonqachu. Paymanta yanapata mañakuy. Payqa yachayta, allin yuyaytawan qosonqa sumajta ajllanaykipaj.
a Astawan yachakunaykipaj “¿Corre usted un gran riesgo de sufrir accidentes de tránsito?” nisqa yachaqanata kay revistapi leeriy: ¡Despertad! del 22 de agosto de 2002.