БИАӶРАФИЯ
«Мэ камавас май бут дила тэ терав важ о Иегова»
И АКЭ закончилось амари посещения андэ найбари ӷрупа, сави сас андо суринамско влажно-тропическо вэш найдур лэ гаворэстар, пэ саво ԥэнэн Гранбури. Амэ помахали лэ вастэса лэ ԥралэнди и лэ ԥэянди. Тоди амэ бэшлям андэ каштуни лодка, и лаглям па лэн Тапанахони. Ӷэт май интя, кала амэ проладасас и ҭана, кай сас барэ бара, и вертушка по маторо, саво сас андэ лодка, дяпэдап андо бар. Ек риг ла лодкати ля тэ тасол, амэ лям тэ ужас тала паи. Мэрно ди ля фартэ ӥто тэ марэлпэ. Хоть мэ ужэ най ек бэрш плавуисаравас пэ лодки, кала служысаравас сар раёно барэдэр ԥрал, но мэ всаек на ӷанавас тэ плавуисарав!
Пала кода, со сас дальшэ, тумэ уӷанэна ӷэт май интя. Ай акана камэлпэ тумэнди тэ росԥэнав, сар мэ лэм тэ служысарав полновремено.
Мэ арақаделэм андо 1942 бэрш пэ фартэ шукарно карибско острово Кюрасао. Мэрно дад анда Суринамо. Во авелясас пэ кадэва острово, кай тэ терэл бути. Жы каринг кода, сар мэ тэ арақадював, во ашэля пэрво лэ Иеговаско свидетелё пэ Кюрасаоa. Кажно курко во стидэлас всаворэ бэятонэн — ай амэн сас панч, — кай вмести тэ изучаем и Библия. Амэнди, лэ бэятонэнди, най вся и время када камэласпэ тэ терас. Кала манди сас 14 бэрш, амэ пэрэлаглям андо Суринамо, кай о дад тэ позаботийпэ пала пэстири ԥури дэй.
ПЭР МАНДЭ ДРАГО ПОВЛИЯЛИ МЭРНЭ ДРУӶОРЯ
Андо Суринамо мэ лэм тэ общяюсь лэ тэрнэ ԥралэнца и ԥэянца, савэ анда вся оди служынас лэ Иеговасти. Вонэ сас набут май барэдэр мандар и служынас сар общи пианероря. Кала вонэ росԥэнэнас и случаёря анда служэния, вонэ сас фартэ лошалэ. Када дицолас па лэндирэ муя. Посли собрания амэ лэ друӷонэнца дасас дума пэ разни библейски темы. Дэкала када сас, кала амэ диқасас пэ звёзды. Амари дружба поможысардя манди тэ полав, со мэ камав андэ жызня: мэ камавас тэ терав дила важ о Иегова. Важ када, кала манди сас 16 бэрш, мэ болделэм, ай кала сас 18, мэ лэм тэ служысарав сас общё пианеро.
ЛАШО ОПЫТО
Служысарав пианероса андо Парамарибо
Кала мэ лэм тэ служысарав пианероса, мэ бут сости сытелэм, и када поможысардя манди андэ полновремено служэния. Например, почти сразу мэ полэм, сар дэ важно тэ сытярэс аврэн. Кала мэ ашэлэм пианероса, ек мисианеро, савэс ақарэн Виллемо ван Сейел, ля ман тэ сытярэлb. Лэстар мэ бут со уӷанглэм пала кода, сар трэбуй тэ терэс разно дила андэ собрания. Мэ и на гиндосаравас, кай фартэ ӥто манди вся када прижалапэ екжэнэсти тэ терав. Пэ авэр бэрш ман назначили, кай мэ тэ авав спецыально пианеро, и мэ лэм тэ поможысарав найбарэ ӷрупэнди, кай сас ԥрала и ԥэя. Вонэ жувэнас андэ тропически вэша, савэ сас паша Суринамо. Сар жэ мэ блаӷодарно лэ ԥралэнди, кай вонэ сытярдэ ман тоди, кала када сас трэбуй! Кодэла времятар мэ старысавав тэ терав кадя, сар вонэ подԥэндэ манди, и вся и время родавас возможность тэ сытярав аврэн.
Инке мэ сытелэм, сар важно тэ андярав просто жызня и андэ кодэя жэ время вся драго планировать. Кала залэласпэ о шон, амэ лэ напарникоса, саво кадяжэ сас андэ пианерско служэния, планировали, скати амэндэ жана ловэ по курко. Посли када ек андар мэндэ ладэлас андо форо, саво сас най фартэ пашэ, и тинэлас вся, со амэнди трэбуй. Амэ трэбуй самас тэ жувас экономно, кай кода, со тиндям, тэ хутилэл пэ вся о шон. Если бы амэндэ тэ закончились и крупа или о сапуй, андэ джунгли амэ када на тиндоп. Кода, кай мэ сытелэм андэ тэрнэ бэрша тэ жував просто и вся заранее планировать, мэ смоӷ вся пэстири жызня тэ терав лэ Иеговастири дила, кай нисо ман тэ на отвлекает.
Инке мэ полэм, кай фартэ важно тэ сытярэс лэ манушэн пэ лэндири чачи шыб. В децтве мэ давас дума пэ нидерландско, английско, папьяменто, ай кадяжэ пэ сранан-тонго — када шыб, пэ сави дэн дума фартэ бут мануша андо Суринамо. Мэ шутэм сама, кай андэ джунгли и мануша май драго ашунэн и радосно новость, кала ашунэн ла пэ пэстири чачи шыб. Чаче, дэсавэ шыба манди фартэ сас сложно тэ висытював. Например, сарамакканско, андэр латэ исин вуче и низки тоноря. Но када ашэлас, кай мэ тэ висытювас кадэя шыб! Важ кода кай блаӷодаря кодэлэсти, кай мэ ӷанавас кадэла шыба, мэ моӷ тэ сытярав май бутэ манушэн, кай вонэ тэ уӷанэн лэ Дэвлэско чачимос.
Канешно, мандэ сас кацавэ ситуацыи андэ савэ сас лажаво. Сэрав, сар еқвар мэ уӷанглэм, кай ла манушнятэ, сави изучает и Библия, сави дэл дума пэ сарамакканско шыб, дуқал о ӥло. И мэ ришыл тэ пушав, сар вой пэс чуствует. Ай вижыля кадя, кай мэ пушлэм, на ԥирэл вой! На лава тэ росԥэнав тумэнди, сар вой залажайля. Хоть мандэ и сас кацавэ ситуацыи, кай бы мэ тэ на служысарав, мэ вся и время старысававас тэ дав дума лэ манушэнца пэ лэндири чачи шыб.
ИНКЕ ДЭСАВИ ДИЛА
Андо 1970 бэрш ман стодэ, кай мэ тэ авав раёно барэдэр ԥрал. Андэ кодэва бэрш мэ посещял бут дурутнэ ӷрупы андэ джунгли. Андэ проӷрама ужалас кода, кай трэбуй сас тэ сыкавас и картинки, савэ сас пэ тема «Авас тэ диқас пэ всемирно ӷлавно управления». Кай тэ авас андэ кадэла ӷрупы, амэнди лэ ԥралэнца трэбуй сас тэ плавуисарас пэ каштунэ лодки. Андэр лэндэ амэ стасас ӷенераторо, канистра, андэ сави сас бензино, керосинови лампы и оборудования, сави трэбуй сас, кай тэ сыкавас и картинки. Кала амэ ужэ подладасас каринг о бэрэӷо, амэ вся када виласас и андярасас кордэ, кай трэбуй сас тэ прожал и проӷрама. Но манди запомнилось май фартэ най и трудности, ай кода, сар и мануша андо вэш, андэ ӷлуш, цэнили кадэла собрании. Манди сас фартэ приятно тэ поможысарав лэ манушэнди тэ уӷанэн пала Иегова и пала лэстири арӷанизацыя! Кала мэ диқавас, кай и мануша пашон каринг о Иегова, мэ сымас бахтало кодэлэстар, кай теравас кадэя найвушэро дила.
ДУРИ, САВИ СПАНӶЛИ АНДЭ ТРИН
Мэ и Этел пожэнисайлям андо сентябрё 1971 бэрш
Мэ полавас, кай кала о ԥрал нэжэнато, во можэт май бут время тэ отдэл важ и служэния лэ Иеговасти, но мэ всаек камавас тэ виарақав пэсти манушня. Важ када мэ лэм тэ мангавпэ, кай мандэ тэ авэл хулаи, савя на лэла тэ даравэл мэрни найвушэро полновремено служэния андэ джунгли. Варикай через бэршэстэ мэ лэм тэ встречаюсь еқа ԥьяса, сави сас спецпианерка и анда вся оди служыяс лэ Иеговасти. Ла ақарэнас Этел. Жы анда тэрнэ бэрша лати фартэ чалёлас лэ Павлостири служэния, и вой камэлас вся пэстири жызня тэ служый кадя жэ, сар и во. Амэ пожэнисайлям андо сентябрё андо 1971 бэрш. И Этел ля манца тэ служый андэ мэрни раёно служэния.
И Этел вибареля андо скромно ери, лэндэ сас найбаро достатко, важ када лати на сас ԥарэс тэ пэрэандярэл и трудности, савэ амэндэ сас андэ разъездно служэния. Например, кала амэнди трэбуй сас тэ жас пэ собрания андэ джунгли, амэ на ласас пэса бут. Амэ халавасас и кирпы и наювасас андэ лэна, ай кадяжэ хасас вся, со амэнди дэнас лэ цэрэндирэ хула́я. Например, игуаны, пираньи и любо, со вонэ арақэнас андо вэш и со астарэнас андо паи. Кала на сас чаро, амэ хасас па бананови листоря, ай кала на сас роя, хасас вастэнца. Амэндэ ла хулаяса андо ди сас кацаво, кай кала амэ жасас пэ жэртвы ради Иегова, амэ ашасас май пашэ каринг лэстэ, сар сԥанглэ трин дуря (Эккл. 4:12). Кацави жызня амэ ни пэр на парудоп!
Кала амэ рисавасас цэрэ анда кацави поездка, амэнца стердяпэ кода, пала со мэ росԥэндэм май англал. Кала амэ проплывисарасас пэ лодка о ҭан, кай сас бут бара, вой ля тэ тасол, но потом ӥто вазгляпэ. Драго, кай пар мэндэ сас и спасательни жылетки и амэн на вишутя андо паи. Но и лодка ԥэрделя паеса, амэ вишутям андо паи вся амаро хамос анда ԥиря, и лям лэнца тэ вишас о паи анда лодка.
Тоди, кала амэ ашэлямпэ би хамаско, амэ лям тэ астарас лэ мащес, но нисо на астардям. Важ када амэ лям тэ мангаспэ лэ Иеговасти и манглям лэс, кай во тэ дэл амэнди хамос пэ кадэва дес. Сразу посли кода, сар амэ ԥэндям «аминь», ек анда ԥрала зашутя и вудочка андэ лэн и астардя мащес. О мащё сас баро и лэс хутилдя, кай тэ хан трин мурша и дуй жувля.
ХУЛАЙ, ДАД И РАЗЪЕЗДНО БАРЭДЭР ԤРАЛ
Посли кода, сар амэ проандярдям панч бэрш андэ разъездно служэния, амэ ла хулаяса уӷанглям, кай амэндэ авэла бэято. Хоть мэ и сымас фартэ радо кадэлэсти, мэ на ӷанавас, сави жызня амэндэ авэла англэ. Амэ ла хулаяса фартэ камасас тэ ашаспэ андэ полновремено служэния, если авелоп кацави возможность. Андо 1976 бэрш амэндэ арақаделяпэ пэрво шаво, савэс приақардям Этниэло, ай через дуй епашэса бэрш арақаделяпэ инке ек шаворо Гьофанни.
Диқав, сар болдён андэ лэн Тапанахони, сави паша Годо Холо по востоко лэ Суринамостар. 1983 бэрш
Андэ кодэя время андо Суринамо на хутилэлас лэ барэдэрэ ԥралэн, савэ сас андэ разъездно служэния, важ када о филиало домэкля, кай мэ тэ на ашавав и раёно служэния, ай кадяжэ тэ заботисавав пала бэяцэ. Кала амарэ шаворэ сас цынёне, манди дэнас раёноря, андэ савэ сас набут собрании. Важ када мэ дуй курте андо шон сымас раёно, ай авэр время служысаравас сар пианеро андэ пэстири собрания. Кала мэ посещял и собрании найдур лэ цэрэстар, и Этел и мэрнэ шаворэ сас манца. Но кала манди трэбуй сас тэ авав андэ собрании и пэ канӷрэсоря, савэ сас дур, андо влажно-тропическо вэш, мэ ездисаравас екжэно.
Служысарав сар раёно барэдэр ԥрал. Мэ часто ладавас андэ дурутнэ тиритории пэ лодка
Мандэ сас фартэ бут дила, и важ када мэ трэбуй сымас вся драго тэ планирую. Мэ стердэм вся кадя, кай и семейно изучения тэ прожал амэндэ кажно курко. Кала мэ ававас андэ собрании, савэ сас дур андэ джунгли, амарэ шаворэнца изучала мэрни хулаи. Но амэ старысавасас тэ проандярас вмести май бут время и часто тэ отцыювас лэ бэятонэнца. Амэ цэласас или ԥирасас пэ природа. Мэ часто теравас дила жы рятятэ. Ай и Этел, сар лащи хулаи, пала сави ԥэнэнпэ андэ Притчи 31:15, ущелас, кала инке сас тэмно. Блаӷодаря лати, амэ моӷли всаворэ ереса тэ роздиқас о стихо по дес и тэ хас англа кода, сар и шаворэ тэ жан андэ школа. Мэ фартэ блаӷодарно лэ Иеговасти, кай во дя манди кацавя лащя хулая, сави на гиндояс бут пала пэстэ и терэлас фартэ бут важ о ери. Вой поможыяс манди тэ терав кодэя дила, сави дя манди о Иегова!
Амэ сар родителя тердям вся, со сас па амаро зор, кай амарэ бэяцэ тэ полюбин лэ Иеговас и тэ служын лэсти. Амэ камлям, кай вонэ тэ служын полновремено, но най через амэндэ, ай кай вонэ екжэнэ тэ витидэн када. Амэ вся и время дасас дума лэнца пала кода, сави дэ бари радость анэн и полновремено служэния. Кадяжэ амэ росԥэнасас лэнди и пала трудности, но вся и время сыкавасас, кай о Иегова поможыяс амарэ ерести и блаӷословияс амэн. Кадяжэ амэ поможысардям амарэ шаворэнди тэ подружынпэ кодэлэ ԥралэнца и ԥэянца, важ кастэ о Иегова сас само ӷлавно андэ жызня.
О Иегова заботияспэ пала амаро ери, пока амэ барярасас лэ бэятонэн. Канешно, и мэ вся и время теравас вся, со сас па мэрно зор. Пока мэ служысаравас сар спецыально пианеро, мэ сытелэм тэ тратисарав и ловэ кати пэ кода, со сас па чачимастэ трэбуй. Но хоть амэ и пристодямас вся пэско зор, амэндэ най вся и время сас кода, со нэобходимо. Андэ кацавэ маменторя о Иегова поможыяс амэнди, мэ андэ када патявас. Например, в концэ андо 1980 и в начале андэ 1990 бэрша андо Суринамо сас ӷражданско война. Када сас ԥари время. Дэкала амэнди на хутилэлас кода, со трэбуй важ и жызня. Но о Иегова всаек на ашавэлас амэн (Матф. 6:32).
ВСПОМИНАЮ ПАЛА ПЭСТИРИ ЖЫЗНЯ
Слева направо: мэ и Этел
О Этниело пэстиря хулаяса Натали
О Гьофанни пэстиря хулаяса Кристал
О Иегова вся и время заботияспэ пала амэндэ, и амари жызня сас фартэ бахтали. Амарэ бэяцэ — када подарко лэ Иеговастар, и важ амэндэ сас бари бах тэ барярас лэн и тэ сытярас тэ служын лэ Иеговасти. Амэ фартэ ради, кай вонэ тожэ витидэ тэ служын полновремено. О Этниело и о Гьофанни сытелэ андэ библейски школы, ай акана вмести лэ хулаянца служын андо филиало андо Суринамо.
Амэ ла хулаяса акана ужэ андэ ԥурэ бэрша. Но амэ всаек анда вся оди служысарас лэ Иеговасти сар спецыальни пианероря. И ӷанэн, мэ вся и время сымас кадя занято, кай кадя и на сытелэм тэ плавуисарав. Но мэ ни пала со нэ жалею! Кала мэ вспоминаю пала пэстири жызня, мэ полав: кала мэ андэ тэрнэ бэрша ришыл тэ служысарав полновремено, када сас со май лащи ришэния!
b И биаӷрафия Виллема ван Сейела, «Превзойдённые ожидания», напечатано андо журнало «Прошонпэ!» пала 8 октябрё 1999 бэрш.