FAMILIACUNATA AYUDANGAPAJ
Tragomandaca ¿imashinata huahuacunahuanga parlaita ushapangui?
“Ñucanchi huahuagu 6 añosta charij horasmi, paimanga por primera vez tragomanda parlarcanchi. Ñucanchi huahuagu chai temamanda ña yachajta ricushpaca manllarircanchimi” (Alexander).
Caitami yachana capanguichi
Huahuacunahuan tragomanda parlanaca minishtirishcami can. Huahuacuna joven tucungacamanga na shuyanachu capanguichi. Rusia llactamanda Jamit shuti jarica ninmi: “Ñucanchi churiguhuan uchilla cajpillata tragomanda parlashca cashpaca alimi canman carca. Ñuca churiguhuan llaqui apashpami chaitaca intindircani. Porque ñuca churica 13 huatagutalla charishpapash ñami tragotaca ufian cashcarca”.
Tragomanda parlanaca ¿imamandata minishtirishca can?
Colegiopi o escuelapi compañerocunata, propagandacunata y televisionda ricushpallatami huahuacunaca tragomandaca yachajuita ushan.
Estados Unidospi Centros para el Control y la Prevención de Enfermedades shuti organizacionga, cai llactapi tragota ufiajcunamandaca 11 porcientomi gentecunaca entre 12 y 20 añostallami charin ninmi.
Chaimi autoridades sanitariascunaca, tragota ufianamanda ima peligrocunalla tiashcatami taitamamacunaca huahuacunamanga uchillagumandapacha yachachina can nin. Chaipaca ¿imatata ruraita ushan?
Caitami rurai ushapanguichi
Huahuacunapa tapuicunata contestangapami prepararina capanguichi. Huahuacunaca uchilla cashpaca tucui tucuitami yachangapaj munan. Y conforme viñan ashtahuan cosascunamandami shuj shuj tapuicunata charin. Chaimandami taitamamacunaca chai tapuicunata contestangapaj prepararina capan. Pensaripaichi:
Tragoca ima saborta can nishpa tapujpica, vinoca frutahuan rurashca agriolla jugo cuentami can nita ushapanguichimi. Cutin cervezaca jaya jayami can nitapashmi ushapanguichi.
Tragota probangapami munani nijpica, huahuacunapaca tragoca yapa fuertemi can nita ushapanguichimi. Shinallata tragota ufiashpa imalla pasanatapashmi intindichita ushapanguichi. Por ejemplo, pipash tragota ufiashpaca ashata relajadomi sintiringa. Pero yapata ufiashpaca uma muyushpami imacunatapash ruranga y na pensarishpalla imacunatapash ninga nishpami intindichita ushapanguichi (Proverbios 23:29-35).
Aliguta informaripai. Bibliapica ninmi: “Aligutapacha yarishpa purij tucui runacunaca, ali yachaihuanmi imatapash ruranajun” (Proverbios 13:16). Shinaca tragota ufiashpa imacunalla pasanata, ima leycunalla tiajta y según chai leycuna ima tanto tragota ufiai ushashcatapash aliguta informaripanguichi. Chai tucui cosascunata ali yachashpaca huahuacunata ayudangapaj listomi capanguichi.
Huahuacuna nara tapujpillata paicunahuan parlaichi. Gran Bretaña llactamanda Mark shuti jarica ninmi: “Tragota ufianata o na ufianata decidinaca jovengunapaca dificilmi ricurita ushan. Chaimi 8 añostalla charij ñuca churigutaca tragota ufianaca alichu can o nalichu nishpa tapurcani. Na tacurishpalla tranquilo tapujpimi, ñuca churigupash chai temamanda imata pensashcata tranquilo parlaita usharca” ninmi.
Huahuacuna claroguta intindichunga cai temamanda taucalla viajeta parlanami minishtiringa. Huahuacunapa edadta ricushpami tragomanda parlashca jahuapash, shuj importante temacunamandapash parlaita ushapanguichi. Por ejemplo, seguridad vialmanda y educación sexualmandapashmi parlaita ushapanguichi.
Ali ejemplota ricuchipanguichi. Huahuacunaca jaicatami tucui tucuita yachajun. Según shuj informacionga, casi mayoría huahuacunami paicunapa taitamamacunamanda tucuita yachajun. Shinaca taitamamacuna imapash problemata charishpa tranquilo cangapaj o ama yapata estresaringapaj tragota ufiajpica, chaitallatami huahuacunapash problemacunata charishpaca ruranga. Shinaca ali ejemplota ricuchishpa tragotaca aliguta utilizapaichi.
Huahuacunaca tragota ufianata o na ufianataca taitamamacunapa ejemplota ricushpami yachajun.