MIQUËAS
1 Këchömi qellqarëkan Morëset markapita Miquëasta,*+ Samariapaq y Jerusalenpaq Teyta Jehovä revelacionchö rikätsinqan. Tsëtaqa rikätsirqan Jotan,+ Acaz+ y Ezequïas+ Judächö gobernayanqan witsanmi.+
2 “¡Llapan markakunachö ninqäkunata wiyakuyë!
Patsa y tsëchö kawaqkuna shumaq wiyakuyë.
Mana alli rurënikikunapita, noqa Llapanta Gobernaq Jehovä+ qamkunata ninqäta* wiyakuyë.
Noqa Jehoväqa sagrädu templüchömi këkä.
3 ¡Rikäyë! Noqa Jehoväqa këkanqäpitam yarqëkämü,
y urämurmi jirkakuna janampa purishaq.
4 Ninachö wira tsulloqnö
y ladërapa yaku uraqnömi,
jarurkuptïlla jirkakunapis tsulluriyanqa,+
y pampakunapis* ishkëmanmi kichakäyanqa.
5 Tsë llapanqa pasanqa Jacobpa kastankuna conträ kayanqampita,
¿Pipa culpantan Jacobpa kastankuna conträ këkäyan?
¿Manaku Samaria nunakunapa culpan?+
¿Pitan culpayoq Judäpita nunakuna santukunata adorayänan sitiukunata rurayanqampitaqa?+
¿Manaku Jerusalen nunakuna?
6 Samariataqa qoturëkaq rumitanömi dejashaq,
y üvas plantayänan sitium kanqa.
Llapan ruminkunatam zanjaman jitarkushaq,
y cimientunkunatapis rikakëkaqtam dejashaq.
7 Llapan rurayanqan santunkunatam ushakätsishaq,+
y jukwan jukwan kakurnin* chaskinqan qarëkunatam ninachö ushakätsishaq.+
Llapan santunkunatam ushakätsishaq.
Jukwan jukwan kakurnin Samaria chaskinqan qarëkunatam
qellëpaq jukwan jukwan kakoq warmikunapaqna apayanqa”.
Llakikurmi chacalkunanö* waqashaq,
y avestruzkunanömi fuertipa waqashaq.
Castïgunqa markä Jerusalenpa punkunyaqmi chämushqa.+
10 “Tsë pasakuykanqantaqa ama Gat markachö willakuyëtsu,
y ama pëkunapa rikëninchö waqayëtsu.
Bet-Afrächö nunakuna llakikur allpachö qarinpäyë o qoshpayë.*
11 Safir marka nunakuna, apayäshunqëki markaman qalapächu y penqakushqa ëwayë.
Zaanan marka nunakunaqa manam yarquyanraqtsu.
Bet-Ezel markachömi llakikur waqayanqa, tsëqa manam qamkunata yanapayäshunkitsu.
12 Marot marka nunakunaqa ima allillapis pasakunantam shuyaräyashqa,
peru noqa Jehoväqa mana alli kaqllatam Jerusalenpa punkunman mandamurqö.
13 Lakischö+ kawaq nunakuna, cawalluykikunaman carrëtakunata watayë.
Qamkunam culpayoq kayanki Sionchö nunakuna conträ këman chäyänampaq,
14 Tsëmi Morëset-Gat ëwakuptinqa qarënin qarayänëki.
Aczibchö nunakunaqa+ Israelchö gobernaqkunatam engañayarqan.
15 Maresächö nunakuna,+ nunakunapa imëkanwan quedakoq kaqtam* qamkunaman mandamushaq.+
Adulam marka+ kinrëyaqmi Israelchö puëdeq nunaqa chanqa.
16 Kuyë wamrëkikuna sufriyänampaq kaqta yarparnin llapan aqtsëkikunata rutukuyë.
Wamrëkikunata juk nacionman apakushqa kayaptin, aqtsëkikunata rutukuyë,
2 “Allaw mana allita rurëman yarpëkaqkuna,
y punukurpis mana allita rurëllaman pensëkaqkuna.
Rurëta puëdirmi,
patsa waräriptinqa pensëkäyanqanta rurayan.+
Engañarmi nuna mayinkunapa wayinkunawan
y herenciankunawan quedakuyan.
3 Tsëmi Teyta Jehoväqa kënö nin:
‘Imëka mana allikunatam qamkunaman apamuyta pensëkä,+ tsëpitaqa manam mëqëkipis salvakuyankitsu.+
Tsë mana allikunapa pasarmi,+ allish tukuyankinatsu.+
4 Tsë witsanqa llapan nunakunam qamkunata pasayäshunqëkipaq parlayanqa,
Kënömi niyanqa: “¡Manam imantsikpis kannatsu!+
Pëqa markantsikpa herenciantam jukkunata entreguëkushqa. ¡Manam ima herenciantsikpis kannatsu!+
Chakrantsikkunatapis pëta mana sirweq nunakunatam entreguëkushqa”.
5 Tsëmi noqa Jehoväpa ni mëqan sirwimaqnïpis
chakrakunata medinqatsu ni lötiman rakinqatsu.
6 Pëkunaqa, “¡ama willakuyëtsu!” niyanmi.
“Tsëkunapitaqa ama willakushuntsu.
¡Noqantsikqa manam penqakuychötsu ushashun!”.
7 Jacobpa kastankuna, nunakunam kënö nikäyan:
“¿Jehoväqa noqantsikwantsuraq cölerakurkushqa?
¿Pëtsuraq këkunata ruranqa?”
Qamkunaqa musyayankim mandakunqäta cäsukur allita ruraqkunapaqqa, allita ruranäpaq kaqta.
8 Peru kananqa sirwimaqnïkunam chikimaqnïkuna kayan y conträ këkäyan.
Qamkunaqa guërraman ëwayanqampita kushishqa
y imatapis mana mantsar kutimoqkunapa röpankunachö adornukunatam jipiyanki.*
9 Qamkunaqa sirwimaq warmikunatam shumaq wayinkunapita qarquyanki,
y wamrankunata bendicir imëka qaranqäkunatam apakuyanki.
10 Këpita ëwakuyë, këchöqa manam allitsu kawayanki.
Imëka mana allikunata rurayanqampitam+ mana alliman chëkäyan, y alläpa sufrirmi ushakäyanqa.+
11 Pï nunapis mana imapaqpis väleqkunata rurëkar y engañakoq këkarnin,
“vïnupaq y alcoholpaqmi parlapäyashqëki” nir shamuptinqa,
qamkunaqa shumaqchi chaskiyankiman y willakoqtanöchi rikäyankiman.+
12 Jacobpa kastankuna, mana qonqëpam llapëkikunata juntayashqëki.
Israel nunakunapita quedaqkunataqa llapëkitam juntayashqëki.+
Üshakunata canchanman juntaqnö,+
y qewaman juntaqnömi qamkunata juntayashqëki.
Tsëchömi nunakuna büllayanqan wiyakanqa’.+
13 Yarquyänampaq nänita kichaqmi pëkunapa puntanta ëwanqa,
pëkunanam libri yarqur punkupa pasar yarquyanqa.
3 Noqaqa kënömi nirqä: “Jacobpa kastankunata dirigeqkuna,
y Israel nunakunata dirigeqkuna wiyarayämë.+
¿Qamkunaqa manaku imëpis alli kaqta rurayankiman?
2 Qamkunaqa alli kaqta rurayänëkipa rantinmi+ mana alli kaqta rurayanki.*+
Qamkunaqa Teyta Diosta sirweqkunapa qaranta shipraqnö y tullumpita ëtsanta jipeqnömi këkäyanki.+
3 Tsënöllam Teyta Diosta sirweqkunapa ëtsanta mikoqnö këkäyanki.+
Qamkunaqa mankachö ëtsata y tulluta yanuyänëkipaqnömi,
pëkunapa qarankunata shiprayarqunki
y tullunkunatapis pakirmi ushayarqunki.+
Alläpa mana allikunata rurashqa kayaptikim,
tsë witsanqa Teyta Dios yanapayäshunkitsu.+
5 Mikuyänampaq imallatapis qarayaptinqa,+ willakoqkunaqa yamë kawakuypaqmi parlayan,+
peru mana imatapis qarayaptinqa guërra kanampaq parlarmi nunakunata mantsakätsiyan.
Tsënö willakur Teyta Jehoväpa sirweqninkunata mana alliman chätsiyaptinmi,+ pëqa tsë willakoqkunapaq kënö nin:
6 ‘Paqaschönömi kayanki,+ y manam ima revelaciontapis chaskiyankitsu.+
Imëpis ampichönö o tsakëchönö* karmi, pasakunampaq kaqkunata willakuyta puëdiyankinatsu.
Qamkunamanqa intipis o rupaypis manam atsikyanqatsu,
y junaqpis paqasnömi kanqa.+
7 Revelacionta chaskeq nunakunapis penqakushqam quedayanqa,+
y ima pasakunampaq kaqta willakoqkunapis llakishqam quedayanqa.
Teyta Dios manana yanapaptinmi,
penqakur shiminkunata tsapakuyanqa’”.
8 Peru Teyta Jehovä poderninwan yanapamaptinmi noqaqa kallpayoq tikrarqö,
alli kaqta ruranäpaq y valienti kanäpaqmi yanapamashqa.
Tsëmi Jacobpa kastankunata mana allita rurayanqampita willashaq, Israel nunakunatam jutsata* rurayanqampita willashaq.
9 Jacobpa kastankunata dirigeqkuna,
y Israel nunakunata dirigeqkuna wiyarayämë.+
Qamkunaqa manam alli kaqtatsu rurayanki,* y nunakuna rasumpa kaqta nikäyaptinmi, tsënö mana kanqanta niyanki.+
10 Sionta rurarqa mëtsika nunakunatam wanuykätsiyanki o wañuykätsiyanki, y Jerusalenta rurayanqëkichöpis imëka mana allikunatam rurëkäyanki.+
11 Dirigeqninkunaqa imatapis chaskipakur-ran justiciata rurayan.+
Sacerdötinkunapis päguta chaskir-ran yachatsikuyan,+
y willakoqninkunapis qellëta* chaskir-ran ima pasakunampaq kaqta willakuyan.+
Tsënö rurëkarmi, Teyta Jehovä yanapëkanqanta nirnin+ kënö niyan:
“Teyta Jehovä noqantsikwan kaptinmi,
ni ima mana allipis pasamäshuntsu”.+
12 Tsëmi qamkunapa culpëkikuna,
Siontapis chakratanö yapyayanqa.*
Jerusalenpis qoturëkaq rumillanam quedanqa,+
4 Ushanan tiempukunachöqa,
Teyta Jehoväpa wayin këkanqan jirkaqa+
wakin jirkakunapitapis mas alli patsakashqam kanqa.
Taksha jirkakunapitapis mas jatunmi kanqa,
tsëmanmi mëtsë nacionpita nunakuna ëwayanqa.+
2 Llapan nacionpita nunakunam tsë jirkaman ëwar niyanqa:
“Aku, Teyta Jehoväpa wayin kanqan jirkaman witsäshun.
Jacobpa Diosnimpa wayinman ëwashun.+
Pëmi mandamientunkunata yachatsimäshun,
y noqantsiknam pë munanqannö kawashun”.
Sionpitam Teyta Dios mandakunqankunata willakayämunqa,
y Jerusalenpitam Teyta Jehovä parlanqankunapita yachatsikayämunqa.
3 Pëmi mëtsë nacionpita nunakunapaq jueznin kanqa+
y mëtsë markakunachömi imëka mana allikunata correginqa.
Manam juk nacion nunakuna juk nacion nunakunawan pelyayänampaq espädankunata aptayanqanatsu,
y manam guërrachö pelyayänampaq yachakuyanqanatsu.+
4 Üvas plantankunapa y hïgus plantankunapa jawanchömi* jamakuyanqa,*+
y manam ni pï mantsakätsinqatsu.+
Tsënö kanampaq kaqtaqa, angelkunata mandaq Teyta Jehovämi nin.
6 Teyta Jehovämi nin:
“Tsë junaqqa, rikënïchö cöjunö këkaqkunata
y mëtsëchö këkaqkunatam juntashaq,+
y pëkunatawan juntum castiganqä kaqkunatapis juntashaq.
7 Rikënïpaq cöjunö këkaqkunapita wakintam salvashaq,+
karuman apayanqan kaqkunatam puëdeq nacionman tikratsishaq.+
Noqa Jehovämi kanampita imëyaqpis
Sion jirkapita pëkunata gobernashaq.
8 Üshakunata cuidayänan törri,
Sion marka këkanqan jirka,+
unënöllam qampaqa yapë gobernaqniki kanqa.+
Awmi, Jerusalen markapaqa yapëmi gobernaqnin kanqa.+
9 ¿Imanirtan tsëläya fuerti qayëkachanki?
¿Gobernaqniki mana kaptin
o consejashoqniki wanushqa kaptinku,
wamran yuriptin warmi nanatsikoqnö nanatsikunki?+
10 Sion nunakuna, qamkunaqa kë markapita ëwakurmi chakrakunachö kawayanki,
tsëchömi wamran yuriptin nanatsikoq warminö imëka
mana allikunata sufriyanki.
Babiloniayaqmi chäyanki,+ tsëchömi salvayäshunki.+
Tsëchömi Teyta Jehoväqa chikiyäshoqnikikunapita salvayäshunki.+
11 Mëtsika nacionkuna contrëki juntakarmi
kënö niyanqa:
‘Sion nunakuna rikëkashqa ushakäyätsun’.*
12 Pëkunaqa manam Teyta Jehovä imata pensëkanqanta musyayantsu,
manam imata munanqanta entiendiyantsu.
Pëqa tsëllaraq segashqa trïguta ëraman apayanqannömi pëkunata juntanqa.
13 Sion nunakuna,+ trïguta trillaq ëwayë.
Fiërrupita waqrayoq y cobripita shilluyoq törunömi kayanki,
mëtsika nacion nunakunatam ushakätsiyanki.+
Pëkuna mana allikunata rurar imëkata juntayanqantam,
Teyta Jehoväpaq apayanki, y llapan kapuyanqantam,
entëru patsata gobernaq Dios Yayaman apayanki”.+
5 “Cercarëkaq markachö nunakuna,
qarëkikunata roqukurmi këkäyanki.
Entërupam cercaramarquntsik.+
Israelchö jueztam cäranchö wirur maqayan.+
Judächö markakunapita mas takshalla kaptikipis,
qampitam voluntänïta ruraq Israel nunakunapa gobernaqnin kanqa.+
Pëqa unë tiempupitana y mëtsika unë watakunapitanam kawan.
3 Tsëmi Teyta Diosqa dejayäshunki,
tsë llulluta qeshyakoq* warmipa wamran yurinqanyaq.
Wakin marka mayinkunaqa Israel markatam kutiyanqa.
4 Teyta Jehovä poderninwan yanapaptin,+
y Teyta Jehoväpa alläpa shumaq jutinchömi,
pëqa sharkur sirweqninkunata cuidanqa.
Entëru patsata gobernaptinmi,+ pëkunaqa següru kawakuyanqa.+
Asiriapita shamoqkuna markantsikman yëkamur törrintsikkunata ushakätsiyaptinqa,+
nunakunapita qanchis mitsikoqkunata y puwaq dirigeqkunatam pëkunapita defendimänapaq churashun.
Asiriapita shamoqkuna markantsikman yëkamur
ushakätsimënintsikta munayaptinqa, pëmi salvamäshun.+
7 Jacobpa kastankunapita kawëkar quedaqkunaqa,
Teyta Jehoväpita shamoq shullyanö* y plantakunaman chämoq tamyanömi,
mëtsë nacionpita nunakunapaq kayanqa.
Pëkunaqa manam nunakuna yanapayänanta shuyaräyantsu,
y manam nunakunapa tsurinkunapita imatapis shuyaräyantsu.
8 Jacobpa kastankunapita kawëkar quedaqkunaqa,
montikuna rurinchö animalkunawan pureq leonnö,
y üshakunawan pureq mallwa leonnömi,
mëtsë nacionpita nunakunapaq kayanqa.
Tsë leonqa, animalkuna këkäyanqanman ëwarmi wanutsir o wañutsir ushakätsin.
Pëkunataqa manam ni pï salvanqatsu.
9 Llapan chikeqnikikunata vencirmi
pasëpa* ushakätsiyanki”.
10 Teyta Jehovämi kënö nin: “Tsë junaqqa, qamkunachö këkaq llapan cawallukunata
y guërrapaq llapan carrëtëkikunatam ushakätsishaq.
11 Tsënöllam llapan markëkikunata
y jatusaq murällëkikunatapis ushakätsishaq.
12 Brujerïa ruraqkunatam ushakätsishaq,
y magia ruraqkunaqa manam qamkunachö kanqanatsu.+
13 Rurayanqëki santukunata y qamkunachö këkaq sagrädu columnakunatam ushakätsishaq,
manam rurayanqëki santukunata adorayankinatsu.+
15 Alläpa cölerakurmi mana cäsumaq nunakunata
mana allikunata rurayanqampita castigashaq”.
6 Teyta Jehovä ninqanta wiyakuyë.
Jirkakunapa frentinchö problëmëkikunata willakuyë,
y taksha jirkakuna parlayanqëkita wiyayätsun.+
2 Jirkakuna y patsapa mana kuyoq cimientunkuna+
Teyta Jehovä ninqankunata wiyayë.
Teyta Jehoväqa sirweqninkuna mana allita rurayanqampitam willakunqa.
Awmi, Israel nunakunapa mana alli rurëninkunapitam parlanqa.+
3 “Sirwimaqnïkuna, ¿ima mana allitataq qamkunata rurarqö?*
¿Imëllapis qamkunata sufritsirqöku?*+
Tsënö kaptinqa mä niyämë.
Moisesta, Aaronta y Miriamtam+ qamkunaman mandamurqä.
5 Sirwimaqnïkuna, Moabchö gobernaq Balac+ mana allita rurëta munaptin
Beorpa tsurin Balaam imata contestanqanta yarpäyë.+
Yarpäyë Sitim sitiupita+ Guilgal markayaq+ pasakunqanta,
tsënömi yarpäyanki noqa Jehovä qamkunapaq imëkata ruranqäta”.
6 ¿Imataraq Teyta Jehoväpaq apäman?
¿Imataraq apäman ciëluchö këkaq Teyta Diospa puntanman qonqurikoq ëwarnin?
¿Rupatsiyänampaq qarëkunata
y juk watayoq törutatsuraq apäman?+
7 ¿Teyta Jehoväqa kushikuntsuraq
mëtsika carnëruta apayaptin o mëtsika aceitita rikarnin?+
8 Pëqa nishurqunkinam ima alli kanqanta.
¿Imata ruranëkitataq Teyta Jehoväqa munan?*
Pëqa munan alli kaqta ruranëkita,*+ mana dejakoq kanëkita*+
y pëpa rikëninchö humildi kanëkitam.+
9 Markachö nunakunatam Teyta Jehoväqa fuertipa parlapëkan.
Yachëyoq kaqkunaqa jutintam* respetayanqa.
Tukruta aptarëkaqta y castïguta apamoqta wiyakuyë.+
10 ¿Mana alli nunakunapa wayinchöraqku melanëpaq suwakoq medïdankuna*
y mana allita rurar tariyanqankuna këkan?
12 Rïcu nunakunaqa imëka mana allikunatam rurayan,
y wakin nunakunapis nuna mayinkunatam ulipäyan o llullapäyan.+
Shiminkunachöqa engäñullam këkan.+
14 Mikurpis pachëkikuna
mana juntaptinmi mallaqëkäyankilla.+
Kapuyäshunqëkita juk läduman apayaptikipis manam segürutsu kanqa.
Shumaqllapa apayanqëkitapis chikishoqnikikunatam entregashaq.
15 Mururpis manam cosechayankitsu,
aceitünaspita aceitita rurarpis manam tsë aceitita utilizäyankitsu
üvaspita vïnuta rurarpis manam tsë vïnuta upuyankitsu.+
16 Qamkunaqa Omrï mandakunqankunatam cäsukuyanki,
Acabwan+ familian rurayanqantam qatiyanki y pëkunanömi imatapis rurayanki.
Tsëmi qamkunata castigayashqëki,
tsëta rikarmi nunakunaqa mantsakäyanqa y qamkunapita burlakuyanqa.+
Awmi, mëtsëpita nunakunam penqapäyäshunki”.+
7 ¡Allaw noqallä!
Gustanqan mishki hïgusta*
y munanqan üvasta mikunampaq asheq nunanömi kä,
peru usya tiempu cosëcha y üvas cosëcha pasashqana kaptinmi
imatapis tarïtsu.
2 Mana dejakoq nunakunaqa manam kayannatsu,
y allita ruraq nunakunapis ushakäyashqam.+
Llapampis nuna mayinkunata wanutsiyänampaqmi o wañutsiyänampaqmi shuyarëkäyan.+
Pëkunaqa mällawan tsareqnömi* nuna mayinkunata mana allikunaman chätsiyan.
3 Mana allita rurëchöqa alli yachaqmi kayan.+
Dirigeqkunaqa imatapis qarayänantam munayan,
juezkunapis qellëtam chaskipakuyan,+
reqishqa nunakunapis munayanqantam mañakuyan,+
y llapankunam imëka mana allikunata patsätsiyan.
4 Pëkunapita mas alli kaqpis kashanömi,
y mas alli kaqta ruraqpis kasha cercupitapis mas peormi.
Peru willakoqnikikuna willakuyanqan juiciuta ruranëki junaqqa chämunqam.+
Tsë junaqqa mantsakarmi karkaryäyanqa.+
5 Ama nuna mayikikunaman
ni kuyë amïguykikunaman confiakuyëtsu.+
Ama kuyë warmikikunatapis llutallaqa imatapis willayëtsu.
6 Ollqu tsurinmi papäninta desprecian,
warmi wamranmi mamampa contran churakan,+
y lumtsuymi suegrampa contran këkan.+
Tsëmi cada ünupapis familiankunalla* chikeqninkuna kayan.+
7 Peru noqaqa, Teyta Jehovä ruramunampaq kaqtam alkäbulla shuyëkäshaq.+
Salvamaq Teyta Diosnïtam pacienciawan shuyëkäshaq.+
Teyta Diosnïqa imëpis wiyamanqam.+
8 Chikimaqnï, ama noqata pasamanqampita kushikuytsu.
Ishkishqa karpis sharkushaqmi,
y ampichönö o tsakëchönö* këkaptïpis, Teyta Jehovämi aktsï kanqa.
9 Teyta Jehoväpa rikënimpaq jutsata* rurashqa karmi,+
Teyta Dios defendimanqanyaq y justiciata ruranqanyaq,
pëpa cöleranta aguantashaq.
Pëqa aktsita rikänätam permitinqa,
y alli kaqta ruraq kanqantam musyashaq.
10 Chikimaqnïpis tsëtaqa rikanqam,
y, “¿mëtan Jehovä Diosniki?”+
nimaqnïpis penqakuychömi ushanqa.
Rikëkaptïmi cällichö mitunö jarushqa kanqa.
11 Tsë junaqqa rumipita murällëkikunam perqashqa kanqa.*
Lindëruykikunapis mas karuyaqmi chanqa.
12 Tsë junaqqa Asiriapita y Egiptuchö markakunapitam qamman shayämunqa.
Tsënöllam lamar kuchunchö y jirkakunachö täkoqkunapis,*
Egiptu kinrëpita Eufratis mayuyaq*
qamman shayämunqa.+
13 Tsëchö kawaq nunakuna imëka mana allikunata rurashqa kayaptinmi,
entëru patsapis tsunyaq quedanqa.
14 Teyta Diosllä, üshata cuidaq cuenta akranqëki sirwishoqnikikunata cuidëkullë.+
Pëkunaqa montikunachömi japallankunalla kawayarqan, peru tsënö kaptimpis huertachönömi kawayarqan.
Unë tiempuchönölla Basanchö y Galaadchö+ mikuyninkuna tariyätsun.
15 “Egiptupita salvamunqä junaqchönömi,
sirwimaqnïkunaqa ruranqä milagrukunata rikäyanqa.+
16 Puëdeq këkarnimpis, ruranqäkunata rikarmi juk nacion nunakunaqa penqakuychö quedayanqa.+
Makinkunawanmi shiminkunata tsapakuyanqa,
y rinrinkunapis sorduyanqam.
17 Culebranömi allpata mikuyanqa,*+
y lätëpa pureq animalkunanömi uchkunkunapita mantsakashqa yarqayämunqa.
18 Teyta Dios, qamqa quedaq israelïtakunatam+ jutsata* rurayanqampita perdonarqunki y pantayanqankunatam qonqëkurqunki,+
¿piraq qamnö kanman?
Qamqa sirwishoqnikikunata rasumpa kuyarmi,
cölerashqallaqa kakunkitsu.+
19 Pëqa yapëmi llakipämäshun,*+ y jutsata* ruranqantsiktapis chikimaqnintsiktanömi ushakätsinqa.*
Qamqa llapan jutsankunatam lamar rurinman jitarkunki.+
20 Jacobta ninqëkiqa rasumpa kaqllam kashqa,
Abrahantapis rasumpam kuyarqëki,
y kastäkunata unëpita äninqëkinöllam noqakunatapis shumaq tratayämanki.+
Miquëas jutiqa, Miguel y Micäya jutikunapitam shamun. Miguelqa, “pitan Teyta Diosnö” ninanmi, y Micäyaqa “pitan Teyta Jehovänö” ninanmi.
Kënöpis niyanmi: niyanqaqta.
O “ruri pampakunapis”.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O “oqllanakurnin”.
O “rurin kaq röpällawan”.
Tsë animalqa atoq niraqmi.
Kënöpis niyanmi: kuchpakäyë.
Tsënö nirqa, capazchi Sionchö nunakunapaq parlëkan.
O “duëñutsakoq kaqtam”.
Hebreu idiömachöqa, pichakpis; ankapis; pichakapis kanmanmi.
Kënöpis niyanmi: ankupäyäshunki; kuyapäyäshunki.
O “adornuyoq röpankunatam apakuyanki”.
O “alli kaq rurëtam chikiyanki, y mana alli rurëtam kuyayanki”.
Kënöpis niyanmi: tutapëchönö.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O “alli kaq rurëtam chikiyanki”.
O “plätata”.
Kënöpis niyanmi: jaruyanqa.
O “Templun”.
O “planta rutunata”.
Kënöpis niyanmi: qopinchömi.
O “kawayanqa”.
O “santunkunapa jutinchö puriyaptimpis”.
O “Jehovä Diosnintsikpa jutinchömi purishun”.
O “penqakatsishqa kayätsun”.
Kënöpis niyanmi: qeshpikoq.
Kënöpis niyanmi: shullanö; shushalnö; shushanö.
Kënöpis niyanmi: jankat.
Rikäri “Bibliachö palabrakunata entiendinapaq” neqta.
Kënöpis niyanmi: rurayarqoq.
Kënöpis niyanmi: sufritsiyarqoqku.
Kënöpis niyanmi: salvayämurqaq.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O “shuyaran”.
O “llapantapis igualpa rikänëkita”.
O “llakipäkoq y rasumpa kuyakoq kanëkita”.
Hebreu idiömachöqa “jutikitam” ninmi.
Hebreu idiömachöqa “efä” ninmi. Rikäri “Masllata musyanapaq” neqchö B14 kaqta.
O “Diospa rikëninchö limpiu käman”.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O “punta yarqamoq hïgusta”.
Kënöpis niyanmi: achkoqnömi.
O “wayinchö kaqkunalla”.
Kënöpis niyanmi: tutapëchönö.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
Tsënö nirqa, capazchi Sionpaq o Jerusalenpaq parlëkan.
Kënöpis niyanmi: täraqkunapis; päraqkunapis.
Kënöpis niyanmi: riuyaq.
Hebreu idiömachöqa “laqwayanqa” ninmi.
Kënöpis niyanmi: Jankat.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
Kënöpis niyanmi: ankupämäshun; kuyapämäshun.
Kënöpis niyanmi: pecäduta.
O “jarunqa; dominanqa”.