Dali džanljan?

Osven adava so pišinela ki Biblija, kola javera dokazija sikavena kaj o Izraelcija sine robija ko Egipet?

Sprema i Biblija, otkeda o Madijamcija ingargje e Josife ko Egipet, leskoro dad o Jakov selingja pe ple familijaja taro Hanaan ko Egipet. Ola selingje pe ko than so vikinela pe sine Gesem, kote so i reka Nil spojnela pe e Sredozemno Morea (1. Moj. 47:1, 6). E Izraelcon sine len but čhave hem lengoro broj bajrola sine sa poviše. Adaleske o Egipkjanja darandile hem silaja kergje len robija (2. Moj. 1:7-14).

Nesave sovremena kritičarija asana sine akale biblisko izveštaeske, agjaar so vakerena sine kaj tano obično mit. Sepak, arakhle pe dokazija kaj o Semitijaa čače živingje sar robija ko purano Egipet.

Na primer, o arheolozija arakhle bukja so ačhile taro purane naselbe ko severno delo taro Egipet. O d-r Džon Bimson vakerela kaj o dokazija sikavena kaj ko adava than sine poviše taro 20 semitska naselbe. Osven adava, o egiptologo Džejms Hofmaer vakerela: „Ko periodi taro 1800 dži ko 1540 berš a.a.e., but Semitija kola so živinena sine ki zapadno Azija selingje pe ko Egipet“. Ov isto agjaar vakerela: „Akava vremensko periodi odgovorinela e periodea keda živinena sine o Avraam, o Isak hem o Jakov, hem tano o isto vreme hem uslovija soj tane pišime ki 1. Mojseeva“.

Dokazija bašo akava sine arakhle hem ko južno delo taro Egipet. Ko jekh papirus, kova soj taro periodi e Sredno Carstvoskoro (o. 2000—o. 1600 berš a.a.e.), pišime tane o anava e robongere so kerena sine buti ko jekh kher ko južno Egipet. Poviše taro 40 taro adala anava tane semitska. Akala robija služinena sine sar gotvačija, tkajačija hem fizička rabotnikija. O Hofmaer vakerela: „Ako samo ko jekh kher ki Tebaida [ko južno Egipet] kerena sine buti poviše taro 40 Semitija, tegani lengoro broj ko celo Egipet sigurno sine but pobaro, posebno ko delo kote so i reka Nil spojnela pe e Sredozemno Morea“.

O arheologo Dejvid Rol pišinela kaj nesave taro anava e robongere ko adava spisako „sar te phene tane prepišime tari Biblija“. Na primer, nesave lendar tane slična e anavencar Isahar, Aser hem Sepfora (2. Moj. 1:3, 4, 15). O Rol završinela e lafencar: „Akala dokazija čače sikavena kaj o Izraelcija živingje sar robija ko Egipet“.

O d-r Bimson vakerela: „O biblisko izveštaj bašo ropstvo hem bašo ikljojbe taro Egipet temelinela pe ko cvrsta istoriska dokazija“.