Opre asel adi luma?

Csi jek generaviovo na sundyas kasave but vorbinen palakodi le lumako agor. But zhene katharodi daran le luma ande nukleariso holokausto nachola. Kavera kade gidyinen ke le phuvaki mejalipo nacharel le luma. Le avera katharodi daran ke le ekonomiako kaos le but manusha zhana jek le kavrészke.

Savel ke adi luma nachol? Taj nachola so avla? Sas kasavi kana jek luma nachilas?

Jek luma nachol, lesko than jek kaver lel perdal.

Ova, sas kasavi kana jek luma nachilas. Gidyin pe luma savi nasul kerdyilas ande Noeoske dyesa. Le Biblia kade vorbil paladi: ’Odi luma pustisaljas kana o paji andre sordyilas.’ Le Biblia vi adi phenel: „[o Del] haj chi jertisardas chi la dulmutana lumake, feri le Noevos, le chachipeske viacares muntosardas oxto-pesa, kana pe bi devlengire opremuklas o baro paji.” (2Peteresko 2:5; 3:6).

Dik numa so kerel, thaj so na kerel le lumako agor. Na kerel le manusengo agor. O Noe thaj leski familia pherdal zhudyile le lumako baro paji. Vikade opre asel le phuv planeta, thaj o sukara cherhanya po cheri. ’Le bi devlengi luma’, le nasula manusa nachile.

Palakodi kana le Noeoske savora but zhene kerdyile, jek kaver luma kerdyilas. Le dujto luma savi akana si. Le lumaki historia baro maripo, thaj temicake manusa kerdyile. So avla adala lumasa? Opre asel?

Adalako lumako avuto trajo

Kana o Noe zhudilas odi luma nachilas le Biblia tele iskirindas sar pecisavas, palakodi adi phenel: „E phuv haj o cheri so akanak si, zhikodo Alav inkerdas pe jag” (2Peteresko 3:7). Ova, jek kaver Bibliako iskirovo adi phenel: ’So akana si luma nacholtar’ (1Janoshesko 2:17).

Le Biblia na odi gindyil ke le phuv taj o cheri cherhanyenca nachol, ke ande Noeoske dyesa na nachile (Zsoltara 104:5). Le ’luma’ peske themenge bare manusenca, kaske o beng phenel, so te keren, taj e ’phuv’ le manushegi luma nachola sar katar e jag (Janoshesko 14:30; 2Korintushicko 4:4). Kadi luma nachol, kadi vi kasave chache sar kana le lumako baro paji mudardas le luma. O Jezus Kristo vorbindas pal e „Noevoske dyesa”, taj so pecil angla lumako agor (Matevesko 24:37–39).

Dikhas othe kana o Jezus pale Noeoske dyesa vorbindas, peske apostolenge pusipo phendas: „Haj so avla o somno kana tye avlimaske, taj le lumake agorake?” (Matevesko 24:3). Kon pal o Jezus zhan zhande adi luma nachola. Savel ke daranas von katharadi?

Na, kana o Jezus tele iskirindyas adala kana nachola adi luma,’losan ke avel o muntusaripo’ (Lukachesko 21:28). Ova, muntusaripo andar e bengeski luna, ande pachaki nyevi luma! (2Peteresko 3:13).

Kana nachola adi luma? Sosko „somno” das o Jezus ’kana avel, taj e lumako agor’?

„O somno”

’Avera’ kade phenen gricko vorba, pa·rou·siʹa, ’athe si’, vi chaches athe si. Kana „o somno” dichol adi na odi ke o Kristo sidyarasa avela, ke odo avilas, taj athe si. Adi vorba odi o Kristo avilas ande cheresko kralyi so na dikhas, taj sidyarasa mudarel peske xojarden. (Viziovongi 12:7–9; Zsoltara 110:1, 2)

O Jezus odi phendas ando somno but pecisavel. Adala vi avna so iskirende ande Biblia pal e „palune dyesa”. (2Timoteusheske 3:1–5; 2Peteresko 3:3, 4). Dikhas numa so phendas o Jezus pal e „palune dyesa” so avla.

„Ke popularo po popularo dela haj them po them” (Matevesko 24:7). Ando baro maripesko, ande amare dyesa bare kerdyol sar angalodi. Jek histori odi phendas: „[1914 avilas] angluno lumako maripo sas o angluno »totaliso« maripo.” O dujto lumako maripo maj buten mudarde. O maripo madarel e phuv. E Jezusoski vorbi andre kerdyon!

„But rigate bari bok avla” (Matevesko 24:7). Pal e lumako angluno maripo kasavi bokh avilas savi seko rema maj bari bokhajipo na sas. Maj bari bokh sas vi pal o dujto lumako maripo. Seko panzhto manus bokhavlas, ande luma cerra xamipo sas, seko bers 14 milliova savore bokhatar meren. Chachipo si ke naj xanasko!

„Mishkilape e phuv” (Lukachesko 21:11). Ande jek bers desvar but mule si ke miskil pes e phuv sar 1914 angal adi sela bersenca. Dikhas jek, duj andar adala: Kina, 1920:200 000 mule sas; Japan, 1923:140 000 mule; Trücko them, 1939:32 700 xasarde pengo trajo; Peru, 1970:66 800 merde; taj po agor Kina, 1976:240 000 (avera odi phenen 800 000) xasarde pengo trajo. Adala „mishkilape e phuv”!

„Pe bute thanesre murdimata” (Lukachesko 21:11). Kana nachilas e lumako baro maripo avilas o spainiko jim 21 milliovo manusengo trajo las. O Science Digest adi phendas: „Na sas kasavi ande historia kana kade sidyarasa mule”. Pala kadala selmilliova mule kaj dukhal lengo jilo, ando rako, o AIDS taj ande avera nasvajipe.

„Ke butajvela o nasulipe” (Matevesko 24:12). Amari phuv kathar 1914 bers nasujimaski luma si. Pe but vujici dyesesa nastig te aven. Ande ratyi o manusa andre keren o vudara, ando khera asen, ke daran avri the zhan.

But zhene avri phende so avla pe dyesengo agor, so phende vi kade si. Adala si e lumako agor athe si. Amem losas ke avna kon perdal zhudyona. Le Biblia colax del, kon vorbil pal e ’luma nachol’: „kon le Devlesko kamipe kerel, ashola sagutnes.” (1Janoshesko 2:17).

Vasadi trubul te pinzharas le Devlesko kamipo, taj vi kade trubul te keras. Zhudyuvas kana nachol e luma, taj losas ande Devleski nyevi luma taj na meras. E Biblia colax del pe odi rema: „O Del maj tele kosela sako [manus] asva pa lenge jakha, haj chi avla majbut chi meripe, chi kaldope, chi cipipe, haj chi dukh chi avla majbut (Viziovongi 21:3, 4)

So andar e Biblia andyam Suntoiskiripe Nyevo Teshtamento.

[Kathar o kipo dikh le 6. rig]

Fotografia: Uralo: USAF foto. Savoro: WHO foto, kerdyas: W. Cutting. Mishkilape e phuv: Y. Ishiyama, Hokkaido iskola, Japan.