Unanchasqa kaqkunam Dios kasqanta qawachin

1. ¿Imatam ruwachwan iñiyninchikta sunita takyachinapaq?

ACHKA runakunam qawasqallankupi creenku. ¿Imaynatam paykunata Jehova Diospi iñinankupaq yanapachwan “manam pipas Diostaqa rikurqachu haykapipas” nispa Biblia nichkaptinqa? (Juan 1:18.) ¿Imaynatam ñoqanchikpas “mana rikuy atina” Diospi iñisqanchikta sunita takyachichwan? (Col. 1:15.) Puntataqa, Jehova Diosmanta cheqapta yachanapaq harkaq pantay yachachikuykunamantam musyakunanchik. Chaymantañataqmi, Bibliata allinta servichikunanchik chay pantay yachachikuykuna ‘Diosta reqsinapaq’ harkaq kasqanta qawachinapaq (2 Cor. 10:4, 5).

2, 3. ¿Ima iskay yachachikuykunam runakunata harkan Diosmanta cheqapta mana yachanankupaq?

² Achka runakunam creenku tukuy imakunapas kikillanmanta rikuriramusqanpi. Chay pantay yachachikuymi runakunata harkan Jehova Diosta mana reqsinankupaq, manataqmi Bibliapa yachachisqanwanqa tupanchu hinaspapas runakunatam mana suyakuyniyoqta tarichin. Arí, chay pantay yachachikuyqa manam yachachinchu runakuna imapaq kawsasqankutaqa.

³ Wakin religionniyoq runakunañataqmi yachachinku hanaq pachapiwan kay Allpa pachapi tukuy imakunapas iskay-kimsa waranqantin watakunallamantaraq kasqanta. Chay yachachikuypi hapipakuqkunaqa ninkum 6 punchawllapi tukuy imata Dios unanchasqanta, chay punchawkunaqa sapakamas iskay chunka tawa horayoq. Hinaspankum yachayniyoq runakunapa allin nisqankutapas qepanchanku. Paykunaqa Bibliapa yachachisqanta respetaspankupas, chayna yachachisqankuwanmi hukkunata sasachanku Bibliapi mana hapipakunankupaq. Paykunaqa punta cristianokunapa tiemponpi mana cheqap yachachikuyman hina Diosta serviq runakunamanmi rikchakunku (Rom. 10:2, NM). ¿Imaynatam Bibliata servichikuchwan chay iskay yachachikuykuna pantay kasqanta qawachinapaq?a Chaypaqqa, kallpanchakunanchikmi Bibliapa yachachikuyninkunata allinta reqsinapaq.

IÑIYNINCHIKQA CHEQAP KAQKUNAMAN HINAM KANAN

4. ¿Imayna iñiyniyoq kananchiktam Diosqa munan?

⁴ Bibliaqa kallpanchawanchikmi yachayta maskaspa kuyanapaq (Prov. 10:14). Jehova Diosqa munanmi iñiyninchik cheqap kaqkunaman hina kananta, manam runakunapa piensasqankuman nitaq costumbrenkuman hina kanantachu (leey Hebreos 11:1). Iñiyninchik allin takyasqa kananta munaspaqa, puntataqa Dios kasqanmantam mana iskayrayananchikchu (leey Hebreos 11:6). Ichaqa manamá Diospiqa iñiyllachu-iñinanchik, aswanqa allinta yachaspam chayna iñiyniyoqqa kananchik.

5. ¿Imanasqam Dios kasqanmanta manapuni iskayrayachwanchu?

⁵ Apostol Pablom sutillata niwanchik Diosta mana rikuspapas imanasqa pay kasqanmanta mana iskayrayanapaq. Nirqam: “Diosqa [. . .] wiñaypaq kawsaq kaspanmi llumpay atiyniyoq. Chayna kasqantam tukuy unanchasqankunawan reqsichikun kay pachapa qallarisqanmantapuni. Chaynapimá sutillata reqsinchik mana rikuyta atichkaspapas”, nispa (Rom. 1:20). ¿Imaynatam Diospi mana creeq runakunata yanapachwan Pablopa nisqan cheqap kasqanmanta mana iskayrayanankupaq? Ichapas Diospa wakin unanchasqankuna imayna ruwasqa kasqanmanta qawachichwan, chaynapi Diospa atiyninta hinaspa ancha yachayninta qawanankupaq.

DIOSPA UNANCHASQANKUNAQA ATIYNINTAM QAWACHIN

6, 7. ¿Ima iskay unanchasqa kaqkunapim Jehova Diospa atiynin qawakun?

⁶ Diospa atiynintam qawanchik kay Allpa pachata imakunamantapas harkaq iskay unanchasqankunapi,b huk kaqninmi kay Allpa pachapa hawanpi kaq wayra, chay wayrawanmi kawsanchik. Ñoqanchikmanta aswan hana-hanaypi kaq wayram harkawanchik hatu-hatun wichimuq rumikuna kay Allpa pachaman mana yaykumunanpaq. Chay hatu-hatun rumikuna kay Allpa pachaman yaykuramuptinqa hatun desgraciakunam kanman. Ichaqa chay hana-hanayninpi kaq wayraman chayaramuspan yaykumuspanmi kañakurun. Chayna kañakuptinmi tutapi qawanchik lucero wichichkaqta hina.

⁷ Kay Pachata huknin harkaqñataqmi kay Allpapa uku-ukunmanta lloqsimuq kallpa. Arí, kay Allpa pachapa uku-ukunpim otaq sonqonpim laway-laway rupaqllaña fierro chullusqa kachkan. Chaymantam mana musyaylla hatun kallpata wikutimun kay Allpa pachanchikpa muyuriqninman karullay-karukama. Chay hatun kallpam Intipa nisyullay-nisyu rupayninmanta hinaspa wakinpi llumpay caldamusqanmanta harkawanchik. Intipa chayna rupaynin kay Allpa pachaman chayaramuspanqa tukuy imatam kañarunman, ichaqa chay hatun kallpam Intipa nisyullay-nisyu rupaynintawan caldayninta huk lawman wikutin otaq chinkachin. Chay pasakuptinmi llumpay ritipa kasqan Norte lawpi hinaspa Sur lawpi kuyayllapaqña kanchariykuna tutapi qawakun. Qawasqanchikman hinaqa, Jehova Diospa kallpanqa “ancha hatunmi” (leey Isaias 40:26).

DIOSPA UNANCHASQANKUNAQA YACHAYNINTAM QAWACHIN

8, 9. ¿Imaynatam Jehova Diospa unanchasqankuna ancha yachayninta qawachiwanchik?

⁸ Diospa ancha yachayninqa qawakunmi sarusqanchik allpa imayna unanchasqa kasqanpi. Piensasun achka-achkallaña runayoq llaqtapi. Chay llaqtam suma-sumaq murallasqa kanman, hinaptinqa manamá pipas atinmanchu wanukunata mayman horqoytaqa. Chayna kaptinqa, wanu huntaruptinmi manaña pipas yachanmanñachu. Kay Allpa pachanchikpas yaqa chayna murallasqa llaqta hinam. Manamá atichwanchu wanukunata kay Allpa pachamanta huk lawman horqoytaqa. Chayna kaptinpas, wara-waranqantin watakunaña pasaruptinpas kay Pachapiqa hinallam runakuna hinaspa animalkunaqa kawsanchik. ¿Imanasqa? Kay Allpa pachanchik wanukunata chinkachispan kaqmanta servichikusqanraykum.

⁹ Piensasuntaq kawsachiwaqninchik wayrapipas. Millonnintin runakunawan animalkunam wayrawan kawsanchik, hinaspañataqmi samayninchikpi mana valeq wayrata wischunchik. Chayna kaptinpas kay Pachapiqa kawsanapaq wayraqa manam tukunchu, manataqmi huntarunchu mana valeq wayrawanpas. ¿Imanasqa? Verde llaqeyoq millonnintin plantakuna ancha allinta yanapakusqanraykum. Chay plantakunam llaqenkupi mana valeq wayrata hinaspa rupayta chaskispanku allin wayraman tikranku. Ñoqanchikñataqmi chay wayrata chaskispa hinalla kawsanchik. Jehova Diosqa unanchasqan plantakunawan “lliwchanchikta kawsachiwaspanchikmi samaytapas [. . .] qowanchik” (Hech. 17:25). ¡Mayna yachayniyoqmi Diosninchikqa!

10, 11. ¿Imaynatam Jehova Diospa yachayninta qawachin monarca sutiyoq pillpintupa hinaspa kachikachipa imayna ruwasqa kasqan?

¹⁰ Jehova Diospa ancha yachayninqa qawakuntaqmi kay Pachapi tukuy rikchaq animalkuna unanchasqanpipas. Runakunapa tanteasqankuman hinaqa, kay Pachapis kan yaqa pachak millon tukuy rikchaq animalkuna (leey Salmo 104:24). Qatiqninpi qawasun wakiqninku imayna unanchasqa kasqanpi Diospa ancha yachayninta.

¹¹ Monarca sutiyoq pillpintupa ñutquchanmi lapiceropa uma puntan sayaychalla. Chaywanpas, mana sasachakuspallanmi Intipa may risqanta musyakuspan karullay-karuta rin (2.900 kilometrota). Diosmá chayna musyakuq ñutquchayoqta unancharqa. Rimarisuntaq kachikachimantapas. Kachikachipa umanpi ñutquchanqa ñawintakamam tukuyta musyan, chay ñawinqa yanapanmi mana musyaylla imapas kuyurisqanta musyakunanpaq.

12, 13. ¿Imataq astawan qamta admirachisunki célula nisqata Jehova Dios imayna unanchasqanmanta?

¹² Ichaqa, tukuy chaykunamantapas ñawillawan mana rikuy atina célula nisqa imayna unanchasqa kasqanpim Jehova Diospa yachayninqa astawan qawakun. Cuerponchikpim kan millo-millonnintin celulakuna. Sapa celulapa ukunpim kan ADN (ácido desoxirribonucleico) nisqa, chayqa escalera hinam. Chaypa ukunpim qellqasqa hina kachkan imayna rikchayniyoq kananchikpaq.

¹³ ¿Hayka qellqasqa librokuna hinam kanman ADN nisqapi? Chayta entiendenapaq tupachisun huk cucharachapi achka ADN nisqata huk discowan. Huk discopiqa admirakunapaq hinam hatun libropa tukuy nisqankunata hinaruchwan. Ichaqa, chay huk cucharachapi ADN nisqapiqa millo-millonnintin hatun librokunapa nisqankunatam hinaruchwan.

14. ¿Imaynatam tarichisunki Jehova Diospa unanchasqankunamanta yachayniyoq runakunapa yachasqanku?

¹⁴ Rey Davidmi nirqa runakuna imayna rikchayniyoq kanankupaq willakuyqa libropi qellqasqa hina kasqanmanta. Chaymi Jehova Diosmanta nirqa: “Sulluchallaraq kachkaptiymi rikuwarqankiña ñoqataqa. Ruranaykunaqa librollaykipi qellqasqañam karqa. Manaraqpas nacechkaptiymi qellqasqaña karqa”, nispa (Sal. 139:16). Chaykunapi David yuyaymanaspanmi Dios yupaychayta munarqa. ¿Ima nichwantaq ñoqanchikpas? Ñoqanchiktapas, kunan tiempopi yachaysapa runakunapa tukuy yachasqankuqa yanapawanchikmi Diosmanta astawan admirakunapaq. Kallpanchawanchiktaqmi Salmos qellqaq hina kaynata ninapaq: “Chayna mana entiendey atina rurawasqaykimantam graciasta qoyki. Chayna admirakuypaq rurawasqaykimantam graciasta qoyki. Admirakuypaqmi chay rurasqaykikunaqa. Sumaqtam yachani chaykunataqa”, nispa (Sal. 139:14). Chaynaqa, runakuna mana musyakuptinkupas, tukuy unanchasqa kaqkunaqa sutillatamá qawachin Dios kasqanta.

RUNAMASINCHIKTA YANAPASUN DIOSTA ALABANANKUPAQ

15, 16. a) ¿Imaynatam qellqanchikkuna Diospa unanchasqankunamanta allinta entiendenapaq yanapakun? b) “¿Kikillanmantachu rikurirqa?” niq yachachikuykunamanta, ¿mayqantaq astawan admirachisurqanki?

¹⁵ Achka watakunañam ¡Rikchariy! qellqanchik millonnintin runakunata yanapachkan unanchasqa kaqkunamanta yachaspanku Diosmanta yachanankupaq. 2006 watapa septiembre killanpim “¿Existe un Creador?” niq yachachikuy lloqsimurqa. Chay yachachikuymi allinta yanaparqa pantay yachachikuykunawan intusqa kaqkunata hinaspa tukuy imakunapas kikillanmantam rikuriramun niq yachachikuypi hapipakuqkunatapas. Huk cristianam Estados Unidos nacionpi Betel wasiman kaynata qellqamurqa: “Kusallañam karqa chayna yachachikuyniyoq qellqanchikta runakunaman aypuyqa. Biología nisqata yachachiq profesoram iskay chunkata mañawarqaku. Payqa munarqam yachachisqan warmakuna sapakama chay qellqayoq kananta”, nispa. Huk iñiqmasinchikpas kaynatam qellqamurqa: “Yaqa 1950 watamantapacham kunankama Diosmanta hinalla willakuchkani, ñamá 75 wataypiña kachkani, mana haykapipas hinam kay killapi anchata kusikurqani chayna yachachikuyniyoq ¡Rikchariy! qellqanchikta runakunaman aypuspay”, nispa.

¹⁶ Kay watakunapi ¡Rikchariy! qellqanchikpiqa yaqa llapanpim lloqsimun “¿Kikillanmantachu rikurirqa?” niq yachachikuy. Kay yachachikuykunaqa allintam qawachin tukuy imapas admirakuypaq unanchasqa kasqanmanta hinaspa yachaysapa runakuna chayta qatipakuy munasqankumantapas. 2010 watapiñataqmi chaskirqanchik ¿Es la vida obra de un Creador? niq folletota, chayqa Jehova Diosta alabaypi runakunata yanapanapaqmi ruwasqa kachkan. Chay folletopi dibujokunaqa allin ruwasqam kachkan imakunapas sumaq unanchasqa kasqanmanta runakuna allinta entiendenankupaq. Sapa yachachikuypa tukuyninpi kaq tapukuykunañataqmi allinta yanapakun chay leesqanchikpi yuyaymananankupaq. ¿Yaqachu chay folletota servichikurqanki wasin-wasin rispayki otaq maypipas Diosmanta willakuspayki?

17, 18. a) ¿Imaynatam tayta-mamakunaqa colegiopi estudiaq churi-wawankuta yanapanmanku? b) ¿Imaynatam chay folletokunata servichikunki familiawan Biblia estudiasqaykichikpi?

¹⁷ Tayta-mamakuna, ¿ñachu chay sumaq folletota familiawan Biblia estudiasqaykichikpi servichikurqankichikña? Chayna ruwaynikichikqa allintam churi-wawaykichikta yanapanqa iñiyninkupi allin takyasqa kanankupaq. Ichapas colegioman riq mozo-sipas churiyoq kankichik. Paykunaqa tukuy imakunapas kikillanmantam rikuriramun niq yachachikuypi hapipakuqkunawanmi intusqa kanku Diospi mana iñinankupaq. Yachaysapa runakunapas, profesorkunapas hinaspa televisionpi qawaykunapas chay pantay yachachikuypi hapipakunankupaqmi churi-wawaykichikta llumpayta intuchkanku. Chaymi iñiyninkupi allinta takyanankupaq servichikuwaqchik 2010 watapi lloqsimuq El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis, niq folletota hinaspa ¿Es la vida obra de un Creador?, niq folletotapas. Kay folletokunam mozo-sipaskunata yanapanqa allinta piensarinankupaq (Prov. 2:10, 11, NM). Yanapanqataqmi colegionkupi ima yachachikuykuna allin otaq mana allin kasqanmanta musyakunankupaqpas.

¹⁸ Wakinpim willakuykuna kan, tukuy imakunapas kikillanmantam rikuriramun niqkunapa pruebakuna tarirusqankumanta. Willakunkutaqmi yachaysapa runakuna aparatokunawan imatapas kawsachisqankumanta. Estudiaq mozo-sipaskuna chayna willakuykunata chaylla mana creenankupaqmi, El origen de la vida nisqa folleto allinta yanapanman. Tayta-mamakuna, chay folletokunatayá servichikuychik churi-wawaykichikta yanapanaykichikpaq, chaynapim mana iskayrayaspanku Jehova Diospi imanasqa iñisqankumanta allinta rimanqaku (leey 1 Pedro 3:15).

19. ¿Imanasqam cristianokunaqa ancha kusisqa tarikunchik?

¹⁹ Diospa llaqtanqa tukuy rikchaq qellqakunatam qowanchik unanchasqa kaqkunamanta chaypi leespa Diospa sumaq kayninkunamanta yachanapaq. Tukuy chaykunam allinta kallpanchawanchik sonqomanta Diosta alabanapaq (Sal. 19:1, 2). ¡Mayna kusikunapaqmi tukuy imata Unanchaq Jehova Diosta hatunchaspa yupaychayqa! (1 Tim. 1:17.)