UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET Watchtower
Watchtower
UK'OLB'AL WUJ PA INTERNET
quiché
'
  • '
  • ä
  • Ä
  • BIBLIA
  • E WUJ
  • E RIQB'AL IB'
  • bhs kʼutunem 5 e uxaq 52-61
  • Ri tojbʼal mak, ri nimalaj usipanik ri Dios

K'o ta video che wajun kʼutunem ri'.

Chakuyu' qamak, ri video ktziji' taj.

  • Ri tojbʼal mak, ri nimalaj usipanik ri Dios
  • ¿Jas kukʼut ri Biblia chqawach?
  • Usik'ixik uwach pa Jas qas kukʼut
  • Subtítulo
  • K'utunem che kjunamatajik
  • ¿JAS RIʼ RI TOJBʼAL MAK?
  • JEHOVÁ XUYA RI TOJBʼAL MAK
  • RI UTZILAL KUYA RI TOJBʼAL MAK
  • CHAMALTYOXIJ RI TOJBʼAL MAK
  • Ronojel qʼij chojmaltyoxinoq rumal che ri Jesús xutoj ri qamak
    Ri Chajinel, Kutzijoj ri Uqʼatbʼal tzij ri Jehová (re etaʼmanik) 2021
  • ¿Jasche ri ukamikal ri Jesús xutoj kimak kʼi winaq?
    Preguntas che kbʼan chrij ri Biblia
  • ¿Jas tobʼanik kuya ri ukamikal ri Jesús chqe?
    ¡Jun kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik! Chawetaʼmaj ri kubʼij ri Biblia
¿Jas kukʼut ri Biblia chqawach?
bhs kʼutunem 5 e uxaq 52-61

KʼUTUNEM 5

Ri tojbʼal mak, ri nimalaj usipanik ri Dios

1, 2. a) ¿Jas kbʼanowik che jun sipanik nim ubʼanik chawach? b) ¿Jasche are ri tojbʼal mak ri sipanik más nim uyaʼom ri Dios?

¿JAS sipanik sibʼalaj utz yaʼom chawe? ¿Jas kbʼanowik che jun sipanik sibʼalaj nim ubʼanik chawach? Rajawaxik taj che sibʼalaj nim rajil. Sibʼalaj kamaltyoxij riʼ we ri sipanik kuya kikotemal chawe o qas kajwataj chawe.

2 Chke konojel ri e sipanik che uyaʼom ri Dios chqe, kʼo jun che más kajwatajik. Are ri sipanik más nim uyaʼom ri Dios. Xuya chqe are chiʼ xutaq lo ri uKʼojol che utojik ri qamak. Rumal wajun tojbʼal mak riʼ kojkunik kkʼojiʼ qakʼaslemal che kʼo ta ukʼisik (chasikʼij uwach Mateo 20:28). Are chiʼ xutaq lo ri Jesús pa ri uwach Ulew, Jehová xukʼutu che qastzij kojuloqʼoqʼej. Pa wajun kʼutunem riʼ kqetaʼmaj na kʼi jastaq chrij wajun sipanik riʼ.

¿JAS RIʼ RI TOJBʼAL MAK?

3. ¿Jasche kojkamik?

3 Ri tojbʼal mak are ri xukoj ri Dios che kesaxik ri e winaq pa ri makaj xuqujeʼ pa ri kamikal (Efesios 1:7). Rech kqachʼobʼ ri rumal che kajwataj ri tojbʼal mak, rajawaxik kqetaʼmaj ri xkʼulmataj ojer pa ri kotzʼiʼjalaj Edén rukʼ ri Adán xuqujeʼ Eva, ri e nabʼe qatat qanan. E areʼ xemakunik, rumal laʼ xekamik. Ri oj xqechbʼej kan ri makaj che xkibʼan ri Adán xuqujeʼ Eva. Rumal laʼ, qonojel kojkamik. (Chawilaʼ ri nota 9, «Makaj»).

4. ¿Jachin riʼ ri Adán, xuqujeʼ jas xuya ri Dios che are chiʼ xubʼano?

4 Adán are ri nabʼe achi ri xbʼan rumal ri Dios. Are chiʼ xbʼanik, Dios xuya jun jastaq che nim ubʼanik che: jun tzʼaqatalaj kʼaslemal. Xyaʼ jun tzʼaqatalaj chomanik xuqujeʼ kʼaslemal che ri Adán. Wariʼ kraj kubʼij che kyawaj taj, krijobʼ taj xuqujeʼ kkam taj. Jetaneʼ che ri Jehová are utat, rumal che are ri Jehová xbʼanowik (Lucas 3:38). Dios amaqʼel xchʼaw rukʼ xuqujeʼ xuqʼalajisaj chuwach ri rajawaxik kubʼano. Xuqujeʼ, xuya jun utzalaj uchak (Génesis 1:28-30; 2:16, 17).

5. ¿Jas kraj kubʼij che Adán xbʼan junam rukʼ «ri ukaʼyebʼal ri Dios»?

5 Adán xbʼan junam rukʼ «ri ukaʼyebʼal ri Dios» (Génesis 1:27). Wariʼ kraj kubʼij che Jehová xubʼan ri Adán junam rukʼ ri e ubʼantajik areʼ, junam rukʼ ri loqʼoqʼenik, ri nojibʼal, ri sukʼilal xuqujeʼ ri chuqʼabʼ. Xuqujeʼ, Adán are ta jun robot. Ri Dios xubʼano che kkun che uchaʼik ri kraj kubʼano. Kkunik kuchaʼ we kubʼan ri utz o ri utz taj. Wet xniman che ri Jehová, xkun ta riʼ xkʼojiʼ ukʼaslemal che kʼo ta ukʼisik pa ri jeʼlikalaj kʼolbʼal che xyaʼ che.

6. a) ¿Jas xukʼulmaj ri Adán are chiʼ xniman ta che ri Dios? b) ¿Jas kqariqo rumal che xniman ta ri Adán?

6 Adán nim xutoj wi rumal che xniman ta che ri Dios. Xkamik xuqujeʼ xutzaq ri utzalaj rachilanik rukʼ ri Jehová. Xutzaq ri tzʼaqatalaj ukʼaslemal xuqujeʼ xesax lo pa ri jeʼlikalaj kʼolbʼal che xyaʼ che (Génesis 3:17-19). Rumal che xniman taj qonojel kqariq kʼax. Rumal ri xubʼano, «xok ri makaj cho ri uwach ulew xukʼam kʼu uloq ri kamikal, xqʼax kʼu ri kamikal chke konojel, konojel kʼut e makuninaq» (Romanos 5:12). Rumal che xmakunik, oj xojux ajmakibʼ xuqujeʼ kojkamik. Ri Biblia kubʼij che xojukʼayij pa ri makaj (Romanos 7:14). Adán xuqujeʼ Eva kʼo ta chi keyebʼal, rumal che xkichaʼ ta unimaxik ri Dios. Are kʼu ¿la kʼo qeyebʼal oj? Kʼolik. Jehová xuya ri tojbʼal mak.

7, 8. ¿Jas riʼ jun tojbʼal mak?

7 ¿Jas riʼ jun tojbʼal mak? Are ri pwaq kyaʼik rech ktzoqopix jun winaq o rech ktzalix jun jastaq. Are chiʼ ri Biblia kchʼaw chrij jun tojbʼal tajin kchʼaw chrij ri pwaq che kyaʼ che usukʼumaxik jun kʼax. Xuqujeʼ rajawaxik che ri kyaʼ che ukʼaxel junam rajil rukʼ ri kʼax che xbʼanik.

8 Kʼo ta jun winaq ajmak kkunik kutoj ri kʼax che xubʼan Adán rumal che chiʼ xmakunik xojukʼayij pa ri kamikal. Are kʼu ri Jehová xuya ri tojbʼal mak rech kojresaj pa ri makaj xuqujeʼ pa ri kamikal. Chqilaʼ ri ubʼanik wajun tojbʼal mak riʼ xuqujeʼ ri utzilal kuya chqe.

JEHOVÁ XUYA RI TOJBʼAL MAK

9. ¿Jas tojbʼal mak kajwatajik?

9 Ri tojbʼal mak che kyaʼik rajawaxik che xaq junam rukʼ ri kʼaslemal xutzaq ri Adán. Rumal laʼ, «xujach ribʼ ri Jesucristo pa uqʼabʼ ri kamikal che utojik ri rajil ri kolobʼal ibʼ chke konojel» (1 Timoteo 2:6). Are kʼu, junam che xqabʼij nabʼe kʼo ta jun chqe kkunik kutoj ri mak. ¿Jasche? Rumal che qonojel oj ajmakibʼ (Salmo 49:7, 8).

10. ¿Jas xubʼan ri Jehová che uyaʼik ri tojbʼal mak?

10 ¿Jas xubʼan Jehová che uyaʼik ri tojbʼal mak? Xutaq lo ri Jesús cho ri uwach Ulew, ri loqʼalaj uKʼojol (1 Juan 4:9, 10). Jesús qas xraj xuya kan ri uTat xuqujeʼ ri ukʼaslemal pa ri kaj (Filipenses 2:7). Jehová xuqʼaxej lo ri ukʼaslemal ri Jesús chupam ri María. Rumal laʼ, are chiʼ xalax ri Jesús cho ri uwach Ulew tzʼaqat ukʼaslemal xuqujeʼ kʼo ta umak (Lucas 1:35).

Jesús xtzeyebʼax cho jun cheʼ

Jehová xuya ri loqʼalaj uKʼojol che utojik ri qamak.

11. ¿Jasche xa jun winaq kkunik keresaj konojel ri e winaq pa ri makaj?

11 Junam rukʼ ri qilom chik, ri nabʼe winaq xniman ta che ri Jehová rumal laʼ qonojel tzʼaqat ta ri qakʼaslemal. ¿La kkun xa jun winaq keresaj konojel ri e winaq pa ri makaj? Kkunik. (Chasikʼij uwach Romanos 5:19). ¿Jas kubʼan che ubʼanik? Jesús kʼo ta jumul xmakunik, rumal laʼ xkunik xuya ri tzʼaqatalaj ukʼaslemal che qesaxik pa ri kamikal qonojel ri oj ralkʼwal ri Adán (1 Corintios 15:21, 22, 45).

12. ¿Jasche sibʼalaj xuriq kʼax ri Jesús?

12 Ri Biblia kuya ubʼixik ronojel ri kʼax che xuriq ri Jesús chiʼ majaʼ kkamik. Xchʼayik, xtzeybʼax cho jun cheʼ xuqujeʼ xuriq jun kʼaxalaj kamikal (Juan 19:1, 16-18, 30). ¿Jasche sibʼalaj xuriq kʼax ri Jesús? Rumal che ri Satanás ubʼim che kʼo ta jun winaq sukʼ chuwach ri Dios we kuqʼaxej kʼi kʼax. Are kʼu ri Jesús che tzʼaqat ukʼaslemal xkunik xux sukʼ chuwach ri Dios kʼa pa ri kamikal. ¡Sibʼalaj xkikot riʼ ri Jehová rukʼ ri uKʼojol! (Proverbios 27:11). (Chawilaʼ ri nota 15, «Ri cruz»).

13. ¿Jas xbʼan che utojik ri makaj?

13 ¿Jas xbʼan che utojik ri makaj? Pa ri qʼij 14 re ri ikʼ judío rech nisán pa ri junabʼ 33, Jehová xuya bʼe chke ri ukʼulel ri Jesús che xkikamisaj (Hebreos 10:10). Qʼaxinaq chi oxibʼ qʼij, Jehová xutzalij chi jumul ri ukʼaslemal ri Jesús. Xukʼasuj junam rukʼ jun uxlabʼal, junam ta rukʼ jun winaq. Ri jun chi jastaq xbʼanik rech ktojtaj ri makaj, are che ri Jesús xtzalij bʼi pa ri kaj che ujachik che ri uTat ri tzʼaqatalaj ukʼaslemal che xuya che tojbʼal mak (Hebreos 9:24). Rumal che xyaʼ ri tojbʼal, kojkunik kojel pa ri makaj xuqujeʼ pa ri kamikal (chasikʼij uwach Romanos 3:23, 24).

RI UTZILAL KUYA RI TOJBʼAL MAK

14, 15. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech ri Jehová kukuy ri qamak?

14 Ri tojbʼal mak kuya kʼi utzilal chqe. Chqilaʼ ri kubʼan wajun jeʼlalaj usipanik ri Dios che uyaʼik utzilal chqe kimik xuqujeʼ ri kubʼan na pa ri petinaq.

15 Kkuy ri qamak. Amaqʼel kʼax ubʼanik ri sukʼilal. Qonojel kojmakunik, xuqujeʼ jujun taq mul kqabʼano o kqabʼij jastaq che utz taj. ¿Jas kqabʼano rech kkuy ri qamak? Rajawaxik che rukʼ ronojel qanimaʼ kqaya kan ri mak xuqujeʼ rukʼ machʼachʼem kqata che ri Jehová che kukuy ri qamak. We jeʼ kqabʼano, qastzij riʼ che areʼ kukuy ri qamak (Colosenses 1:13, 14; 1 Juan 1:8, 9).

16. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kkʼojiʼ jun utzalaj retaʼmabʼal qakʼuʼx?

16 Kuya kkʼojiʼ jun utzalaj retaʼmabʼal qakʼuʼx. We ri retaʼmabʼal qakʼuʼx kubʼij chqe che qabʼanom jun jastaq che utz taj, kqanaʼ kʼax pa ri qanimaʼ. Weneʼ xuqujeʼ kqanaʼo che kʼo ta qapatan xuqujeʼ che kʼo ta chi qeyebʼal. Maqayaʼ kan ukojik qachuqʼabʼ. Rajawaxik kqataʼ sachbʼal qamak che ri Jehová. We kqabʼano, qastzij riʼ che kojutatabʼej xuqujeʼ kusach ri qamak (Hebreos 9:13, 14). Jehová kraj kqabʼij che ronojel ri kʼax kqariqo xuqujeʼ ri jastaq che kʼax kqabʼan che ubʼanik (Hebreos 4:14-16). Rukʼ wariʼ kuya kkʼojiʼ jun utz retaʼmabʼal qakʼuʼx chuwach ri Dios.

17. ¿Jas e tewchibʼal kojkunik kqariq rumal ri ukamikal ri Jesús?

17 Kojkunik kqariq jun qakʼaslemal che kʼo ta ukʼisik. «Ri tojbʼal ri kuya ri makaj, are ri kamikal; are kʼu ri kochinik ri kuya ri Dios, junalik kʼaslemal pa ri uriqik qibʼ rukʼ ri Cristo Jesús, ri qAjaw» (Romanos 6:23). Rumal ri ukamikal ri Jesús, kojkunik kqariq jun kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik xuqujeʼ kqariq nim utzilal (Apocalipsis 21:3, 4). ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kqariq ri e tewchibʼal riʼ?

CHAMALTYOXIJ RI TOJBʼAL MAK

18. ¿Jasche qas qetaʼm che ri Jehová sibʼalaj kojuloqʼoqʼej?

18 Chatchoman chrij ri kikotemal kuya are chiʼ jun winaq kuya jun utz sipanik chqe. Ri tojbʼal mak are ri sipanik che más nim ubʼanik, xuqujeʼ rajawaxik che kqamaltyoxij che ri Jehová. Juan 3:16 kubʼij che «ri Dios sibʼalaj keʼuloqʼoqʼej ri winaq cho ri uwach Ulew, xuya kʼut ri ukʼojol, ri xa jun kʼolik». Qastzij, Jehová sibʼalaj kojuloqʼoqʼej rumal laʼ xuya ri loqʼalaj ukʼojol, Jesús. Xuqujeʼ qetaʼm che ri Jesús sibʼalaj kojuloqʼoqʼej, rumal che qas xraj xkam rumal qech (Juan 15:13). Ri sipanik re ri tojbʼal mak kukʼut chqawach che ri Jehová xuqujeʼ ri Jesús qastzij kojkiloqʼoqʼej pa qajujunal (Gálatas 2:20).

Jun ixoq tajin kusikʼij uwach ri Biblia

We kawetaʼmaj más chrij ri Jehová, katux rachiʼl xuqujeʼ kaloqʼoqʼej riʼ.

19. ¿Jas katkunik kabʼano rech katux rachiʼl ri Jehová?

19 Rumal che awetaʼm chik che sibʼalaj kojuloqʼoqʼej ri Jehová, ¿jas katkunik kabʼano rech katux rachiʼl? Chawetaʼmaj uwach ri Jehová. Kojkun taj kqaloqʼoqʼej jun winaq che qetaʼm ta uwach. Rumal laʼ Juan 17:3 kubʼij chqe che kqetaʼmaj uwach ri Jehová. We jeʼ kabʼan at, knimar más ri aloqʼoqʼenik chrij, kawaj riʼ kabʼan ri kubʼij xuqujeʼ katux rachiʼl. Rumal laʼ kaya ta kan retaʼmaxik chrij ri Jehová pa ri Biblia (1 Juan 5:3).

20. ¿Jas kqabʼan che ukʼutik che kojkojon chrij ri tojbʼal mak?

20 Chakʼutuʼ che katkojon chrij ri tojbʼal mak. Ri Biblia kubʼij che «ri kkojon che ri Kʼojolaxel, kʼo junalik ukʼaslemal» (Juan 3:36). ¿Jas kqabʼan che ukʼutik che kʼo qakojonik? Are chiʼ kqabʼan pa qakʼaslemal ri xukʼut kan ri Jesús (Juan 13:15). Xaq xiw ta rajawaxik kqabʼij che kojkojon chrij ri Jesús. Rajawaxik che ri kqabʼan pa qakʼaslemal kukʼutu che kojkojon chrij ri tojbʼal mak. Santiago 2:26 kubʼij che «kaminaq ri kojonik ri man e rachilam ta chak».

21, 22. a) ¿Jasche rajawaxik kojopan pa ri Unaʼtabʼalil ri ukamikal ri Jesús che kbʼan ronojel junabʼ? b) ¿Jas kqil na pa ri kʼutunem 6 xuqujeʼ 7?

21 Chatopan pa ri Unaʼtabʼalil ri ukamikal ri Cristo. Pa ri chaqʼabʼ chiʼ xa jubʼiqʼ chi kraj kkamik, Jesús xubʼij che rajawaxik kqanaʼtasaj ri ukamikal. Kqabʼano are chiʼ kojopan pa ri Unaʼtabʼalil ri ukamikal ri Jesús che kbʼan ronojel taq junabʼ (1 Corintios 11:20; Mateo 26:26-28). Jesús kraj che kqanaʼtasaj che xuya ri tzʼaqatalaj ukʼaslemal che utojik ri qamak. Areʼ xubʼij: «Chitijaʼ waʼ che naʼtabʼal wech» (chasikʼij uwach Lucas 22:19). Are chiʼ kojopan pa ri riqbʼal ibʼ re ri Unaʼtabʼalil ri ukamikal ri Jesús, kqakʼutu che nim kqil wi ri tojbʼal mak xuqujeʼ kqanaʼtasaj che Jehová xuqujeʼ ri Jesús sibʼalaj kojkiloqʼoqʼej. (Chawilaʼ ri nota 16, «Unaʼtabʼalil ri ukamikal ri Jesús»).

22 Kʼo ta jun sipanik más nim chuwach ri tojbʼal mak (2 Corintios 9:14, 15). Pa ri kʼutunem 6 xuqujeʼ 7 kqil na ri kubʼan ri tojbʼal mak che uyaʼik utzilal chke ri millones winaq che e kaminaq.

RESUMEN

QASTZIJ 1: QONOJEL KAJWATAJ RI TOJBʼAL MAK CHQE

«Ri Rijaʼl winaq [...] xpetik rech kuya ri ukʼaslemal che kitorik kʼiʼalaj winaq» (Mateo 20:28).

¿Jasche kajwataj ri tojbʼal mak chqe?

  • Génesis 3:17-19

    Are chiʼ Adán xniman taj, xutzaq ri utzalaj rachilanik rukʼ Jehová, ri tzʼaqatalaj ukʼaslemal xuqujeʼ xesax bʼi pa ri jeʼlalaj Ulew.

  • Romanos 5:12

    Umak ri Adán, xqechbʼej ri makaj xuqujeʼ ri kamikal.

  • Efesios 1:7

    Ri tojbʼal mak are ri kukoj Jehová che kesaxik ri winaq pa ri makaj xuqujeʼ pa ri kamikal.

QASTZIJ 2: JEHOVÁ XUYA RI TOJBʼAL MAK

«Ri Dios [...] xutaq lo ri uKʼojol cho ri uwach Ulew [...] rech kkʼojiʼ junalik qakʼaslemal» (1 Juan 4:9).

¿Jas xubʼan Jehová che uyaʼik ri tojbʼal mak?

  • Salmo 49:7, 8

    Kʼo ta jun chqe kuya ri tojbʼal re ri tzʼaqatalaj kʼaslemal che xutzaq ri Adán.

  • Lucas 1:35

    Jehová xutaq lo ri loqʼalaj uKʼojol cho ri uwach Ulew rech kalax rukʼ tzʼaqatalaj kʼaslemal.

  • Romanos 3:23, 24; Hebreos 9:24

    Are chiʼ xkʼastajisaxik, Jesús xtzalij pa ri kaj rech xujachaʼ ri tojbʼal mak chuwach ri uTat.

QASTZIJ 3: RI TOJBʼAL MAK KUYA JUN QEYEBʼAL

«Kusuʼ na ronojel ri uwaʼl kiwach ri e oqʼinaq. Man kʼo ta chi kamikal» (Apocalipsis 21:4).

¿Jas utzilal kuya ri tojbʼal mak chqe?

  • 1 Juan 1:8, 9

    Kojkunik kqariq sachbʼal qamak.

  • Hebreos 9:13, 14

    Kuya kkʼojiʼ jun utz retaʼmabʼal qakʼuʼx chuwach ri Dios.

  • Romanos 6:23

    Kojkunik kqariq qakʼaslemal che kʼo ta ukʼisik.

  • Gálatas 2:20

    Ri sipanik re ri tojbʼal mak kukʼutu che Jehová xuqujeʼ Jesús qastzij kojkaj.

QASTZIJ 4: CHQAMALTYOXIJ RI TOJBʼAL MAK

«Dios [...] xuya kʼut ri uKʼojol, ri xa jun kʼolik, rech konojel ri kekojon che [...] kkʼojiʼ na junalik kikʼaslemal» (Juan 3:16).

¿Jas kqabʼan che ukʼutik che kqamaltyoxij ri usipanik ri Dios ri tojbʼal mak?

  • Juan 17:3

    Chawetaʼmaj uwach ri Jehová xuqujeʼ ri Jesús, chabʼanaʼ awe ri kkibʼano.

  • Lucas 22:19

    Ronojel junabʼ chatopan pa ri Unaʼtasaxik ri ukamikal ri Jesús.

  • Juan 3:36; Santiago 2:26

    Xaq xiw ta kabʼij che katkojon chrij ri Jesús. Chakojoʼ ri e pixabʼ pa ri akʼaslemal.

    E wuj pa quiché (1993-2025)
    Uk'isik sesión
    Umajixik sesión
    • quiché
    • Chataqa b'ik
    • Ri qas utz kawilo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ri kta' chawe rech kakojo
    • Keta'max ta ri xatz'ib'aj
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Umajixik sesión
    Chataqa b'ik