INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
quichua (chimborazo)
ꞌ
  • Cꞌ
  • cꞌ
  • CHꞌ
  • chꞌ
  • Pꞌ
  • pꞌ
  • Qꞌ
  • qꞌ
  • Tꞌ
  • tꞌ
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONCUNA
  • TANDANACUICUNA
  • bt yachai 9 págs. 69-76
  • ‘Diospaj ñaupajpica tucuicunami chashnallataj canchij’

Can mashcacushcaca mana tiyanchu.

Quishpichihuai, videoca mana ricurinchu.

  • ‘Diospaj ñaupajpica tucuicunami chashnallataj canchij’
  • “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • Subtitulocuna
  • Caitapish mashcai
  • “Cutin cutin rogarishpami Diosta mañaj carca” (Hechos 10:1-8)
  • ‘Pedroca mancharishpami saquirirca’ (Hechos 10:9-23a)
  • Pedroca ‘paicunata bautizachunmi mandarca’ (Hechos 10:23b-48)
  • Paicunaca “rimanacunata saquishpami Diosta jatunyachircacuna” (Hechos 11:1-18)
  • ‘Achca gentecunaca Jesustami catircacuna’ (Hechos 11:19-26a)
  • “Ayudangapajmi paicuna imalla cui tucushcata cacharcacuna” (Hechos 11:26b-30)
  • Cornelioca espíritu santotami chasquirca
    Bibliamanta yachana ñuca libro
  • “Sinchitami rimanacurcacuna”
    “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • Pedro shina ñaupajman catishunchij
    Jehová Dios Mandacushcata Huillaj (Yachanapaj) 2023
“Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
bt yachai 9 págs. 69-76

YACHAI 9

‘Diospaj ñaupajpica tucuicunami chashnallataj canchij’

Shujtaj llajtamanta gentecunaca Diospaj shimitami chasquircacuna

Hechos 10:1-manta 11:30-cama japishcami can

1-3. a) ¿Shuj muscuipi shina Pedroca imatataj ricurca? b) ¿Pedro imata ricushcata intindinaca imamantataj importante can?

HUATA 36-pica Pedroca Jope llajtapi cashpami terraza jahuaman Diosta mañangapaj llujshirca. Paica huaquin punllacunatami Simonpaj huasipi saquirirca. Simonca animalcunapaj carata ñutushpami trabajaj carca. Judiocunaca cashna laya trabajota charijcunataca mana ricunayachijcunachu carca. Paicunapaj huasipipish mana nunca saquirijcunachu carca.a Pero Pedroca judiocuna shinaca mana yuyajchu carca. Pedro chai runacuna shina mana yuyashpapish Diosmanta shuj importante yuyaitami yachana carca.

2 Pedro Diosta mañacushpaca muscuipi shinami ricui callarirca. Chaipica jahua pachamanta jatun lino tela allpaman uriyamucujtami ricurca. Chai telapica mandashcapi nishca shina mana micuna mapa animalcunami ricurirca. “Chaipimi shuj rimashca uyarishpaca: ‘¡Pedro jatari chai animalcunamanta shujta huañuchishpa micui!’ nirca”. ‘Chashna nijpimi Pedroca: “Mapa animalcunataca mana nunca micushcanichu” nirca. Chaimi cutinllataj chai rimashca uyarishpaca: “Dios chuyayachishcataca mapami can ama nichu” nirca’ (Hech. 10:14-16). Pedro mana intindijpipish Jehová Diosmi chaita intindichun ayudarca.

3 ¿Pedro muscuipi shina ricushcaca imatataj nisha nirca? Caita yachangapajca chaipi ima pasashcatami alli intindina canchij. Chashnami Jehová Dios ima shina gentecunata ricushcata intindishun. Diospaj Gobiernomanta tucuita huillangapajca Jehová Dios gentecunata ricushca shinami ñucanchijpish ricuna canchij.

“Cutin cutin rogarishpami Diosta mañaj carca” (Hechos 10:1-8)

4, 5. a) ¿Cornelioca pitaj carca? b) ¿Pai mañacujpica imataj tucurca?

4 Pedro cai muscuita ricungapaj shuj punlla faltajpirajmi Cesarea llajtapica Cornelio shuti runaca Dios nishcata chasquirca. Jope llajtamanta Cesarea llajtacamaca 50 kilometrocunami carca. Cornelioca “100 soldadocunata mandajmi carca”.b Gentecunaca paitaca ‘Diosta sirvij’ runa nishpami rijsijcuna carca. Ashtahuanpish Cornelioca paipaj tucui familia Diosta rijsichunmi ayudarca. Cornelioca mana judío cashpapish, circuncisionta mana rurashca cashpapish ‘pobre judiocunataca achcatami ayudaj carca. Shinallataj paica cutin cutin rogarishpami Diosta mañaj carca’ (Hech. 10:2).

5 Shuj punlla, Cornelio tres de la tarde shinata Yaya Diosman mañacujpimi muscuipi shina shuj ángel ricurishpaca paitaca: “Cambaj mañashcataca Diosca uyashcami. Pobrecunata ayudashcatapish paica ricushcami. Chaimantami canta yuyarishca” nirca (Hech. 10:4). Chai huashallami angelca apóstol Pedrota pushamugrichun cacharca. Chaimi Cornelioca chai rato paipaj sirvijcunata mashcachun cacharca. Paica mana judiocunapurapica Jesusta punta catijmi tucurca.

6, 7. a) Dios shungumanta mañashcacunata uyacushcataca shuj experienciahuan parlai. b) ¿Cai experienciacunamantaca imatataj yachanchij?

6 ¿Jehová Diosca ñucanchij shungumanta mañashcacunata uyanchu? Ari, Albania llajtamanta shuj huarmihuanmi caica pasarca. Shuj panica paipaj huasiman chayashpami huahuacunata ima shina huiñachinamanta parlaj Huillaj revistata paiman curca.c Chaimi chai huarmica: “Cai ratomi Yaya Diosta ñuca ushushicunata alli huiñachingapaj ayudai nishpa mañarcani. Paimi cantaca cachashcanga. Justo caitami minishticurcani” nirca. Paipish paipaj ushushicunahuanpishmi Bibliamanta estudiai callarirca. Qꞌuipaca cusapishmi Bibliamanta estudiai callarirca.

7 Tucui muyundij allpapimi cashna laya experienciacunaca tiyashca. ¿Caimantaca imatataj yachanchij? Jehová Dios paita shungumanta mañajcunata uyaj cashcatami yachanchij (1 Rey. 8:41-43; Sal. 65:2). Shinallataj huillacujpipish angelcuna ayudacushcatami intindinchij (Apoc. 14:6, 7).

‘Pedroca mancharishpami saquirirca’ (Hechos 10:9-23a)

8, 9. a) ¿Diosca Pedromanca imatataj nirca? b) ¿Pedroca imatataj rurarca?

8 Muscui ima nisha nishcata Pedro mancharishpa yuyacujpimi Cornelio cachashca runacunaca chayarca (Hech. 10:17). Chaipica ¿Pedroca imatataj rurarca? ¿Cornelio cachashca runacunahuan rinata, Leyta mana cazushpa circuncisionta mana rurashca runapaj huasimanca yaicunata decidircachu? Pedroca quimsa cutin “mapa animalcunata mana micushachu” nicujpimi Jehová Diosca paipaj espíritu santohuan pai imata ruranata ricuchirca. Chaimi Pedroca cai shimicunata uyarca: “¡Ricui! Canmantami quimsa runacunaca tapucun. Chaimanta jatari, caimanta uriyashpa paicunahuan rilla. Rishachu, manachu risha nishpaca ama yuyangui. Ñucami paicunataca cachashcani” (Hech. 10:19, 20). Muscuipi shina ricushcami Pedrotaca Diospaj espíritu santopaj guiata chasquichun ayudarca.

9 Cachashca runacunaca Pedrotaca: ‘Diosca shuj angelta cachashpami Corneliomanca paipaj huasiman canta invitachun mandarca’ nircacunami. Chaimi Pedroca chai runacunata huasipi saquirichun invitarca (Hech. 10:23a). Pedroca Diospaj munai maijan cashcata cuentata cushpami cazurca.

10. a) ¿Jehová Diosca paipaj pueblotaca ima shinataj pushacun? b) ¿Ima tapuicunallatataj rurana canchij?

10 Cunan punllapipish Jehová Diosca alli cazuj, alli yuyaiyuj sirvij huauquicunahuanmi paipaj pueblota espiritualmente ñaupajman catichun ayudacun (Prov. 4:18; Mat. 24:45). Paicunaca shuj versota achijyachinata minishtishpa, shinallataj instruccioncunata allichinata minishtishpaca Diospaj espirituhuanmi chaicunata allichincuna. Chaimanta, “¿cambiocuna tiyajpica ima shinataj chasquini? ¿Diospaj espíritu santo pushachun saquinichu?” nishpami tapurina canchij.

Pedroca ‘paicunata bautizachunmi mandarca’ (Hechos 10:23b-48)

11, 12. a) ¿Cesareaman chayashpaca Pedroca imatataj rurarca? b) ¿Pedroca imatataj yacharca?

11 Cayandij punlla Pedroca Cornelio cachashca quimsa runacunahuan, Jope llajtamanta sujta Jesusta catij runacunahuanmi rirca (Hech. 11:12). Cornelioca Pedro ña chayanata yachashpami “paipaj familiacunata, cꞌuyashca amigocunatapish tandachishpa paicunata shuyacushca carca”. Chaipi cajcunaca mana judiocunachu carca (Hech. 10:24). Pedroca Cesareaman chayashpami circunsicionta mana rurashca Corneliopaj huasiman yaicurca. Chaimi Pedroca: “Cancunaca allimi yachanguichij. Mandashcapi nishca shinaca shuj judío runapajca mana judío runahuan tandanacunapish paipajman cꞌuchuyanallapish mana allichu. Ashtahuanpish Diosmi ñucamanca pitapish mana mapa nina cashcata ricuchirca” nishpa intindichirca (Hech. 10:28). Pedroca micunatapish, shinallataj mana judiocunatapish o pitapish mana mapa nina cashcatami intindirca.

Pedroca paipaj compañerocunandijmi Corneliopaj huasiman yaicurca.

“Cornelioca paipaj familiacunata, cꞌuyashca amigocunatapish tandachishpami paicunata shuyacushca carca” (Hechos 10:24).

12 Corneliopaj huasipica cushicuihuanmi chasquircacuna. Cornelioca: “Jehová Dios imallata canman mandashcata uyangapajmi cunanca tucuicuna Diospaj ñaupajpi tandanacushcanchij” nircami (Hech. 10:33). Pai shina runacunahuan tupashpaca ¿ima shinataj sintirinchijman? Pedroca: “Cunanmi intindini Diospaj ñaupajpica tucuicuna chashnallataj cashcata, paica maijan llajtamanta cajpipish paita manchashpa, allita rurajtami chasquin” nircami (Hech. 10:34, 35). Pedroca Jehová Dios maijan llajtamanta, ima razamanta cashpapish tucuicuna igual cashcatami yachaj chayarca. Chai qꞌuipami Jesuspaj huillashcamanta, huañushcamanta, causarinamantapish huillarca.

13, 14. a) ¿Huata 36-pi shujtaj llajtacunamanta bautizarichun saquishpaca Diosca imatataj ricuchirca? b) ¿Gentecunapaj ñahuita ricushpallaca imamantataj mana juzgana canchij?

13 ‘Pedro chaicunamanta huillacujpirajmi shujtaj llajtamanta gentecunaca espíritu santota chasquircacuna’ (Hech. 10:44, 45). Bibliapica punta cutin manaraj bautizarishpa espíritu santota chasquishcatami huillan. Chai punllapi Yayitu Dios shujtaj llajtamanta gentecunata chasquishcatami ricuchirca. Chaimi Pedroca ‘paicunata bautizachun mandarca’ (Hech. 10:48). Huata 36-pi shujtaj llajtacunamanta gentecuna bautizarijpica judiocuna Dios agllashca pueblo ña mana cashcatami ricuchirca (Dan. 9:24-27). Pedroca jahua pacha Gobiernopaj último ‘llavetami’ chai huatapi utilizarca. Chashnami mana judiocunapish jahua pachaman rina esperanzata chari tucurcacuna (Mat. 16:19).

14 Cunan punllacunapi alli huillaicunata huillacushpaca Yaya ‘Diospaj tucuicuna igual cashcata’, “tucui laya gentecuna quishpirichun” munashcatami intindinchij (Rom. 2:11; 1 Tim. 2:4). Ñucanchijpish gentecunapaj ñahuita ricushpallaca mana juzganachu canchij. Chaimantami tucui laya gentecunaman maimanta cajpipish, ima religionta charijpipish Diospaj Gobiernomanta tucuita huillana canchij.

Paicunaca “rimanacunata saquishpami Diosta jatunyachircacuna” (Hechos 11:1-18)

15, 16. a) ¿Huaquin judiocunaca imamantataj Pedrohuan rimanacurcacuna? b) ¿Pedroca ima chuscu yuyaicunahuan paicunataca intindichirca?

15 Pedroca shujtaj llajtamanta gentecuna “Diospaj shimita chasquishcata” Jerusalenpi huillanatami munashca carca. Shinapish manaraj huillajpimi Jerusalenpi Jesusta catij judiocunaca ña yachaj chayarcacuna. “Chaimi Jerusalenman Pedro huichiyajpica circuncisionta ruranami canchij nijcunaca Pedrohuan rimanacurcacuna”. Paicunaca Pedro circuncisionta mana rurashca runacunapaj huasipi yaicushpa paicunahuan micushcamanta mana de acuerdochu carcacuna (Hech. 11:1-3). Judiocunaca shujtaj llajtamanta gentecunapish Jesusta catichunca mana jarcarcacunachu. Ashtahuanpish Jehová Dios paicunata chasquichunca Moisesman cushca Leypi mandashca shina circuncisionta rurana cashcatami yuyarcacuna. Paicunapajca chai Leyta ña mana cazuna cashcata intindinaca sinchimi carca.

16 ¿Pedroca shujtajcunata bautizachun saquishcamantaca ima shinataj intindichirca? Hechos 11:4 al 16-pi nishca shinaca Pedroca Jehová Dios pushacushcata chuscu yuyaicunahuanmi intindichirca. Puntapica muscuipi shina imalla ricushcata (verso 4-10); ishquipica espíritu santopaj ayuda chasquishcata (verso 11, 12); quimsapica Corneliopaj huasiman shuj ángel visitashcata (verso 13, 14); ultimopica shujtaj llajtacunamanta gentecuna Diospaj espirituta chasquishcatapishmi Pedroca intindichirca (verso 15, 16). Shinallataj Pedroca: ‘Ñucanchijca Amito Jesucristopimi crishcanchij. Chaimantami Diosca judiocunaman cushca regalollatataj shujtaj llajtamanta gentecunamanpish cushca. Dios chashna rurajta jarcangapajca ñucaca, ¿imataj caniyari?’ nircami (Hech. 11:17).

17, 18. a) ¿Pedro nishcata uyashpaca Jesusta catij judiocunaca imatataj rurarcacuna? b) ¿Cunan punllacunapipish tandalla canaca imamantataj mana fácil can? c) ¿Imatataj tapurina canchij?

17 Jesusta catij judiocunaca Pedro ima nishcata uyashca qꞌuipami shujtaj llajtamanta bautizarishca huauquicunata chasquinata, mana chasquinata decidina carcacuna. Paicunaca: ‘Pedro ima nijta uyashpami Diosta jatunyachircacuna. Chaimi: “¡Diosca shujtaj llajtamanta gentecunapish arrepintirishpa causaita charichunmi munan!” nircacuna’ (Hech. 11:18). Paicunapaj yuyaita cambiashcamantami congregacionca tandalla causarcacuna.

18 Cunan punllacunapi Diosta sirvijcuna ‘tucui llajtacunamanta, tucui familiacunamanta, tucui pueblocunamanta, tucui rimaicunamanta’ cashcamantami congregacionpi tandalla canaca mana jahualla can (Apoc. 7:9). Chaimantami: “¿Ñucaca tucuicuna igual cashcata yuyanichu?, ¿cai mundopi shujtajcunata yalli cashcata yuyanapaj randica huauqui panicunata ima raza cajpipish, maimanta cajpipish igualchu tratani?” nishpa tapurina canchij. Shujtaj llajtacunamanta gentecuna bautizarishca huaquin huatacuna qꞌuipallami Pedroca circuncisionta rurachishca runacunata manchashcamanta paicunamanta caruyarca. Chaimantami Pedro o Cefas shuti tucuicunata igual ricuchun Pabloca ayudarca (Gál. 2:11-14). Ñucanchijpish tucuicunata igual ricungapajmi esforzarina canchij.

‘Achca gentecunaca Jesustami catircacuna’ (Hechos 11:19-26a)

19. a) ¿Antioquiapica Jesusta catij judiocunaca picunamantaj huillarcacuna? b) ¿Chai qꞌuipaca imataj tucurca?

19 ¿Jesusta catijcunaca mana circuncisionta rurashca gentecunamanca huillai callarircacunachu? Ari. Antioquía de Siria llajtapi ima tucushcata ricushun.d Chaipica achca judiocunami causarca. Paicunaca mana judío gentecunahuanca allimi apanacujcuna carca. Chaimantami chai llajtapi huillanaca alli carca. Chaimi Jesusta catij judiocunaca circuncisionta rurashca, mana circuncisionta rurashca griego shimita parlaj gentecunamanpish “alli huillaicunata huillarcacuna” (Hech. 11:20). ‘Jehová Dios paicunata ayudashcamantami achca gentecunaca Jesusta catircacuna’ (Hech. 11:21).

ANTIOQUÍA DE SIRIA

Antioquía llajtaca, Orontes shuti yacu ladomanmi saquirij carca. Mediterráneo mama cuchapi barcocuna shayarina Seleucia nishca pushtumanta 30 kilometrocunami carca. Shinallataj Antioquía llajtaca, Jerusalén janaj ladomanta 550 kilometrocunami carca (Hech. 13:4). Jesús manaraj huacharijpi huata 300-pimi Siria llajtamanta Seleuco I Nicátor, Antioquía llajtata shayachirca. Cai llajtaca Siriapaj capitalmi tucurca. Chaimantami Antioquiaca shuj importante llajta carca. Nicátor runaca achca llajtacunatami mandaj carca. Jesús manaraj huacharijpi, huata 64-pica Romamanta Pompeyo shuti mandajca, Siria llajtapi saquirij tucui llajtacunatami dueñoyarca. Shinapish romanocuna Siria llajtata mandajpipish Antioquía llajtaca Siriapaj capital cashpami catirca. Apostolcunapaj punllacunapimi romanocuna mandashca llajtacunamantaca Roma llajtapish, Alejandría llajtapish, ashtahuan jatun, charij llajtacunami carca.

Antioquía llajtapica achca comerciomi tiyarca. Politicapajpish importante llajtami carca. Siria llajtacunamanta cꞌatuna cosascunata mediterráneo mama cucha muyundijpi saquirij llajtacunaman cachangapajca puntapica Antioquía llajtatami pasana carca. Historiamanta parlaj Flavio Josefo nishca shinaca: “Antioquiaca islacunapaj chaupipi cashcamantami griegocunapish romanocunapish chaiman chayarcacuna. Chaimanta chꞌican chꞌican costumbrecuna tiyajpipish achca ciudadcunapimi griegocunapaj costumbrecuna tiyarca. Judiocunapish chaipi causashcamantami griego gentecuna Jesusta catijcuna tucuchun ayudarcacuna”.

20, 21. a) ¿Bernabeca humilde cashcataca ima shinataj ricuchirca? b) ¿Huillacushpaca humilde cashcataca ima shinataj ricuchinchij?

20 Antioquía pueblopi huillachunmi Jerusalén congregacionmanta Bernabeta cacharcacuna. Chaiman chayashpaca mana pailla tucuicunata ayudai pudishcatami intindirca. Chaimi Bernabeca Saulopaj ayudata mashcarca. ¿Sauloca imamantataj Bernabetaca alli ayudai pudirca? Sauloca ‘Diosta mana rijsij gentecunaman huillachun agllashcami carca (Hech. 9:15; Rom. 1:5). ¿Bernabeca Saulo alli yachachij cashcamanta mancharcachu? Mana. Chaipaj randica Tarsis llajtaman rishpa Saulopaj ayudata mashcashpami humilde cashcata ricuchirca. Paicunaca shuj huatatami Antioquiapi Jesusta catijcunata sinchiyachingapaj saquirircacuna (Hech. 11:22-26a).

21 ¿Huillacushpaca humilde cashcataca ima shinataj ricuchinchij? Tucuicunami huaquin cosascunata alli ruranchij, cutin maipica ayudatami minishtinchij. Huaquincunapajca huasin huasin o maipi cashpapish huillanaca jahuallami can. Shinapish cutin visitangapaj, shuj estudiota callaringapajca sinchimi ricurin. Chaimanta yachachinapi ashtahuan mejorasha nishpaca shujtajcunapaj ayudatami mashcana canchij. Chashnami alli yachachishpa cushicushpa huillashun (1 Cor. 9:26).

“Ayudangapajmi paicuna imalla cui tucushcata cacharcacuna” (Hechos 11:26b-30)

22, 23. a) ¿Antioquiamanta huauqui panicunaca ima shinataj cꞌuyashcata ricuchircacuna? b) ¿Ñucanchijpish ima shinataj paicunapaj ejemplota catinchij?

22 “Antioquía llajtapimi Jesusta catijcunaca Dios yuyachishcamanta Cristota catijcuna shutita punta cutin chasquircacuna” (Hech. 11:26b). Diosmi cai shutitaca churarca. Jesusta catijcuna nishpaca paipaj yachachishcacunata pajtachijcunatami ricuchin. ¿Jesusta catij judiocunaca, mana judiocunahuanpish alli apanacurcacunachu? Ari, más o menos huata 46-picae jatun yaricai tiyashcamantami pobre gentecunaca ashalla cullquita charishcamanta micunata randingapaj, shujtaj cosascunata randingapajca mana charircacuna. Jesusta catij judiocunapish achcacunami pobrecuna carca. Chaimantami Antioquiamanta Jesusta catij judiocunapish, mana judiocunapish “ayudangapaj paicuna imalla cui tucushcata” cacharcacuna (Hech. 11:29).

23 Cunan punllacunapipish Diosta sirvijcunaca caishuj chaishujmi cꞌuyaita ricuchinacunchij (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:17). Ñucanchij huauquicuna shujtaj llajtacunapi causajpipish llaquipi cashcata yachashpaca paicunata ayudangapajmi esforzarinchij. Shuj terremoto, acapana o shujtaj llaquicuna tiyajpica huauqui panicunata ayudangapajca Comité de Sucursalpi sirvij huauquicunaca Comité de Socorropi sirvij huauquicunatami ayudachun organizancuna. Chashna ayudashcamantami caishuj chaishuj cꞌuyanacushcata ricuchinchij.

24. ¿Pedro muscuipi ricushcata ñucanchij intindishpaca imatataj rurana canchij?

24 Punta siglopi Pedro, Jope llajtapi cashpa terraza jahuapi muscuipi shina imata ricushcata yachanaca importantemi can. Jehová Diosca tucuicunata igual ricushcamantami paipaj Gobiernomanta tucui laya gentecunaman huillachun munan. Chaimantami tucui llajtapi causajcunaman, charij cajpi, pobre cajpipish huillangapaj esforzarinchij. Chashnami paicuna alli huillaicunata uyashpa paicunapaj causaipi pajtachichun ayudashun (Rom. 10:11-13).

Huauqui panicunaca huasi techotami allichicuncuna.

Ñucanchij huauqui panicuna llaquicunata apacujpica ayudangapajmi esforzarinchij.

CORNELIOPISH, ROMAMANTA SOLDADOCUNAPISH

Judea llajtaca romanocunapaj provinciami carca. Cesareaca Judea llajtapimi saquirirca. Chai llajtamantami romanocunaca soldadocunata administrashpa organizajcuna carca. Soldadocunata organizangapajca shuj mandajmi tiyarca. Chai mandajca 500 a 1.000 caballo jahuapi tiyacuj soldadocunatami organizaj carca. Shinallataj pichca grupo soldadocunatami organizaj carca. Cada grupopica casi 600 soldadocunami tiyarca. Soldadocunataca mana romanocunamantachu agllajcuna carca. Paicunaca shujtaj llajtacunamantami agllashcacuna carca. Achca grupo soldadocunaca Cesarea llajtapimi carca. Shinallataj tucui Judeamantami uchilla grupo soldadocuna tiyarca. Jerusalenpi saquirij “Torre Antonia” nishcapimi shuj grupo soldadocunaca templo urcutapish, Jerusalentapish cuidajcuna carca. Judiocunapaj fiestacunapimi romanocunaca ima llaqui ama tiyachunca ashtahuan soldadocunata cachajcuna carca.

100 soldadocunata pushangapajca shuj mandajmi tiyarca. Hechos 10:1-pica: “Cesarea llajtapica Cornelio shuti runami causarca. Paica italiano nishca soldadocunamanta 100 soldadocunata mandajmi carca” ninmi. Italiano grupoca corte Itálica Segunda de Ciudadanos Romanos Voluntarios nishcacunatami ricuchin.f Cien soldadocunata mandajcunaca respetashcami carcacuna. Paicunaca shujtaj soldadocunamanta 16 cutin yallimi ganajcuna carca. Chaimantami charijcuna carca.

f Italiano nishca romamanta soldado grupoca Jesús huañushca qꞌuipa huata 69-pimi Siria llajtapi tiyarca.

a Judiocunapajca huañushca animalta japishpa, animalpaj carata ñutujllata rurashpa trabajanaca millanami carca. Paicuna Diospaj huasiman shamuchunpish mana munajcunachu carca. Shinallataj animalcunapaj carata ñutujllata rurajcunapaj tallerca gentecuna causashcamanta a 20 metros yallimi cana carca. Chaimantami “Simonpaj huasica mama cucha cꞌuchullapi” carca (Hechos 10:6).

b “Corneliopish, Romamanta soldadocunapish” nishca recuadrota ricui.

c “Consejos infalibles para la crianza de los hijos” nishca revistaca 1 de noviembre de 2006 página 4 al 7-pimi llujshirca.

d “Antioquía de Siria” nishca recuadrota ricui.

e Historiamanta parlaj judío Josefo runaca: “Claudio mandacujpimi cai jatun yaricaica tiyarca” nircami (41-54 J.h.q.).

    Quichua Chimborazo Publicacioncuna (2008-2026)
    Llujshingapaj
    Yaicungapaj
    • quichua (chimborazo)
    • Shujtajcunaman cachai
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Caita Yuyari
    • Huaquichishca Datocuna
    • Can nishca shina configurai
    • JW.ORG
    • Yaicungapaj
    Shujtajcunaman cachai