LLAPAN LEYINA KAQ Watchtower
Watchtower
LLAPAN LEYINA KAQ
Quechua (Ancash)
  • BIBLIA
  • RURAYÄMUNQÄKUNA
  • REUNIONKUNA
  • bhs 12 yachatsikuy pägk. 142-153
  • ¿Imatataq rurankiman Diospa amïgun kanëkipaq?

Këchöqa manam videu kantsu

Imanöparaq manam kë videu kichakämushqatsu.

  • ¿Imatataq rurankiman Diospa amïgun kanëkipaq?
  • ¿Imakunatataq Biblia yachatsimantsik?
  • Leyi: Yachatsikun
  • Subtïtulukuna
  • Jukchö tsëpaq parlaq
  • JEHOVÄQA AMÏGUNKUNATA YANAPANMI
  • ¿DIOSTA IMARËKUR SIRWINQANTSIKTATAQ SATANASQA NIN?
  • SATANASQA PRUËBAMANMI JOBTA CHURARQAN
  • SATANASQA QAMPAQPIS MANA ALLITAM PARLAN
  • JEHOVÄPA MANDAMIENTUNKUNATA CÄSUKÏ
  • DIOSNINTSIK KUYANQANTA KUYASHUN
  • Jobqa Jehovätam alabarqan
    Täpakoq Jehová Diospa Gobiernompita Willakoq 2009
  • “TEYTA DIOSLLAMAN imëpis markäkuyë”
    Täpakoq Jehovä Diospa Gobiernumpita Willakoq (Yachakunapaq)—2022
  • ¿Pitan Jobqa karqan?
    Bibliachö willakunqankunata shumaq yachakunëkipaq
  • Job alli tsarakun
    Biblia willakunqankuna
Masta rikë
¿Imakunatataq Biblia yachatsimantsik?
bhs 12 yachatsikuy pägk. 142-153

12 KAQ CAPÏTULU

¿Imatataq rurankiman Diospa amïgun kanëkipaq?

1, 2. ¿Pikunataq Jehoväpa amïgunkuna kayarqan?

¿PITARAQ amïguïki kanampaq akrankiman? Piwampis alli apanakunqëkita, yachananqëkita y shumaq portakoqtachi akrankiman ¿aw?

2 Jehovä Diosnintsikpis wakin nunakunatam amïgunkuna kayänampaq akrarqan. Por ejemplu, Abrahanqa Jehoväpa amïgunmi karqan (Isaïas 41:8; Santiägu 2:23). Jina rey Davidpis Diospa amïgunmi karqan. Pëpaqmi Jehoväqa ‘shonqüpaqtanömi tarirqö’ nirqan (Hëchus 13:22). Jina tsënöllam willakoqnin Danielpis Jehoväpa rikënimpaqqa “alläpa yachanëpaq” karqan (Daniel 9:23).

3. ¿Imanirtaq Abrahan, David y Danielqa Jehoväwan amïgu kayarqan?

3 ¿Imanirtaq Abrahan, David y Danielqa Jehoväwan amïgu kayarqan? Jehovä mandanqanta ‘wiyakuyanqanrëkurmi’ (Genesis 22:18). Jehoväqa humildi kaqkunapa y mandakunqankunata cäsukoq kaqkunapa amïgunmi. Hasta entëru nacionchö nunakunapa amïgun këtam puëdin. Tsëmi israelïtakunata kënö nirqan: “Mandakunqäkunata cäsukuyë, porqui cäsukuyaptikiqa noqam Diosnikikuna kashaq, y qamkunaqa markämi kayanki” (Jeremïas 7:23). Jina qampis Jehoväpa amïgun këta munarqa, mandakunqankunatam cäsukunëki.

JEHOVÄQA AMÏGUNKUNATA YANAPANMI

4, 5. ¿Imanötaq Jehoväqa amïgunkunata yanapan?

4 Bibliaqa nin, Jehoväqa “llapan shonqunkunawan kuyaqkunata kallpanwan yanapanampaq” listu këkanqantam (2 Crönicas 16:9). Y Salmus 32:8 textuchönam nin, Jehoväqa alli juiciuyoq kayänampaq y imatapis alli pensëkur rurayänampaq yanapanampaq kaqta.

5 Juk alläpa puëdeq enemïgum Diospa amïgun kanantsikta munantsu. Peru Jehoväqa amïgun kanantsikta munarmi yanapamänapaq änimantsik (leyi Salmus 55:22). Y noqantsikqa amïgun karmi shonqupita patsë sirwintsik, y mana allikunapa pasëkarnimpis manam jaqirintsiktsu. Jinamampis rey Davidnöllam Diosnintsikman markäkuntsik (yärakuntsik). Pëmi Jehoväpaq kënö nirqan: “Pëqa derëcha kaq lädüchömi këkan, tsëmi ni imapis ishkinätsimanqatsu” (Salmus 16:8; 63:8). ¿Imanötaq Diabluqa Jehoväpa amïgun kanantsikta michäkïta tïran? Tsëta rikärishun.

¿DIOSTA IMARËKUR SIRWINQANTSIKTATAQ SATANASQA NIN?

6. ¿Satanasqa ima nintaq nunakunapaq?

6 Kë librupa 11 kaq capïtulunchö yachakunqantsiknöpis, Satanasqa Jehoväpita mas alli gobernanampaq kaqta y Jehoväqa ulikoq (llulla) kanqantam creitsikïta munarqan. Jinamampis, bienninkunapaq kaqta Jehovä michëkanqantam Adantawan Ëvata nirqan. Y Bibliachö këkaq Job librum rikätsikun, Diospa amïgun këta munaq nunakunapaqpis Satanasqa mana rasumpa kaqta parlanqanta. Pëqa nin, imatapis chaskiyänanrëkurlla Diosta sirwiyanqantam. Jinamampis, Dios chikinqankunata pitapis ruraratsita puëdinqantam nin. Rikärishun Job nunata ima pasanqanta y Jehovä imanö yanapanqanta, y tsëpita imata yachakïta puëdinqantsikta.

7, 8. (1) ¿Job imanö nuna kanqantataq Jehoväqa nirqan? (2) Y Satanasqa, ¿imatataq Jobpaq nirqan?

7 ¿Pitaq Jobqa karqan? Pë kawanqampitaqa 3.600 watakunanönam pasarishqa. Y Jobnöqa ni pipis mana kanqantam Jehoväqa nirqan. Jobqa alläpam Jehoväta respetaq, y llapan mana alli rurëkunatam chikeq (Job 1:8). Jobqa Jehoväpa rasumpa amïgunmi karqan.

8 Imëkayoq karlla Diosta sirwinqantam Satanasqa Jobpaq nirqan. Tsëmi Jehoväta kënö nirqan: “¿Manaku pëta, familianta, y llapan kapunqankunata imëka mana allikunapita tsapëkanki? Llapan ruranqantam bendicirqunki, y animalninkunatapis miratsirqunkim. Peru llapan kapunqanta qochiri, mä manakush cärëkichö maldecïkushunki” (Job 1:10, 11).

9. ¿Satanas imata ruranantataq Jehoväqa permitirqan?

9 Bendicionkunata chaskirlla Diosta sirwinqantam Satanasqa Jobpaq nirqan. Jinamampis, pruëbakunapa pasarqa Diosta sirwita jaqirinampaq kaqtam nirqan. Jehoväqa manam acuerdutsu karqan Satanas ninqanwan, tsëmi permitirqan Jobta pruëbaman churananta. Porqui tsënöpam Jobqa rikätsikunan karqan Diosta imanir sirwinqanta.

SATANASQA PRUËBAMANMI JOBTA CHURARQAN

10. (1) ¿Imanötaq Satanasqa Jobta pruëbaman churarqan? (2) ¿Imanötaq Jobqa rikätsikurqan shonqupita patsë Diosta sirwinqanta?

10 ¿Imanötaq Satanasqa Jobta pruëbaman churarqan? Puntataqa, atska nunakunatam utilizarqan sirweqninkunata wanuratsirnin mëtsika animalninkunata suwar apakuyänampaq, y wakin kaqtaqa ninawanmi ushakäratsipurqan. Tsënöpam Jobqa sin nada quedarirqan. Peru Satanasqa manam tsëllatatsu rurarqan. Jobpa 10 tsurinkuna juk wayichö këkäyaptinmi, alläpa feyupa vientutsirqan, tsënöpam wayi juchurnin llapanta wanuratsirqan. Peru tsënö kaptimpis, Jobqa manam Jehoväta sirwita jaqirirqantsu. Tsëmi Bibliachöqa kënö nin: “Jobqa manam jutsallakurqantsu, ni Diosta culparqantsu”. Awmi, imëka mana allikunapa pasëkarpis Jobqa manam Diosta acusarqantsu (Job 1:12-19, 22).

Jobmi kushishqa këkan warminwan y 10 tsurinkunawan

Jehoväqa Jobta bendicirqan mana jaqeq amïgun kanqampitam.

11. (1) ¿Satanasqa ima masta rurartaq Jobta sufritsirqan? (2) ¿Imanötaq Jobqa rikätsikurqan shonqupita patsë Diosta sirwinqanta?

11 Tsë llapan ruranqanwampis Satanasqa manam conformakurqantsu, tsëmi mastaraq rurarqan. Diostam kënö nirqan: “Rikärinëkipaq, tullunyaq y ëtsanyaq yatari, mä manakush cärëkichö maldecïkushunki”. Y tsënö nirmi Satanasqa alläpa feyu qeshyawan Jobta qeshyaratsirqan (Job 2:5, 7). Peru tsënö sufrimientukunapa pasëkarnimpis Jobqa manam Jehoväta jaqirirqantsu, antis wanunqanyaq Jehoväta sirwinampaq kaqtam nirqan (Job 27:5).

12. ¿Imanötaq Jobqa rikätsikurqan Satanas ninqanqa mana rasumpa kanqanta?

12 Jobqa manam musyarqantsu Satanas pëpaq ima ninqanta y imanir sufritsinqanta. Pëqa pensarqan Jehovä pruëbaman churëkanqantam (Job 6:4; 16:11-14). Peru tsënö pensarpis, Jobqa manam Jehoväta jaqirirqantsu. Tsënömi Jobqa alleq cläru rikätsikurqan Diosta shonqupita patsë sirwinqanta y rasumpa amïgun kanqanta, y Satanas ninqanqa mana rasumpa kanqanta.

13. Diosta mana jaqinqanwanqa, ¿imatataq Jobqa rikätsikurqan?

13 Satanas pruëbaman churanqanta mana musyëkarpis Jobqa alleqmi tsarakurqan, y tsënömi rikätsikurqan Satanasqa ulikoq (llulla) y mana alli kanqanta. Jobtaqa punta kapunqampitapis mastaran Jehoväqa qorqan, porqui Jobqa manam amïgun këta jaqirirqantsu (Job 42:12-17).

SATANASQA QAMPAQPIS MANA ALLITAM PARLAN

14, 15. Satanasqa, ¿ima nintaq llapan nunakunapaq?

14 Jobta pasanqampitaqa alläpam yachakïta puëdintsik. Kanan witsampis Satanasqa mana allitam Diospa sirweqninkunapaq parlan. Conviënimashqalla sirwinqantsiktam nin. “Vïdanrëkurqa llapan kapunqantam nunaqa qonqa” ninmi (Job 2:4). Awmi, Satanasqa manam Jobllapaqtsu mana allita parlashqa, sinöqa llapan nunakunapaqmi. Job wanunqampita mëtsika watakunana pasarishqa kaptimpis, sïguinmi Jehoväpita burlakurnin y sirweqninkunapaq mana rasumpa kaqta parlarnin. Tsëmi Jehoväqa Proverbius 27:11 textuchö kënö nin: “Yachaq kë wamrallä y shonqüta kushitsimï, qallapämar burlakëkämaqta contestanäpaq”.

15 Jehoväta sirwinëkipaq, y amïgun kanëkipaqqa kikikim decidinëki. Tsënöpam Satanas ulikoq kanqanta rikätsikunki. Diospa amïgun kanëkipaqqa itsa vïdëkita cambianëkiraq precisanqa, peru tsëta ruranqëkiqa allipaqmi kanqa. Porqui mana allikunapa pasarqa Diosta mana cäsukunëkipaq kaqtam Satanasqa qampaqpis nin. Awmi, Satanasqa Diosta mana cäsukunantsikpaqmi imëkata ruran. Rikärishun imakunata ruranqanta.

16. (1) ¿Imakunatataq Satanasqa ruran nunakuna Jehoväta sirwita jaqiriyänampaq? (2) ¿Imatataq Diabluqa ruranqa Jehoväta sirwita jaqirinëkipaq?

16 Satanasqa tukïtam ruran Dioswan amïgu këta jaqirinapaq. Höraqa venciramënintsikta munarmi imëka ‘qapareq qayareq leonnö’ mantsakätsimënintsikta munan (1 Pëdru 5:8). Tsëmi espantakunëkitsu amïguïkikuna, familiëkikuna o pipis Bibliata estudianëkita y alli kaqta ruranëkita michäshïnikita tïraptimpis. Itsachi pasëpa contrëki churakäriyanqa (Juan 15:19, 20).a Jinamampis, höraqa “kikin Satanasmi juk atsikyaq angel” tukun. Jehoväta mana cäsukunapaqmi mana alli kaqkunata allitanö rikätsimënintsikta tïran (2 Corintius 11:14). Jinamampis Satanasqa munan, alläpa jutsasapa karnin Jehoväta sirwita mana puëdinapaq kaqta pensanantsiktam (Proverbius 24:10).

JEHOVÄPA MANDAMIENTUNKUNATA CÄSUKÏ

17. ¿Imanirtaq Jehoväta cäsukushwan?

17 Jehoväta imëpis cäsukurqa, Satanas ulikoq (llulla) kanqantam rikätsikushun. ¿Imataq yanapamäshun Diosnintsikta cäsukunapaq? Bibliam kënö nin: “Jehovä Diosnikitam kuyanëki llapan shonqïkiwan, llapan kawënikiwan y llapan kallpëkiwan” (Deuteronomiu 6:5). Jehovätaqa rasumpa kuyarninmi cäsukushwan. Y mas kuyanqantsikmannömi nimanqantsikkunata rurëta mas munashun. Apostol Juanmi kënö escribirqan: “Porqui këmi Diosta kuyëqa: mandakïninkunata wiyakï; y tsënö kaptimpis, mandakïninkunata wiyakïqa manam alläpa sasatsu” (1 Juan 5:3).

18, 19. (1) ¿Imakuna mana alli kanqantataq Jehoväqa nin? (2) ¿Imanirtaq nintsik mana puëdinqantsikta Jehovä mana mañamanqantsikta?

18 Jehoväqa alli clärum willamantsik imakuna mana alli kanqanta. Tsëtaqa tarinki, “Jehovä chikinqanta chiki” nishqan recuadruchömi. Itsa tsë recuadruchö wakin ninqankunaqa allilla kanqanta pensankiman. Peru tsëchö këkaq textukunata leyirnin y tsëman yarpachakurqa, Diospa mandamientunkunata cäsukunëki mas alli kanqantam entiendirinki. Jina itsa cuentata qokurinki vïdëkita cambianëki precisanqanta. Tsë rurananqa manam fäciltsu höraqa kanman. Peru cambiukunata rurarqa, Jehoväpa amïgunkunanömi yamë y kushishqa kawakunki (Isaïas 48:17, 18). Y, ¿puëdishwantsuraq vïdantsikta cambiëtaqa?

19 Rurëta mana puëdinqantsiktaqa Jehovä Diosqa manam mandamantsiktsu (Deuteronomiu 30:11-14). Pëqa rasumpa amïguntsikmi, y kikintsikpitapis masmi reqimantsik. Tsëmi alleq musyan imachö alli këkanqantsikta y imachö alliyänantsik pishinqanta (Salmus 103:14). Tsëmi apostol Pabluqa kënö escribirqan: “Diosqa markäkïpaqmi, y manam jaqinqatsu tsarakïta puëdiyanqëkipita masqa tentashqa kayänëkita, tsëpa rantinqa tentacion kanqanmannömi yanapayäshunki tsëpita yarquyänëkipaq y tsarakïta puëdiyänëkipaq” (1 Corintius 10:13). Tsëmi Jehovämanqa markäkïta puëdintsik, porqui pëqa alli kaqta ruranapaqmi yanapamënintsikta puëdin. Problëmakunapa pasarnin alli tsarakunëkipaqmi, ‘nunakunapa kallpampita mas puëdeq kallpata’ qoshunki (2 Corintius 4:7). Apostol Pablutapis Jehoväqa yanaparqanmi problëmakunapa pasaptin. Tsëmi apostol Pabluqa kënö nirqan: “Dios kallpata qomaptinmi imëkapaq kallpä kan” (Filipensis 4:13).

DIOSNINTSIK KUYANQANTA KUYASHUN

20. Jehoväpa amïgun këta munarqa, ¿imatataq ruranantsik?

20 Jehoväpa amïgun këta munarqa, llapan mana alli rurëkunatam dejanantsik, peru manam tsëllatatsu ruranantsik (Romänus 12:9). Jehoväpa amïgunkunaqa pë kuyanqankunatam kuyayan y Salmus 15:1-5 (leyiri) textuchö ninqantam cäsukuyan. Jinamampis Jehoväpa ejempluntam qatiyan. Tsëmi kuyakoq kayan, kushishqa kawakuyan, pï mëwampis yamë këta ashiyan, pacienciayoq këta yachayan, alli shonquyoq kayan, alli këta procurayan, markäkuyan, yachanëpaq kayan y peqata tsarëta yachayan (Gälatas 5:22, 23).

21. Jehoväpa ejemplunta qatinëkipaqqa, ¿imataq yanapashunki?

21 Jehoväpa ejemplunta qatinëkipaqqa, imakunata Jehovä kuyanqanta musyanqëkim yanapashunki, y tsëta musyanëkipaqqa Bibliapitam yachakunëki (Isaïas 30:20, 21). Tsëta rurarqa masmi Jehoväta kuyanki, y mas fäcilmi kanqa pë mandakunqankunata cäsukunëkipaq.

22. Jehoväta cäsukushqaqa, ¿imatataq pëqa änimantsik?

22 Vïdantsikchö cambiukunata rurëqa, makwa röpantsikta qotukurir (llushtikurir) mushoq röpatana churakunqantsiknömi kanman. Bibliaqa nin ‘unë imanö kanqantsikta’ imëka makwa röpatanö qotukunantsikpaqmi, y “mushoq imanöpis këta” imëka mushoq röpatanö vistikunantsikpaqmi (Colosensis 3:9, 10). Tsë cambiukunata ruranan mana fäcil kaptimpis, vïdantsikta cambianapaq kallpachakushqaqa y cäsukoq kashqaqa, Jehoväqa änimantsik bendicionkunata qomänapaqmi (Salmus 19:11). Peru manam shamoq tiempuchö imatapis chaskinëkirëkurllaqa Jehoväta sirwinëkitsu, sinöqa rasumpa kuyarninmi. Tsëta rurarninmi rikätsikunki Satanas ulikoq (llulla) kanqanta y Jehoväpa rasumpa amïgun kanqëkita.

a Tsënö nirqa, manam Bibliata estudiëta jaqirinëkipaq pitapis kikin Satanas utilizänampaq kaqtatsu nikantsik. Tsënö kaptimpis, Satanasqa ‘imëkapis imanö këkanqampa diosninmi’. Tsëmi Bibliaqa nin, mana cäsukoq nunakunaqa Satanaspa makinchö këkäyanqanta. Tsëmi alläpa espantakïpaqtsu kanman wakin nunakuna Jehoväta sirwinantsikta jaqitsimënintsikta munayanqanqa (2 Corintius 4:4; 1 Juan 5:19).

JEHOVÄ CHIKINQAN RURËKUNATA CHIKI

  • Wanutsikïta

    Exodu 20:13; 21:22, 23

  • Jukwan jukwan oqllanakïta

    Levïticu 20:10, 13, 15, 16; Romänus 1:24, 26, 27, 32; 1 Corintius 6:9, 10

  • Demoniukunawan parlëta

    Deuteronomiu 18:9-13; 1 Corintius 10:21, 22; Gälatas 5:20, 21

  • Imäginkunata adorëta

    1 Corintius 10:14

  • Machakïta

    1 Corintius 5:11

  • Suwakïta

    Levïticu 6:2, 4; Efesius 4:28

  • Ulikïta (llullakuyta)

    Proverbius 6:16, 19; Colosensis 3:9; Revelacion (Apocalipsis) 22:15

  • Imatapis ërayëpa munëta

    1 Corintius 5:11

  • Alläpa lïsu këta

    Salmus 11:5; Proverbius 22:24, 25; Malaquïas 2:16; Gälatas 5:20, 21

  • Lluta parlëta y wakinkunapaq mana allita parlëta

    Levïticu 19:16; Efesius 5:4; Colosensis 3:8

  • Yawarta mikïta y churakïta

    Genesis 9:4; Hëchus 15:20, 28, 29

  • Familiata mana mantenita

    1 Timoteu 5:8

  • Guërraman o polïticaman mëtikïta

    Isaïas 2:4; Juan 6:15; 17:16

  • Drögata y cigärruta utilicëta

    Marcus 15:23; 2 Corintius 7:1

RASUMPA KAQ

1. JEHOVÄPA AMÏGUNKUNAQA PË MANDAKUNQANTAM RURAYAN

“Mandakunqäkunata cäsukuyë, porqui cäsukuyaptikiqa noqam Diosnikikuna kashaq, y qamkunaqa markämi kayanki” (Jeremïas 7:23).

¿Rasumpaku puëdintsik Dioswan amïgu këta?

  • Genesis 22:18; Santiägu 2:23

    Abrahanqa Jehovämanmi confiakurqan, y mandanqantam cäsukurqan, tsënöpam Jehoväwan amïgu tikrarqan.

  • 2 Crönicas 16:9

    Mandakunqanta wiyakoqkunataqa Jehoväqa yanapanmi.

  • Salmus 25:14; 32:8

    Amïgunkunataqa alli juiciuyoq kayänampaq y imatapis alli pensëkur rurayänampaqmi Jehoväqa yanapan.

  • Salmus 55:22

    Jehoväqa amïgunkunata cuidanmi.

2. JOBQA MANAM JEHOVÄPA AMÏGUN KËTA DEJARIRQANTSU

“Jobqa manam jutsallakurqantsu, ni Diosta culparqantsu” (Job 1:22).

¿Imanötaq Satanasqa Jobta pruëbaman churarqan? Y Jobqa ¿Imatataq rurarqan?

  • Job 1:10, 11

    Jobqa imëkayoq karlla Diosta sirwinqanta y mana kuyanqantam Satanasqa nirqan.

  • Job 1:12-19; 2:7

    Jehovä permitiptinmi Satanasqa Jobpa imëkanta ushakäratsirqan, y sufritsikoq qeshyawanmi Jobta sufritsirqan.

  • Job 27:5

    Jobqa manam musyarqantsu imanir sufritsinqanta. Tsënö kaptimpis, Jehovätaqa manam dejarirqantsu.

3. SATANASQA JEHOVÄTA SIRWITA DEJARINËKITAM MUNAN

“Vïdanrëkurqa llapan kapunqantam nunaqa qonqa” (Job 2:4).

¿Imatataq Satanasqa ruran Jehoväta dejarinapaq?

  • 2 Corintius 11:14

    Satanasqa Jehoväta mana cäsukunapaqmi engañamënintsikta tïran.

  • Proverbius 24:10

    Alläpa jutsasapa karnin Jehoväta sirwita mana puëdinapaq kaqtam Satanasqa creitsimënintsikta munan.

  • 1 Pëdru 5:8

    Satanasqa Jehoväta dejaratsimënintsiktam tïran.

  • Proverbius 27:11

    Jehoväta cäsukunëkipaq y amïgun këta ni imanöpapis mana dejanëkipaq churapakë. Tsëta rurarmi rikätsikunki Satanas ulikoq (llulla) kanqanta.

4. JEHOVÄTAQA CÄSUKUNTSIK RASUMPA KUYARMI

“Këmi Diosta kuyëqa: mandakïninkunata wiyakï; y tsënö kaptimpis, mandakïninkunata wiyakïqa manam alläpa sasatsu” (1 Juan 5:3).

¿Imatataq ruranëki Jehoväpa amïgun kanëkipaq?

  • Deuteronomiu 6:5

    Diosta kuyë, porqui kuyarqa mas fäcilmi mandakunqankunata cäsukunki.

  • Isaïas 48:17, 18

    Jehoväta cäsukï, porqui cäsukurqa imëpis allim kawakunki.

  • Deuteronomiu 30:11-14

    Jehoväqa manam rurëta mana puëdinqëkitaqa ni imëpis mandashunkitsu.

  • Filipensis 4:13

    Alli kaqta rurë, porqui tsënö ruraptikiqa imëkapaqmi Jehoväqa kallpanta qoshunki.

    Llapan publicacionkuna Quechua Ancash (1993-2026)
    Cuentëkita wichqë
    Cuentëkiman yëkuy
    • Quechua (Ancash)
    • Pimampis apatsi
    • Patsätsi
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Utilizänëkipaq conträtu
    • Willakunqëkikunata imanö utilizäyanqä
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Cuentëkiman yëkuy
    Pimampis apatsi