Речнико башо библиска лафија
А Б В Д Е Ж З И К Л М Н О Р С Т ТХ У Ф Х Ц ЧХ Ш
А
Азија.
Алабастер.
Тикно шиши башо мирисливо масло. Акава шиши керела пе сине таро јекх бар со аракхљола паше узо тхан Алабастрон ко Египет. Пало несаво време, акава бар да добинѓа о исто анава, алабастер. О муј таро акава шиши керела пе сине бут тикно те шај шукар те пхандел пе те на чхорѓол хем те на џал зијани ни хари таро адава скапоцено мирисливо масло (Мр 14:3, фус.).
Амин.
Значинела „нека овел аѓаар“ или „согласинава ман“. Акава израз авела таро хебрејско лафи аман, со значинела „те ове верно“ или „е јаверен те овел лен доверба ки туте“. Акава израз „амин“ користинела пе те шај те потврдинел пе несави заклетва, молитва или некаскири изјава. Ко лил Откровение акава израз користинела пе хем сар титула е Исусеске (5Мо 27:26; 1Ле 16:36; Ри 1:25; От 3:14).
Ангелија.
Ки хебрејско чхиб малак, а ки грчко чхиб ангелос со дословно значинела „окова со анела хабери“. О лафи „ангели“ користинела пе башо духовна суштествија кола со анена хаберија (1Мо 16:7; 32:3; Лк 7:27; От 22:8). О ангелија тане моќна духовна суштествија колен со о Девел створинѓа бут време англедер те створинел е манушен. И Библија исто аѓаар викинела лен „Девлескере чхаве“ хем „сабалутне ѕвезде“ (Јов 1:6; 38:7). Ола нане створиме ко асавко начин те шај те овел лен потомство. О Девел створинѓа секоле јекхе лендар посебно. Иси повише таро 100 милионија ангелија (Да 7:10). И Библија вакерела кај секова јекх лендар иси ле пло анав хем пло карактер. О ангелија тане понизна хем на дозволинена о мануша те поклонинен пе ленге. Бут ангелија сој спомниме ки Библија чак на вакерѓе пло анав е манушенге (1Мо 32:29; Лк 1:26; От 22:8, 9). Е ангелен иси лен различна положбе хем различна задаче — служинена англо е Јеховаскоро престол, вакерена о пораке таро Јехова, поможинена е Јеховаскере слугенге теле ки пхув, извршинена е Девлескере пресуде хем поможинена ко проповедибе о шукар хабери (2Ца 19:35; Пс 34:7; Мт 4:11; Лк 1:30, 31; От 5:11; 14:6). Ки иднина ола заедно е Исусеа ка боринен пе ки војна Армагедон (От 19:14, 15).
Антихрист.
О грчко лафи антихрист шај те значинел дуј буќа. Прво, шај те мислинел пе башо окова со противинела пе е Христосеске, а дујто башо окова со ховавела кај тано о Христос. Секоле манушеске, организацијаке или групаке, со ховавела кеда вакерела кај претставинела е Христосе, вакерела кај тано о Месија или противинела пе е Христосеске хем лескере учениконге, шај те вакерел пе кај тано антихрист (1Јо 2:22, фус.).
Апостоли.
Арамејско чхиб.
Семитско чхиб која со сине слично сар и хебрејско хем сине ла исто азбука. Прво ки акаја чхиб керена сине лафи о Арамејција, а пало адава ој ули меѓународно чхиб со користинела пе сине баши трговија хем комуникација ки асирско хем ки вавилонско империја. Ој исто аѓаар сине официјално чхиб ки персиско империја (Ез 4:7). Несаве делија таро лила Езра, Еремија хем Даниел сине пишиме ки арамејско чхиб. Несаве арамејска лафија исто аѓаар користинена пе хем ко Христијанска грчка списија (Ез 4:8 — 6:18; 7:12-26; Ер 10:11; Да 2:4б — 7:28; Мр 14:36; Ап 9:36).
Армагедон.
Акава лафи авела таро хебрејско израз Хар Мегидон со значинела „ридо ко Мегидо“. Акава лафи поврзинела пе е војнаја „со ка овел ко баро диве е Семоќно Девлескоро“, кеда о „царија таро цело свето“ ка кхеден пе водинен војна против о Јехова (От 16:14, 16; 19:11-21; дикх БАРИ НЕВОЛЈА).
Арман.
Те заканине тут или те вакере те случинел пе нешто лошно некаске или нештоске. Бут пути и арман тани официјално изјава или објава кај ка случинел пе несаво лошнипе. Кеда и арман авела таро Девел или таро некој со керела лафи леске ко анав, адаја арман иси ла пророчко значење хем секогаш исполнинела пе (1Мо 12:3; 4Мо 22:12; Мр 11:21; Ри 12:14; Га 3:10).
Архангел.
Ахаја.
Ко Христијанска грчка списија и Ахаја сине римско провинција ко јужно дело тари Грчка. Главно диз сине о Коринт хем ој астарела сине цело полуостров Полопонес хем о централно дело тари континентално Грчка (Ап 18:12).
Б
Бари неволја.
Е грчко лафеа сој преведимо сар „неволја“, мислинела пе ки несреќа хем мука со авела таро бут пхаре околностија. О Исус керѓа лафи баши „бари неволја“ сави со на сине никогаш. Асавки неволја ваљани сине те авел упро Ерусалим, а покасно хем упро са о мануша ко време кеда ов ка авел „силаја хем баре славаја“ (Мт 24:21, 29-31). О Апостол Павле баши акаја неволја вакерѓа кај тани праведно казна таро Девел упро окола „со на пенџарена е Девле“ хем упро окола „со на прифатинена о шукар хабери“ башо Исус Христос. Ко Откровение 19 поглавје, керела лафи башо адава сар о Исус ка водинел о војске таро небо ки борба против о ѕверо хем о царија тари пхув хем ленгере војске (2Со 1:6-8; От 19:11-21). И Библија вакерела кај јекх „баро мноштво“ ка преживинел акаја неволја (От 7:9, 14).
Бар ки ќуша.
Бар кова со чхивела пе ки ќуша коте со спојнена пе дуј ѕидија, те шај те икерел лен хем те спојнел лен. О најважно бар сине о главно бар ки ќуша ко темели. Кеда градинена пе сине јавна зграде хем е дизјакере ѕидија користинела пе сине јекх бут зорало бар сар главно бар ко темели. Акава израз користинела пе ки симболично смисла кеда керела пе лафи башо створибе е пхувјакоро. Башо Исус вакерела пе кај тано „главно бар ки ќуша ко темели“ башо христијанско собрание, кова сој споредимо јекхе духовно градбаја (Еф 2:20; Јов 38:6).
Бездна.
Превод таро грчко лафи абис со значинела „бут хор бизо крајо“, „нешто со нашти меринела пе“ или „бизи граница“. Акава лафи користинела пе те шај те опишинел јекх симболично тхан коте со некој тано пханло. Понекогаш мислинела пе ко гробо, ама шај те овел ле јавер да значење (Лк 8:31; Ри 10:7; От 20:3).
Безобразно понашибе.
Акава израз авела таро грчко лафи аселгија хем однесинела пе башо постапке коленцар со сериозно пхагена пе е Девлескере законија хем аѓаар сикавела пе дрско хем билаџутно стави. Јекх мануш со иси ле асавко стави сикавела кај на поштујнела нисаво авторитети, закони хем морално мерило. Акава израз на однесинела пе башо потикне грешке (Га 5:19; 2Пе 2:7).
Бенг.
В
Ваал.
Ханаанско девел коле со дикхена ле сине сар господари е небоскоро хем девел кова со дела о бршим хем и плодност. Акале анавеа викинена пе сине хем са о јавера околна девела кола со на сине добором важна. Акава хебрејско лафи значинела „господари“ или „сопственико“ (1Ца 18:21; Ри 11:4).
Велзевул.
Визија.
Воено опрема.
Опрема со пхиравена о војникија те шај те заштитинен пе ки борба. Ки адаја опрема спадинела: шлеми, оклоп, појас, штитникија башо пре хем штити (1Са 31:9; Еф 6:13-17).
Воскресение.
Кеда о муле палем иранена пе ко живото. О грчко лафи анастасис дословно значинела „те уштел пе; те ваздел пе“. Ки Библија иси ења извештаија башо воскресение. Јекх таро адала извештаија тано кеда о Јехова, о Девел, воскреснинѓа е Исусе. Иако ко јавера прилике о Илија, о Елисеј, о Исус, о Петар хем о Павле воскреснинѓе е манушен, сепак сине јасно кај и моќ те керен асавко чудо сине таро Девел. И Библија вакерела кај о Девел ки пхув „ка воскреснинел околен сој праведна хем околен со нане праведна“ хем адава тано важно дело тари е Девлескири намера со ваљани те исполнинел пе (Ап 24:15). И Библија исто аѓаар спомнинела воскресение ко небо, кова сој наречимо „прво воскресение“, хем ко акава воскресение тане вклучиме е Исусескере пхраља кола сој помазиме е Девлескере силаја (Фп 3:11; Отк 20:5, 6; Јвн 5:28, 29; 11:25).
Г
Геена.
Акава тано о грчко анав баши долина е Еномескири која со сине јужно хем југозападно таро пурано Ерусалим (Ере 7:31). Ко несаве пророштвија сине спомнимо кај ко акава тхан ка овен фрдиме о муле (Ере 7:32; 19:6). Нане доказ кај о животне или о мануша сине фрдиме ки геена џивде те шај те тхабљовен хем те овен мучиме. Адалеске и геена нане јекх невидливо тхан коте со о душе е манушенгере вечно мучинена пе ки дословно јаг. О Исус хем лескере ученикија користинѓе о лафи „геена“ башо „дујто мерибе“ или вечно казна со значинела вечно уништибе (От 20:14; Мт 5:22; 10:28).
Главно свештенико.
Акава тано јавер лафи башо првосвештенико кова сој спомнимо ко Хебрејска списија. Ко Христијанска грчка списија акава израз користинела пе башо мануш кова со сине главно машкар о свештеникија хем исто аѓаар главно ки секоја свештеничко група. Асавке свештеничка групе сине 24 (2Ле 26:20; Езр 7:5; Мт 2:4; Мр 8:31).
Господарескири вечера.
Вечера ки колате со иси маро бизо квасацо хем мол, кола со претставинена е Христосескоро тело хем рат. Икерела пе те шај те сетина амен е Исусеске ко мерибе. Адалеске акаја вечера викинела пе хем Спомен-свеченост. Спрема и Библија, о христијања тане дужна те икерен е Господарескири вечера (1Ко 11:20, 23-26).
Гркија.
Грнчари.
Гробо.
Ки Библија акава лафи понекогаш однесинела пе ко јекхе манушескоро гробо, а ко повише ситуацие тано превод таро хебрејско лафи шеол хем о грчко лафи хадес кова со претставинела јекх симболично тхан коте со аракхљона о муле кола со нане свесна башо ништо хем нашти те керен ништо (1Мо 47:30; Про 9:10; Мт 27:61; Ап 2:31).
Д
Давачка.
Дворо.
Адава сине пхравдо тхан околу о свето шатори кова со сине опколимо оградаја, а кеда сине градимо о храми околу лескири главно градба сине о дворија со сине опколиме ѕидонцар. Ко дворо таро свето шатори хем ко андруно дворо таро храми аракхљовела сине о жртвенико башо жртве со тхарена пе. И Библија исто аѓаар спомнинела палате хем кхера со сине лен дворија (2Мо 8:13; 27:9; 1Ца 7:12; Мт 26:3; Мр 15:16; От 11:2).
Девлескири сила; свети дух.
Е Девлескири невидливо сила која со ов користинела ла те шај те исполнинел пли волја. Ој тани свето адалеске со авела таро Јехова кова сој најчисто хем најправедно, хем адалеске со о Девел преку лате керела адава сој свето (Лк 1:35; Ап 1:8; Еф 1:13, 14).
Девлескири тајна; свето тајна.
Девлескоро Царство.
Декаполис.
Група таро грчка дизја кола со ко почеток сине 10 (акава анав авела таро грчко лафи дека, со значинела „деш“ хем полис, со значинела „диз“). Аѓаар исто викинела пе сине о подрачје источно таро Галилејско Море хем и река Јордан, коте со аракхљовена сине побаро дело таро акала дизја. Акала дизја сине центар баши грчко култура хем баши трговија. О Исус накхља таро адава подрачје, ама нигде на пишинела кај сине ки несави таро адала дизја (Мт 4:25; Мр 5:20).
Демонија.
Ола тане невидлива хем лошна духовна суштествија кола сој тане бут помоќна таро мануша. Адава со ки 1. Мојсеева 6:2 вакерела кај тане „о чхаве е чачутне Девлескере“ хем ко Јуда 6 кај тане „ангелија“, сикавела кај ола на сине створиме сар лошна. Ола коркори уле душмања е Девлеске адалеа со сине непослушна ко е Ноескоро време хем адалеа со геле тари е Сатанаскири страна хем бунинѓе пе против о Јехова (5Мо 32:17; Лк 8:30; Ап 16:16; Јк 2:19).
Денариј.
Десеток.
Дешто дело или 10 процентија со дела пе сине сар данок, посебно башо религиозна причине (Мл 3:10; 5Мо 26:12; Мт 23:23; Ев 7:5). Спрема е Мојсеескоро закони, секова берш, десеток таро адава со бијанела и пхув хем со бијанела и стока дела пе сине е левитенге те шај те овел лен са со ваљани живибаске. А о левитија дешто дело таро адава десеток со добинена, дена ле сине е Аронескере потомцонге кола со служинена сине сар свештеникија. Постојнена сине јавера да врсте десеток. О христијања на ваљани те ден десеток.
Диве кеда о Девел ка судинел.
Диве или периоди кеда о Девел ка судинел посебна групенге, народонге или са е манушенге. Несавенге, адава ка овел време кеда ка овен казниме мерибаја адалеске со заслужинѓе адава, а несавенге адава ка овел време кеда ка овен спасиме хем ка добинен вечно живото. О Исус Христос хем лескере апостолија керѓе лафи башо „диве кеда о Девел ка судинел“ хем е џивденге хем е муленге (Мт 12:36).
Диве простибаске о гревија.
Адава сине о најважно празнико е Израелцонгоро, кова со исто аѓаар викинела пе сине Јом Кипур (ки хебрејско чхиб: јом хакипурим, „о диве е учхарибаскоро“). Акава празнико славинела пе сине ко 10-то етаним. Само ко адава диве таро берш о првосвештенико кхувела сине ки Најсвето просторија ко шатори, а покасно хем ко храми. Адатхе анела сине англо Јехова о рат таро животне кола со сине денде сар жртва башо пле гревија, башо гревија е јавере левитенгере хем башо гревија е цело народоскере. Ко адава диве о Израелција кхедена пе сине заедно те обожавинен е Девле хем те постинен. Исто аѓаар, ко адава диве на керена сине јавер бути, соске ки лесте дикхена сине сар сабат. О жртве со дена пе сине ко акава празнико претставинена сине е Исусескири жртва која со денѓа ла јекх пути, ама важинела засекогаш хем лаја целосно учхарена пе о гревија е манушенгере. Пле жртваја о Исус дела прилика е манушенге палем те овен паше е Јеховаја (3Мо 23:27, 28; Ап 27:9; Кол 1:20; Ев 9:12).
Диве спремибаске.
Адава сине о диве англедер о сабат колесте со о Евреија спреминена сине са адава сој потребно. Адава диве сине о диве кова со авдиве викинела пе петок хем завршинела сине кеда перела о кхам, а тегани почминела сине о сабат. Ко Евреија о диве почминела акшамеске хем трајнела џи ко следно акшами (Мр 15:42; Лк 23:54).
Дизјакере управителија.
Ола сине претставникија тари влада ко тхана со сине тели римско власт. Ленгири задача сине те икерен о редо, те управинен е паренцар, те судинен околенге со пхагена о закони хем те нарединен те извршинел пе несави казна (Ап 16:20).
Драхма.
Ко Грчка списија акава лафи однесинела пе баши грчко сребрено пара која со ко адава време сине пхари 3,4 грамија (Мт 17:24).
Друмо.
Акава израз ки Библија користинела пе ки симболично смисла хем мислинела пе ко начин сар некој постапинела, кова со шај те овел прифатливо е Јеховаске или на. Башо окола со овена сине ученикија е Исус Христосескере, вакерела пе сине кај припадинена ко „Друмо“, со значинела кај живинена сине ко начин со сикавела кај иси лен вера ко Исус хем кај џана сине пало лескоро пример (Ап 19:9).
Духо.
О хебрејско лафи руах хем о грчко лафи пнеума, кола со често тане преведиме сар „духо“, иси лен повише значења. Са о значења таро адава лафи однесинена пе ко нешто со о мануша нашти те дикхен хем ко нешто со докажинела кај несави сила делујнела. О хебрејско хем о грчко лафи користинела пе кеда мислинела пе 1) ки бавлал, 2) ки животно сила со иси ко суштествија тари пхув, 3) ки сила со авела таро јекхе манушескоро вило хем теринела ле те вакерел или те керел нешто ко одредено начин, 4) ко лафија со авена таро невидливо извор, 5) ко духовна личностија хем 6) ки е Девлескири активно сила, или свети дух (2Мо 35:21; Пс 104:29; Мт 12:43, фус.; Лк 11:13, фус.).
Душа.
О хебрејско лафи нефес хем о грчко лафи психе обично превединена пе е лафеа „душа“. Ако испитинаја ко кова начин тане користиме акала лафија, ка дикха јасно кај ола користинена пе кеда керела пе лафи башо (1) мануша, (2) животне или (3) о живото со иси јекхе мануше или животно (1Мо 1:20; 2:7; 4Мо 31:28; 1Пе 3:20). Различно таро адава сар користинела пе о лафи „душа“ ко бут религие, и Библија сикавела кај солдуј лафија, хем нефес хем психе поврзиме тане е суштествонцар со иси ки пхув хем однесинена пе ко нешто сој материјално, нешто со шај те пипинел пе, нешто со дикхјола хем нешто со мерела. Ко акава превод, акала лафија тане најчесто преведиме е лафенцар „живото“ или „мануш“. Ко бут ситуацие о лафи „душа“ шај те аракхел пе ки фуснота. Кеда ки Библија пишинела кај ваљани те кера нешто цело душаја, адава значинела те кера цело вилеа или цело амаре животоја (5Мо 6:5; Мт 22:37). Ко несаве ситуацие акала лафија шај те однесинен пе башо е манушенгере желбе хем чувствија. Исто аѓаар шај те однесинен пе башо муло мануш (4Мо 6:6; Из 23:2; Иса 56:11; Аг 2:13).
Е
Евнухо.
Дословно акава лафи однесинела пе башо мурш сој кастриримо. Асавке мурша бут пути сине чхивде те служинен ко царско дворо аѓаар со грижинена пе сине хем аракхена е царица хем е царескере наложницен. Исто аѓаар акава лафи однесинела пе башо мануш со добинела задача те служинел е цареске, иако нане дословно евнухо. Ки Библија акава лафи користинела пе ки симболично смисла башо окола со одлучинена те на кхувен ко брако те шај повише те служинен е Девлеске (Мт 19:12, фус.; Ес 2:15; Ап 8:27, фус.).
Евреи.
Акава анав прво пути користинѓа пе башо Авраам те шај те разликујнел пе таро Аморејција, машкар коленде со живинела сине. Покасно, аѓаар викинена пе сине е Авраамескере потомција кола со авена сине таро лескоро унуко о Јаков, а и чхиб да ки колате со керена сине ола лафи викинела пе хебрејско. Е Исусеске ко време ки хебрејско чхиб сине бут арамејска лафија хем ки акаја чхиб керена сине лафи о Христос хем лескере ученикија (1Мо 14:13; 2Мо 5:3; Ап 26:14).
Езеро тари јаг.
Симболично тхан „тари јаг со тхабљола сулфуреа“ кова со исто аѓаар викинела пе хем „о дујто мерибе“. Ки лесте ка овен фрдиме о грешникија со нане те каинен пе, о Бенг, па чак о мерибе хем о гробо. Адава со и јаг нашти те керел ништо е духовна суштествонге, е мерибаске хем е гробоске, јасно сикавела кај акава езеро на претставинела вечно мучибе, него претставинела вечно уништибе (От 19:20; 20:14, 15; 21:8).
Етиопјани.
Мануш тари Етиопија, пхув која со ко пурано време аракхљола сине јужно таро Египет. Акаја пхув астарела сине о најјужно дело таро авдисутно Египет хем Судан (Ап 8:27).
Еуфрат.
И најбари хем и најважно река ки југозападно Азија хем јекх таро дуј главна реке ки Месопотамија. Прво пути акаја река спомнинела пе ки 1. Мојсеева 2:14 сар јекх таро штар реке со сине ки Еденско градина. Ко повише тхана ко оригинално тексти башо Еуфрат вакерела пе „и река“ (1Мо 31:21). О Еуфрат сине и северно граница тари израелско пхув (1Мо 15:18; От 9:14; 16:12).
Ж
Жалибе.
Те сикавел пе бари туга посебно кеда мерела некој или кеда иси несави јавер неволја. Ко библиско време сине обичај те жалинел пе јекх периоди. О Израелција кеда жалинена сине, ровена сине ко гласо, уравена пе сине ко посебна шеја, чхивена песке сине право ко шеро, пхаравена сине пумаре шеја хем кхувена пе сине ко колин. Кеда мерела сине некој, викинена сине манушен кола со сине платиме те жалинен (Ес 4:3; Мт 11:17; Мр 5:38; Јвн 11:33; От 21:4).
Ждрепка.
Жртва.
Поклон со дела пе е Девлеске кеда некој мангела те благодаринел пе леске, те признајнел кај тано криво хем палем те овел ко шукар однос е Девлеа. Почминдор таро Абел, о мануша доброволно дена сине различна жртве, машкар коленде со сине хем животне, а кеда сине дендо е Мојсеескоро закони, жртве мора сине те ден пе. Откеда о Исус денѓа пло совршено живото сар жртва, на ваљани сине више те ден пе животинска жртве, а о христијања авдиве понадари да дена е Девлеске духовна жртве (1Мо 4:4; Ев 13:15, 16; 1Јо 4:10).
Жртва башо грево.
Жртва со тхарела пе.
Животинско жртва (јунцо, бакхро, јарцо, грлица или терно гулуби) која со целосно тхарела пе ко жртвенико сар жртва денди е Девлеске. Окова со дела асавки жртва на мукхела песке нијекх дело таро животно со тхарела пе (2Мо 29:18; 3Мо 6:9; Мр 12:33; Ев 10:6).
Жртва со чхорела пе.
Жртвенико.
Сине кердо те шај ки лесте те ден пе жртве или те тхарел пе темјани е Девлеске. Шај сине те керел пе тари пхув, таро бара, таро барале цигле или таро каш обложимо несаве металеа. Ки прво просторија таро свето шатори или таро храми сине јекх тикно златно жртвенико колесте со тхарела пе сине темјани. Ов сине кердо таро каш хем сине обложимо златоја. А о побаро бакарно жртвенико, колесте со дена пе сине о жртве со тхарена пе, аракхљола сине авријал ко дворо (2Мо 39:38, 39; 1Ца 6:20; Мт 5:23, 24; Лк 1:11; Ап 17:23).
З
Завеса.
Бут шужо платно ки колесте со сине везиме херувимија. И завеса ко свето шатори хем ко храми одвојнела сине и Свето просторија тари Најсвето просторија (2Мо 26:31; 2Ле 3:14; Мт 27:51; Ев 9:3).
Завет.
Сериозно ветување со јекх мануш дела е Девлеске кај ка керел нешто, кај ка дел е Девлеске жртва или поклон, кај ка служинел леске ко посебно начин или кај нане те керел несаве буќа иако нане погрешна. О завет тано сериозно кобор сој сериозно и совли (Мт 5:33).
Закони.
Кеда акава лафи пишинела пе баре букваја бут пути мислинела пе ко е Мојсеескоро закони или ко прва панџ лила тари Библија. А кеда пишинела пе тикне букваја, бут пути мислинела пе само ки јекх одредба таро е Мојсеескоро закони или ко несаво законско начело (4Мо 15:16; 5Мо 4:8; Мт 7:12; Га 3:24).
Зевс.
О најбаро девел ки грчко митологија. О мануша тари Листра мислинѓе кај о Варнава тано о Зевс. Ко пуране натписија со аракхле лен паше узи диз Листра сине пишиме о лафија „е Зевсескере свештеникија“ хем „о Зевс о девел е кхамескоро“. О броди колеа со о Павле цидинѓа ко друмо тари Малта сине ле „о знако таро е Зевсескере чхаве“, а адала сине о близнакија о Кастор хем о Полукс (Ап 14:12; 28:11).
Знако.
И
Идоли; идолопоклонство.
Израел.
Анав со о Девел денѓа е Јаковеске. Покасно акале анавеа викинена пе сине са лескере потомција сар група, бизи разлика ко кова време живинена сине. О потомција е Јаковескере дешудује чхавенгере викинена пе сине хем е израелескере чхаве, е израелескоро кхер, израелско народо или Израелција. Акава анав Израел исто аѓаар користинела пе сине башо северно царство таро 10 племија, кова со одвојнѓа пе таро јужно царство. О помазиме христијања исто аѓаар викинена пе „Девлескоро Израел“ (Га 6:16; 1Мо 32:28; Ап 4:10; Ри 9:6).
Илирик.
Римско провинција која аракхљола сине северозападно тари Грција. Џикоте патујнела сине о Павле баши пли служба, ов ресља џи ко Илирик, ама и Библија на вакерела дали о Павле проповединѓа ко адава тхан или само ресља џи адатхе (Ри 15:19).
Ирод.
О анав тари јекх династија која со о Рим чхивѓа ла те владинел е Евреенцар. О прво владетели сине о Ирод Велики, кова со палем градинѓа о храми ко Ерусалим хем кова со нарединѓа те овен мударде о тикне чхаве кеда мангља те мударел е Исусе (Мт 2:16; Лк 1:5). Лескере чхаве о Ирод Архелај хем о Ирод Антипа добинѓе власт упро несаве територие коленцар со владинела сине ленгоро дад (Мт 2:22). О Антипа сине тетрархо, исто аѓаар пенџардо сар „цари“, хем владинела сине џикоте о Исус керела сине пли служба трин текваш берш, па са џи ко периоди сој опишимо ко Апостолија 12-то поглавје (Мр 6:14-17; Лк 3:1, 19, 20; 13:31, 32; 23:6-15; Ап 4:27; 13:1). Пало адава, о Ирод Агрипа I, о унуко таро Ирод Велики, сине мудардо таро е Девлескоро ангели кратко време откеда почминѓа те владинел (Ап 12:1-6, 18-23). Лескоро чхаво, о Ирод Агрипа II, уло цари хем владинѓа са џи ко време кеда о Евреија бунинѓе пе против о Рим (Ап 23:35; 25:13, 22-27; 26:1, 2, 19-32).
Иродескере следбеникија.
Ола сине дело тари националистичко партија која со поддржинела сине и политика хем о владибе е Иродескере фамилијакоро, која со поддржинела ла сине о Рим. Најверојатно бут садукеија сине дело тари акаја политичко партија. Е Иродескере следбеникија спојнѓе пе е фарисеенцар против о Исус (Мр 3:6).
Исоп.
Растение со иси ле сане гранке хем листија кова со користинела пе сине кеда ваљани сине нешто те прскинел пе ратеа или пањеа те шај те овел чисто спрема о Закони. Најверојатно керела пе лафи башо мајоран (Origanum maru; Origanum syriacum). Ко Јован 19:29, шај е лафеа „исоп“ мислинела пе ко мајоран кова со сине пханло ки несави гранка или стебло таро обично сирак (Sorghum vulgare), адалеске со акава растение шај сине те овел доволно дугачко те шај о сунѓери, кова со сине топимо ки шутали мол, те ресел џи ко Исусескоро муј (Ев 9:19).
Ј
Јаков.
О чхаво е Исакоскоро хем е Ребекакоро. Покасно о Девел денѓа ле о анав Израел хем лестар авена о Израелција (акава народо исто аѓаар викинела пе сине Израел, а покасно хем Евреија). Е Јакове сине ле 12 чхаве. Лендар хем ленгере потомцондар авена о 12 израелска племија. О анав Јаков понадари да користинела пе сине башо израелско народо (1Мо 32:28; Мт 22:32).
Јехова.
Акава тано превод ки романи чхиб таро тетраграм (адава тано е Девлескоро анав пишимо е штаре хебрејска согласкенцар יהוה; ЈХВХ). Ко Превод Нево свето о анав „Јехова“ тано користимо вкупно 237 пути ко Грчка списија (дикх о Додаток А5).
Јуда.
Е Јаковескоро штарто чхаво со бијанѓа ле и Лија. Англедер те мерел, о Јаков вакерѓа јекх пророштво кај таро Јуда ка авел јекх моќно владетели кова со ка владинел засекогаш. Кеда о Исус бијандило сар мануш, авела сине таро е Јудаскоро племе. Акале анавеа „Јуда“ исто аѓаар викинела пе сине јекх израелско племе, а покасно хем о јужно царство (1Мо 29:35; 49:10; Ев 7:14).
К
Каибе.
Акава израз ки Библија значинела некој те менинел пло начин сар размислинела, искрено те овел леске жал башо пло начин сар живинѓа англедер, башо пле погрешна постапке или башо нешто со на успејнѓа те керел. Кеда некој искрено каинела пе, адава јасно дикхјола кеда менинела пло начин сар постапинела (Мт 3:8; Ап 3:19; 2Пе 3:9).
Камшикујбе.
Јекх врста казна. Ко Христијанска грчка списија адава сине кхујбе или мариба камшикоја ки колесте сине пханле комбија или боцке ко краија (Јвн 19:1).
Капако е смирибаскоро.
О капако таро сандуко е сојузескоро, англи колесте со о првосвештенико капинкерела сине о рат тари жртва башо гревија ко Диве простибаске о гревија. О хебрејско израз авела таро корено е глаголескоро со значинела „те учхарел пе (о грево)“ или „те косел пе (о грево)“. О капако сине кердо таро чисто злато хем ко солдуј краија сине по јекх херувими. Понекогаш баши леске вакерела пе само „о капако“ (2Мо 25:17-22; 1Ле 28:11; Ев 9:5).
Каш е животоскоро.
Каш со сине ки Еденско градина. И Библија на вакерела кај ако некој хала таро лескере плодија ка добинел вечно живото. Наместо адава, акава каш претставинела гаранција кај о Девел ка дел вечно живото околенге каске со ка дозволинел те хан таро адава каш. Ко Откровение акава израз користинела пе ко симболично начин башо са адава со керела о Девел те шај те овел вечно живото (1Мо 2:9; 3:22; От 2:7; 22:19).
Квасацо.
Состојка со чхивела пе ко хумер или ки несави течност те шај те ферментиринел. Исто аѓаар акале лафеа мислинела пе ко ушнимо хумер кова со ачхило таро хумер кова со сине англедер кердо. Бут пути ки Библија користинела пе о квасацо сар симболи башо грево хем пропаст, а исто аѓаар хем башо нешто со бајрола бизо те приметинел пе хем ширинела пе сегде (2Мо 12:20; Мт 13:33; Га 5:9).
Кочија.
И кочија користинела пе сине патујбаске хем ки војна. Иси ла дуј тркалакија хем влечинена ла граста (2Мо 14:23; Су 4:13; Ап 8:28; От 9:9).
Крајо е светоскоро.
Периоди со ингарела џи ко крајо акале светоскоро колеа со владинела о Сатана. О крајо е светоскоро хем е Христосескири присутност тане ко исто периоди. Тело е Исусескоро водство о ангелија „ка одвинен е лошна манушен таро праведна“ хем ка уништинен лен (Мт 13:40-42, 49). Е Исусескере ученикија мангле те џанен кеда ка овел о „крајо акале светоскоро“ (Мт 24:3). Англедер те иранел пе ко небо, о Исус ветинѓа пле следбениконге кај ка овел ленцар џи ко адава време (Мт 28:20).
Крстибе; те крстине.
О глагол значинела „те потопине“ или те чхиве тело пани. О Исус вакерѓа кај окола со мангена те овен лескере следбеникија мора те крстинен пе. И Библија керела исто аѓаар лафи башо е Јованескоро крстибе, башо крстибе е Девлескере силаја, башо крстибе е јагаја хем башо јавера врсте крстибе (Мт 3:11, 16; 28:19; Јвн 3:23; 1Пе 3:21).
Л
Лакто.
Мерка баши должина која со отприлика меринела пе сине таро лакто џи ко врво таро машкаруно нај. О Израелција обично користинена сине о лакто со сине околу 44,5 сантиментрија, ама понекогаш користинена сине о подугачко лакто со сине околу 51,8 сантиментрија (1Мо 6:15; Мт 6:27, фус.; Лк 12:25, фус.; От 21:17).
Леви; левитија.
Е Јаковескоро трито чхаво кова со бијанѓа ле и Лија. Исто аѓаар лескоро анав добинѓа јекх израелско племе. Таро е Левискере трин чхаве але е левитенгере трин групе. О израз „левитија“ користинела пе башо окола со припадинена ко адава племе, бизо е Аронескири свештеничко фамилија. Акава племе на добинѓа наследство ки Ветими пхув, сар со добинѓе о јавера племија. О Девел денѓа лен 48 дизја кола со аракхљона сине ки територија таро јавера племија (5Мо 10:8; 1Ле 6:1; Ев 7:11).
Легија.
Лепра; лепрозно.
Пхаро кожно насвалипе. И лепра ки Библија нане исто е насвалипаја сој авдиве пенџардо асавке анавеа, соске шај сине те појавинел пе на само ко мануша, него ко шеја да хем ко кхера да. О мануш со сине насвало тари лепра викинела пе сине лепрозно (3Мо 14:54, 55; Лк 5:12).
Лепта.
М
Македонија.
Подрачје кова со аракхљола сине северно тари Грција. Истакнинѓа пе џикоте владинела сине о Александар Велики хем сине независно са џикоте на освојнѓе ла о Римјања. Кеда о апостол Павле прво пути ало ки Европа, и Македонија сине римско провинција. О Павле трин пути сине ки Македонија (Ап 16:9).
Мана.
Храна со хана сине о Израелција џикоте пхирена сине 40 берш ки пустина. О Јехова дела сине е Израелцонге и мана ко јекх чудесно начин. Ој појавинела пе сине ки пхув тели роса секова диве освен о сабат. Кеда о Израелција прво пути дикхле и мана, пучле пе машкар песте: „Сој акава?“ или ко хебрејски „Ман ху?“ (2Мо 16:13-15, 35). О Исус користинѓа о лафи „мана“ ки симболично смисла (Јвн 6:49, 50).
Манушикано Чхаво.
Акава израз аракхљола околу 80 пути ко евангелија. Акава однесинела пе башо Исус Христос хем сикавела кај адалеа со бијандило манушикане телоја ов сине чаче мануш, а на духовно суштество со само сине ле манушикано тело. Акава израз сикавела кај о Исус тано адава со ка исполнинел о пророштво таро Даниел 7:13, 14. Ко Хебрејска списија акава израз сине користимо башо Езекиел хем башо Даниел, те сикавел кај ола сине обична мануша кола со мерена, различно таро Девел кастар со добинена сине о пораке (Езе 3:17; Да 8:17; Мт 19:28; 20:28).
Маре денде сар жртва англо Девел.
12 маре кола со ко дуј групе по шов сине чхивде ко астали ки Свето просторија ко Свето шатори хем ко храми. Баши ленде исто аѓаар користинела пе сине о израз „редиме маре“. Секова сабат чхивена пе сине свежа маре сар жртва е Девлеске. О маре со цидена пе сине шај сине те хан лен само о свештеникија (2Ле 2:4; 2Мо 25:30; 3Мо 24:5-9; Мт 12:4; Ев 9:2).
Медија; Медијција.
Народо со авела таро е Јафетескоро чхаво о Мадај. Ола живинена сине ко јекх учо планинско тхан кова со аракхљола ко авдисутно Иран. Ленгири пхув викинела пе сине Медија. Машкар о мануша со але ко Ерусалим ки Педесетница 33 берш а.е сине хем Медијција (Ап 2:9).
Милја.
Мерка баши должина која со ко оригинално тексти таро Грчка списија појавинела пе само јекх пути хем адава ко Матеј 5:41. Најверојатно мислинела пе ки римско милја која со сине 1.479,5 метре.
Мојсеескоро закони.
Молох.
Е Амонценгоро девел. Најверојатно е анавенцар Малхом хем Мелхом мислинела пе ко акава исто девел (Ап 7:43).
Н
Надгледнико.
Јекх мурш колескири главно одговорност тани те надглединел хем те грижинел пе башо собрание. И главно смисла таро грчко израз епископос тани те заштитинел хем те надглединел. Е изразеа „надгледнико“ хем „старешина“ (презвитерос) мислинела пе ки исто служба ко јекх христијанско собрание. О лафи „старешина“ сикавела и зрелост хем о особине околескере сој именујмо те служинел ко асавко начин, а о лафи „надгледнико“ сикавела кола тане лескере задаче (Ап 20:28; 1Ти 3:2-7; 1Пе 5:2).
Најсвето просторија.
И најандруни просторија ко Свето шатори хем ко храми. Ки лате сине о сандуко е сојузескоро. Спрема е Мојсеескоро закони, само о првосвештенико шај сине те кхувел ки акаја просторија хем адава само јекх пути ко берш ко Диве простибаске о гревија (2Мо 26:33; 3Мо 16:2, 17; 1Ца 6:16; Ев 9:3).
Неморал.
Таро грчко лафи порниа кова со користинела пе ки Библија башо сексуална постапке со забранинела о Девел. Ко адава тано вклучимо и прељуба, проституција, сексуална односија машкар дуј џене со нане ко брако, хомосексуалност хем сексуална односија машкар о мануша хем о животне. О израз „неморал“ ко Откровение користинела пе те опишинел пе о однос со иси е ховавне религиен, колен со и Библија викинела „Баро Вавилон“, е владетеленцар таро акава свето те шај те добинен моќ хем барвалипе (От 14:8; 17:2; 18:3; Мт 5:32; Ап 15:29; Га 5:19).
Нечисто.
Нисан.
Откеда иклиле таро Вавилон, акава сине е Евреенгоро прво масек ко религиозно календари хем ефтато масек ко световно календари. Англедер акава масек викинела пе сине авив. Почминела сине тари средина таро март хем завршинела сине ки средина таро април (Не 2:1). И еврејско Пасха славинела пе сине ко 14-то нисан хем ко адава диве о Исус воспоставинѓа е Господарескири вечера (Лк 22:15, 19, 20). Ов сине ковимо ко стубо о исто диве (Лк 23:44-46).
О
Откупнина.
Адаја тани и цена со платинела пе те шај те ослободинел пе некој таро заробеништво, тари казна, таро цидибе муке, таро грево или чак тари несави одговорност. И откупнина на платинела пе сине секогаш паренцар (Иса 43:3). Ко бут различна ситуацие ваљани сине те дел пе откупнина. На пример, са о првобијаме мурша, бизи разлика дали чхаве или животне, ко Израел припадинена сине е Јеховаске. Адалеске, те шај сине те овен ослободиме тари одговорност целосно те користинен пе баши служба е Јеховаске, мора сине те откупинен пе (4Мо 3:45, 46; 18:15, 16). Ако несаво опасно бико кова со на сине пханло, мударела некас, тегани те шај те на овел мудардо ов хем лескоро газда, ваљани сине те платинел пе откупнина (2Мо 21:29, 30). Ама ако некој мударела сине намерно, ки асавки ситуација на важинела сине нисави откупнина (4Мо 35:31). И најважно откупнина колаке со и Библија керела лафи тани и откупнина со платинѓа о Христос адалеа со денѓа пло живото сар жртва те шај те ослободинел е послушна манушен таро грево хем о мерибе (Пс 49:7, 8; Мт 20:28; Еф 1:7).
Отпадништво.
О грчко лафи апостасија авела таро јекх глагол кова со дословно значинела „те терѓове подур таро“. Акава лафи значинела „те мукхе, те икљове, те бунине тут“. Ко Христијанска грчка списија е лафеа „отпадништво“ најчесто мислинела пе ко окола со чхинавѓе те служинен е чачутне Девлеске (Из 11:9; Ап 21:21, фус.; 2Со 2:3).
П
Пасха.
Празнико кова со керена ле сине секова берш ко 14-то диве таро масек авив (покасно викимо нисан) те шај те сетинен пе ко време кеда о Израелција сине ослободиме таро Египет. Ки адаја прилика чхинела пе хем пекела пе сине бакхро (или бузни), кова со хала пе сине ќерке билкенцар хем мареа бизо квасацо (2Мо 12:27; Јвн 6:4; 1Ко 5:7).
Педесетница.
О дујто таро трин најбаре празникија со са о еврејска мурша мора сине те славинен лен ко Ерусалим. Ко Христијанска грчка списија акава празнико викинела пе Педесетница, а ко Хебрејска списија викинела пе Празнико е жетвакоро или Празнико е куркенгоро. Акава празнико славинела пе сине ко 50-то диве пало 16-то нисан (2Мо 23:16; 34:22; Ап 2:1).
Печати.
Предмети колеа со мечинела пе упри глина или восок те шај те сикавел пе кај нешто некаске припадинела, кај нешто тано чаче или кај тано кердо договор, хем поможинела сине те заштитинен пе о документија хем јавера буќа кола со сине пханле печатеа. О пуране печатија керена пе сине таро зорало материјали (бар, слонескоро кокало или каш) ки колесте со сине графириме букве или симболија. О лафи „печати“ користинела пе хем ки симболично смисла кеда керела пе лафи башо нешто сој чаче, кеда сикавела пе кај нешто припадинела некаске или кај нешто тано гаравдо или тајно (Еф 1:13; От 5:1; 9:4).
Помазибе.
О хебрејско лафи со користинела пе ко оригинално тексти значинела „те чхорел пе течност упро нешто“. Упро јекх мануш чхорела пе сине масло сар знако кај ов тано биримо баши посебно служба. Исто аѓаар, чхорела пе сине масло упро несаво предмети сар знако кај ка користинел пе баши посебно цел. Ко Христијанска грчка списија акава лафи користинела пе кеда о Девел дела пли сила околенге сој бириме те живинен ко небо (2Мо 28:41; 1Са 16:13; Лк 4:18; 2Ко 1:21).
Последна диве.
Ко библиска пророштвија акава израз користинела пе башо време кеда несаве важна историска настанија авена ко ленгоро крајо кеда о Девел ка извршинел пли осуда (Ез 38:16; Да 10:14; Ап 2:17). Понекогаш акале изразеа шај те мислинел пе ко некобор берша, а понекогаш ко побаро периоди, зависинела таро адава саво тано о пророштво. Ки Библија најангле акале изразеа мислинела пе ко последна диве акале светоскере, уствари о време кеда трајнела е Исусескири невидливо присутност (2Ти 3:1; Јк 5:3; 2Пе 3:3).
Постибе.
Те на хал пе маро јекх одредено периоди. О Израелција постинена сине ко Диве простибаске о гревија, кеда сине ки несави неволја хем кеда ваљани сине ленге е Девлескоро водство. Те шај те сетинен пе ко трагична настанија тари историја о Евреија одрединѓе штар пути ко берш те постинен. Таро христијања на родела пе те постинен (Езр 8:21; Иса 58:6; Мт 4:2; 9:14; Лк 18:12; Ап 13:2, 3; 27:9).
Праведност.
Празнико башо маре бизо квасацо.
О прво таро трин главна празникија со славинена лен сине о Израелција секова берш. Почминела сине ко 15-то нисан, о диве пали Пасха, хем трајнела сине ефта диве. Џикоте трајнела сине о празнико о Израелција хана сине маро бизо квасацо те шај те сетинен пе ко време кеда иклиле таро Египет (2Мо 23:15; Мр 14:1).
Празнико е посветибаске.
Празнико кова со славинела пе сине секова берш те шај те сетинен пе башо адава со о храми ко Ерусалим сине палем посветимо, откеда о Антиох Епифан почминѓа ки лесте те дел жртве е ховавне девленге. Акава празнико почминела сине 25-то кислев хем славинела пе сине офто диве (Јвн 10:22).
Празнико е сениценгоро.
Акава празнико о Израелција славинена ле сине таро 15-то џи ко 21-то етаним. Исто аѓаар викинела пе сине Празнико е кхедибаскоро. Ко акава празнико славинела пе сине о крајо тари е бершескири бути ко ниве кеда кхедена сине и жетва. О Израелција радујнена пе сине хем благодаринена сине е Јеховаске баши жетва колаја со о Јехова благословинѓа лен. Џикоте трајнела сине о празнико о Израелција живинена сине ко сенице кола со сине керде таро гранке хем листија те шај те сетинен пе ко време кеда иклиле таро Египет. Акава празнико сине јекх таро трин празникија ки коленде со ваљани сине секова мурш те џал ко Ерусалим те шај те славинел о празнико (3Мо 23:34; Езр 3:4; Јвн 7:2).
Прва плодија.
Акава однесинела пе башо прва плодија тари жетва, о прво производ или о резултати тари несави бути. О Јехова родела сине таро Израелција те ден леске о прва плодија, бизи разлика дали однесинела пе манушенге, животненге или башо нешто со бијанела и пхув. Сар народо, о Израелција дена сине о прва плодија е Девлеске ко Празнико е маренгоро бизо квасацо хем ки Педесетница. Акава израз „прва плодија“ исто аѓаар користинела пе ки симболично смисла башо Христос хем башо лескере помазиме следбеникија (1Ко 15:23; 4Мо 15:21; Из 3:9; От 14:4, фус.).
Првобијамо.
Обично мислинела пе ко најбаро мурш чхаво со бијанѓовела е дадеске. Ко библиско време е првобијаме чхаве сине ле посебно предност ки фамилија хем пало е дадескоро мерибе ов овела сине поглавари ки фамилија. О Исус на само сој првобијамо чхаво е Јеховаске, ов тано хем о првобијамо таро са сој створимо хем о првобијамо таро муле (1Мо 25:33; 2Мо 11:5; Кол 1:15; От 1:5 фус.).
Првосвештенико.
Тело е Мојсеескоро закони адава сине о главно свештенико кова со претставинела сине е народо англо Девел хем надглединела сине и служба е јавере свештениконгири. Само ов шај сине те кхувел ки Најсвето просторија, о најандруно дело таро Свето шатори а пало адава хем ко храми. Ов кхувела сине адатхе само јекх пути ко берш, ко Диве простибаске о гревија. О израз „првосвештенико“ исто аѓаар користинела пе башо Исус Христос (3Мо 16:2, 17; 21:10; Мт 26:3; Ев 4:14).
Прељуба.
Кеда јекх ром или јекх ромни сој тане ко брако иси лен сексуална односија некасаја со нане ленгоро брачно партнери (2Мо 20:14; Мт 5:27; 19:9).
Прозелити.
Пророштво.
Порака која со авела таро Девел. Понекогаш мислинела пе ко адава те откринел пе е Девлескири волја, а понекогаш те објавинел пе лескири волја. О пророштво шај те пренесинел морално поука, заповед или осуда таро Девел или те сикавел со ка овел ки иднина (Мт 13:14; 2Пе 1:20, 21).
Проститутка.
Џувли со иси ла сексуална односија аври таро брако, посебно паренге. (О грчко лафи баши „проститутка“ тано порне. О корено таро акава лафи значинела „те бикинел пе“.) Иако акале лафеа главно мислинела пе ки џувли, ки Библија тане спомниме мурша да со керена сине адава. И проституција сине забраними ко е Мојсеескоро закони хем о паре со заработинена пе сине ко асавко начин на смејнена сине те ден пе ко е Јеховаскоро свето тхан. Акава сине спротивно таро паганско обичај те керел пе проституција ко храмија те шај аѓаар те кхеден паре (5Мо 23:17, 18; 1Ца 14:24). И Библија исто аѓаар користинела акава лафи ки симболично смисла кеда керела лафи башо мануша, народија или организацие сој мешиме ки несави врста идолопоклонство а вакерена кај обожавинена е Девле. На пример, ко Откровение о „Баро Вавилон“, кова со претставинела са о религие колен со о Девел на прифатинела, тано опишимо сар јекх проститутка соске керела неморал е владетеленцар таро акава свето те шај те добинел моќ хем барвалипе (От 17:1-5, фус.; 18:3; 1Ле 5:25).
Псалм.
Р
Рај.
Бут шужо парко или градина. Прво асавко тхан сине и Еденско градина која со керѓа ла о Јехова башо прва мануша. Кеда о Исус керѓа лафи е криминалцоја со сине ковимо узи лесте, сикавѓа кај и пхув ка овел рај. Ко 2. Коринќања 12:4 е лафеа „рај“ најверојатно мислинела пе ко рај со ка овел ки иднина, а ко Откровение 2:7 мислинела пе ко рај ко небо (Пнп 4:13; Лк 23:43).
С
Сабат.
Лендо таро хебрејско лафи со значинела „те одморине“ или „те чхинаве“. Адава сине о ефтато диве таро еврејско курко (таро петок кеда перела о кхам, џи сабота кеда перела о кхам). Несаве јавера да диве таро берш со сине празникија, исто аѓаар хем секова ефтато хем секова 50-то берш викинена пе сине сабат. Ко сабат на керела пе сине нисави бути освен и бути со керена сине о свештеникија ко светилиште. Ко сабатно берш о Евреија на обработинена сине и пхув хем на родена сине о јавера Евреија те иранен о дугија. Ко е Мојсеескоро закони о ограничувања башо сабат сине разумна, ама сар со накхела сине о време о религиозна водачија чхивена сине јавера да ограничувања. Адалеске е Исусеске ко време е манушенге сине пхаро те икерен о сабат (2Мо 20:8; 3Мо 25:4; Лк 13:14-16; Кол 2:16).
Садукеија.
Јекх важно религиозно секта таро Јудаизам. Лакере членија сине барвале мануша хем свештеникија кола со сине лен баро авторитети хем влијание ко са адава со случинела пе сине ко храми. Ола на прифатинена сине бут традицие хем верувања е фарисеенгере. Ола на верујнена сине ко воскресение хем кај постојнена ангелија. Ола противинена пе сине е Исусеске (Мт 16:1; Ап 23:8).
Самарија.
Аѓаар викинела пе сине и диз која со околу 200 берша сине и главно диз ко северно царство Израел коте со сине 10 племија. Аѓаар викинела пе сине хем и цело територија таро адава царство. Акаја диз сине градими ки планина која со исто аѓаар викинела пе сине Самарија. Ко е Исусескоро време, Самарија викинела пе сине и римско провинција која со астарела сине подрачје тари Галилеја ко север џи ки Јудеја ко југ. Кеда о Исус патујнела сине, обично на проповединела сине ки Самарија, ама понекогаш керела сине лафи е манушенцар со сине таро адава тхан. О Петар користинѓа о дујто симболично клучо таро Царство кеда о Самарјања добинѓе е Девлескири сила (1Ца 16:24; Јвн 4:7; Де 8:14).
Самарјања.
Ко почеток аѓаар викинена сине е Израелцон кола сине дело таро северно царство коте со сине 10 племија. Откеда о Асирција освојнѓе и Самарија ко 740. берш а.а.е., аѓаар викинена сине хем е странцон колен со о Асирција анѓе лен ки адаја пхув. Ко е Исусескоро време, акале анавеа на мислинела пе сине ки несави раса или нација, него аѓаар викинена сине околен со сине дело тари јекх секта која со аракхљола сине паше узо пурано Сихем хем Самарија. Несаве таро ленгере верувања сине бут по различна таро јудаизам (Јвн 8:48).
Сандуко е сојузескоро.
О сандуко сине кердо таро каш акација хем сине обложимо златоја. Аракхљола сине ки Најсвето просторија ко свето шатори, а покасно ки Најсвето просторија ко храми кова со градинѓа о Соломон. Лескоро капако сине кердо таро тхуло злато хем упрал сине керде дуј херувимија која со сине ираме јекх карши о јавер. И најважно бути со аракхела пе сине ки лесте сине о дуј плоче таро бар ки коленде со сине пишиме о 10 заповедија (5Мо 31:26; 1Ца 6:19; Ев 9:4).
Сатана.
Света мануша.
Мислинела пе ко праведна хем шукар мануша. Акава израз исто аѓаар користинела пе башо окола сој одвиме те служинен е Девлеске. Ко Христијанска грчка списија акава израз користинела пе башо са окола сој бириме таро Девел те овен ко јекх посебно однос леа. Лен иси лен надеж кај ка живинен ко небо хем кај ка владинен заедно е Христосеа кеда ов ка владинел 1.000 берша (От 20:4, 6).
Светилиште.
Тхан коте со обожавинела пе е Девле, свето тхан. Обично мислинела пе ко свето шатори или ко храми ко Ерусалим. Акава израз исто аѓаар користинела пе башо тхан коте со о Девел живинела ко небо (2Мо 25:8, 9; 2Ца 10:25; 1Ле 28:10; От 11:19).
Свето.
Понекогаш акава лафи тано превод башо грчко лафи аион со значинела „временско периоди“. Исто аѓаар акава лафи шај те значинел „сар функциониринела о општество ко јекх одредено периоди“. Ко јавера ситуацие о лафи „свето“ тано превод таро грчко лафи космос кова со шај те однесинел пе 1) башо са о мануша, 2) башо адава сар функциониринела о општество (слично сар о значење таро грчко лафи аион) или 3) башо мануша сој тане дур таро Девел (Мт 28:20).
Свето просторија.
И прво хем и најбари просторија ко Свето шатори хем ко храми, а и дујто просторија сине и Најсвето просторија. Ко Свето шатори, ки Свето просторија сине о златно светилнико, о златно жртвенико коте со тхарела пе сине темјани, о астали ки колесте со сине о маре со дена пе сине сар жртва англо Девел хем о златна чаре. А откеда сине кердо о храми, ки Свето просторија сине о златно жртвенико, 10 златна светилникија хем 10 асталија ки коленде со сине о маре со дена пе сине сар жртва англо Девел (2Мо 26:33; Ев 9:2).
Светост; свето.
Акаја особина тани дело тари е Јеховаскири личност хем значинела те овел пе целосно морално чисто (2Мо 28:36; 1Са 2:2; Јвн 17:11). Кеда керела лафи башо мануша (Ап 3:21), башо предметија (Ри 7:12; 11:16; 2Ти 3:15), тхана (Мт 4:5; Ап 7:33; Ев 9:1) хем постапке (2Мо 36:4) о оригинално хебрејско хем грчко лафи сој преведимо сар „свето“, пренесинела и идеја те овел пе одвојмо хем посветимо е свето Девлеске, со значинела те овел нешто одвојмо баши служба е Јеховаске. Ко Христијанска грчка списија акава лафи користинела пе хем башо некаскоро чисто понашибе (2Ко 7:1; 1Пе 1:15, 16).
Свештенико.
Мурш кова со сине е Девлескоро претставнико англо мануша хем служинела сине леске аѓаар со сикавела лен сине башо Девел хем башо лескере законија. Исто аѓаар, о свештеникија сине е манушенгере претставникија англо Девел кеда дена сине жртве хем кеда молинена пе сине е Девлеске башо мануша. Англедер те авел е Мојсеескоро закони, секова поглавари ки фамилија служинела сине сар свештенико пле фамилијаке. Тело е Мојсеескоро закони, сар свештеникија служинена сине несаве мурша таро е Левискоро племе хем о мурша тари е Аронескири фамилија, а о јавера таро е Левискере потомција поможинена сине ленге. Кеда почминѓа те важинел о нево сојуз, окола сој тане дело таро духовно Израел ка служинен сар свештеникија заедно е првосвештеникоја, о Исус Христос (2Мо 28:41; Ев 9:24; От 5:10).
Секта.
Група мануша кола со икерена пе ко несаве сикљојба хем ко пле верувања или слединена несаве водаче. Ко јудаизам сине дуј главна групе коленге со вакерела пе кај сине секте. Адала сине о фарисеија хем о садукеија. Ко прво веко е христијанен да викинена сине „секта“ или „назареќанско секта“, соске веројатно мислинена сине кај ола одвојнѓе пе таро јудаизам. Пало несаво време чак ко христијанско собрание појавинѓе пе секте. О лил Откровение конкретно керела лафи баши е „Николаскири секта“ (Ап 5:17; 15:5; 24:5; 28:22; От 2:6; 2Пе 2:1).
Сеница.
Градба керди таро гранке хем листија. О сенице бут пути керена пе сине ко ниве дракхенцар, ко поле или ко воена логорија. Ки ленде о мануша шај сине те гаравен пе таро кхам или таро бршим. Ко Празнико е сениценгоро (дикх ПРАЗНИКО Е СЕНИЦЕНГОРО) о Израелција керена лен сине ко кровија таро пумаре кхера, ко дворија, ко плоштадија или чак узо храми.
Синагога.
Акава лафи значинела „те кхедел пе заедно“, или „собир“. Ко повише стихија коте со аракхљола акава лафи мислинела пе ко објекти или тхан коте со о Евреија кхедена пе сине те читинен таро света списија, те шунен поуке, те сикавен е јаверен хем те молинен пе. Ко е Исусескоро време ки секоја диз таро Израел сине по јекх синагога, а ко побаре дизја сине повише синагоге (Лк 4:16; Ап 13:14, 15).
Сион; планина Сион.
Анав тари евусејско диз Евус која со сине цврсто градими хем аракхљола сине ки југоисточно страна таро ерусалимско ридо. Откеда о Давид освојнѓа акаја диз, ов керѓа ки лате и царско палата хем тегани почминѓа те викинел пе „е Давидескири диз“ (2Са 5:7, 9). И планина Сион сине посебно свето е Јеховаске кеда о Давид адатхе анѓа о сандуко е сојузескоро. Покасно е лафеа „Сион“ мислинела пе сине хем ко подрачје коте со сине о храми ки планина Морија, а понекогаш мислинела пе сине ко цело Ерусалим. Бут пути ко Христијанска грчка списија акава лафи користинела пе ки симболично смисла (Пс 2:6; 1Пе 2:6; От 14:1).
Сирија.
Ко Христијанска грчка списија и Сирија сине римско провинција колате со главно диз сине и Антиохија. Ој астарела сине побаро дело тари исто Сирија сој спомними ко Хебрејска списија (исто аѓаар викинела пе сине Арам). О управители тари Сирија ваљани сине те надглединел хем цело Палестина (Лк 2:2; Ап 18:18; Га 1:21).
Скакулција.
Спрема е Мојсеескоро закони ко скакулција дикхела пе сине сар чиста хем шај сине те хан пе. Несаве врсте таро скакулција движинена пе ко бут баре групе џикоте џана таро јекх тхан ко јавер. Ко асавке баре групе таро скакулција, кола со хана са англи песте, дикхела пе сине сар страшно казна (2Мо 10:14; Мт 3:4).
Слободно мануш; ослободимо.
Џикоте сине о римско царство, „слободно мануш“ сине окова со сине бијамо слободно хем сине ле са о правија сар државјани. Различно лестар о „ослободимо мануш“ сине окова со англедер сине робо ама добинѓа слобода. Кеда некој овела сине официјално ослободимо, ов добинела сине римско државјанство, ама на смејнела сине те учествујнел ки политика. А кеда некој овела сине неофицијално ослободимо, ов више на сине робо, ама на сине ле са о правија сар државјани (1Ко 7:22).
Слуга-помошнико.
Акава израз авела таро грчко лафи гиаконос кова со бут пути превединела пе сар „слуга“ или „помошнико“. О израз „слуга-помошнико“ користинела пе башо мануш кова со поможинела е старешиненге ко јекх собрание. Те шај некој те служинел сар слуга-помошнико мора те пхерел о условија сој пишиме ки Библија (1Ти 3:8-10, 12).
Смирна.
Мирисливо смола која со добинела пе тари јекх грмушка со иси ла каре или таро јекх тикно каш тари фамилија Commiphora. И смирна сине јекх таро состојке ко свето масло помазибаске. Користинела пе сине сар мирис башо шеја хем баши постела, хем чхивела пе сине ко масло баши масажа хем ко јавера средствија баши нега е телоске. Исто аѓаар, користинела пе сине сар иљачи хем сар дрога. И смирна користинела пе сине те шај те спреминел пе јекх тело парујбаске (2Мо 30:23; Из 7:17; Мр 15:23; Јвн 19:39).
Собрание.
Група мануша кхедиме заедно баши јекх одредено цел или активност. Ко Хебрејска списија акале лафеа обично мислинела пе ки израелско нација. Ко Христијанска грчка списија акале лафеа мислинела пе ки јекх група таро христијања ко јекх тхан, а бут пути мислинела пе ко са о христијања сар група ко цело свето (1Ца 8:22; Ап 9:31; Ри 16:5).
Совли.
Кеда некој дела совли адалеа потврдинела кај нешто тано чаче, или адалеа дела лафи кај ка керел или кај нане те керел нешто. Бут пути дела пе совли некаске со иси ле авторитети, посебно е Девлеске. О Јехова денѓа совли те шај те потврдинел пло завет е Авраамеа (1Мо 14:22; Ев 6:16, 17).
Сојуз.
Јекх официјално договор, или согласност машкар о Девел хем о мануша или само машкар о мануша ки колесте со солдуј стране дена лафи кај ка керен нешто или кај нане те керен нешто. Понекогаш само јекх страна дела лафи кај ка керел нешто (сојуз кердо само тари јекх страна, уствари адава сине јекх ветување). Понекогаш солдуј стране дена сине лафи кај ка керен нешто (сојуз кердо таро солдуј стране). И Библија на керела лафи само башо сојузија машкар о Девел хем о мануша, него хем машкар поединција, племија, народија или групе таро мануша. Несаве сојузија со бут време влијајнѓе упро мануша тане о сојузија со о Девел керѓа е Авраамеа, е Давидеа, е Израелцонцар (о сојуз со темелинела пе сине ко Закони) хем е Девлескере Израелеа (о нево сојуз) (1Мо 9:11; 15:18; 21:27; 2Мо 24:7; 2Ле 21:7; Лк 22:29; Ап 3:25; 2Ко 3:6; Ев 8:6).
Соломонескири учхарди тераса.
Е Исусеске ко време адава сине учхарди патека ки источно страна таро авруно дворо ко храми. Мислинела пе сине кај адаја патека сине дело таро храми со градинѓа о Соломон. О Исус пхирела сине ки акаја патека кеда „сине евен“ хем о прва христијања кхедена пе сине ко адава тхан (Јвн 10:22, 23; Ап 5:12).
Спиритизам.
О верување кај пало мерибе о духо е мулескоро понадари да живинела хем леа шај те комунициринел пе посебно преку несаве мануша со иси лен бути е духонцар. О грчко лафи фармакија, кова со однесинела пе башо спиритистичка постапке, дословно значинела „користибе дроге“, соске ко пурано време користинела пе сине дрога кеда родела пе сине сила таро демонија те шај те керен пе магие (Га 5:20; От 21:8).
Списија.
Старешина.
Мануш ко зрела берша ама ки Библија акале лафеа мислинела пе ко јекх мануш со иси ле несаво авторитети или одговорност машкар јекх група мануша или народо. Ко Откровение акава лафи користинела пе башо суштествија ко небо. О грчко лафи презвитерос превединела пе сар „старешина“ кеда мислинела пе ко јекх мурш со предводинела ко христијанско собрание (2Мо 4:29; Из 31:23; 1Ти 5:17; От 4:4).
Стражари.
Мануш со пазинела те на случинел пе нешто јавере манушенге или аракхела несаво имот, обично џикоте трајнела и рат хем јавинела ако дикхела кај авела несави опасност. О стражарија обично терѓона сине ко дизјакере ѕидија или ки несави кула, хем адатхар шај сине те дикхен кеда некој авела. Асавке стражарија сине ки војска да (Мт 27:65; 28:4).
Стубо.
Стубо; стубо мучибаске.
Јекх дугачко каш или диреко со користинена сине несаве народија те мударен, а исто аѓаар хем те закачинен некаскоро муло тело те шај те овел сар предупредување е јаверенге или јавно те понижинен некас. О Асирција, кола со сине пенџарде сар сурова војникија, користинена сине асавке стубија те шај те мударен е заробеникон, аѓаар со ки ленде ковинена лен сине баре шајкенцар таро воги џи ко колин. Спрема о еврејско закони, окола со сине крива башо пхаре гревија, сар сој те керел пе лафи против о Девел хем идолопоклонство, мударена пе сине баренцар или ко несаво јавер начин, а пало адава ленгоро тело закачинела пе сине ко асавко стубо сар предупредување е јаверенге (5Мо 21:22, 23; 2Са 21:6, 9). О Римјања понекогаш пхандена сине некас ко асавке стубија те шај те мерел пало несаве диве тари дукх, бизо пани, тари бокх или таро кхам. А ко јавера ситуацие, сар со сине е Исусеа, ковинена сине ко асавке стубија ленгере васта хем о пре (Лк 24:20; Јвн 19:14-16; 20:25; Ап 2:23, 36). О грчко лафи ставрос сој преведимо сар „стубо мучибаске“ значинела „право каш“ или „диреко“. Ко асавко каш или диреко сине ковимо о Исус. Нане доказија кај акава грчко лафи значинела „крсто“ кова со о паганија користинена сине сар религиозно симболи бут векија англедер о Христос. Акава израз „стубо мучибаске“ пренесинела о целосно значење таро оригинално лафи ставрос кова со исто аѓаар користинела пе башо адава кај е Исусескере следбеникија ка овен прогониме, мучиме хем лаџакерде (Мт 16:24; Ев 12:2).
Судско столица.
Акале изразеа мислинела пе ко подиум кова со аракхљола ко поучо тхан хем сине ле басамакија. Ки судско столица бешена сине претставникија тари влада хем адатхар обратинена пе сине е народоске хем вакерена сине пумаре одлуке. О изразија „е Девлескири судско столица“ хем „е Христосескири судско столица“ симболично сикавена кај о Јехова ка судинел са е манушенге (Ри 14:10 фус.; 2Ко 5:10; Јвн 19:13).
Сунети.
Те икалел пе и кожа сој ко врво таро е муршескоро полов орган. Акава мора сине те керел о Авраам хем лескере потомција, ама на родела пе таро христијања. Акава лафи ко различна ситуацие користинела пе ки симболично смисла (1Мо 17:10; 1Ко 7:19; Фп 3:3).
Т
Таланти.
Најбари еврејско мерка баши тежина хем најбари парично вредност. Сине пхаро 34,2 кг. О грчко таланти сине потикно хем сине пхаро 20,4 кг (1Ле 22:14; Мт 18:24).
Тартар.
Ко Христијанска грчка списија акале изразеа мислинела пе ки состојба слично сар пханлипе ки која со сине чхивде о непослушна ангелија таро е Ноескоро време. О грчко глагол тартаро (преведимо сар „фрдинѓа ко тартар“) сој користимо ко 2. Петарескоро 2:4 на значинела кај о ангелија кола со грешинѓе тане фрдиме ко тартар кова сој познато ки паганско митологија (адава тано темно тхан тели пхув коте сој пханле о потикне девела). Наместо адава, о Девел асавке ангелен фрдинѓа таро небо хем леља лендар и бари положба со сине лен, а пало адава осудинѓа лен ки најхор темница која со чхинавела ки ленгири годи те ресел и духовно светлина хем те хаљовен е Девлескере намере. Адаја темница исто аѓаар претставинела адава со аџикерела лен — и Библија сикавела кај ола ка овен уништиме засекогаш заедно пле водачеа, о Сатана о Бенг. Значи, о тартар претставинела и крајно понижувачко состојба акале бунтовна ангеленгири. О тартар нане исто сар и „бездна“ спомними ко Откровение 20:1-3.
Темјани.
Мешавина тари различно смола хем мирисливо масло која со тхабљола похари хем мукхела шужо мирис. О темјани со користинела пе сине ко Свето шатори хем ко храми сине кердо таро штар посебна состојке. Ов тхарела пе сине секова диве, сабајле хем раќате, ко жртвенико башо темјани кова со сине ки Свето просторија ко храми. А ко Диве простибаске о гревија ов тхарела пе сине андре ки Најсвето просторија ко храми. О темјани претставинела о молитве таро е Девлескере верна слуге. Таро христијања на родела пе те тхарен темјани (2Мо 30:34, 35; 3Мо 16:13; От 5:8).
Терни месечина.
Адава сине о прво диве таро секова масек ко еврејско календари, колесте со кхедена пе сине заедно, хана сине хем пиена сине заедно хем дена сине посебна жртве. Пало несаво време акава диве уло јекх важно државно празнико хем о мануша адава диве на керена сине бути (4Мо 10:10; 2Ле 8:13; Кол 2:16).
Те чхивен пе васта упри некасте.
Кеда чхивена пе васта упри некасте адава значинела кај адава мануш ка добинел несави посебно задача, кај ка добинел е Девлескири сила хем лескоро благослов или кај ка овел сасљардо (4Мо 27:18; Ап 19:6; 1Ти 5:22).
Труба.
Метално дувачко инструменти кова со користинела пе те дел пе знако хем ки музика. Ко симболично начин, о звуко тари труба шунѓола кеда вакерена пе е Јеховаскере пресуде хем ко јавера важна настанија (1Ко 15:52; От 8:7 — 11:15).
ТХ
Тхан коте со газинена пе о дракха.
Обично адава сине дуј дупке со керена пе сине ко бар. И дујто дупка сине потеле тари прво хем ола сине поврзиме јекхе тикне каналеа. О дракха газинена пе сине ки прво дупка хем о соко со икљола лендар џала сине преку о канали ки дујто дупка. Акава израз симболично користинела пе башо е Девлескере пресуде (От 19:15).
У
Учителија е законескере.
Кеда сине о Исус ки пхув, адала сине група мурша кола со шукар пенџарена сине о Закони. Ола противинена пе сине е Исусеске (Мр 12:38, 39; 14:1).
Ф
Фараони.
Фарисеија.
Јекх важно религиозно секта таро Јудаизам ко прво веко. Ола на сине тари свештеничко фамилија, ама икерена пе сине строго џи ко најтикно детали таро Закони, хем и традиција сине ленге важно исто сар о Закони (Мт 23:23). Ола сине против о влијание тари грчко култура хем адалеске со сикавена сине е јаверен башо Закони хем о традицие, олен сине лен баро авторитети упро мануша (Мт 23:2-6). Несаве лендар сине членија ко еврејско Судско совет (Синедрион). Ола бут пути противинена пе сине е Исусеске башо сабат, башо традицие хем башо адава со дружинела пе сине е грешниконцар хем е даночниконцар. Несаве лендар уле христијања, сар на пример о Савле таро Тарсис (Мт 9:11; 12:14; Мр 7:5; Лк 6:2; Ап 26:5).
Х
Хадес.
Акава грчко лафи тано исто сар о хебрејско лафи шеол. Акава лафи тано преведимо сар „гробо“ хем мислинела пе ко општо гробо е манушенгоро (дикх ГРОБО).
Халдејција.
Аѓаар викинена пе сине о мануша кола со живинена сине ко подрачје коте со завршинена о реке Тигар хем Еуфрат. Ко пурано време и главно диз тари Халдеја сине о Ур коте со живинела сине о Авраам (Ап 7:4).
Хермес.
Грчко девел, о чхаво е девлескоро Зевс. О мануша тари диз Листра викинена сине е Павле Хермес, соске верујнена сине кај акава девел тано гласнико е јавере девленгоро хем кај бут шукар керела лафи (Ап 14:12).
Храми.
Градба ко Ерусалим која со сине замена башо Свето шатори кова со пхиравена ле сине. О храми сине центар обожавибаске е Израелцонге. О прво храми градинѓа ле о Соломон, а уништинѓе ле о Вавилонција. О дујто храми градинѓа ле о Зоровавел, откеда иранѓе пе таро заробеништво ко Вавилон, а покасно сине обновимо таро Ирод Велики. Ки Библија бут пути башо храми вакерела пе „е Јеховаскоро кхер“ (Мт 21:13; Лк 11:51; 1Ле 29:1; 2Ле 2:4; Мт 24:1).
Христијања.
Христосескири присутност.
Ко несаве ситуацие ко Грчка списија акава израз однесинела пе ки е Исусескири присутност сар Цари ко последна диве таро акава свето. Акаја присутност почминѓа кеда о Исус уло Месијанско Цари ко небо. Е Христосескири присутност нане само јекх кратко време кеда некој авела хем одма пало адава џала, него трајнела јекх одредено периоди (Мт 24:3).
Ц
Цезар.
Титула која со пхиравена сине о римска императорија. Акаја титула пхиравена сине о Август, Тибериј хем о Клавдиј, кола сој спомниме ки Библија. Ки Библија исто аѓаар, акаја титула користинела пе башо цари Нерон, иако лескоро анав нане спомнимо. Ко Христијанска грчка списија и титула цезар користинела пе баши државно власт (Мр 12:17; Ап 25:12).
Ч
Чудија; моќна делија.
ЧХ
Чхаво е Давидескоро.
Ш
Шинга ко жртвенико.
Шукарипе со на заслужинела пе.
О грчко лафи пренесинела и идеја башо нешто сој пријатно хем привлечно. Акале лафеа бут пути мислинела пе ко поклон со дела пе таро шукарипе или ко шукарипе со иси околе со дела нешто. Кеда керела пе лафи башо е Девлескоро шукарипе со на заслужинаја ле, мислинела пе ко несаво поклон со дела ле о Девел великодушно, бизо те очекујнел те иранел пе леске башо адава. Акава израз сикавела кај о Девел тано дарежливо е манушенцар хем кај сикавела пло баро мангипе хем шукарипе. Адалеске со о мануша на заслужинена адава, о Девел керела адава само адалеске сој великодушно. Акава грчко лафи понекогаш превединела пе хем сар „милост“ хем „поклон“ (2Ко 6:1; Еф 1:7).
Шукар хабери.