Cristiänunö Kawakunapaq y Yachatsikunapaq Reunionchö Yachakunapaq këkunata leyishun
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
3 A 9 DE MARZU
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ PROVERBIUS 3
Jehoväman confiakuy
5 Jehovä äninqankunamanmi Habacucqa confiakur sïguirqan. Y imanö sientikunqanta Jehoväta willanqanmi rikätsimantsik, imëka yarpachakïkunapa pasëkarnimpis Jehoväman confiakunqanta. Habacucqa manam entiendirqantsu mana allikunata y pë sufrinanta imanir Dios permitinqanta. Peru Habacuc imanö sientikunqanta escribinampaq Jehovä permitinqanmi yachatsimantsik, llapan yarpachakïnintsikkunata mana mantsakushpa pëta willanapaq. Porqui tsëta ruranantsiktam Jehoväqa munan (Sal. 50:15; 62:8). Proverbius 3:5 textum kënö consejamantsik: “Llapan shonqïkiwan Jehoväman confiakï, y kikikipa yachënikillamanqa ama confiakïtsu”. Habacucqa itsa kë textutaqa alleq reqirqan y tsëchi Diosman confiakunampaq yanaparqan.
6 Habacucqa teytan y amïgun Jehovämanmi confiakurqan. Tsëmi imanö sientikunqanta raslla willarirqan. Awmi, manam kikimpa yachëninllamanqa confiakurqantsu ni manam permitirqantsu sufrimientunkuna Diosman confiakïta jaqinanta. Tsëpa rantinqa, imanö sientikunqanta y imakuna llakitsinqantam Jehoväta willarqan. Tsëmi noqantsikpaqpis juk alli ejemplu. Jehoväqa mañakunqantsikunatam wiyan, y pëman confiakunqantsikta rikätsikunapaqmi, yarpachakïnintsikkunata willanata permitimantsik (Sal. 65:2). Y tsënö rurarqa Jehovä kuyamanqantsiktam rikäshun. ¿Imanö? Mañakunqantsikkunata contestamuptin y markanwan yachatsimashqa (Sal. 73:23,24). Jina ima problëmakunapa pasashqapis, Jehoväqa yanapamäshunmi pë rikanqannö imatapis rikänapaq. Tsëmi Jehoväman mañakurqa rikätsikushun, pëman confiakunqantsikta.
Pr3:6: “Imata rurarpis, pëtaraq puntata yarpanki munanqannö ruranëkipaq”
4 “Imata rurarpis, pëtaraq puntata yarpanki munanqannö ruranëkipaq”. Unë witsan soldädukuna escüdunkunata rikapäyanqannöllam, noqantsikpis escüdu cuenta Diosman markäkunqantsik imanö këkanqanta rikänantsik y altsapaq cuenta alli kanampaq kallpachakunantsik. Tsëtaqa manam jukqa noqantsikpaq rurëta puëdintsu. Markäkïnintsikchö alli këkashqaqa, mana alli espïritukunapa contran pelyanapaqmi imëpis listu këkäshun (Efes. 6:10-12). ¿Imanötaq listu kashun imëka problëmakunachö alli tsarakunapaq? Puntataqa, yanapamänapaq Diosman mañakurninmi. Tsëpitanam, Pë rikämanqantsiknö rikäkunapaq Palabranta leyinantsik (Heb. 4:12). Bibliachömi kënö nin: “Llapan shonqïkiwan Jehoväman markäkï, y kikikipa yachënikillamanqa ama markäkïtsu” (Prov. 3:5, 6). Tsë textu ninqanman yarpëkur, ¿imanirtaq tsëllaraq decidinqantsikkunaman pensarintsiktsu? Këllaman pensarishun: qellëta alläpa pishipakushqa karqa, ¿Hebrëus 13:5 textuchö Jehovä änikunqanmanku yarparqantsik? Tsëchöqa kënömi nin: “Manam ni imëpis jaqirishqëkitsu, y manam ni imëpis qampita witikurishaqtsu”. ¿Jehovä yanapamänampaq kaqmanku kë änikï yarpätsimarqantsik? Tsënö kashqa kaptinqa, escüdu cuenta Diosman markäkunqantsikqa allim këkan.
9 Jesus ruranqannö Jehovä pushëkämanqantsikman markäkurqa, imata ruranapaq kaqtapis allim akrashun. Bibliam kënö nin: “Llapan shonqïkiwan Jehoväman markäkï, y kikikipa yachënikillamanqa ama markäkïtsu. Llapan kawënikichö pëta yarpë, tsëqa llapan rurënikitam altsaramunqa. Ama kikikillapaqqa yachaqtukïtsu. Antis Jehoväta mantsakï y mana allikunata ama rurënatsu” (Proverbius 3:5-7). Bibliata estudiarnin y Jehovä imanö pensanqanta mas yachakurninqa, musyashunmi imata ruranata munanqanta y mas fäcilmi imatapis pë munanqannö akrashun. Jinamampis, llapan shonquntsikwanmi pushamänata jaqishun (Ezequiel 11:19).
Bibliata leyir yachakunqantsik
Juknintsik juknintsik alläpa kuyanakurnin sïguishun
1 JUKNINTSIK juknintsikqa, imëkarëkurmi alläpa kuyanakunantsik. Wakinqa, Bibliachö kënö ninqankunam kayan: “Alläpa kuyakoq këtaqa ama qonqëtsu, y parlanqëkitaqa imëpis cumplï. [...] Tsëta ruraptikiqa, Teyta Diosmi bendicishunki, nunakunapis respetayäshunkim, y pensëta yachaq nunatanömi reqiyäshunki”; “alläpa kuyakoq nuna ruranqankunaqa kikintapis yanapanqam”, y “imëkanöpa allikunata rurar y kuyakoq kaptinqa, allim kawakunqa” (Prov. 3:3, 4; 11:17; 21:21, TNM).
2 Tsë textukunachöqa, imanir alläpa kuyakoq kanapaq kaqtam kimata rikantsik. Juk, Diospa rikëninchömi alli kashun. Ishkë, kikintsikpaqmi alli kanqa. Tsëtaqa alli amïgukunayoq kanqantsikchöpis rikäshunmi. Y kima, alläpa kuyakoq karqa, shamoq tiempuchömi bendicionkunata chaskishun, jukqa imëyaqpis mana wanurna kawakunapaq kaqmi. Tsëkunam rikätsimantsik, “jukniki juknikikuna alläpa kuyanakuyë y llakipänakuyë” nir Jehovä consejamanqantsikta, imanir wiyakunapaq kaqta (Zac. 7:9, TNM).
10 A 16 DE MARZU
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ PROVERBIUS 4
‘Shonquykitam alli cuidanëki’
¿Imanötaq shonquntsikta cuidashwan?
4 Proverbius 4:23 textuchö shonqupaq parlarqa, imanö nuna kanqantsikpaqmi parlëkan (leyi Salmus 51:6). Juk parlakïchöqa, shonqupaq parlarqa sentimientuntsikkunapaq, pensanqantsikkunapaq y imata munanqantsikkunapaqmi parlëkan. Tsëkunaqa manam rikakuntsu.
w19.01 pägk. 17, 18 pärrk. 10, 11, 14
¿Imanötaq shonquntsikta cuidashwan?
10 Shonquntsikta mana allikunapita cuidanapaqqa, puntataqa cuentatam qokunantsik imakuna mana alli kanqanta y rasmi imatapis ruranantsik. Proverbius 4:23 textum, rey Salomonpa tiempunchö täpakoq guardiakunapaq willakun. Kë täpakoq guardiakunaqa, entëru markapa perqankunapa jananchömi rikachakurnin shäräyaq, y ima peligruta rikarqa rasmi willakuyaq. Tsënöllam pensënintsikta Satanas mana rakchatänampaq cuidakunantsik.
11 Unë tiempuchö täpakoq guardiakuna y punkuta cuidaqkunaqa markankunata cuidayänampaqmi yanapanakuyaq (2 Sam. 18:24-26). Por ejemplu chikeqninkuna shamïkaqta rikarninqa, täpakoq guardiaqa punkuta cuidaqtam willaq alli seguranampaq (Neh. 7:1-3). Bibliawan concienciantsikta yachatsishqaqa täpakoq guardia cuentam, mana alli pensëkunapita musyatsimäshun. Concienciantsikqa rasmi musyatsimäshun Satanas mana alli pensëkunawan shonquntsikta rakchatätsita munaptin. Tsëmi imapis mana alli kanqanta cuentata qokurninqa, imatapis ras ruranantsik y evitanantsik.
14 Jina mana allikunapita shonquntsikta cuidanantsikpaqqa, manam mana alli amïgukunallapitatsu cuidakunantsik, sinöqa alli kaqta ruraqkunawanmi amïgu kanantsik. Unë tiempu markankunata cuidayanqanman yapë pensarishun. Punkuta cuidaqqa, chikeqninkuna mana yëkuyänampaqmi punkuta wichqayaq. Peru höraqa mikïkunata yëkatsiyänampaqmi punkuta kichayaq, tsënö mana rurayaptinqa tsë markachö nunakunaqa mallaqëpitachi wanuyanman karqan. Jina tsënöllam noqantsikpis Dios yachatsimanqantsikkunata chaskikunapaq listu këkänantsik.
w12-S 1/5 päg. 32 pärr. 2
“Shonquykitam alli cuidanëki”
2 ¿Imanirtan shonquntsikta alli cuidanantsik? Dios yanapaptinmi Gobernanti Salomonqa kënö qellqarqan: “Shonquykiwanran kawëta puëdinki. Tsëmi imapitapis masqa shonquykita alli cuidanëki” (Proverbius 4:23). Shonquntsik imanö këkanqanta o imanö nuna kanqantsikta shumaq rikäkur mejorëta procurashun, tsëta rurarmi kanan y shamoq tiempuchöpis kushishqa kawakushun. Rasumpa kaqchöqa, Diosnintsikllam shonquntsikchö imanö nuna kanqantsiktaqa alli musyan (1 Samuel 16:7). Tsëmi, Diosnintsikpa shonqunta kushitsinapaqqa, ‘shonquntsik imanö kanqanta rikänantsik’, cläru parlakuychöqa imanö nuna kanqantsikta (1 Pëdru 3:4).
Bibliata leyir yachakunqantsik
¿Imëkatapis Jehovä altsamunantaku shuyarëkantsik?
4 Bibliachömi Proverbius 4:18, TNM kënö nin: “Alli ruraqkunapa kawëninqa patsa warämuptin atsikyënö, y höra ëwanqanmannömi mas y mas atsikyan imëkapis rikakanqanyaq”. Tsëchö ninqanqa, imakunata ruramunampaq kaqta sirweqninkunata Jehovä musyatsinqantam rikätsikun. Jina Diosta sirweqkuna, ichikllapa ichikllapa Pëta mas reqiyanqampaqpis parlanmanmi. Jehoväpitaqa, manam juk ishkë junaqllachötsu yachakurintsik. Diospa Palabranta y Testïgukunata Pushaqkuna rurayämunqanta alli estudiar y estudianqantsiknö rurashqaqa, ichikllapa ichikllapam Jesusnö mas yachanëpaq kashun y Diosta mas alli reqishun. Këpita Jesus mas entienditsikunqanta rikärishun.
17 A 23 DE MARZU
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ PROVERBIUS 5
Oqllanakur melanëpaqkunata rurëpita cuidakuy
w00-S 15/7 päg. 29 pärr. 1
¿Imatataq rurashwan jukwan jukwan kakuyaptimpis pëkunanö mana kanapaq?
1 Proverbius libruchömi jukwan jukwan kakoq warmita “mana reqishqa” warmi nin. Jukwan jukwan kakoq warmi enamorëpa parlapanqanqa abëjapa mielninnöran mishkïkun y aceitinöran luchoq o llampu. Awmi, tsë warminömi piwampis këta munarqa shumaq parlapäkuyan. Tsëmi pasarqan Amy jutiyoq shumaqllan secretariata, pëqa 27 watayoqmi. Kënömi willakun: “Noqataqa alläpam gustaman imatapis ruranqäpita felicitäyämaptin, peru rasmi cuentata qokurï noqawan këta munarlla pipis shumaq parlapämanqantaqa. Juk trabajaq mayïmi imata ruranqäpita altantu këkan y shumaq parlapämarmi felicitäman. Peru musyämi imarëkurlla tsënö parlapämanqanta, tsëmi cäsushaqtsu”. Juk ollqu o warmi shumaq parlapäramanqantsikqa gustamashwanmi, peru allim pensanantsik imarëkur tsënö parlapämanqantsikta. Tsënö pensanqantsikmi yanapamäshun alli cuidakunapaq.
w23.06 pägk. 22, 23 pärrk. 9, 10
9 ‘Imatapis mana entiendeq warmi’ invitamanqantsikta manam cäsunantsiktsu. Tsë warmiqa kënömi nin: “Jukpa yakunta suwarir upurinqantsikqa alläpam mishkin”. ¿Imatan tsë suwakuy yakuqa? Bibliaqa nin ollquwan warmi casädu këkar oqllanakuyanqanqa mishkeq yakunö kanqantam (Prov. 5:15-18). Casädu karllam ollquwan warmiqa oqllanakurnin kushikuyta puëdiyan, y tsëqa Diospa rikënimpaq allillam. Peru suwakuy yakuqa manam allitsu. Capazchi tsënö nirqa Bibliaqa parlëkan mana majankunawan oqllanakuyanqampaq, y tsëqa Dios mandakunqampa contranmi. Mana majankunawan oqllanakoqkunaqa imëka pakëllapa suwakoq nunanömi pakëllapa oqllanakur kakuyan. Pakëllapa kakuyanqan imëka mishkeq yakunö kanqanta pensayaptimpis, Jehovä Diosqa llapantam musyëkan y rikëkan. Pëtaqa manam engañëta puëdintsiktsu. Tsëqa, ¿suwakuy yakuta upunantsikrëkurtsuraq Jehovä Diosnintsikwan amïgu kënintsikta oqrarishwan? Tsëqa llakikuypaqchi kanman (1 Cor. 6:9, 10). ¿Y ima maskunapatan pasayan?
10 Mana majankunawan oqllanakur kakoqkunaqa alläpam penqakuyanman, mana väleqnömi sientikuyanman, wamrayoq këta mana munëkarmi qeshyaq tikrayanman y familiankunawampis manam kushishqa kawëta puëdiyanmantsu. Tsëmi ‘imatapis mana entiendeq warmi’ invitakunqantaqa cäsunantsiktsu. Mana majankunawan oqllanakoqkunaqa manam Dioswan amïgu këllatatsu oqrariyan, sinöqa mana jampina qeshyakunawanmi qeshyayan y wanuyanmi (Prov. 7:23, 26). Proverbius 9:18 textuchömi kënö nin: “Tsë warmi invitaptin ëwaq nunakunaqa, llapampis Sepultüra rurinchönam këkäyan”. Tsëqa, ¿imanirtan mëtsika nunakuna tsë warmi invitanqanta cäsukuyan? (Prov. 9:13-18).
w15 15/6 pägk. 15, 16 pärrk. 8-10
8 Proverbius 5:8 textuqa clärum willamantsik oqllanakur ruranakï jutsapita cuidakunapaq. Y 7 kaq capïtulunchönam leyintsik cuerpunta rantikoq warmipa wayin lädumpa paqaspa pasaq juk jövinpaq willakïta. Tsë warmiqa juk esquïnachömi këkan cuerpunta munapätsikunampaq vistishqa. Jövinta rikëkurnam witïkur mutsarin y oqllanakur ruranakïta mas munapätsipa parlapan. Tsë jövinqa manam jutsata ruranampaq kaqta pensartsu wayimpita yarqurqan. Peru mana alli munëta vencinampaq mana kallpachakunqanrëkurmi jutsaman ishkirirqan. Tsëpitam sufrirqan. Peligruman ëwëkanqanta cuentata qokurqa, tsë warmi këkanqampa manachi pasanmantsu karqan (Proverbius 7:6-27).
9 Noqantsikpis, imaman chätsimänantsikpaq kaqman mana yarpachakurqa rasllam ishkirishwan mana allikunaman. Pensarishun, alläpa peligrösum kanman televisionta rikëkar, ima pasëkanqanta musyëta munar juk canalpita juk canalman llutalla cambiëqa. Porqui oqllanakur ruranakïta munapätsikoq cösaskunatam rikärishwan. O Internetchö këkarpis, manam invitacion yarqamoqkunaman o oqllanakïta munapätsikoq propagandakunaman o pornografïaman yëkushwantsu. Imamampis llutalla yëkurninqa, mana allikunata munapätsikoq cösaskunatam rikärishwan y jutsamanmi ishkiratsimashwan.
10 Jina Bibliaqa nimantsikmi ollqukuna y warmikuna imanö tratanakuyänampaqpis (leyi 1 Timoteu 5:2). Juk casädu testïguqa majanllatam enamorëpa tratanan. Y juk soltëru Testïguqa casakunampaq kaqllatam enamorëpa tratanman. Wakinkunaqa pensayan, mana yataparlla pitapis enamorëpa parlapë y rikapëqa allilla kanqantam. Peru casakïman mana pensëkar, enamoränakïpa tratanakurqa munapänakurmi qallëkuyanqa y oqllanakur ruranakï jutsamanmi ishkiriyanqa. Mëtsikaqnam tsërëkur ishkiyashqana, y noqantsikpis ishkirishwanmi.
Bibliata leyir yachakunqantsik
lff lección 41 1 kaq
¿Bibliachöqa ima nintaq warmiwan ollqu oqllanakuyanqampaq?
Jehoväqa munan warmiwan ollqu oqllanakur kushishqa kayänantam, peru tsëpaqqa casakuyänanran. Ishkan oqllanakuyanqanqa manam wamrayoq kayänanllapaqtsu, sinöqa ishkankuna kuyanakur kushishqa kayänampaqmi. Tsëmi Bibliachöqa nin: “Jövin kënikichö casakunqëki warmillawanmi imëpis [kushishqa] kanëki” (Proverbius 5:18, 19). Jehoväqa munan, majankunata respetayänanta y kuyayänantam. Tsëmi cristiänukunaqa majankunata jukwanqa engañayänantsu (leyi Hebrëus 13:4).
24 A 30 DE MARZU
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ PROVERBIUS 6
¿Imatataq yachakuntsik hormïgakunapita?
it-1-S pägk. 1175, 1176
Hormïga
‘Alläpa musyaqmi kayan’, Bibliachömi willakun hormïgakunaqa ‘usya witsan mikuyninkuna juntayanqanta, y cosëcha witsan churakuyanqanta’ (Pr 6:8). Hormïgakunaqa manam noqantsiknö pensëta yachartsu tsënö musyaq kayan, sinöqa Jehovä tsënöta kamashqa kaptinmi. Palestïna nacionchömi hormïga recolectöra niyanqan mëtsika kan. Kë hormïgakunaqa tamya witsankunachö mikuyänampaqmi, wëta kanqan witsan y usya witsan mikuyninkuna churakuyan. Tsëpaqqa ërakunachömi mas kayan y churakuyanqan gränukunata tamya oquriptinqa, tsakitsiyänampaqmi achachëman jipiyämun y mana jeqamunampaqmi tsë gränukunapa nawinta kaptuyan. Kë hormïgakunataqa fäcil-llam reqirintsik, ¿imanir? Wayinkunapa waqtanchömi gränukunapa qaran mashtaräkun y näninkunapis reqipam o reqïllapaqmi.
Rurayanqampitam yachakuyta puëdintsik. Bibliachömi kënö nin: “Qela nuna, imanö kawana kanqanta yachakunëkipaq, ëwarnin hormïgakuna imanö trabajayanqanta rikë” (Pr 6:6). Tsë hormïgakunapita maslla musyapakurmi cuentata qokuyashqa tsëqa rasumpa kanqanta. Kë hormïgakunaqa manam musyaqllatsu kayan, sinöqa imatapis rurarqa ushayanqanyaqmi rurayan, pëkunaqa kikinkunapita mas lasaqta y urëpa ëwar ishkirpis chätsiyanqanyaqmi apayan. Llapankunam shumaq yanapanakuyan, mëqampapis kallpan ushakäriptin o ishkiriptinqa jukninmi yanapan wayinkuna kaqyaq chätsinampaq y wayinkunatapis limpiutam katsiyan.
w00-S 15/9 päg. 26 pärrk. 3, 4
Nunakuna mana parlamänapaq kallpachakushun
3 ¿Manatsuraq noqantsikpis hormïgakunanölla alli trabajador këta yachakushwan? Rikämashqa o mana rikämashqapis, alli trabajanqantsik y imëkatapis mas alli ruranapaq kallpachakunqantsikqa alläpa allim. Tsëmi, escuëlachö kar, trabäjuntsikchö kar o Jehoväpaq imatapis rurarqa allita ruranantsik. Imanömi hormïgakunapis alli trabajayanqanta tamya tiempu kushishqa mikuyan, tsënöllam noqantsikpis ‘alli trabajanqantsikpita kushishqa’ kashun (Eclesiastes 3:13, 22; 5:18). Alli trabajarqa kushishqam kashun y allim sientikushun (Eclesiastes 5:12).
4 Juk qela nuna cuentata qokunampaqmi Gobernanti Salomonqa yarpachakunampaq kënö tapurqan: “Qela nuna, ¿imë hörayaqtan jitaräkunki? ¿Imë hörayaqtan punukunki?” Tsë qela nuna ruranqampaq parlarmi Salomonqa kënö nirqan: “Punukurlla kakur, jitaräkurlla kakur y makikita cruzarkur descansakurlla kakurqa, imëkëkita ladron apakuptin jinëlla quedareqnömi waktsa quedarinki, imëkëkita asaltanti nuna apakuptin imannaq quedareqnömi jinëlla quedarinki” (Proverbius 6:9-11). Awmi, tsë qela nuna punukurlla kakuptinqa imëkanta ladron apakuptin jinëlla quedareqnömi waktsa quedarinqa. Y chakrantapis mana alli qora o qewa y shinwa o ishankam usharinqa (Proverbius 24:30, 31). Ima negociumpis ushakärinqam, ¿imëyaqraq tsënö qela nunata patronnin aguantanqa? ¿Juk qela wamraqa allitsuraq kanqa estudiunchö?
Bibliata leyir yachakunqantsik
w00-S 15/9 päg. 27 pärr. 4
Nunakuna mana parlamänapaq kallpachakushun
4 Proverbius libruchö Jehovä chikinqan qanchis rurëkunapaq parlarqa, imëka mana alli rurëkunapaqmi parlëkan. “Mana allikunata rurayänampaq pensayanqan” y pensayanqanllachöpis ‘orgullösu’ kayanqanqa jutsam. “Nuna mayinkunata ulipäyanqan o llullapäyanqan” y “pipapis testïgun kar mana rasumpa kaqta parlayanqampis” jutsa rurëmi. “Culpannaq nunakunata wanutsiyanqan” y “mana allikunata rurëpaq punta puntachö kayanqan[qa]” alläpa mana alli rurëkunam. Alli kawakuyänampaq rantin, pleytuta asheq nunakunataqa Jehoväqa alläpam chikin. “Qanchis” nirqa manam tsëlla mana alli rurëkuna kanqantatsu nikan, nunakunaqa imëka mana allikunata rurarmi sïguiyan.
31 DE MARZUPITA 6 DE ABRILYAQ
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ PROVERBIUS 7
Mana allikunata mana ruranapaq cuidakushun
Jutsata mana ruranapaq alli cuidakushun
9 ¿Imakunatataq tsë jövin rurarqan? Puntataqa patsa ampinqan höram warmi täkunqan cälli esquïnapa ëwarqan. Tsëpitanam, tsë warmipa wayin kaq lädupa ëwarqan (leyi Proverbius 7:8, 9). Y warmita rikärirqa, manam juk nänipa ëwakurqantsu. Tsëpa rantinqa, mutsanantam permitirqan y warmiqa Dioswan alli këkanqanta rikätsikoq qarëkunata rupatsishqa kanqantam parlaparqan. Capaz tsënöqa parlaparqan alli warmi kanqanta creinanta munar (leyi Proverbius 7:13, 14, 21). Tsë warmi kawanqan lädupa puntallapitana purita evitashqa karqa, manam tsë warmiwan patsäkunmantsu karqan.
w00-S 15/11 päg. 30 pärrk. 4-6
“Imëpis alli kawakunëkipaqqa, mandanqaqkunatapis llapanta cumplinki”
4 Tsë warmiqa mana penqakushpam tsë jövinta jutsaman ishkitsita munar shumaq enamorëpa parlapan. Alli kaqta ruraqtukur y äninqanta cumplir tsë junaq Diospaq qarënin apashqa kanqantam nin, tsënömi creiratsin Dioswan alli këkanqanta. Tsë witsanqa, Dioswan amïgu kayanqanta rikätsikurmi Harinata, aceitita y vïnuta Diospaq apayaq (Levïticu 19:5, 6; 22:21; Nümerus 15:8-10). Diospaq qarëninkuna aparqa kikinkunapaqpis rakiyaqmi, tsëmi tsë jövinqa pensarqan tsë warmipa wayinchö atska mikuy kanampaq kaqta. Tsënömi tsë warmiqa shumaq kariyänampaq kaqta tsë jövinta pensaratsin. Jövinta asheqmi tsë warmiqa yarqurqan, peru upa karpis manachi creishwantsu pëtaraq asheq yarqushqa kanqantaqa. Bibliata estudiaq nunam kënö nirqan: “Awmi, tsë warmiqa juk nunata asheqmi wayimpita yarqurqan. Peru, ¿rasumpaku tsë jövintaraq ashikarqan? Tsë upa jövinnö karllachi tsëtaqa creikurkushwan”.
5 Tsë warmiqa, enamoränampaqnö vistikurkurmi tsë jövinta shumaq parlapan, waqun o makallan y mutsarin. Peru manam tsëllatatsu ruran, tsë jövin wayinta ëwanampaqmi kënö nin: “Cämämanqa Egiptuchö rurayanqan shumaq coloryoq colchakunatam mashtarqö, mas alli kaq colchakunata, y shumaq pukutänampaqmi o mushkunampaqmi mïrrata, äloeta y canëlata jicharqö” (Proverbius 7:16, 17). Tsë warmiqa Egiptuchö lïnupita rurashqa tukï coloryoq colchakunawanmi cämantapis qatashqa y pukutänampaq o mushkunampaqmi mïrrata äloeta y canëlata jichashqa.
6 “¡Aku, juklla yëkushun! Patsa waranqanyaq kakunantsikpaq, ishkallantsik kuyanakur kakunantsikpaq”. Tsënö nirqa manam wayinchö mikuyänanllapaqtsu invitëkarqan, sinöqa pëwan oqllanakur kushishqa kayänampaqmi. Tsënö niptinchi tsë jövinqa pensarirqan, tsë warmiwan shumaq karinampaq kaqta. Y pëwan ëwëta munanampaqmi tsë warmiqa nirqan: “Qowäqa o runäqa manam këchötsu, karu markatam viajashqa. Qellëta aparkurmi ëwashqa, y jatun killachöran kutimunqa” (Proverbius 7:18-20). Mana yarpachakunampaqmi tsë warmiqa nirqan nunan karuta viajashqa kanqanta y unëtaraq kutinampaq kaqta. ¡Imanömi tsë warmiqa yachëkun engañakuyta! “Tsënö nirmi tsë warmiqa creiratsin. Tsënam jövinqa, shumaq parlapaptin pëwan ëwëta munarin” (Proverbius 7:21). Josënö karqa manam tsë tentacionman ishkinqatsu (Genesis 39:9, 12). Peru kë jövinqa, ¿alli kaqtatsuraq ruranqa?
Diosnintsikta respetarqa imëpis allim kawakushun
10 Mana majankunawan oqllanakur kakoqkunaqa alläpam penqakuyanman, mana väleqnömi sientikuyanman, wamrayoq këta mana munëkarmi qeshyaq tikrayanman y familiankunawampis manam kushishqa kawëta puëdiyanmantsu. Tsëmi ‘imatapis mana entiendeq warmi’ invitakunqantaqa cäsunantsiktsu. Mana majankunawan oqllanakoqkunaqa manam Dioswan amïgu këllatatsu oqrariyan, sinöqa mana jampina qeshyakunawanmi qeshyayan y wanuyanmi (Prov. 7:23, 26). Proverbius 9:18 textuchömi kënö nin: “Tsë warmi invitaptin ëwaq nunakunaqa, llapampis Sepultüra rurinchönam këkäyan”. Tsëqa, ¿imanirtan mëtsika nunakuna tsë warmi invitanqanta cäsukuyan? (Prov. 9:13-18).
Bibliata leyir yachakunqantsik
Jövinkuna, Diospa kaqchö poqu cristiänukunapita yachakuyë
5 Alli pensëta yachakuy y tsënö pensëta ama dejëtsu (Prov. 3:21). Alli pensëta yachaq nunakunaqa imatapis manaraq decidirmi alliraq pensayan. Tsëmi qampis kallpachakunëki alli pensëta yachanëkipaq y tsënö pensëta mana dejanëkipaq. ¿Imanirtan alli pensëta yachakunkiman? Diosnintsikta mana sirweq jövinkunaqa kikinkuna pensayanqannö y munayanqannöllam imatapis rurakuyan (Prov. 7:7; 29:11). Tsënöllam televisionta, pelïculakunata, o Internetchö imatapis rikanqëki o wiyanqëkiqa alli pensëta yachakunëkipaq yanapashunkitsu. Tsëqa, ¿imatataq rurankiman alli pensëta yachanëkipaq? Puntataqa, Bibliachö këkaq consëjukunatam yachakunëki y pensanëkim tsë consëjukunata qampaq Jehovä imanir qellqatsimushqa kanqanta. Tsënö pensarirnam, imata decidirpis tsë consëju ninqanmannö decidinëki. Tsënö ruraptikim Jehoväqa kushikunqa (leyi Salmus 119:9). Alli pensëta yachanqëkiqa yanapashunki, Diospa kaqchö poqu cristiänu kanëkipaqmi (Prov. 2:11, 12; Heb. 5:14). ¿Imakunachötan alli pensëta yachanqëki yanapashunki? Ishkëllata rikärishun. 1) Panikunata imanö tratanëkipaq y 2) imanö vistikunëkipaq y imanö altsapäkunëkipaq.
7 A 13 DE ABRIL
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ PROVERBIUS 8
¿Pitan yachaq këqa y imanötan wiyakushwan?
Cristuqa nunakunatam kuyarqan
1 PROVERBIUS librupa 8 kaq capïtulunchöqa yachëpaqmi juk nunapaqnö parlan. Tsë yachëqa Jesusmi karqan kë Patsaman manaraq shamurnin. Tsë librun willamantsik Dios imëka cösaskunata kamaptin “obra ruraq maestrunö” lädunchö Jesus këkanqanta. Y alläpam kushikurqan ciëluta y Patsata Dios ruranqanta rikarnin. Peru Dios llapan kamanqankunapitapis, nunakunatam masqa kuyarqan (Proverbius 8:22-31).
ijwbq 160 pärrk. 8, 9
¿Imanirtan Bibliachöqa Jesuspaq Diospa Tsurin nin?
Ciëluchöqa alli carguyoqmi karqan. Tsëpaq parlarmi Jesusqa Diosman mañakur kënö nirqan: “Teyta, nunakuna manaraq kayaptin läduykichö puëdeq kanqänölla, kanampis läduykichö puëdeq kanäta permitïkullë” (Juan 17:5).
Imëkata kamarmi Teytanta yanaparqan. Jesusqa ‘maestru de obranömi’ imëkata kamar Teyta Diosta yanaparqan (Proverbius 8:30). Jesuspaqmi Bibliachö kënö nin: “Pëwanmi ciëluchö y patsachö llapan wakin imëkapis, awmi, rikakoq y mana rikakoq kaqkunapis kamashqa kashqa” (Colosensis 1:16).
Valorashun Mayor kaq David y Mayor kaq Salomón, Jesus, ruranqanta
14 Huk nunallam Salomonpitapis más yachaqqa kashqa, y tsë nunaqa Jesusmi. Kikinmi kënö nerqan: “Salomonpitaqa canan qamcunawan quecho quecaqmi mas poderyoq” (Mat. 12:42). Jesusqa parlarqan ‘wiñe cawaquipaqmi’ (Juan 6:68). Tantearkunapaq, Jesus hirkapita patsë yachatsikonqanchömi, Salomón parlanqankunapita maslla parlarqan. Salomonqa Jehová Diosta sirveqkuna kushikuyänampaq atska yachatsikïkunatam parlarqan (Pro. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20). Y Jesusnam parlarqan rasumpëpa kushikïta tarinapaqqa, Jehová Dios nimanqantsikta wiyakurnin y munanqannö rurarlla kushikïta tarina kanqanta. Kënömi nerqan: “Kushishqam kayan Diosta wanaqkunaqa, porque pëkunapaqmi Diospa mandakïninqa këkan” (Mat. 5:3, NM). Jesus llapan yachatsikonqanta wiyakur rurarnenqa, witikan kawë qomaqnintsik Jehovämanmi (Sal. 36:9; Pro. 22:11; Mat. 5:8). ‘Jesucristullachomi Diospa yacheninqa’ këkan (1 Cor. 1:24, 30). Y Jehová Akrashqan Rey karmi pëqa alläpa “yachëyoq” (Isa. 11:2).
Bibliata leyir yachakunqantsik
w22.10 pägk. 18, 19 pärrk. 1, 2
‘Teyta Diospa yachaq këninmi cällikunachö qayëkachëkan’
MËTSIKA sitiukunachömi mas nunakuna puriyanqan cällikunachö, publicacionkunata kushishqa qarakuykaqta wawqi panintsikkunata rikaq kantsik. ¿Imëllapis tsëta rurarnin Diospita yachatsikurqunkiku? Tsëta rurashqa karqa, Proverbius libruchö këkaq igualatsikuymanchi yarpärirqëki. Tsëchömi, Teyta Diospa yachaq kënin juk warminö consejakunqanta wiyakuyänampaq nin (leyi Proverbius 1:20, 21). Y Bibliachö y publicacionnintsikkunachöqa, Jehoväpa “yachaq këninmi” qellqarëkan. Y manana wanurnin nunakuna kawakuyänampaqqa, tsëpita yachakuytam wanayan. Publicacionnintsikta pillapis chaskikuptinqa, alläpam kushikuntsik. Peru wakinqa, manam Bibliachö ima ninqanta musyëta munayantsu. Wakinqa asipämantsikmi y Bibliachö ninqankuna kanan witsan manana yanapakunqantam pensayan. Wakinkunanam, Bibliachö mandakunqankunapaq mana allita parlayan, y tsëchö ninqanta respetaqkunatanam alläpa välitsinqantsikta y mana wiyakoqkunata jukläyapa rikanqantsikta nimantsik. Tsënö kaptimpis, Jehoväqa yachaq kënimpita llapan nunakuna yachakuyänampaqmi kananyaq permitikan. ¿Imanötan tsëtaqa rurëkan?
2 Yachaq kënintaqa Jehoväqa juknöpa wiyatsimantsik, Palabran Bibliawanmi. Y Bibliataqa, cäsi llapan nunakunam katsita puëdiyan. Y Bibliapita parlaq publicacionnintsikkunaqa, Jehoväpa bendicionninwanmi 1.000 idiömakunapitapis maschö këkan. Bibliata y publicacionkunata leyeqkuna y tsëchö ninqanta wiyakoqkunaqa, kushishqam kawakuyan. Tsënö kaptimpis, mëtsikaq nunakunam Diospa yachaq kënintaqa wiyakuyta munayantsu. Imata decidiyänan kaptinqa, kikinkunamanmi confiakuyan o juk nunakuna niyanqantam cäsukuyan. Itsa Bibliachö ninqanta cäsukuyta munashqa despreciamashwampis. Këchömi, nunakuna imanir tsënö kayanqampita yachakushun. Puntataqa, Jehovänö yachaq imanö këta puëdinqantsikpita yachakurishun.
14 A 20 DE ABRIL
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ PROVERBIUS 9
Yachaqkunanö portakuy ama burlakoqkunanöqa
“Yachëyuq nunakuna käyitsiyäshushqëkita shumaq wiyakï”
4 Rasumpa kaqchöqa, pipis consejamanqantsikta chaskikuyqa manam fäciltsu y höraqa hasta cölerakushwanmi. Imallachöpis pantareq kanqantsiktaqa musyantsikmi. Peru imachöpis pishipëkanqantsikta pillapis nimashqaqa, itsapis wiyakuyta munashwantsu (leyi Eclesiastes 7:9). Itsa tsapäkuntsik, imarëkur consejamanqantsikman pensantsik o imanö parlapämanqantsikpita cölerakuntsik. O, “¿pitan pëqa noqata consejaramänampaq? ¿Manaku pëpis pantan?” nir pensashwan. O consejamanqantsik mana gustamashqaqa, wiyëtapis munashwantsu o wiyëta munanqantsikllata nimänapaq piwampis parlashwan.
“Yachëyuq nunakuna käyitsiyäshushqëkita shumaq wiyakï”
12 Consejamanqantsikta wiyakunapaqqa, humildi kanqantsikmi yanapamäshun. Tsënö kanqantsikmi, imachöpis pantareq kanqantsikta, y höraqa mana yarpachakurishpa imatapis ruranqantsikta yarpätsimantsik. Yachakunqantsiknömi, Jobqa imanö pensanqanchömi pantashqa këkarqan, peru tsëpitaqa juknöpanam pensar qallëkurqan. Pëpita mas jövin këkaptimpis, humildi karninmi Elihü ninqanta wiyakurqan (Job 32:6, 7). Tsënö humildi kanqampitam, Jehoväqa Jobta bendicirqan. Jina consejamänantsikta mana wananqantsikta pensashqa o noqantsikpitapis mas jövin pillapis consejamanqantsikta wiyakunapaqmi, humildi kanqantsikqa yanapamantsik. Canadä nacionchö creikoqkunata rikaqkunapita juk wawqim kënö nin: “Noqantsikqa, manam wakinkuna rikämanqantsiknötsu rikäkuntsik. Tsëqa, ¿imanötan imachöpis alliyäshun pipis mana consejamashqaqa?”. ¿Manaku llapantsikpis alli nuna kanapaq y Diospita mas alli yachatsikoq kanapaqqa kallpachakur sïguinantsik? (Leyi Salmus 141:5).
13 Consëjukunaqa Dios kuyamanqantsiktam rikätsimantsik. Jehoväqa alli kawakunatam munan (Prov. 4:20-22). Palabran Bibliachö ninqanwan, publicacionkunawan y Pëta unëna sirweq juk wawqiwan o paniwan consejamarnintsikmi, kuyamanqantsikta rikätsimantsik. Y Hebrëus 12:9 y 10 ninqannömi, ‘pëqa biennintsikpaqmi tsëta ruran’.
14 Imata nimanqantsikman pensashun, y ama imanö nimanqantsikmanqa. Itsa höraqa, consejamaqnintsik shumaq mana parlapämashqantsik kanqanta pensashwan. Peru consejakoqpis, wiyakunampaqnömi shumaq parlapëta procuranman (Gäl. 6:1). Y noqantsikta consejamashqaqa, imanö nimashqapis, imata consejamanqantsikmanmi yarpänantsik. Kënömi pensashwan: “Imanö consejamanqanta mana gustamaptimpis, ¿rasun kaqllataku nimashqa? ¿Imachöpis pantaq kanqanta qonqëkurku nimanqanta wiyaküman?”. Biennintsikpaq imatapis consejamashqaqa, wiyakunapaqmi kallpachakunantsik (Prov. 15:31).
w01-S 15/5 päg. 30 pärr. 5
Yachaq kanqantsikpitam mas tiempupa kawashun
5 Yachaq këta munarqa kikintsikmi kallpachakunantsik. Gobernanti Salomonmi kënö nirqan: “Yachaq nuna tikranqëkiqa biennikipaqmi kanqa, peru burlakoq nuna karqa imëkatam sufrinki” (Proverbius 9:12). Rasunmi, imatapis yachanqantsikqa biennintsikpaqmi, peru burlakoq karqa kikintsikmi sufrishun. Tsëmi yachaq kanapaq kallpachakunantsik (Proverbius 2:2).
Bibliata leyir yachakunqantsik
Diosnintsikta respetarqa imëpis allim kawakushun
9 ‘Imatapis mana entiendeq warmi’ invitamanqantsikta manam cäsunantsiktsu. Tsë warmiqa kënömi nin: “Jukpa yakunta suwarir upurinqantsikqa alläpam mishkin”. ¿Imatan tsë suwakuy yakuqa? Bibliaqa nin ollquwan warmi casädu këkar oqllanakuyanqanqa mishkeq yakunö kanqantam (Prov. 5:15-18). Casädu karllam ollquwan warmiqa oqllanakurnin kushikuyta puëdiyan, y tsëqa Diospa rikënimpaq allillam. Peru suwakuy yakuqa manam allitsu. Capazchi tsënö nirqa Bibliaqa parlëkan mana majankunawan oqllanakuyanqampaq, y tsëqa Dios mandakunqampa contranmi. Mana majankunawan oqllanakoqkunaqa imëka pakëllapa suwakoq nunanömi pakëllapa oqllanakur kakuyan. Pakëllapa kakuyanqan imëka mishkeq yakunö kanqanta pensayaptimpis, Jehovä Diosqa llapantam musyëkan y rikëkan. Pëtaqa manam engañëta puëdintsiktsu. Tsëqa, ¿suwakuy yakuta upunantsikrëkurtsuraq Jehovä Diosnintsikwan amïgu kënintsikta oqrarishwan? Tsëqa llakikuypaqchi kanman (1 Cor. 6:9, 10). ¿Y ima maskunapatan pasayan?
21 A 27 DE ABRIL
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ PROVERBIUS 10
¿Imata rurartan mas kushishqa kashun?
w01-S 15/7 päg. 25 pärrk. 1-3
Alli nunakunaqa bendicishqam kayanqa
1 Allita ruraqkunaqa juknöpapis bendicishqam kayanqa. “Qela nunaqa waktsam kanqa, peru alli trabajaq nunaqa rïcuyanqam. Cosëcha witsan cosechapakoq wamraqa, alli musyaq wamram, peru cosëcha witsan punukoq wamraqa penqakuychömi ushanqa” (Proverbius 10:4, 5).
2 Cocechapakoqkunata gobernanti ninqanqa rasun kaqllam. Cosëcha kanqan witsan punukurlla kakunqantsikqa mana allim kanqa, rasmi cosechapakunantsik.
3 Jesusqa manam rasumpa chakrachö cosechayanqanpaqtsu parlëkarqan, sinöqa pëpa qateqnin kayänampaq nunakunata yachatsiyänampaqmi, tsëmi qateqninkunata kënö nirqan: “Rikäyanqëkinöpis, cosechëpaqqa mëtsikam kan, peru peonkunaqa wallkaqllam kayan. Cosëchanman mas peonkunata mandamunampaq chakrapa Duëñunta rogakuyë” (Mateu 9:37, 38). 2000 watachö Jesus Wanunqanta Yarpänapaq Reunionmanmi catorci millonpitapis mas nunakuna ëwayarqan, y tsëqa mëtsëchö Testïgukunapitapis masmi kayarqan. Imanömi chakrapis “cosechëpaqna yuraq këkäyan” tsënöllam atska nunakuna Diospita yachakuyta munëkäyan (Juan 4:35). Chakrapa duëñunta o Diosnintsiktam rogakuntsik cosëchaman mas peonkunata mandamunampaq y manam mañakuntsikllatsu, sinöqa Jesuspa qateqninkuna kayänampaqmi nunakunata yachatsita procurantsik (Mateu 28:19, 20). ¡Tsënö kallpachakunqantsiktam Jehoväqa bendicimushqa! 2000 watachömi doscientus ochenta milpitapis mas nunakuna Jesuspa qateqnin tikrayashqa, pëkunapis Diospa Palabrampita alli yachatsikuyänampaqmi kallpachakuykäyan. Tsëmi kë cosëcha tiempuchö Jesuspa qateqnin kayänampaq nunakunata kushishqa yachatsikunapaq kallpachakunantsik.
w01-S 15/9 pägk. 24, 25
‘Diosnintsik munanqannö kawakushun’
Alli kaqta ruranapaq kallpachakunqantsikqa alli kanqanta nirmi Gobernanti Salomonqa kënö nirqan: “Rïcu nunapa riquëzanqa alli murallashqa markanömi, peru waktsa nunaqa, waktsa karmi alläpa sufrin. Alli nunaqa imatapis allita ruranqanwanmi imëpis alli kawakunqa, peru mana alli nuna imatapis ruranqanqa jutsallamanmi chätsinqa” (Proverbius 10:15, 16).
Imanömi juk marka alli murallashqa kaptinqa tsëchö täraqkuna següru sientikuyan, tsënöllam qellëyoq kanqantsikqa imëka pasamashqapis yanapamashwan. Peru qellëninnaq kashqaqa mana allipa pasanqantsik hörakunam sufrishwan (Eclesiastes 7:12). Gobernanti Salomonqa capazchi rïcutapis o pobritapis igual-lla pasanampaq kaqta nita munëkarqan. Rïcukunaqa qellëninkunamanmi markäkuyan o yärakuyan, qellëyoq karqa “alli murallashqa markachönö” següru kawakuyänampaq kaqta pensar (Proverbius 18:11). Y waktsa kaqnam pensarinman imëyaqpis pobrilla karnin sufrinampaq kaqta. Peru manam rïcu o pobri kartsu Diosnintsikpaqqa pipis alli nuna.
Tsëmi qellënintsik kaptin o mana kaptimpis salvacionnintsikqa kanqa alli kaqkunata ruranqantsikpita. Alli kaqta ruraqkunaqa manam imëkayoq kayänanrëkurtsu Jehoväta sirwita dejariyan, sinöqa tariyanqanllawanmi kushishqa kawakuyan. Tsënö kawakurmi kushishqa kayan y shamoq tiempuchönäqa mana wanurnam kushishqa kawakuyanqa (Job 42:10-13). Mana allita ruraqkunaqa manam kushishqatsu kawakuyan, qellëninkunatapis mana allim gastayan y Jehovä munanqannö kawakuyänampa rantinmi imëka mana allikunata rurar qellëninkunata lluta gastayan.
it-1-S 309
Bendicion
Jehoväqa bendicikunmi. “Teyta Jehovä bendiciptinmi nunaqa imëkachöpis kushishqa kanqa, tsë bendicionqa manam pitapis sufritsinqatsu” (Pr 10:22). Jehovä munanqannö kawakoqkunataqa cuidanmi, mana faltapakuyänampaqmi bendicin y kushishqa kawakuyänampaqmi yanapan. Tsëmi pëkunaqa kushishqa kayan.
Bibliata leyir yachakunqantsik
Wanushqakuna kawariyämunqanchöqa, ¿Diospa imanö kënintan rikakun?
12 Proverbius 10:22 kënö nin: “Teyta Diospa bendicionninwanqa imëkantsikpis kanmi. Bendicionninta chaskiqkunaqa kushikuntsikmi”. Y tsëtam Teyta Diospa Gobiernunchöqa llapan sirweqninkuna rikäyanqa. Tsë witsanchö Jehovä Dios yanapaptinmi jutsannaqna kayanqa (Juan 13:15-17; Efes. 4:23, 24). ¡Alläpachi kushikuyanqa shumaq y allina kawakurninqa! (Job 33:25). Kuyashqa kastantsikkuna kawariyämunampaq kaqta musyanqantsikqa, ¿yanapamantsikku?
28 DE ABRILPITA 4 DE MÄYUYAQ
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ PROVERBIUS 11
¡Alli pensëkur parlakuy!
w02-S 15/5 päg. 26 pärr. 4
Llapan shonqunwan Teyta Diosta cäsukoqqa allikunata rurarmi kawakun
4 Allita ruranqantsikqa jukkunata yanapanmi y mana allita rurayaptinqa jukkunatapis mana allimanmi chätsin. “Teyta Diospa contran churakaqkunaqa, parlayanqanwanmi nuna mayinkunata mana allikunaman chätsiyan, peru alli nunakunaqa, imatapis alli musyarmi pëkunapita librakäyan” (Proverbius 11:9). Tumpakoq kanqantsik, jukpaq wasan rimanqantsik, mana alli palabrakunata parlanqantsik y mana imapis ruranantsik kaptin jukkunapaq parlanqantsikqa alläpa mana allim y jukkunatam mana allichö quedatsin. Peru allita ruraq nunakunaqa imata parlayänampaqpis jukkuna imanö sientikuyänampaq kaqtam alliraq pensayan. Tsënö Jehoväpita yachakushqa kar imatapis allita ruraptinmi pëpaqqa mana allita parlayanqatsu.
w02-S 15/5 päg. 27 pärrk. 2, 3
Teyta Diosta llapan shonqunwan cäsukoqqa allikunata rurarmi kawakun
2 Juk markachö nunakuna alli kaqkunata rurayaptinqa, tsë markachö tranquïlum kawakuyanqa. Tsënö alli portakuyanqanqa llapampaqmi alli kanqa y markankunapaqpis allitam parlayanqa. Peru tsë markachö rimanakur, tumpanakur kawakuyaptinqa manam kushishqatsu ni unïdutsu kayanqa y pleyturllam kawakuyanqa. Juk autoridä o reqishqa nuna tsënö portakuptinnäqa masran. Autoridäkuna tsë markapa qellëninta suwayaptinmi qellëpis kanqanatsu, nunakunapis lluta kawakuyanqa y munayanqanta rurakuyanqa.
3 Proverbius 11:11 textuchö këkaq consëjuqa Jehoväpa sirweqninkunapaqwanmi, pëkunapis cada congregacionchömi juk markachönö këkäyan. Juk congregacionchö Jehoväta llapan shonqunkunawan cäsukuyaptinqa jukninkuna jukninkunam yanapanakur kushishqa kawakuyanqa y Jehovätam alabayanqa y tsë congregaciontapis Jehoväqa bendicinqam. Peru capazchi wakinqa decidiyanqanwan mana acuerdu kar rimar y mana allita parlar qallëkuyanman. Tsënö portakoqkunaqa “venënuyoq watsi o matsu” cuentam wakinkunatapis contagiariyanman (Hebrëus 12:15). Tsënö nunakunaqa mana kaqkunatam wakinta creitsiyan, llapan wawqi panikuna igualpa mana tratanakuyanqanta y anciänukunapis tsënölla kayanqantam niyan. Tsënöqa portakuyan pëkunata mas respetayänanta munar y mandakuyta munarmi. Peru tsëta rurayanqanqa wawqi panikunatam chikinakatsinqa. Tsëmi mana kaqkunata parlayaptinqa wiyanantsiktsu, tsëpa rantinqa Jehovä munanqannö imatapis ruranapaqmi kallpachakunantsik. Tsëta rurashqaqa congregacionchö llapan wawqi panikunam unïdu kayanqa y allim kawakuyanqa.
w20.03 pägk. 21, 22 pärrk. 12, 13
¿Imë y imanötan parlakushwan?
12 Carguyoq wawqikuna musyayanqantaqa, ¿musyëta munar tapupashwantsuraq? Diospita yachatsikunqantsikta michäkuyanqan nacionkunachö wawqi panintsikkuna kaptinqa, ¿imanö yachatsikuyanqanta tapupashwantsuraq? Manachi tapupashwantsu. Wawqi panintsikkuna kuyanqantsiktaqa rikätsikushun, pëkunapaq mañakurninmi. Tsënö kanapaqqa, höraqa shimintsikta dominar upällallam kakunantsik. Carguyoq wawqita tapupëqa mana allichi kanman, tsënö rurashqaqa pëman markäkoq o yärakoq wawqi panikunapaqchi penqakuypaq kanman. Tsënö tapukur purinqantsikqa, manam allitsu kanqa michäkuyanqan nacionkunachö täraq wawqi panikunapaqqa. Tsënö michäkuyanqan markakunachö täraq wawqi panikunaqa manam imatapis willakuyanmantsu.
13 Creikoqkunata rikaq wawqikunaqa Proverbius 11:13 (leyï) ninqantam cäsukuyänan. Tsëtaqa rurayan, pëkunalla musyayänan kaqkunata mana willakurninmi. Casakushqa wawqikunaqa imanö këkäyanqanta, imapaq yarpachakuyanqantam mana pakashpa warminkunawan parlakuyan. Peru manam parlayantsu wawqi panikuna imatapis niyanqampitaqa. Tsënö rurayaptinmi wawqi panikunaqa pëkunaman markäkuyan o yärakuyan. Awmi, carguyoq wawqikunaqa “ishkëta mana parlaq[mi]” kayänan (1 Tim. 3:8). Kë ninanqa ulikur o llullakur imatapis mana parlayänampaqmi. Creikoqkunata rikaq wawqi warminta kuyarqa, manam wawqi panikuna niyanqanta cuentanqatsu.
Bibliata leyir yachakunqantsik
Alli shonquyoq këtaqa: parlënintsikwan y rurënintsikwanmi rikätsikuntsik
4 Bibliam nin alli tratakoqkuna y kuyakoqkunaqa, wakimpaq allita rurarqa kushishqa kayänampaq kaqta (Prov. 11:17). Tsënö nunakunawanqa wakimpis allim sientikuyan y pëkunanö këtam munayan. Jesusmi kënö nirqan: “Tupuyanqëki tupunawanmi kikikikunapaqpis tupuyämunqa” (Lüc. 6:38). Awmi, alli tratakoq nunakunaqa rasllam amïguyoq tikrariyan.
5 Ëfesuchö këkaq cristiänukunatam apostol Pablu kënö consejarqan: “Jukniki juknikikunapaq alli kayë, shonqupita patsë ankupänakuyë, y jukniki juknikikuna imëkapitapis perdonanakuyë” (Efes. 4:32). Congregacionchö cristiänukunaqa kushishqam sientikuyan, kikinkunapura imanö sientikuyanqanta cuentaman churarnin y yanapanakurnin kallpachakuyan. Y pëkunaqa manam wakinkunapaq burlakïpa y mana allipa parlayantsu. Sinöqa, alli parlëninkunawan wakinkunata animayänampaqmi kallpachakuyan (Prov. 12:18). Tsëta rurayaptinqa, congregacionchömi Diospa kaqchö mas kushishqa yanapakuyan.
6 Yachakunqantsiknöpis, alli shonquyoq këtaqa rikätsikuntsik parlënintsikwan y rurënintsikwanmi. Wakinkunapaq alli kaqta rurarninqa, Jehovänö kuyakoq y qarakoq kanqantsiktam rikätsikushun (Efes. 5:1). Jinamampis, cristiänu mayintsikkunatam Diosman mas markäkuyänampaq yanapashun, y Diospita yachakïta munayänampaqmi wakin nunakunatapis yanapashun. Tsëmi alli shonquyoq kanantsikpaq kallpachakunantsik, tsënöpa alli ejemplu kanantsikpaq.