INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
Watchtower
Quichua (Imbabura)
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONGUNA
  • TANDANAJUICUNA
  • w22 marzo págs. 2-7
  • “Punda causaita y punda ruraicunataca” saquita ushanguimi

Cai agllashca videoca nara tiapanllu.

Shuj jarcaimi tiapan, cunan horasca descargaitaca na ushapanguichu.

  • “Punda causaita y punda ruraicunataca” saquita ushanguimi
  • Jehová Diospa Reinomandami Villajun 2022
  • Subtitulocuna
  • Cai temamandallata parlajuj información
  • ‘PUNDA CAUSAI’ NISHPACA IMATATA NINAJUPANCHI
  • PUNDA CAUSAITA SAQUICHUNGA ¿IMATA AYUDANGA?
  • BAUTIZARINGAPACA CAMBIOCUNATA RURAI USHAPANGUIMI
  • ¿Imashinata punda mauca causaitaca saquitapacha saqui ushapanchi?
    Jehová Diospa Reinomandami Villajun 2017
  • Bautizarishca jipapash ‘Taita Dios carashca mushuj causaiguta churajunshna’ causashpa catipaichi
    Jehová Diospa Reinomandami Villajun 2022
  • Quiquinba causaipi cambiashpa catichun ¿Bibliaca ayudajunllu?
    Jehová Diospa Reinomandami Villajun 2016
  • “Cangunapa yuyaicunata cambianami canguichi”
    Jehová Diospa Reinomandami Villajun 2023
Ashtahuan ricungapaj
Jehová Diospa Reinomandami Villajun 2022
w22 marzo págs. 2-7

TEMA 10

“Punda causaita y punda ruraicunataca” saquita ushanguimi

“Quiquingunapa punda causaita y punda ruraicunataca ladomanmi saquina capanguichi” (COL. 3:9, TNM).

CÁNTICO 29 Testigo de Jehová cashcataca na cungashunllu

CAITAMI YACHAJUPASHUNa

1. Bibliata nara yachajushpaca ¿imashina causaitata chariparcanchi?

TESTIGO de Jehovacunahuan Bibliata nara yachajushpaca ¿imashina causaitata chariparcangui? Imashina causaita charishcataca ashtaca huauquipanicunaca yaringapallapash na munanllu. Talvez ñucanchicunaca imata rurangapapash gentecunapa nishcata o gentecunapa yuyaita catishpallami causashcashun. Shina causashca cashpaca, imapash esperanza illaj, ‘Taita Diostapash na rijsishpami’ causashcashun (Efes. 2:12). Shinapash Bibliata yachajujpimi ñucanchi causaica cambiashca.

2. Bibliata yachajushpaca ¿imatata yachaj chayaparcangui?

2 Bibliata yachajushpami shuj Dios tiashcata, chai Dios quiquinda shuj Taita shina juyaj cashcata yachaj chayaparcangui. Shinallata Taita Diospa ñaupapi ali ricuringapaj munashpa, Jehovapa organizacionbi cangapaj munashpaca, quiquinba causaipi cambiocunata rurana cashcatapashmi cuenta japipariangui. Ashtahuanbash Jehová Diospa leycunata, consejocunata respetana cashcatapashmi yachaj chayapashcangui (Efes. 5:3-5).

3. a) Colosenses 3:9, 10​pi nishcashnaca, Jehová Diosca ¿imata rurachunda munan? b) Cai temapi yuyaicunata yachajunaca ñucanchitaca ¿imapata ayudanga?

3 Jehová Diosca tucuita ruraj Dios cashcamanda ñucanchipa Taita cashcamandapashmi ñucanchicuna imashina causanamanda, comportarinamandapash consejocunata cuna derechota charin. Chaimi bautizaringapaj munajcunataca quiquingunapa ‘punda causaita y punda ruraicunataca ladomanmi saquina canguichi’ ninb (Colosenses 3:9, 10​ta liipangui, TNM). Quiquinga ¿Jehová Diosta sirvingapaj munaimandachu bautizaringapaj munapangui? Cai yachajuipimi quimsa tapuicunata ricupashun. Callaripica punda causai nishpaca imata nijushcata, shinallata Jehová Dios imamanda chai punda causaita saquichun munashcata, imashina punda causaita saquina cashcatami yachajugripanchi. Shinallata ña bautizarishca cashpapash cai yachajuipica ama punda causashcashna imatapash rurangapami ñucanchitaca ayudanga.

‘PUNDA CAUSAI’ NISHPACA IMATATA NINAJUPANCHI

4. Punda causaita na saquij personaca ¿imashinata caita ushan?

4 “Punda causaita” na saquij personaca juchayu caimandaca pai munashcashna imatapash pensarishpa, pai munashcashnami imatapash ruran. “Punda causaita” na saquij ushajcunaca talvez imagumandapash ñapash culiraj, paipilla pensarij, agradicinata na yachaj, orgullosocunami huaquinbica caita ushan. Huaquinbicarin talvez pornografiata, nali peliculacunataiman ricunatapashchari gushtan. Chaicunata rurajushpapash shuj mala personaca na canllu. Chaimandami talvez paica nalicunata nishpa o nalicunata rurashpaca talvez nali sintirijunga. Chaimandami nali cosascunata saquishpa cambiangapaca pipash animachun minishtita ushan (Gál. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5).

Bibliata estudiajuj jovenga shuj mauca churajunata huashaman shitashpa saquijujta, shinallata paipa huashamanga tabaco, trago botellacuna, casinopi pugllangapaj fichacuna, shinallata geycunata ricuchij banderata macanajui pugllaicunatapash huashaman saquijujtami ricuchin.

Punda causaita saquijpica ñana pundashnaca nali ruraicuna o nali costumbrecunaca mishangachu. (Párrafo 5ta ricupangui).g

5. Punda causaita saquinamandaca ¿imatata yuyana capanchi? (Hechos 3:19).

5 Juchayucuna caimandami nali yuyaicunata, nali munaicunata tucuita saquitaca na ushapanchi. Chaimandami huaquinbica imatapash nishpa o rurashca jipara arripintirinchi (Jer. 17:9; Sant. 3:2). Shinapash ña punda causaita saquishca cajpica nali munaicunaca na mishangachu. Ñucanchicunataca alita rurashcamandami rijsinga (Is. 55:7; Hechos 3:19​ta liipangui).

6. Jehová Diosca ¿imamandata nali pensamientocunata, nali costumbrecunataca saquichun munan?

6 Jehová Diosca ñucanchicunataca nali pensamientocunata, nali costumbrecunata saquichunmi mandan. Jehová Diosca ñucanchita ninanda juyaimanda, ñucanchi causaipi ali causaiguta charichun munaimandami shina nin (Is. 48:17, 18). Jehová Diosca ñucanchicuna nali cosascunata rurashpa, ñucanchillata llaquirishpa shujcunatapash llaquichina cashcata yachaimandami ñucanchicunataca nali cosascunamanda caruyachun mandan. Jehová Diosca ñucanchicuna llaqui apachunga na munanllu. Ñucanchicuna llaqui apajpica ninandami llaquirin.

7. Romanos 12:1, 2​pi nishcashnaca ¿ima decisiondata japina capanchi?

7 Ñucanchi familiacuna o amigocunaca ñucanchi causaipi cambiocunata rurashpa, alita rurangapaj esforzarijujta ricushpaca talvezpashmi burlarita ushan (1 Ped. 4:3, 4). Talvez paicunaca:“Ñucanchi munashcata ruranallami canchi. Ñucanchi imata ruranata o imata na ruranataca pipash na mandanachu can” ningapashchari. Jehovapa leycunata, consejocunata na cazushpa causaj gentecunaca libremi causanchi yuyanmi. Shinapash chaica na ciertochu can. Ashtahuangarin ciertota parlashpaca Jehovata na rijsij gentecunaca cai mundopi yuyaicuna pandachijpimi chai yuyaicunata catishpa causan (Romanos 12:1, 2​ta liipangui). Tucuicunallatami punda causashca yuyaicunata saquinata o Jehová Diospa mandashcacunata cazushpa causanata aliguta decidina capanchi (Is. 64:8).

PUNDA CAUSAITA SAQUICHUNGA ¿IMATA AYUDANGA?

8. Nali pensamientocunata, nali costumbrecunata saquingapaca ¿ima ayudacunatata charipanchi?

8 Jehová Diosca nali pensamientocunata, nali costumbrecunata saquina shinlli cashcataca alimi yachan. Shinallata chaicunata saquingapaj tiempo minishtirishcatapashmi ali yachan (Sal. 103:13, 14). Shinapash cashna nali pensamientocunata, costumbrecunata saqui ushachunga Jehová Diosmi ali yachaita cushpa fuerzata cushpa ñucanchicuna cambiachun ayudan. Chaipaca Bibliata, paipa espíritu santota, paipa organizaciondapashmi utilizan. Quiquinga seguromi cunangaman Jehová Dios imashina quiquinda ayudashcataca ricupashcangui. Shinapash cati parrafocunapimi imashina punda causaita saquishpa catinata, bautizaringapaj ima cosascunatalla pactachina cashcata yachajushpa catipashun.

9. Bibliata liinaca ¿imapata ñucanchitaca ayudaita ushan?

9 Ñucanchicuna imashinapacha cashcata ali yachangapaca Bibliatami liina capanchi. Bibliaca ñucanchipaca shuj espejo shinami can. Chaimandami ñucanchicuna imashinapacha cashcata yachachun ali ayudaita ushan (Sant. 1:22-25). Bibliamanda yachachij huauqui o shuj experienciata charij huauquipanicunami quiquindaca ayudaita ushan. ¿Imashinata ayudaita ushan? Paicunaca quiquin imata ali rurai ushashcata, imapi mejorana cashcata ricushpami Bibliahuan ayudaita ushan. Shinallata nali pensamientocunata, costumbrecunata saquichunga chaicunamanda parlaj informaciongunata mascanata yachajuchunmi ayudaita ushan. Jehová Diosca ñucanchita ayudangapaca siempremi listo can. Paica ñucanchita ali rijsimandami ñucanchitaca ali ayudaita ushan (Prov. 14:10; 15:11). Chaimandami cada punlla Jehová Diosta mañana, Bibliata liina costumbreta charina capangui.

10. Elie shuti huauquipa causaimandaca ¿imatata yachajupanchi?

10 Jehovapa leycuna, consejocuna tucuimanda yali ali cashcatami seguro cana capanchi. Jehová Diospa tucui yachachishcacunaca ñucanchipa alipallatami can. Chaimandami paipa consejocunata cazujcunaca paicunallata ali sintirishpa, paicunapa causaipipash ciertopacha cushilla causaita tarin (Sal. 19:7-11). Shinapash Jehovapa mandashcacunata na cazushpa, na pactachijcunaca paicunallatami llaqui apan. Chaitaca Eliepa ejemplopi ricupashunchi: Paipa taitacuna Jehová Diosta sirvijcuna cajpipashmi paica joven cashpaca nali amigocunahuan llevarishpa, drogacunata chupashpa, shuj shuj huarmicunahuan puñushpa, shuhuashpa causai callarirca. Cashnacunata rurashpa causashpaca paica asha ashami millai millai tucushpa shujcunatapash macanlla carca. Shinapash paica pai uchillagu cajpi paipa taitacuna Bibliamanda yachachishca cosascunataca na cungashcachu carca. Chaimandami tiempohuanga Bibliata cutin yachajui callarirca. Chai jipaca viciocunata saquingapaj esforzarishpami Jehovata sirvingapaca huata 2000​pi bautizarirca. Shinaca cai huauquigutaca Jehovapa mandashcacunata cazushpa pactachinaca paipa causaipica ¿imashinata ayudashca? Paica ninmi: “Cunanga ñucaca tranquilomi sintirini, ñuca concienciapipash alimi sintirini” nishpa.c Shinaca imashinami Eliepa ejemplopi ricupashcanchi Jehová Diospa mandashcacunata na cazushpa, na pactachijcunaca paicunallatami llaqui apan. Shinapash Jehová Diosca cambiachun ayudangapaca listomi can.

11. Jehová Diosca ¿ima cosascunatata nimamanda na ricunayachin?

11 Jehová Dios millanayachishca cosascunata millanayachipashunchi (Sal. 97:10). Bibliapica Jehová Diosca, “jariyashpa purijta, llullashpa parlaj jalluta, ima nalitapash na ruraj runata huañuchishpa yahuarta jichajtami ninanda millanayachin” nijunmi (Prov. 6:16, 17). Shinallata, “huañuchishpa, umachishpa causajcunatapash, Mandaj Diosca na ricunayachingachu” nijunmi (Sal. 5:6). Jehová Diosca cai tucui nali cosascunataca ricuitapachami na ricunayachin. Chaimandami Noepa punllacunapica ashtaca gentecuna cashna comportamientocunata charishcamanda cai alpapi gentecunataca shuj jatun tamiata cachamushpa tucuchirca (Gén. 6:13). Jehová Dios imata ashtahuan na ricunayachishcataca Malaquías libropipashmi nijun. Malaquías libropica Jehová Diosca cusata o huarmita traicionashpa divorciarijtaca nimamanda na ricunayachinllu. Diosta sirvijuni nishpapash cashna nali cosascunata ruranajujpica Jehová Diosca paicunapa adoraciondaca na chasquinllu. Ashtahuangarin cashna cosascunata rurashpa causajcunataca Jehová Diosmi juzganga (Mal. 2:13-16; Heb. 13:4).

Refrigeradorapi ismushca micunata millanayachishpa ricujujtami ricuchin.

Jehová Dios millanayachishca cosascunataca shuj ismushca micunatashnami millanayachishpa ricuna capanchi. (Párrafo 11, 12ta ricupangui).

12. Nalicunata na ricunayachinaca ¿imata can?

12 Jehová Diosca ‘nalita ruranataca na ricunayachishpami causana canguichi’ nijunmi (Rom. 12:9). Imatapash na ricunayachinaca shungumanda imatapash millanayachinami can. Caipi pensaripashun: Pipash ñucanchiman shuj ismushca micunata micuchun cujpica ¿imashinashi sintiripanchiman? ¿Manachu chai micunataca micunapi pensarishpallata lansaita lansanayanman? Shina cuendallatami Jehová Dios na ricunayachishca cosascunata pensarishpaca sintirina capanchi

13. ¿Imamandata ñucanchi pensamientocunapica cuidarina capanchi?

13 Nali pensamientocunamanda cuidaripashunchi. Ñucanchicunaca imata pensashcatami rurapanchi. Chaimandami Jesusca imapash nali juchata rurachina pensamientocuna shamujpica uchallami anchuchina canguichi nishpa yachachirca (Mat. 5:21, 22, 28, 29). Jehová Diostaca tucuicunami cushichingapaj munapanchi. Chaimandami imapash nali pensamientocuna shamujpica uchalla anchuchina capanchi.

14. a) Ñucanchipa parlashcacunaca ¿imatata ricuchita ushan? b) Chaimanda ¿imatata cada uno tapurita ushapanchi?

14 Yangata parlanamanda cuidaripashunchi. Jesusca, “Nali shimicunata rimanaca, shungumandami llujshimun” nircami (Mat. 15:18). Ñucanchipa parlashcacunaca ñucanchicuna imashina cashcatami ricuchin. Chaimandami masqui ima pasana cajpipash ¿siemprechu cabalguta o na llullashpa parlani? Casado o casada cashpaca ¿shujcunahuan asirinajunamandaca cuidadota charinichu? ¿Mapa, nali ruraicunamanda parlajunataca jarcarinichu? O pipash ninanda culirachijpica ¿tranquilochu comportarini?” nishpa tapuripashunchi. Cashna tapuicunapi pensarinami ñucanchicuna imashinapacha cashcata yachai ushachun ayudanga. Shinaca ñucanchipa punda nali causaita saquingapaca caparishpa o culirashpa parlanata o llullashpa parlanata, mapa parlocunata parlanataca saquinami capanchi.

15. Ñucanchipa punda causaita saqui ushangapaca ¿imatata rurana capanchi?

15 Punda causaita saquinata decidipashunchi. Apóstol Pabloca shuj ali ejemplota utilizashpami ñucanchi causaipi cambiocunata rurana importantepacha cashcataca ricuchirca. Paica ñucanchipa punda nali causaitaca jatun racu caspipi clavashcashnami saquina canguichi nircami (Rom. 6:6). Jesusca paipa taitapa ñaupapi ali ricuringapaca sufrishpa jatun jatun racu caspipi huañuchi tucuna cashpapash huañungapaca dispuestomi carca. Ñucanchicunapash Jesushnallatami Jehová Diospa ñaupapi ali ricuringapaj munashpaca pai millanayachishca nali ruraicunata, nali costumbrecunataca saquingapaj dispuesto cana capanchi. Shinami ñucanchi concienciapi ali sintirishpa, shinallata cai alpapi para siempre causana bendiciondapash chasqui ushashun (Juan 17:3; 1 Ped. 3:21). Jehová Diosca ñucanchicuna cushilla sintirichunllaca na paipa mandashcacunataca cambiangachu. Más bien ñucanchicunami, paipa mandashcacunata pactachishpa causangapaj cambiocunata rurana capanchi (Is. 1:16-18; 55:9).

16. ¿Imamandata nali munaicuna mishangapaj esforzarina capanchi?

16 Nali munaicunata, nali yuyaicunata mishangapaj esforzaripai. Bautizarishca jipapashmi nali ruraicunapi ama urmangapaca esforzarishpa catina tucupanga. Por ejemplo Mauricioca jovengumandapachami homosexual carca. Shinapash tiempohuanga testigo de Jehovacunata rijsishpami Bibliamanda yachajui callarirca. Jipaca paipa causaipi cambiocunata rurashpami 2002 huatapica bautizarirca. Paica Jehová Diosta ashtaca huatacunata sirvijushpapash “ñucaca todavía huaquinbica nali ruraicunapi, nali munaicunapi ama urmangapaca esforzarishpa catinami tucupashcani” ninmi. Shinapash chaicuna paita desanimachunga na saquishcachu. Ashtahuangarin paica ninmi: “Nali ruraicunapi ama urmangapaj esforzarishcamanda Jehová Dios cushijushca cashcata yachashpaca, ninandami cushijuni” nishpa.d

17. Nabihapa experienciaca ¿imata rurachunda ayudan?

17 Ñucanchicunapi confianapa randica Jehová Diosta ayudahuai nishpa, paipa espíritu santopa ayudapi confiapashunchi (Gál. 5:22; Filip. 4:6). Punda causaita saquishpa nali ruraicunapi ama cutinlla urmangapaca ninandami esforzarina capangui. Por ejemplo Nabiha shuti huarmiguhuan ima pasashcata ricupashun. Nabihapa taitaca, pai 6 añoscunata charijpimi jichushpa rishcarca. Paica: “Ñuca taita jichushpa rijpica ninandami llaquirircani” ninmi. Chaimandami ña viñarishpaca millai millai tucurca. Jipamangarin drogacunata jatujuimandami paica ashataca huatacunata carcelpi yalirca. Shinapash testigo de Jehovacuna carcelta visitajpimi paicunahuan Bibliamanda yachajui callarirca. Shinami paica, paipa causaipi jatun cambiocunata rurai usharca. Nabiha huarmiguca ninmi: “Huaquin viciocunata saquinaca facilmi carca. Shinapash tabacota chupanata saquinaca shinllipachami cahuarca” ninmi. Nabiha huarmiguca cai viciota saquingapaca casi huata yalita esforzarishpami saqui usharca. Paica: “Jehová Diospa ayudata cutin cutin mañashpami chai viciotaca saquita usharcani” ninmi. Paica, “ñuca Jehová Diosta cushichingapaj cambiocunata rurai ushashca cajpica shujcunapash cambiai ushangami” ninmi.e

BAUTIZARINGAPACA CAMBIOCUNATA RURAI USHAPANGUIMI

18. 1 Corintios 6:9-11 nishcashnaca, ashtaca Jehová Diosta sirvijcunaca ¿imatata rurai ushashca?

18 Apostolcunapa punllacunapica Jesushuan jahua cielopi gobernachunga, huaquin jaricunata, huaquin huarmicunatami Jehová Diosca agllarca. Shinapash cai agllashca puracunamandaca huaquingunaca Diosta nara rijsishpaca nali cosascunata rurashpami causan carca. Por ejemplo, huaquingunaca huainayashpa, shuhuashpa, huarmicunashna causajcunami carca. Shinapash Jehová Diospa espíritu santopa ayudahuanmi chai nali ruraicunataca saqui usharca (1 Corintios 6:9-11​ta liipangui). Cunan punllacunapipash shinallatami Bibliaca ashtaca gentecunata cambiocunata rurachun ayudashca.f Paicunaca nali ruraicunata, nali costumbrecunata saquina shinlli cajpipash Jehová Diospa ayudahuanga saquita ushashcami. Cai ejemplocunami ñucanchi causaipi cambiocunata rurashpa bautizari ushana cashcata ricuchin.

Bibliami gentecunapa causaita cambiashca

Huata 2008manda caimanga, La Atalaya revistapica “Bibliami gentecunapa causaita cambiashca” nishca partemi llujshi callarirca. Cai partepica gentecuna imashna paicunapa causaipi ashtaca cambiocunata rurashpa bautizarishcatami parlan. Shinallata internetpi jw.org paginapipash cashna experienciacunataca taucatami tarita ushapangui. Chashna experienciacunaca videocunapipashmi tian. Cashna experienciacunaca imapash nali ruraicunata saqui ushachun o imapash cambiocunata causaipi rurachunmi ayudaita ushan. Caicunapica quiquinba parecido charishca llaquicunata shuj huauquipanicunapash mishai ushashcatami tarita ushapangui. Cashna experienciacunataca Guía de estudio para los testigos de Jehová nishcapimi, “La Biblia” nishca partepi, “Valor práctico” nishca partepi, “La Biblia les cambió la vida (sección de La Atalaya)” nishca pushtupimi tarita ushapangui. O na cashpaca internetpi jw.org paginaman rishpa, chai partepi “Bibliami gentecunapa causaita cambiashca” nishca shimita escribishpa mascanallami capangui.

19. Cati temapica ¿imatata yachajugripanchi?

19 Bautizaringapaj munashpaca punda nali causaita, nali ruraicunata saquingapaj esforzarishpapash, mushujta churajunshna causangapami esforzarina capangui. Cati temapica mushujta churajunshna causai ushangapaj imata rurai ushashcata, shujcuna imashina ayudai ushashcatapashmi ricupashun.

¿IMATATA NIPANGUIMAN?

  • Punda causaita saquinaca ¿imatata nisha nin?

  • ¿Imamandata punda nali causaitaca saquina capanchi?

  • Punda causaita saquingapaj, nali ruraicunapi ama cutinlla urmangapaca ¿imatata rurai ushapanchi?

CÁNTICO 41 Ñuca Taitalla uyahuayari

a Bibliamanda estudiante bautizaringapaj munashpaca paipa causaipirami cambiocunata rurana can. Cai yachajuipica punda causai nishpaca imata nijushcata, imamanda chai punda causaita saquina cashcata, shinallata imashina punda causaita saqui ushashcatami yachajugripanchi. Cutin cati temapica bautizarishca cashpapash mushuj causaita imashna pactachishpa catinatami yachajupashun.

b MINISHTIRISHCA YUYAI: “Punda causaita saquina” nishpaca ñucanchipa panda yuyaicunata, nali munaicunata saquishpa Jehová Diospa munashcata rurana cashcatami nisha nin. Cai cambiocunataca ñucanchi causaipica nara bautizarishpallatami rurana capanchi (Efes. 4:22).

c Ashtahuan yachangapaj munashpaca La Atalaya del 1 de abril de 2012​pi “La Biblia les cambió la vida: ‘Necesitaba volver a Jehová’” nishca partepimi ashtahuan ricuita ushapangui.

d Ashtahuan yachangapaj munashpaca La Atalaya del 1 de mayo de 2012 “La Biblia les cambió la vida: ‘Fueron muy amables conmigo’” nishca partepimi ashtahuan ricuita ushapangui.

e Ashtahuan yachangapaj munashpaca La Atalaya del 1 de octubre de 2012 “La Biblia les cambió la vida: ‘Llegué a ser una joven irritable y agresiva’” nishca parteta ricupangui.

f “Bibliami gentecunapa causaita cambiashca” nishca recuadrota ricupangui.

g CAI FOTOPICA: Mauca churajunata anchuchinshnami nali ruraicunata, nali costumbrecunataca saquina capanchi.

    Quichua Imbabura publicacionguna (1993-2026)
    Llujshingapaj
    Caipi yaicupai
    • Quichua (Imbabura)
    • Cai informacionda shujcunaman cachangapaj
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • ¿Imashinata utilizana can?
    • Quiquinba datocunataca alimi cuidashun
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Caipi yaicupai
    Cai informacionda shujcunaman cachangapaj