Yachachikuykunata tupanachiy

ENTIENDEKUNANPAQ hina yachachikuykunata tupachinaykipaqqa, ñawpaqtan yuyaykunayki imapaqchus discursoyki kasqanta. ¿Huk yachachikuymantachu, imatapas imayna qhawariymantachu, imayna sonqoyoq kanamantachu icha imayna kawsanamantachu rimamunki? ¿Rikuchiytachu munanki huk yachachikuy cheqaq otaq pantasqa kasqanta? ¿Imatapas allinta qhawarinankupaqchu icha imatapas ruwanankupaqchu kallpachayta munanki? Huk runamanña otaq askha runamanña rimaykunki chaypas, allintan reparanayki uyariqniykiq maytukuyta yachasqanta, imatapas imayna qhawarisqantapas. Chayman hinataq churay imamantachus rimamunaykita.

Apóstol Pablo Damasco llaqtapi predicasqanmantan Biblia khaynata willawanchis: “Saulotaq [Pablo] ichaqa [...] Jesuspuni Cristoqa kasqanta sut’incharqan, chay hinapin Damasco llaqtapi tiyaq judío runakunata upallachirqan”, nispa (Hech. 9:22). ¿Imaynatan chayta sut’incharqan? Antioquía, Tesalónica llaqtakunapi imayna predicasqanpin chayqa reparakun. Pabloqa yacharqanmi judío runakunaqa Hebreo Rimay Qelqakunapi iñisqankuta, Cristomanta willaq profeciakunapi iñisqankutapas. Chaymi chay qelqakunamanta Cristoq imatachus ruwananmanta willaq profeciakunata akllaq, hinaspan chayta leespa Jesuspa ruwasqanwan tupanachiq. Chaymantataq sut’ita willaq Jesusqa Cristopuni kasqanta (Hech. 13:16-41; 17:2, 3). Sichus ñoqanchispas Pablo hina Bibliaq nisqanta sut’inchasunchis chayqa, iñichisunmi uyariqninchiskunata.

Discursopi yachachikuykunata imayna churanamanta. Imaymananmantan chay yachachikuykunataqa churakunman sut’inchakunmanpas. Chaymantan qatiqninpi yachasunchis.

Temata sut’inchaq yachachikuykunata churay. Chaypaqqa t’aqa-t’aqapin churawaq yachachikuykunata, imamantachus rimashanki chayta allinta sut’inchanaykipaq hina. Churawaqmi chay temata sut’inchaq allin kaq yachachikuykunata otaq churawaq huk yachachikuy allin kasqanta otaq mana cheqaq kasqanta sut’inchawaq. Wakin yachachikuykunata churanaykipaq otaq mana churanaykipaqpas qhawarinaykin pikunamanchus yachachishanki chayta, imapaqchus discursoyki kasqantapas.

Sichus Diospa sutinmanta rimanki chayqa, kay yachachikuykunatan churawaq: 1) imaraykus Diospa sutinta yachay ancha allin kasqanta, 2) imachus Diospa sutin kasqanta, 3) imaynatachus sutinta hatunchasunman chaytapas.

Estudio qonapaq ‘allin yuyayniyoq hunt’aq kamachiq’ ruwamusqan qelqakunapin allinta yachasunman huk temata sut’inchaq yachachikuykunata imayna churanamanta (Mat. 24:45). Chay qelqakunapi kaq temakunawanmi Biblia estudiaqkunaqa yachanku Bibliamanta qallariy yachachikuykunata. Wakin qelqakunapiqa sapanka capitulopin churakun titulomantapas subtítulo nisqakunata. Sapanka subtitulon estudiaqta yanapan qatiqninpi kaq yachachikuyman haykunanpaq, hinallataq imamantachus chay capitulopi yachachikusqanta ratolla reparananpaqpas.

Imapas imarayku kasqanta churay. Chhaynata yachachikuykunata tupachispapas atinkin allin sut’inchayta.

Imapas imarayku kasqanta willaspaqa allintan uyariqniykiman reparachinki ima ruwasqanpas yuyaykusqanpas maymanchus apanqa chayta. Proverbios libropin 7 capitulopi willashan huk ‘pisi yuyayniyoq waynamanta’, chhayna kasqanraykun payqa huk rabona warmiwan qhelli huchaman urmarqan, chay hawataq sinchi llakikuypi tarikurqan (Pro. 7:7).

Imamantachus yachachisqayki allinta entiendekunanpaqqa reparachiwaqmi Jehová Diospa ñanninpi mana puriqkunaqa ñak’ariykunapi tarikusqankuta, Diosta kasukuqkunataq kusisqa kawsasqankuta. Moisesmi Jehová Diospa espiritunwan kallpachasqa kaspa chay hinata rimaykurqan Israel runakunaman, manaraq Prometesqa Hallp’aman haykushaqtinku (Deu., cap. 28).

Mayninpiqa imamantapas rimasqayki qhepamanñan willawaq imaraykus chay kasqanta. Chay hinata ruwaspan rikuchiwaq imaynatas huk sasachakuy allichakunman chayta.

Huk sasachakuy imayna allichakunanta churay. Sichus predicasqayki runata rimapayanki huk sasachakuymanta, hinaspa rikuchinki imayna allichakunanta chayqa, allintan uyarisunkiman. Yaqapaschá pay kikinraq willasunkiman ima sasachakuy llakichisqanta.

Willawaqmi runaq machuyasqanmanta, wañuymanta, mana allin ruwaykuna yapakusqanmanta, mana chanin kawsay q’oñirisqanmantapas. Chaykunamanta yachankuñataq chayqa, manan nishutachu rimananchis chaykuna kasqanmanta, aswanpas Bibliaq nisqanman hinan allinta willananchis chaykuna imayna allichakunanmanta.

Ichaqa wakin runakunan nishuta llakikunkuman sapallanku wawankuta uywananku kasqankurayku, nishu onqosqa tarikusqankurayku otaq mana allin tratasqa kasqankurayku. Bibliaq nisqanman hina paykunata allinta yanapanapaqqa tukuy yuyaymi uyarinanchis sasachakuyninkumanta willawaqtinchis, ichaqa allin yuyaywanmi qhawarichinanchis chaykunamanta Bibliaq yachachisqanta. Allintan sut’inchana chay sasachakuynin pasaqpaqchus allichakunqa icha pisi tiempollapaqchu chayta, sasachakuynin kay tiempopi mana allichakunanpaq hina kaqtintaq qhawarichinanchis imaynatas aguantanman chayta. Chaytaqa Bibliaq imatachus nisqanman hinan sut’ita reparanan, mana chayqa manan cheqaqpaqchu qhawarinqa sasachakuyninmanta Bibliaq nisqanta.

Imapas hayk’aqchus sucedesqanman hina willay. Wakin temakunaqa hayk’aqchus sucedesqanman hinan willakun. Éxodo libropin qayllallanmanta willashan chunka plagakunamanta. Hebreos libropi 11 capitulopitaq askha Dios sonqo runakunamanta willakushan, hayk’aqchus kawsasqankuman hina.

Ñawpa tiempopi imapas hayk’aqchus sucedesqanman hina willasun chayqa, uyariqninchiskunan allinta entiendenkuman imapas imaynapichus sucedesqanta. Chhaynatan yachachillasunmantaq kay tiempokunapi sucedesqankunamanta willaspapas. Chaymantapas willallasunmantaqmi imaraykuchus imapas pasasqantapas. Sichus hamuq tiempopi imakuna kananmanta Bibliaq nisqanta willasunchis chayqa, hayk’aqchus sucedenanman hinan chaykunata willasunman, chhaynapin uyariqkunaqa allinta entiendenqaku yuyarinqakutaq kanpas.

Mayninpiqa manapaschá qallariyninmantapachachu willananchis kanqa hayk’aqchus imapas sucedesqantaqa. Huk iñiqmasinchismanta willashaspanchisqa ñawpaqtan willasunman ima hatun sasachakuypichus tarikusqanmanta. Chaymantañan willasunman imaynapichus chhaynapi tarikusqanta, imataqchus chay qhepaman sucedesqantapas.

Uyariqkunapaq hina kaqkunallata willay. Imaynataña discursopi yachachikuykunata tupachinki chaypas, mayqenkunachus uyariqniykikunapaq hina kashan chaykunallata yachachiy. Chaypaq qhawariy discursoykiq temanta, pikunamanchus yachachishanki chaytapas. Wakinpaqqa allinmi kanman huk yachachisqayki, wakinpaq ichaqa mana. Ima yachachikuykunamantachus rimanaykiqa imapaqchus discursoyki kasqanman hinan kanan. Mana chayqa sumaq uyarinapaq hinaña kaqtinpas manan uyariqniykikunaq allinninpaqchu kanqa.

Discursoykipaq preparakushaspaykiqa askhatachá temaykimanta rimaq yachachikuykunataqa tarinki. ¿Llapan tarisqaykitachu rimamunayki? Manan. Sichus usqhaylla askhamanta rimawaq chayqa, uyariqniykikunan mana yuyariyta atinqakuchu. Ichaqa wakillanmanta allinta sut’inchaspa yachachinki chayqa, allintan yuyarinqaku. Chaywanpas yapaykuwaqmi huk allin willakuykunatapas, ichaqa manan nishutachu chaykunamantaqa rimanayki. Kay textokunapi qhawariy ima willakuykunatachus Biblia qelqaqkuna yapaykurqanku chayta: Marcos 7:3, 4; Juan 4:1-3, 7-9.

Huk yachachikuymanta rimashaspaqa manan qonqayllachu haykunayki hukkaqmanqa, aswanpas uyariqniykikuna entiendenanpaq hinallan chayta ruwanayki. Chaypaqqa qhawarinaykin ima simikunawanchus chay yachachikuykunata tupachiwaq chayta. Chhaynapin uyariqniykikuna reparanqaku huk yachachikuyman haykushasqaykita.

Chay hinaqa, discursoyki uyariqkunaq allinninpaq kananpaqqa paykunapaq hina kaq yachachikuykunallatan willanayki, allinta tupachispataqmi sut’inchanaykipas.