INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
Watchtower
Quechua (Bolivia)
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONES
  • REUNIONES
  • w25 noviembre págs. 10-15
  • Machitusninchejta chayri onqosqasninchejta cuidaspa kusisqallapuni kasunman

Kay videoqa mana kanchu.

Perdonariwayku, ima problemachá kan.

  • Machitusninchejta chayri onqosqasninchejta cuidaspa kusisqallapuni kasunman
  • Torremanta Qhawaj Jehová Diospa Gobiernonmanta willashan (Congregacionpaj) 2025
  • Subtítulos
  • Kaykunapiwan tiyan
  • ¿IMAJTINTAJ CUIDAJKUNA MANA KUSISQALLAPUNI KAYTA ATINKUMANCHU?
  • KUSISQALLAPUNI KANAPAJ YUYAYCHAYKUNA
  • ¿IMAYNATÁ CUIDAJKUNATA YANAPASUNMAN?
  • Machuyapuspapis kusisqallapuni kasunman
    Torremanta Qhawaj Jehová Diospa Gobiernonmanta willashan (Congregacionpaj) 2025
  • Jehovaqa kusisqapuni kanapaj yanapawasunman
    Torremanta Qhawaj Jehová Diospa Gobiernonmanta willashan (Congregacionpaj) 2025
  • ¿Imaynatá predicaspa aswan kusisqa kasunman?
    Torremanta Qhawaj Jehová Diospa Gobiernonmanta willashan (Congregacionpaj) 2024
  • Imata ruwayta ajllashaspapis Jehovamanta yuyarikuna
    Cristiano Kausayninchej tantakuypaj (2023)
Astawan qhaway
Torremanta Qhawaj Jehová Diospa Gobiernonmanta willashan (Congregacionpaj) 2025
w25 noviembre págs. 10-15

45 YACHAQANA

111 TAKIY ¡May kusisqas kanchej!

Machitusninchejta chayri onqosqasninchejta cuidaspa kusisqallapuni kasunman

“Waqaspa tarpojkunaqa kusiymanta qhaparispa cosechata oqharenqanku” (SAL. 126:5).

TEMA

Machitu chayri onqosqa familiankuta, amigonkuta cuidajkuna kusisqallapuni kanankupaj yuyaychaykuna.

1, 2. ¿Imaynatá Jehová qhawan pinillaykitapis cuidashasqaykita? (Proverbios 19:17; fotostawan qhawariy).

COREA DEL SURMANTA Jin-yeol sutiyoj hermano nin: “Warmiywanqa 32 watas kurajña casados kayku. Payqa párkinson onqoyniyoj kasqanrayku mana cuerponta kuyuchiyta atillanchu, phishqa watastañataj cuidashani. Mayta munakuni, payta cuidaytaj mayta gustawan. Sapa chʼisi makisniykumanta japʼinakuspa puñukuyku. Noqa camaypi, paytaj paypaj jina ruwasqa camanpi”.

2 Ichá qanpis tataykita, wawaykita, amigoykita, qosaykita chayri señoraykita cuidashanki. Chaytaqa tukuy sonqochá ruwanki payta munakusqaykirayku, Jehovatapis munakusqaykirayku (1 Tim. 5:4, 8; Sant. 1:27). Jinapis wakin imasqa nichá atinapaj jinallachu, chaytataj wajkunaqa mana reparallankuchu. Chayri ichapis yuyanki qanlla ajinapi rikukushasqaykita. Wajkuna rikunankutaqa ichapis asirikunki, ukhuykipitaj llakisqalla kashanki. Sapallayki kashaspataj ichapis waqarikunki (Sal. 6:6). Chayta wajkuna mana yachajtinkupis Jehovaqa yachan, entiendesunkitaj imaynachus kashasqaykita (Éxodo 3:7 versiculowan kikinchay). Jehovapajqa waqasqaykimanta sapa sutʼuysitu may valorniyoj, pinillaykitapis cuidashasqaykitataj may valorniyojpaj qhawan (Sal. 56:8; 126:5). Chayta ruwaspaqa Jehovaman manurishanki, paytaj kutichipusonqa (Proverbios 19:17 leey).

Cuidajkunamanta fotos: 1) Uj hermana mamanta mikhuchishan. Mamanqa viejitaña, nitaj camanmanta sayarikuyta atinchu. 2) Uj hermano silla de ruedaspi kashan, warmintaj zapatosninta churashan. 3) Uj hermana lloqallitunman necesitasqan cascota churashan, tatanwan futbolta pujllaj rinankupaj. 4) Uj hermano machitu tatanta visitarishan, paywantaj orakushan.

¿Pinillaykitapis cuidashankichu? (2 parrafota qhawariy).


3. ¿Imajtintaj Abrahanpajwan Sarapajwan Tareta cuiday mana facilchu kanman karqa?

3 Bibliapeqa parlallantaj machitusninkuta, onqosqasninkuta cuidajkunamanta. Abrahanwan Sarawan Ur llajtamanta ripushajtinku, tatanku Tareqa 200 watasniyoj jinaña karqa. Jina machitupis paykunawan rerqa. Harankama chayanankupajqa karuta viajarqanku, 960 kilometrosta jina (Gén. 11:31, 32). Abrahanwan Sarawanqa Tareta maytachá munakorqanku. Jinapis payta cuidayqa nichá facilchu karqa, astawanraj viajashajtinku. Ichapis paykunaqa camellospi chayri burrospi montasqas viajarqanku. Tarepajtaj ajina montasqa karuta reyqa nichá facilchu karqa. Chayrayku Abrahanwan Sarawanqa wakin kutis maytapunichá saykʼorqanku. Jinapis Jehovaqa paykunaman kallpata qorqa, qanmanpis kallpata qollasonqataj (Sal. 55:22).

4. ¿Imatá kay yachaqanapi qhawarisun?

4 Kusisqapuni kaspaqa machitusninchejta chayri onqosqasninchejta cuidayta atillasun (Pro. 15:13). Kusisqa kaytaj mana imaynachus kausayninchej kasqanmantachu kashan, imapi rikukuspapis kusisqa kayta atisunman (Sant. 1:2, 3). ¿Imatá chaypaj ruwasunman? Jehovamanta mañakuna kusisqallapuni kanapaj yanapanawanchejta. Kay yachaqanapitaj chaypaj wakin yuyaychaykunata qhawarisun. Chantapis qhawarillasuntaj machitusninkuta, onqosqasninkuta cuidajkunata imaynatachus yanaparinanchejta. Jinapis ñaupajtaqa qhawarisun cuidajkuna imajtinchus kusisqapuni kananku kasqanta, imajtintajchus mana atikullasqanta.

¿IMAJTINTAJ CUIDAJKUNA MANA KUSISQALLAPUNI KAYTA ATINKUMANCHU?

5. ¿Imajtintaj cuidajkuna kusisqapuni kananku tiyan?

5 Machitusninkuta chayri onqosqasninkuta cuidajkuna niña kusisqachu kankuman chayqa, chay rato saykʼupunkuman (Pro. 24:10). Saykʼusqa kaspataj paykunawan niña kʼachaschu kankuman, niñataj allintachu cuidankuman. ¿Imastaj mana saqenmanchu kusisqa kanankuta? Chayta qhawarina.

6. ¿Imajtintaj cuidajkuna qʼalata saykʼupunkuman?

6 Cuidajkunaqa qʼalata saykʼupunkuman. Leah sutiyoj hermana nin: “Wakin días tukuy ima allillan kajtinpis saykʼusqalla kani, niñataj ni imata ruwanaypaj kallpay kanchu. Ashkha kutispi tardesnintaqa ni imapaj kallpay kanñachu, may saykʼusqapuni kani. Ni mensajesta kutichinallaypajpis kallpay kanchu”, nispa. Cuidajkunaqa necesitanku samariyta, nitaj chay yuyayllachu kayta. Jinapis mana chaypaj tiempochakuyta atillankumanchu. Hermananchej Inés nin: “Mana allintachu puñuni. Ashkha kutispi sapa iskay hora sayarini suegrayta atiendenaypaj. Qosaywan noqawanqa watasña mana vacacionesta orqhokuykuchu”, nispa. Wakin cuidajkunataj machitunkuta chayri onqosqankuta ni uj ratota sapanta saqeyta atisqankurayku mana arreglitosman riyta atinkuchu, ni wakin asignacionestapis japʼiyta atinkuchu. Chayrayku faltachanku wajkunawan khuska kayta, llakikunkutaj niña ñaupajta jina imatapis ruwayta atisqankumanta.

7. ¿Imajtín wakin cuidajkuna llakikunkuman chayri arrepientekunkuman?

7 Cuidajkunaqa mana munasqankuman jinapunichu cuidasqankumanta llakikunkuman. Hermananchej Jessica nin: “Rabiakuni mana astawan yanapayta atisqaymanta. Wakin kutisqa samariyta munani. Samarikushaspataj nini: ‘Chay jina kashajtin noqaqa kaypi samarikushani’, nispa”. Wakenqa familiankuta cuidanankupaj mana tukuy atisqankutachu ruwashasqankuta yuyaspa llakikunkuman. Chayri ichapis yuyankuman niña cuidayta atinankuta. Ichapis saykʼusqa kasqankurayku tratarpankuman chayri niña allintachu cuidankuman. Chaymantataj mayta llakikunkuman, arrepientekunkumantaj (Sant. 3:2). Chantapis cuidashanku chaypata niña kallpitan kasqanta rikuspa, onqosqallaña kasqanta rikuspa, niñataj ñaupajta jinachu kasqanta rikuspa mayta llakikullankumantaj. Bárbara sutiyoj hermana nin: “Mayta sonqoy nanawan may munasqa amigay astawan astawan umphuyapushasqanta rikuspa”.

8. ¿Imaynataj cuidajkuna sientekunku ruwasqankumanta agradecekojtinku?

8 Cuidajkunaqa yuyankuman ruwasqankuta mana valorasqankuta. Ichapis chayta yuyankuman wakin kutislla “gracias” nisqankurayku chayri imastachus paykunarayku ruwasqankumanta mana felicitasqankurayku. Yachanchej jina tukuypis mayta kusikunchej pillapis agradecekuwajtinchej (1 Tes. 5:18). Melissa sutiyoj hermana nin: “Wakin kutisqa ni imanayta atispa waqarikuni. Jinapis cuidashani chaykuna ‘gracias chay jina sumajta yanapariwasqaykimanta’ niwajtinku watejmanta kallpata japʼini. Qʼayantintaj aswan ganaswan rini paykunata cuidaj”, nispa. Ahmadu sutiyoj hermanotapis agradecekusqankoqa mayta kallpachallantaj. Paywan señoranwanqa tʼuku onqoyniyoj sobrinitankuta cuidashanku. Hermano nin: “Sobrinitaykoqa ichapis mana allinta entiendenchu cuidanaykupaj imatachus ruwashasqaykuta. Jinapis sonqoy kusirikun ‘gracias’ niwajtiyku, chayri uj papelitopi ‘mayta munakuykichej’ nispa raqhasqata jinallapis jaywawajtiyku”.

KUSISQALLAPUNI KANAPAJ YUYAYCHAYKUNA

9. Cuidajkuna, ¿imaynamantá rikuchinkuman kʼumuykukoj sonqo kasqankuta?

9 Kʼumuykukoj sonqo kana chayri atisqallanchejta ruwana (Pro. 11:2). Tukuypata kallpanchej tukukun, tiemponchejpis mana jinantinchu. Chayrayku reparakunanchej tiyan imatachus ruwayta atisqanchejta, imatatajchus mana ruwayta atisqanchejta. Ichapis wakin imastaqa “mana” ninanchej tiyan. Chaytaj mana juchachu. Chaywan reparakushanchej mana tukuy imatachu ruwayta atisqanchejta. Wajkuna yanapariyta munawanchej chaytaj tukuy sonqo yanapachikuna. Uj hermano nin: “Mana tukuy munasqanchejtapuni ruwayta atisunmanchu. Kusisqallapuni kanapajqa reparakunanchej tiyan imasllatachus ruwayta atisqanchejta, amataj chaymanta astawan ruwayta munanachu”.

10. ¿Imajtintaj cuidajkuna reparayta yachananku tiyan? (Proverbios 19:11).

10 Reparayta yachana (Proverbios 19:11 leey). Chayqa yanapawasunchej cuidashanchej chaykuna imaraykuchus imatapis ruwarpallasqankuta chayri nirpallasqankuta entiendenapaj. Ajinamanta phiñakunapaj jina kajtinpis mana paykunawan phiñarpakusunchu. Wakenqa sinchʼi onqosqa kasqankurayku ni jaykʼaj ruwajchu kanku chayta ruwarpankuman (Ecl. 7:7). Kʼacha runa kajkunapis khuyakuyniyoj kajkunapis onqoyninkurayku phiñasqaslla kankuman, chʼajwayllatataj munankuman. Ichapis munaynillankuta ruwachiyta munankuman, contentay mana atina kankuman, uma nanaytaj kankuman. Paykunata entiendenapajqa onqoyninkumanta sumajta investigasunman. Imaynachus chay onqoyninku kasqanta astawan yachaspaqa, entiendellasun onqoyninkurayku ajina kashasqankuta, manataj munasqankuraykuchu (Pro. 14:29).

11. Cuidajkuna, ¿imata ruwanankupajtaj sapa día tiempochakunanku tiyan? (Salmo 132:4, 5).

11 Jehovaman astawan qayllaykunapaj tiempochakuna. Wakin kutisqa wakin imasta ruwayta saqena tiyan ‘aswan allin imasta’ ruwanapaj, nisunman Jehovaman astawan qayllaykunapaj (Fili. 1:10). Rey Davidqa may ocupasqa kaspapis Jehovata yupaychaytapuni ñaupajman churaj (Salmo 132:4, 5 leey). Noqanchejpis may ocupasqa kaspapis tiempochakunapuni tiyan sapa día Bibliata leenapaj, orakunapaj ima. Hermananchej Elisha nin: “Kusisqallapuni kani orakusqayrayku, kʼachitu salmospa nisqasninpitaj tʼukurisqayrayku. Orakuypuni astawan yanapawan. Diantinta ashkha kutista orakuni sonqo tiyasqalla kanaypaj”.

12. ¿Imajtintaj cuidajkuna paykunapajpis tiempochakunanku tiyan?

12 Cuidakunaykipaj tiempochakuy. Machituykita chayri onqosqaykita cuidashanki chayqa, ichá mana tiempoyki kallanchu alimento mikhunasta rantikoj rinaykipaj, ni allinta waykʼukunaykipajpis. Chayraykutaj ichapis mana allintachu alimentakushanki. Pero sumajta alimentakuypis ejerciciosta ruwaypis yanapasonqa mana onqonaykipaj, nitaj anchata llakikunaykipaj. Chayrayku pisi tiempollapis kapusunki chayqa, sumajta aprovechay alimentakunaykipaj, ejerciciostapis ruwanaykipajpuni (Efe. 5:15, 16). Chantapis kallpachakuy sumajta puñukunaykipaj (Ecl. 4:6). Yachakusqanman jina puñojtinchejqa ñojtunchejmanta mana allin imas chinkan. Medicinamanta uj yachaqana nisqanman jina, sumajta puñoyqa yanapawasunman llakiypi kajtinchej mana anchata llakikunapaj, sonqo tiyasqallataj kanapaj. Chantapis allin kanman gustasusqan imasta ruwanaykipaj tiempocharikunayki (Ecl. 8:15). Uj hermanita nin imachus payta yanapasqanta kusisqallapuni kananpaj: “Sumaj día kajtin intiman llojsirini. Killapi ujllatapis ujnin amigaywan gustawasqayku imasta khuska ruwayku”.

13. ¿Imajtintaj asirikunapuni tiyan? (Proverbios 17:22).

13 Asirikuypuni (Proverbios 17:22 leey; Ecl. 3:1, 4). Asirikoyqa cuerponchejpaj, yuyayninchejpajpis allin. Pita cuidashanchej chayqa, ichapis mana munasqanchejman jinachu imapis llojsinman. Chay kutispipis allin imitasta reparayta yachasun chayqa, atillasun siga ñaupajllamanpuni riyta. Chantapis pitachus cuidashanchej chaywan khuska asirikusun chayqa, aswan ujchasqas kasun.

14. ¿Imajtintaj de confianza amigowan parlarinanchej tiyan?

14 De confianza amigoykiwan parlariy. Kusisqa kanapaj mayta kallpachakojtinchejpis wakin kutisqa llakikusunpuni. Chay kutispitaj uj sumaj amigonchejman willarikuyta necesitasunman. Chay amigonchejqa kanan tiyan sumajta uyarinawanchejpaj jina, entiendenawanchejpaj jina, nitaj kʼamirpanawanchejpajchu (Pro. 17:17). Ajina amigoqa pacienciawan uyariwasun, sonqochariwasuntaj. Ichapis chaytapuni necesitashasunman kusisqallapuni kanapaj (Pro. 12:25).

15. ¿Imaynatá yanapawanchej paraisomanta parlariy?

15 Imastachus paraisopi khuska ruwanaykichejpi piensariy. Jehovaqa mana machitusta, nitaj onqosqasta cuidanapajchu ruwawarqanchej. Chaytaqa kay tiempollapi ruwashanchej (2 Cor. 4:16-18). Aswan qhepamanraj “cheqa kaj kausayta” japʼisunchej (1 Tim. 6:19). Pitachus cuidashanki chaywan paraisopi imastachus ruwanaykichejmanta parlarispaqa, iskayniykichej kallpachasqas kankichej (Isa. 33:24; 65:21). Heather sutiyoj hermana nin: “Pikunatachus cuidashani chaykunata niyta yachani: ‘Tumpamantawan khuska sirarisunchej, correykacharimusunchej, bicicletapipis pasearimusunchej, kausarimojkunapaj tʼantata ruwaripusunchej, sumaj mikhunastapis waykʼuripusunchej’, nispa. Chantapis khuska Jehovaman agradecekuyta yachayku chay sumaj suyakuymanta”.

¿IMAYNATÁ CUIDAJKUNATA YANAPASUNMAN?

16. Congregacionninchejpi uj hermano chayri uj hermana pinillantapis cuidashan chay, ¿imaynatá yanaparisunman? (Fototawan qhawariy).

16 Cuidajkunata samarikunankupaj yanaparina. Ichapis pitachus cuidashan chayta cuidaripunanchejta nisunman. Ajinamanta tiempon kanqa mana chay yuyayllachu kananpaj, ruwanasnintapis ruwananpaj (Gál. 6:2). Wakin hermanosqa parlarikunku turnanakuspa sapa semana cuidaysej rinankupaj. Hermananchej Natalyaqa qosanta cuidashan mana puriyta atisqanrayku. Pay nin: “Congregacionniykumanta uj hermanoqa semanapi ujta chayri iskay kutita jamunpuni qosaywan karinanpaj. Khuska predicanku, parlarikunku, peliculastapis qhawanku. Qosayqa chaymanta mayta agradecekun. Noqataj chaykama samarini chayri gustawasqan imasta ruwani, pasearejpis rini”, nispa. Wakin kutisqa tutasnin cuidaysisunman, ajinamanta cuidaj sumajta puñukunanpaj.

Iskay hermanas uj kuraj hermanitata visitarishanku, payta cuidajtaj asirispa despedikushan.

Congregacionninchejpi uj hermano chayri uj hermana pinillantapis cuidashan chay, ¿imaynatá yanaparisunman? (16 parrafota qhawariy).a


17. ¿Imaynatá cuidajkunata tantakuykunapi yanapasunman?

17 Cuidajkunata tantakuykunapi yanaparina. Ichapis cuidajkunaqa tantakuykunapi chayri asambleaspi mana sumajta uyariyta atillankumanchu cuidaspa ocupasqa kasqankurayku. Chayrayku nisunman cuidashan chaywan noqanchej tukuynin tantakuyta chayri wakin ratosllatapis tiyakunanchejta. Pitachus cuidashan chay mana wasinmanta llojsiyta atejtintaj, noqanchej wasinman risunman paywan khuska tantakuyman conectakunapaj, cuidajtaj tantakuyman rinanpaj.

18. ¿Imaynasmantawán cuidajkunata yanapasunman?

18 Cuidajkunata kallpacharina, orapunataj. Ancianosqa cuidajkunata kallpacharinankupaj sapa kuti visitarinanku tiyan (Pro. 27:23). Tukuy noqanchejtaj amapuni qonqakunachu paykunata “munakuyki” niyta, sumajta ruwashasqankuta niytapis. Jehovamantapis mañapusunman paykunata kallpachanallantapuni, kusisqallapuni kanankupajtaj yanapananta (2 Cor. 1:11).

19. ¿Imataj tumpamantawan kanqa?

19 Jehovaqa imaschus waqachiwanchej chaykunasta tumpamantawan chinkachenqa. Ni onqoypis ni wañuypis kanqañachu (Apo. 21:3, 4). “Cojosqa tarukas jina phinkiykachanqanku” (Isa. 35:5, 6). “Ñaupa imastaj manaña yuyarisqachu kanqa” (Isa. 65:17). Manaña machuyapusunchu, nitaj pininchejpis machuyaponqachu, nitaj onqonqachu. Chayrayku manaña chaymanta llakikusunchu. Chay sumaj imasta juntʼanankamataj Jehovaqa noqallanchejwanpuni kanqa. Jehovamanta kallpata mañakullasunpuni chayqa, pay yanapawasun “pacienciawan, kusiywantaj tukuy imapi sinchʼita” sayanapaj (Col. 1:11).

YUYARIKUNAPAJ

  • ¿Imastaj cuidajkunata mana saqenmanchu kusisqa kanankupaj?

  • ¿Imatataj cuidajkuna ruwankuman kusisqallapuni kanankupaj?

  • ¿Imaynatá cuidajkunata yanaparisunman?

155 TAKIY Qanmin Dios kusichiwanki

a FOTO: Iskay sipas hermanas uj kuraj hermanitata visitarishanku, payta cuidaj hermana pasearej rinanpaj.

    Quechuapi publicaciones (2004-2026)
    Wisqʼanapaj
    Yaykunapaj
    • Quechua (Bolivia)
    • Wajman apachinapaj
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condiciones de uso
    • Política de privacidad
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Yaykunapaj
    Wajman apachinapaj