Jesús shina causashunchij huillashunchij tandanacuipi imalla ruranata ricuchij pꞌanga nishca tandanacuipaj ayudacuna
3-9 DE SEPTIEMBRE
BIBLIAPI TIYAJ VALISHCA YUYAICUNA | JUAN 1, 2
“Jesusca primer milagrotami rurarca”
w15 15/6 pág. 3 párr. 3
“Cristoca Diospaj podermi”
3 Jesusca Galileapi caj Caná pueblopimi shuj bodaman rirca. Chaipimi paipaj primer milagrota rurarca. Chai bodaman achca gentecuna shamujpimi vinoca tucurishcanga. Chaica noviocunapajca pingaimi cashcanga. Paicunaca chaiman shamujcunamanca cayana, carana obligaciontami charircacuna. Jesuspaj mama Mariapish chaipimi carca. Paica achca huatacunatami Mesiaspaj profeciacunapi yuyashpa saquirij carca. Shinallataj Jesús “Jatun Diospaj Churi” nishca canatapishmi yacharca (Luc. 1:30-32; 2:52). Mariaca ¿Jesús milagrocunata rurai tucushcatachu yuyashcanga? Mana yachanchijchu. Pero mamapish, churipish recién cazarashcacunata llaquishpami ayudanata munarcacuna. Chaimantami Jesusca 380 litros yacucunataca ‘alli vinota’ rurarca (Juan 2:3, 6-11-ta liyipai). ¿Paica chai milagrota rurangapajca obligadochu carca? Mana. Ashtahuancarin paica gentecunata cꞌuyashcamanta, paipaj Yaya Jehová Dios shina shujtajcunaman caraj cashcata ricuchingapajmi chashna rurarca.
jy pág. 41 párr. 6
Jesusca primer milagrotami rurarca
Jesuspaj primer milagroca paita catijcunataca paipi ashtahuan crichunmi ayudarca. Boda tucurishca huashaca Jesusca paipaj mamandij, huauquicunandijmi Capernaúm llajtaman rircacuna. Chaica Inti huashicuj janaj ladoman saquirij Galilea mama cucha ladopimi carca.
Bibliapi curita mashcaj shina mashcashunchij
Juan 1:18-pica apóstol Juanca, “Taita Diostaca pi manataj ricushcachu” nircami. Shinapish huaquin gentecunaca Diospaj Churi Jesustaca ricurcacunami. Apóstol Juanca: “Taita Diospaj Rimaica [o Jesusca] aichayujmi tucurca. Paica ñucanchij chaupipimi causarca. Paitaca Yaya shinallataj sumaj cajtami ricurcanchij” nircami (Juan 1:14). Shinashpaca, ¿Jesusllataj Dios cajpica imamantataj Diostaca mana ricui tucunchij? Shinallataj apóstol Juanca, Rimashca Shutica “Taita Dioshuanmi carca” ninmi. Shinashpaca, Churica Dioshuanmi carca, mana Diosllatajchu carca. Ashtahuanpish Juan 17:3-pica, Jesusca paipaj Yayaca ‘shujlla Taita Dios’ cashcata ricuchishpami paihuan chꞌican cashcata intindichirca. Shinallataj apóstol Juanca ‘Jesustaca Quishpichij Cristo cashcata, Taita Diospaj Churi cashcatapish crichun’ nishpami paipaj librotaca quillcashpa tucuchirca (Juan 20:31). Cai versopi ricuchishca shinaca Jesusca mana Diosllatajchu can, ashtahuanpish Diospaj Churimi can. Cai tucui yuyaicunaca Juan 1:1-ta ima shina intindina cashcatami ricuchin. Rimaita o Jesusta ‘dios’ nishpaca, achca poderta charishcatami ricuchin. Shinapish mana tucuita rurai tucuj Dios cashcatachu ricuchin.
nwtsty Jn 1:29-manta yachangapaj nota
Taita Diospaj malta Oveja: Jesús bautizarishca huasha, Diablo quimsa cutin pandachisha nishca huashami, Bautizaj Juanca “Taita Diospaj malta Oveja” nishpa Jesustaca shutichirca. Cai “Taita Diospaj malta Oveja” nishca shimicunaca cai versopi, cutin Juan 1:36 versollapimi ricurin (sgd, sección 4, págs. 20, 21-ta ricui). Jesusta shuj ovejahuan comparanaca allimi can. Bibliapica Diosta sirvijcunaca juchayuj cashcamantami, Diospaj amigo tucungapajca ovejacunata rupachishpa sacrificiocunata rurajcuna carca ninmi. Chai sacrificiocunaca Jesús gentecunamanta paipaj jucha illaj causaita cuna cashcatami ricuchirca. Shinaca “Taita Diospaj malta Oveja” nishca shimica tauca versocunapimi yuyachi tucun. Bautizaj Juanca Hebreo Quillcashcacunatami alli yacharca. Chaimantami “Taita Diospaj malta Oveja” nishcataca Abraham paipaj churipaj randi Diosman sacrificashca carneropi yuyashcanga (Gé 22:13). Mana cashpaca israelitacuna manaraj Egipto llajtamanta llujshishpa, Pascua tutapi sacrificashca malta ovejapimi yuyashcanga (Éx 12:1-13). O Jerusalén llajtapi punllanta altar jahuapi, tutamanta lado, chishi lado shuj malta ovejata rupachishcapimi yuyashcanga (Éx 29:38-42). Shinallataj Bautizaj Juanca profeta Isaías huillashcapichari yuyacurca. Paica Diospajta rurajtaca “Malta ovejata shinami huañuchinaman” apangacuna nircami (Isa 52:13; 53:5, 7, 11). Apóstol Pabloca primera a los Corintios cartata escribicushpaca Jesustaca “ñucanchij Pascua” nishpami shutichirca. Chashnami Pascua tutapi micushca malta ovejahuan chꞌimbapurarca (1Co 5:7). Shinallataj apóstol Pedroca Cristopaj yahuarca ‘ima mapa illajlla, chuya, malta oveja shinami’ can nircami (1Pe 1:19). Apocalipsis libropica 25 cutin yallimi Jesustaca ‘Ovejahuan’ comparashpa churashca (huaquin ejemplocunata ricui: Apo. 5:8; 6:1; 7:9; 12:11; 13:8; 14:1; 15:3; 17:14; 19:7; 21:9; 22:1).
Bibliata rezashunchij
10-16 DE SEPTIEMBRE
BIBLIAPI TIYAJ VALISHCA YUYAICUNA | JUAN 3, 4
“Samaritana huarmimanmi Jesusca huillarca”
nwtsty Jn 4:6-manta yachangapaj nota
shaicushca: Bibliapica cai cutinllami Jesustaca ‘shaicushcami’ carca nishpa churashca. Chai punllaca ñami chaupi punlla cashcanga. Tal vez Jesusca chai tutamantaca Judea llajtapi caj Jordán huaicu pambamantaca, Samaria llajtapi caj Sicar pueblomanmi purishpa shamushcanga. Chaica 900 metrocunata yalli purina huichimi carca (sgd, sección 4, págs. 20, 21-ta ricui).
Bibliapi curita mashcaj shina mashcashunchij
nwtsty Jn 3:29-manta yachangapaj nota
noviopaj amigo: Ñaupa tiempopica noviopaj alli amigomi boda alli llujshichun shuj representante shina imalla tramitecunata ruraj carca. Pai alli allichishcamantami bodaca alli llujshij carca. Shinallataj cazamiento punllapish noviopaj huasiman o noviopaj yayapaj huasiman gentecunata pushashpa, chaipi jatun micuipish alli llujshichunmi ricuraj carca. Chaimantami jatun micui horas novio paipaj noviahuan parlacujta uyashpaca noviopaj amigoca achcata cushicuj carca. Chaica paita tucui imallata rurachun mingashcata alli pajtachishcatami ricuchirca. Jesusca novio shinami carca. Cutin discipulocunaca Jesuspajca novia shinami carca. Bautizaj Juanca paillatajmi noviopaj amigohuan compararirca. Bautizaj Juanca Jesuspaj bodata allichicuj shinami huaquin cosascunata rurarca. Por ejemplo, huaquin gentecuna Jesuspaj punta discipulocuna tucuchunmi ayudarca (Jn 1:29, 35; 2Co 11:2; Ef 5:22-27; Apo. 21:2, 9). Chashnami “noviopaj amigo” shina Bautizaj Juanca pai mingashca trabajota tucuchirca. Chai huashaca paipaj ruraicunaca ña mana tanto importantechu cana carca. Chaipaj randica Jesuspaj ruranacuna, paita catijcunapaj ruraicunami ashtahuan importante cana carca. Chaimantami Bautizaj Juanca Jesusmanta, paimantapish parlashpaca: “Paimari tucuipi ashtahuan rijsishca tucunataj can, ashtahuanpish ñucaca huashayanamari cani” nirca (Jn 3:30 El Nuevo Testamento Quichua, Nueva Versión Internacional, 1999).
nwtsty Jn 4:10-manta yachangapaj nota
causaita cuj yacu: Cai griego shimitaca callpacuj yacuta cashpa, jatun urcumanta llujshicuj yacuta cashpa o allpa ucumanta llujshicuj pugyu yacuta ningapajmi utilizan. Shinaca ‘causaita cuj yacuca’ mana tanquepi huaquichishca yacuhuan igualchu can. Levítico 14:5-pi hebreo shimipi ‘callpacuj yacu’ nishpaca causaita cuj ubyana yacutami chashna nicun. Cutin Jeremías 2:13 y 17:13-pica: “Causaita cuj yacu llujshicuj pugyumari cangui” ninmi. Caipica Jehová Dioslla huiñai causaita cui tucushcatami nicun, chaimantami causaita cuj pugyu yacuhuan comparan. Shinaca Jesús yacumanta parlajpica samaritana huarmica callaripica pugyu yacumanta paiman cuna cashcatami intindirca. Pero Jesusca shuj chꞌimbapuraita churashpami yacuta ubyaj shina Diosmanta yachashpaca huiñaita causai tucushcata nisha nicurca (Jn 4:11).
Bibliata rezashunchij
17-23 DE SEPTIEMBRE
BIBLIAPI TIYAJ VALISHCA YUYAICUNA | JUAN 5, 6
“Cꞌuyaimanta Jesusta catishunchij”
nwtsty Jn 6:10-manta yachangapaj nota
Chaipimi pichca huaranga shina cꞌaricuna quinrilla sirirircacuna: Cai milagromanta parlashpaca Mateo librollapimi: “Chaipi micujcunaca huarmicunata, huahuacunata mana yupashcami, cꞌaricunalla pichca huaranga carcacuna” nin (Mt 14:21). Shinaca Jesusca 15 mil yalli gentecunamanmi chaipica milagrota rurashpa carashcanga.
nwtsty Jn 6:14-manta yachangapaj nota
Profetatajmari: Deuteronomio 18:15, 18-pica Moisesca: “Diosca cancunapaj ñuca shinallataj huillajtami shujtajta jatarichinga” nircami. Apostolcunapaj punllacunapi causaj achca judiocunaca, Mesiasca Moisés laya shuj profeta shinami ricuringa yuyarcacunami. Chashnami cai Juan 6:14-pi cai pachaman shamuna cashca nishpaca Mesías shamunamanta parlacushcanga. Caitaca Juan librollapimi huillacun.
nwtsty Jn 6:27, 54-manta yachangapaj notacuna
Chingarijlla micunata; mana tucurij huiñai causaipaj micunata: Jesusca huaquin gentecuna micunata japingaraiculla paita, paipaj discipulocunata caticushcatami yacharca. Punllanta micunaca causashpa catichunmi ayudan. Cutin Diospaj Shimimanta micucuj laya yachashpaca huiñai causaitami chasqui tucunchij. Chaimantami Jesusca “mana tucurij huiñai causaipaj micunata mashcaichij” nirca. Shinashpaca Jesusca chaipi cajcunamanca Yaya Diosmanta yachangapaj ashtahuan empeñarichun, yachacushcapipish tucui shunguhuan crichunmi mandarca (Mt 4:4; 5:3 Biblia en Quichua Chimborazo, 1989; Jn 6:28-39).
ñuca aichata micujca, ñuca yahuarta ubyajca: Jesuspi tucui shunguhuan crishcata ricuchinataca, aichata micunahuan, yahuarta ubyanahuanmi chꞌimbapurashpa intindichin (Jn 6:35, 40). Huata 32-pi Jesús, “ñuca aichata micujca, ñuca yahuarta ubyajca” nishpaca mana pai huañushcata yuyarina tandanacuimantachu parlacurca. Chaitaca shuj huata huashami rurashpa callarichirca. Chai shimicunataca ‘judiocunapaj Pascua fiesta’ ñalla chayamujgrijpi nijpimi, gentecunaca chai fiestata yuyarishcangacuna (Jn 6:4). Shinallataj Egiptomanta llujshina tutaca, ovejapaj yahuarmanta israelitacuna quishpirishcatami yuyarishcangacuna (Éx 12:24-27). Jesusca paita catijcuna huiñaita causachunca paipaj yahuarca importante cana cashcatami nisha nicurca.
w05 1/9 pág. 21 párrs. 13, 14
Ñucanchijca ñucanchijta Mandaj Jehová Diosllatami cazushpa causashun
13 Gentecunaca Jesús rey shina mandachunmi munarcacuna. Chaimantami apóstol Juan nishca shinaca, ‘cuchata chꞌimbashpa’ Jesushuan tupagrircacuna. Pero Jesús paicuna munashcata mana pajtachijpipish ¿imamantataj paita mashcangapaj rircacuna? Moisespaj punllacunapi israelitacuna shitashca pambapi cajpi, Jehová Dios maná nishca tandata carashcatami achcacunaca nircacuna. Chashnami micunata carachunlla Jesusta caticushcata ricuchircacuna. Shinallataj paicuna imalla minishtishcata Jesús cushpa catichunmi shuyacurcacuna. Chaimantami Jesusca paicunapaj yuyaita cambiachun Yaya Diospaj munai maijan cashcata yachachi callarirca (Juan 6:17, 24, 25, 30, 31, 35-40). Huaquincunaca Jesús shuj chꞌimbapuraita churashpa yachachijpica huashallami rimai callarircacuna. Chai chꞌimbapuraica: “Runa Aichayujpaj aichata mana micushpa, paipaj yahuarta mana ubyashpaca, cancunaca huiñai causaitaca mana charinguichijchu. Maijanpish ñuca aichata micujca, ñuca yahuarta ubyajca, huiñai causaitami charin. Paicunataca tucuri punllapica causachishami” ninmi (Juan 6:53, 54).
14 Jesuspaj yachachishca chꞌimbapuraicunaca gentecuna shungumanta Diosta cazunata o mana cazunata munashcatami ricuchircacuna. Chai chꞌimbapuraita uyashpaca achcacunami dimastij pꞌiñarircacuna. Shinallataj: “Jesús chashna nijta achca paita catijcuna uyashpaca: Cai yachachishcaca sinchimari. ¿Pitaj uyasha ningari?” nircacunami. Shinaca pai nishca shimicunaca aichata micunataj, yahuarta ubyanataj mana nisha nishcata gentecunaman intindichingapajmi Jesusca: “Taita Diospaj Espiritumi causaita cujca, aichaca causaitaca mana cunchu. Cancunaman ñuca huillashca shimicunaca causaita cuj Espiritumi” nirca. Chashna nijpipish achcacunaca mana uyasha nircacunachu. Chaimantami Bibliaca: “Chai punllamantami paipaj yachacujcunaca achcacuna huashaman tigrashpa, ña mana paihuan purircacuna” nin (Juan 6:60, 63, 66).
Bibliapi curita mashcaj shina mashcashunchij
nwtsty Jn 6:44-manta yachangapaj nota
mana pushamujpica: Cai griego shimica pescadocunata japina linchita aisanapimi yuyachin (Jn 21:6, 11). Caica mana nisha ninchu Diosca gentecuna paipajman shamuchun obligaj cashcata. Jesús cai shimicunata nishpaca Jeremías 31:3-pi nishca shimicunatami nicushcanga. Chaipica: “Ñucaca can israelcunataca huiñaita mana tucurij cꞌuyaihuanmi cꞌuyani. Chaimanta cancunataca llaquicunillami” (o, “ñucapajman pushamucunillami”) ninmi (Septuaginta nishca griego quillcashcacunapipish chaillatatajmi churashca). Juan 12:32 versopipish Jesusca, ‘tucuicunatami ñucapajman pushamusha’ nircami. Bibliapica Jehová Diosca gentecunataca paicunallataj imatapish agllachunmi rurashca ninmi. Cada unomi Diosta sirvinata o mana sirvinata decidina canchij (Dt 30:19, 20). Yaya Diosca alli shungu gentecunatami paipajman pushamucun (Sl 11:5; Pr 21:2; Hch 13:48). Chaitaca espíritu santohuan, Bibliapi yachachishcacunahuanmi ruran. Chashnami Yaya Dios gentecunata pushamuj cashcaca Isaías 54:13, Juan 6:45-pipish “Tucuicunatami Diosca yachachinga” nishca profeciaca pajtaricun (Juan 6:65-huan comparai).
nwtsty Jn 6:64-manta yachangapaj notacuna
Jesusca, pi paita japichina cashcatapish yacharca: Caipica Jesusca Judas Iscariotemantami parlacurca. 12 apostolcunata manaraj agllashpaca Jesusca tucui tutami paipaj Yayata mañashpa pacarirca (Lu 6:12-16). Callaripica Judasca Diosta alli catijmi carca. Pero Hebreo Quillcashca profeciacunapi huillacushcamantami shuj alli amigo paita japichina cashcata Jesusca yacharca (Sl 41:9; 109:8; Jn 13:18, 19). Shinallataj Jesusca gentecunapaj shungupi, yuyaipi ima tiyashcatami yachai tucurca. Chaimantami Judas mana alli portai callarijpica Jesusca ña cuentata curca (Mt 9:4). Jehová Diosca shamuj punllapi ima tucuna cashcata yachai tucushcamantami, Jesustaca paipaj alli amigo japichina cashcata yacharca. Shinapish Judas Iscariote Jesusta entregachun ña destinashca cashcapi yuyanaca Yaya Dios mana jatunta cꞌuyaj, paita sirvijcunatapish mana alli trataj cashcami ricurinman. Pero Yayito Diosca mana chashnachu can.
callarimantami: Caipica “callarimantami” nishpaca Judas huacharishca punllamanta, o Jesús tucui tuta Diosta mañashpa qꞌuipa paipaj apóstol cachun agllashca horasmantaca mana nicunchu (Lu 6:12-16). Caipica Judas Jesuspaj contra tucushca horasmantami parlacun. Judas mana allita rurai callarishcata Jesusca utcami yacharca (Jn 6:70; 13:11 versocunataca Jn 2:24, 25; Apo. 1:1; 2:23 versocunahuan comparai). Shinaca Judasca mana chai rato yuyarishcahuan Jesustaca japichircallachu, paica ima shinapish japichinatami ña alli yuyarishpa puricurca. Griego Quillcashcacunapica “callarimanta” nishca shimica (griego shimipica arkjé ninmi) mana tucui versocunapi igual nisha ninchu, cada temapimi chꞌican chꞌicanta intindichicun. Por ejemplo, 2 Pedro 3:4-pica “callari” nishpaca gentecuna causai callarishcamantami parlacun. Pero mana siempre chaillatataj nisha ninchu. Cutin, mana judiocunamanta parlashpaca apóstol Pedroca: “Callaripi ñucanchijpaj jahuaman, jucha illaj Espíritu shamushca shinallatajmi paicunapaj jahuamanpish shamurca” ninmi (Hch 11:15). Caipi Pedro “callaripi” nishpaca mana pai huacharishca punllamanta, ni paita apóstol shina nombrashca punllamantachu parlarca. Ashtahuancarin Yaya Dios paipaj munaita rurachun Pentecostés huata 33-pi pai agllashcacunaman espíritu santota cushca punllamantami parlacurca (Hch 2:1-4). Shinaca “callarimantami” nishca shimica cada temapimi chꞌican chꞌicanta intindichin. Chaitaca Lucas 1:2, Juan 15:27 y 1 Juan 2:7-pipishmi ricui tucungui.
Bibliata rezashunchij
24-30 DE SEPTIEMBRE
BIBLIAPI TIYAJ VALISHCA YUYAICUNA | JUAN 7, 8
“Jesusca Yaya Diostami jatunyachirca”
cf pág. 100 párrs. 5, 6
“Quillcachishcapica”
5 Jesusca pai yachachishcacuna pimanta shamujtami intindichun munarca. Chaimantami: “Ñucaca mana ñuca yuyaimantachu yachachini. Ashtahuanpish ñucata cachaj Yaya yachachi nishcallatami yachachini” nirca (Juan 7:16). Chashnallataj: “Imatapish ñuca quiquinllamantatajca mana ruranichu. Ñuca Yaya yachachishcallatami rimani” nircami (Juan 8:28). Cutin: ‘Cancunaman ñuca imalla nishca shimicunataca, mana ñuca yuyaillamantachu nircani. Ashtahuanpish ñuca Yayami, tucui imalla pai munashcacunata rurachicun’ nircami (Juan 14:10). Shinallataj pai nicushca mana llulla cashcata ricuchingapajmi Jesusca Bibliapi quillcashca versocunata cutin cutin nishpa yachachirca.
6 Bibliapi Jesusmanta yachachij librocunata alli yachashpami, Hebreo Quillcashcacunataca Jesusca chaupi yallita yachachishcata cuentata cunchij. Huaquinpica Hebreo Quillcashcacunamanta huaquin versocunatami yachachirca, cutin huaquinpica chai Quillcashcacunatami yuyachirca. Tal vez caica mana tanto importante shinami ricuringa. Maijancunaca, ‘paica quimsa huata yallitami tucui ladopi huillarca, yachachirca ¿imamantataj chai tiempopi ña tiyaj Dios quillcachishca tucui librocunamanta mana nircachu imashi?’ nincunami. Jesuspajca chaita ruranaca jahuallami cashcanga. Yuyarishun Jesús causashcamanta, huillashcamantaca Bibliapica ashallatami quillcashpa churashca (Juan 21:25). Bibliapi Jesús imalla yachachishcacunataca ashalla horascunapimi sinchita liyishpa tucuchi tucunchij. Shinapish Jesusca Yaya Diosmanta, Dios churashca Mandanamanta yachachishpaca ashalla horascunapimi Hebreo Quillcashca librocunataca chaupi yallita yachachirca. Caica mancharina shinami can. Ashtahuancarin huaquinpica Jesusca rollopi quillcashcacunataca mana charircachu. Shinallataj Sermón del Montepi yachachicushpaca Hebreo Quillcashcacunataca achca cutinmi de memoria nishpa o chai versocunapi yuyachishpa yachachirca.
w11 15/3 pág. 11 párr. 19
Cai pachapaj espirituta pꞌiñashpa Diospaj espirituta chasquishunchij
19 Jehová Diosta siempre cazushunchij. Jesusca siempremi Dios munashcata rurashpa paita cushichirca. Shinapish shuj cutinpica paipaj yayapaj munashcata ruranaca paipajca sinchi shinami ricurirca. Shina cajpipish paipaj Yayapi tucui shunguhuan confiashcamantami paica: “Ama ñuca munashcata rurapaichu, ashtahuanpish can munashca shina rurapai” nirca (Luc. 22:42). Ñucanchijca ¿sinchi cajpipish Diosta cazucunichu? nishpami tapurina canchij. Diosta cazushpallami huiñai causaita chari tucunchij. Shinallataj Jehová Diosmi tucuita rurarca, ñucanchij ima minishtishcatapish cada punllami cucun. Chaimantami paillata cazuna canchij (Sal. 95:6, 7). Shinaca Diosta cazunaca importantemi can, mana cazushpaca paipaj ayudata nunca mana charishunchu.
Bibliapi curita mashcaj shina mashcashunchij
w07 1/2 pág. 6 párr. 4
¿Imamantataj mana llullana canchij?
Mana llullanamantaca Jesucristoca ¿ima ejemplotataj saquirca? Shuj punllaca paipi mana crij gentecunami Jesustaca: “Caimanta llujshishpa Judeaman ri” nircacuna. Jerusalenpimi shuj fiestata celebragrircacuna. Chaimantami Jesusca: “Cancunaca chai fiestamanca richijlla. Ñuca rinaca manaraj chayamujpimi, chai fiestamanca ñucaca manaraj rini” nirca. Chai qꞌuipallami Jesusca Judeamanca rirca, Jerusalenpi fiestata celebrangapaj. Shinaca Jesusca ¿imamantataj ‘cancunaca richijlla ñucaca manaraj rinichu’ nirca? Chai gentecunaca Jesús maiman rina cashcata yachana derechotaca mana charircacunachu. Shinashpaca Jesusca mana llullata nicurcachu. Paitapish, paita catijcunatapish ama llaquichichunmi mana tucuita huillarca. Pero mana llullacurcachu. Apóstol Pedroca Jesucristomanta parlashpaca: “Cristoca ima juchata mana rurarcachu, paipica umaj canaca manataj tiyarcachu” nircami (Juan 7:1-13; 1 Pedro 2:22).
w09 15/7 págs. 5, 6 párr. 12
Cristopi pacalla tiyacuj curita mashcaj shina mashcashunchij
12 “Ñucaca cai pachapi causajcunapaj luzmi cani” (Juan 8:12 y 9:5-ta liyipai). Jesús huacharinapaj achca tiempo sirijpirajmi profeta Isaiasca: “Amsapi purijcunaca jatun luztami ricurcacuna. Huañunalla amsapi cajcunataca luzmi lamyachirca” nirca (Isa. 9:2). Cai shimicunataca apóstol Mateo pai quillcashca libropi nishca shina Jesús huillai callarishpami pajtachirca. Paica: “Mana allita ruracushcata saquishpa cutirichij. Jahua pachamanta mandanamari ña cꞌuchuyamushca” nircami (Mat. 4:16, 17). Shinashpaca Jesusca Diosmanta huillashpami gentecunataca luz shina achijyachirca. Shinallataj religioncuna llullacunata yachachicushca ucupi esclavo shina causacushcamantami llujchirca. Chashnami paica: “Ñucaca achijyachij luz cashpami, achijyachingapaj cai pachamanca shamurcani. Pipish ñucata crijca, ña mana amsapi cangachu” nirca (Juan 1:3-5; 12:46).
nwtsty Jn 8:12-manta yachangapaj nota
cai pachapi causajcunapaj luzmi: Jesusca cai pachapaj causajcunapaj luzmi nishpaca paillataj shuj luz shina cashcatami nicurca. Cai shimicunaca chaipi uyacujcunataca chuscu manchanai rucu candelabropimi yuyachishcanga. Chai candelabrocunaca huarmicunapaj patiopimi carca. Chai luzcunaca fiesta de las Cabañas o chugllacunata rurashca fiestata ruracuj horami achijyachij carca (Jn 7:2). Chai luzcuna brillashpaca carucamami achijyachij carca. Ashtahuancarin “cai pachapi causajcunapaj luzmi” nishca shimicunaca Isaías libropi pajtarina shimicunatami yuyachin. Chaipica “amsapi purijcunaca” shuj “jatun luztami ricurcacuna” ninmi. Chai luzca Diospajta ‘rurajmi’ carca. Paitaca “llajtacunapaj luz cachunmi” Diosca churarca ninmi (Is 9:1, 2; 42:1, 6; 49:6). Shinallataj Sermón del Montepica Jesusca paita catijcunataca: “Cancunaca cai pachapaj luzmi canguichij” nircami (Mt 5;14). Caipi “cai pachapaj luzmi” nishpaca (caipi griego shimipi kósmos nishpaca tucui gentecunatami nin) profeta Isaías Mesiasmanta huillashca shimicunatami yuyachin. Paica Mesiasca ‘llajtacunapaj luz’ cana cashcatami nirca. Shinallataj Hechos 13:46, 47-pi Pablohuan Bernabehuanca tucui Jesusta catijcunami Isaías 49:6-pi mandashcata pajtachina canchij nircacunami. Shinashpaca Jesusta catijcunapish llajtacunapaj luz shinami canchij. Jesuspish, paita catijcunapish Diospaj Shimita huillashcamantami gentecunataca luz achijyachij shina panda yachachishcacunamanta llujchircacuna.
Bibliata rezashunchij