¿YACHARQANKICHU?

¿Imanasqataq ñawpa Ninive llaqtataqa suticharqaku “runa wañuchiq llaqta” nispa?

Ninive llaqtaqa Asiria nacionpa capitalninmi karqa. Kay llaqtapim karqa palaciokuna, ancha valorniyoq templokuna, hatun callekuna hinaspa hatu-hatun perqakunapas. Diosmanta willakuq Nahunmi chay llaqtamanta nirqa: “Runa wañuchiq llaqta”, nispa (Nahum 3:1).

Chayna kasqantam qawachin Ninive llaqtapi senaqueribpa palacionpi llaqllasqa dibujokuna. Chaypim qawakun huk presochasqa runata pampapi hapiykuspa qallunta chutasqankuta. Chay dibujokunapim alabakunku presokunata apasqankumanta, hatun anzuelowanmi sinqanmanta otaq siminmanta usturachispa waskawan pusaqku. Presochasqa gobiernaqkunatam reyninkupa umanta wallqaykachispa burlakunankupaq apachiqku.

Asiria nacionmanta estudiaq Archibald Henry Sayce runam willakun huk llaqtata munaychakuspanku imakuna ruwasqankumanta, ninmi: “Sapa ñanpim runakunapa umanta munturuqku, mozo-sipaskunatañataqmi kawsachkaqta kañaqku otaq imapas millayta ruwanankupaq saqeqku, qarikunatañataqmi kaspiwan usturachispa sartaruqku, qaranta chustiqku otaq ñawinta, makinta, chakinta, rinrinta hinaspa senqanta horqoqku”, nispa.

¿Imapaqtaq judiokunaqa wasinkupa qatanpi muyuriqninta perqananku karqa?

Diosmi judiokunata kamachirqa: “Pampa hina qatayoq mosoq wasita rurakuspaykiqa perqantam ruranki qatanpa muyuriqninpi. Mana chayqa pipas wichiykamuspa wañuruptinmi wasipi kaqkuna huchayoq kawaqchik”, nispa (Deuteronomio 22:8). Kay perqaqa allinmi karqa wasipa qatanta anchata servichikusqankurayku.

Israelpi wasikunaqa yaqa llapankum pampa hina qatayoq karqaku, chaymi servichikuqku tiyanankupaq, qonikunankupaq, wayrapakunankupaq otaq imata ruwanankupaqpas. Chiraw tiempopi puñunapaqpas allinmi karqa (1 Samuel 9:26). Chaypitaqmi chakichiqku ima kawsayninkutapas kutanankupaq, uvastawan higostapas (Josuey 2:6).

Chaytaqa servichikuqkutaqmi cheqap Diosta otaq taytacha-mamachakunatapas yupaychanankupaq (Nehemias 8:16-18; Jeremias 19:13) Apostol Pedropas chawpi punchawtam wasipa qatanman seqarqa Diosta mañakunanpaq (Hechos 10:9-16). Wasipa hawanta uvas otaq palmera llantuptinqa sumaqchá karqa ima ruwanapaqpas.

Huk librom nin israelitakunapa wasinkuqa qatankama escalerayoq kasqanta, chayqa karqa “wasipa hawa lawninpim, ichaqa patio ukupim” (The Land and the Book). Chaymi runakunaqa wasipa qatanmanta bajayta atinmanku karqa mana yaykuspalla. Chayna kasqanmi qawachiwanchik huk llaqta puchukachisqa kananmanta ayqenankupaq imanasqa Jesuspa kayna nisqanta: “Wasipa hawanpi kaqpas amañayá uraykamuchunchu imanpas horqoq” (Mateo 24:17).