“Chifanyidin Muntu Ni Muntu Kusend Chisend Chend Amwinend”
“Muntu ni muntu ukez kwirumburilap amwinend kudi Nzamb mulong wa yom yawonsu yasalay.” —ROM 14:12.
1. Chisend ik chisendinau in Hebereu asatu?
ANSAND asatu in Hebereu adinga ni kushakam mu Babilon adinga ni mupak umwing ujim nakash wa kukwat. Ov, ela kwitiy kwifukwil mukish mujim, kulondwish nich chijil cha ngand ya Babilon? Ov, ela kulik kumwifukwil mukish winou, chakwel ayidjibwila mu ruteng ra kasu? Shadrak, Meshak, ni Abednego, kamanap chisu cha kwovijan chakwel kwijik cha kusal; kadingap ni kuswir kwa kusal mwamu. Pakad ap chinshilend ku muchim, awiy alonda anch: “Etu, kitukutwishap kwifukwil mukish wen, ap kubwik mpal jetu pansh ku chirumbidij cha utad wa or uwimika.” (Daniel 3:1-18) In Hebereu asatu isendinap chisend chau ayinau.
2. Ov, nany, wamushikija Pilat ku kukwat mupak piur pa Yesu Kristu, ov, nyikel mwin Rom, wayinga nich?
2 Mivu yitot musamban kwinyim, nyikel Pilat watesha yamufundinau Yesu. Kupwa kwa kushinshikin mulong, ndiy wamana anch Yesu kadingap kwend ni mulong. Pakwez, chisak cha antu, chadandamena kwit rufu ra Yesu. Kupwa kwa kupakish kulik, Pilat walika kwisendinap amwinend chisend chend chijim, ndiy walondula yamushindilau kud antu. Chowalay mem ku makas, ndiy walonda anch: “Am kinidiap mu mulong wa rufu ra muntu mwinou!” Chawiy Pilat wamupana Yesu chakwel akamupampina pa mutond. Pa ndond pa kwisendinap chisend chend amwinend piur pa Yesu Kristu, Pilat wayishila antu akwau chakwel amukwatina mupak. Ap anch Pilat wowala ku makas kurutu kwa antu awonsu, ndiy wadinga ni chisend mu rufu ra Yesu.—Mateu 27:11-26; Luka 23:13-25.
3. Mulong wak tufanyidinap kuyishil antu akwau chisend cha kutukwatin mupak?
3 Ing ey? Piusotininga kukwat mipak, ov, uding mud in Hebereu asatu, ap ukat kuyishilang antu akwau chakwel akukwatina mupak? Chidingap chiswapela kukwat mupak. Chakwel muntu atonda mutapu uwamp, chitin anch ikala ni manangu. Chilakej, anvaj afanyidin kukwat mipak yiwamp mulong wa anau achidia anikanch. Chakin, kukwat mupak kukasikening nakash anch kudi mulong umwing ukash ni kudi yom yivud yifanyidina kushinshikin nawamp. Pakwez, chisend cha kukwat mipak chidiap chijim nakash mud ‘yisend,’ ap ‘yom yilimina nakash,’ yikutwishau kutukwash kusend kud ‘amakurump.’ (Galatia 6:1, 2) Pakwez, chidi chisend ‘chikezay muntu ni muntu kwirumburilap amwinend kud Nzamb mulong wa yom yawonsu yasalay.’ (Rom 14:12) Bibil ulondil anch: “Chawiy chifanyidin muntu ni muntu kusend chisend chend amwinend.” (Galatia 6:5) Mutapu ik tukutwisha kukwat mipak ya manangu mu mwom wetu? Cha kusambish, tufanyidin kwijik mimbu yitukweta ni kwijik yitufanyidina kusal mulong wa kurijek mimbu yiney.
Yitufanyidina Kusal
4. Dilejan ik dia usey tufanyidina kwilejin ku kuburen kuziyil kwa antu aad a kusambish piur pa kukwat mipak?
4 Pa budid kamu pa rusangu ra muntu, antu aad a kusambish (Adam ni Eve) akwata mupak umwing wikala ni yibudikin yiyimp nakash. Atonda kudia dibuj dia mutond wa ronganyin ra kuwap ni kuyip. (Disambishil 2:16, 17) Pisu pengamidina mupak wakwatau? Bibil ulondil anch: “Chawiy chamanay mband anch mutond wadi uwamp wa kudia, wadi kand uwamp pa kuutal ku mes. Mutond winou wading uwamp mulong wa kumuletil manangu, mband wapola dibuj diau, wadidia. Chad wamwinkishaku kand nfumwend wadingay nend, niyend wadia.” (Disambishil 3:6) Kutond kwa Eve kwading kwimedina pa choy. Chisal chend chamushikija Adam kudia niyend. Chinech chaleta chitil ni rufu “rashika kudi antu awonsu.” (Rom 5:12) Kuburen kuziyil kwa Adam kufanyidin kutufundish dilejan dimwing dia usey piur pa mimbu yikwetau antu: Muntu anch walik kulondul yilondilay Nzamb, mipak yikukwatay yikwikal yiyimp.
5. Ukwash ik utwinkishinay Yehova, ni yom ik tufanyidina kusal chakwel kutaninamu?
5 Tukutwish kusangar mulong Yehova Nzamb utwinkishin yiyul yetwetu kulondul! Bibil utulejin anch: “Matu men makez kutesh dizu kwinyim anch: ‘Njil ya kuya yawiy ey. Yangany mwinimwa,’ anch ufanyidinany kuya ku mutambu wa katatuku ap wa kamaku.” (Isay 30:21, New World Translation) Yehova wisambin netu kusutil ku Dizu diend diafundau nich ukwash wa spiritu utumbila, Bibil. Tufanyidin kwilej Bibil ni kwak ronganyin rakin ridia mu Bibil. Chakwel kukwat mipak yiwamp, tufanyidin kudia “yakudia ya amakurump, akata kwauril kuwap ni kuyip mulong ijidin kal kusal mwamu.” (Hebereu 5:14) Tukutwish kufumb manangu metu nich kusadil yitwilejina mu Dizu dia Nzamb.
6. Yom ik tufanyidina kusal chakwel kom ketu kasala mutapu ufanyidina?
6 Kom katutangau nich kadi ni kawiy ka usey nakash mu kukwat mipak. Kom kakwet usu wa kurumburish, ni kakutwish ‘katufish nich ap kutuyingish.’ (Rom 2:14, 15) Chakwel anch kom ketu kasala mutapu ufanyidina, kafanyidin kwikal kafumbinau nich ronganyin rakin ridia mu Dizu dia Nzamb ni kwikal tayad kusadil yilondila Dizu dined. Anch kom ketu kadiap ka kufumb nawamp chiswapel nakash kwiyandjik mu yaku ni yinshakur ya ndond tushicha. Yisalijok ni yitongijok ya antu tudia nau yikutwish yikal ni usu padi etu, ni kom ketu kakutwish kand katudimb. Yom ik yikata kushiken kom ketu anch katubachikin chisu chivud kuvuramen ni kujiril yijil ya Nzamb? Kom kakutwish ‘kwikal koshau kal nich kasu,’ kikal mud chikit chichinchikina chikweta chidond, chakad kutwish kwov kuswan. (1 Timote 4:2) Pakwez, kom kafumbinau nich Dizu dia Nzamb udi ukwash uwamp nakash.
7. Yom ik tufanyidina kusal chakwel kukwat mipak ya manangu?
7 Chawiy lel ronganyin rakin ra Bibil ni ukaliweny wa kusadil yidia mu Bibil yawiy yom yifanyidina chakwel kusend chisend cha kukwat mipak ya manangu. Pa ndond pa kwipupul kukwat mipak, tuwapidil kwitekinaku chisu cha kukimb yilondila Bibil ni kusadil manangu metu mu kusadil yitutangina. Ap anch tufanyidin kukwat mupak swa, mud chasalau Shadrak, Meshak, ni Abednego: ronganyin rakin ridia mu Dizu dia Nzamb ni kom ketu kafumbinau nawamp yikutukwash kukwat mupak. Chakwel kutesh anch kuya ku ukurump kukutwish kuwapish ukaliweny wetu wa kukwat mipak, tushinshikinany mitambu yaad ya mwom.
Ov, Nany Ukwikala Murund Netu?
8, 9. (a) Yom ik yimekeshina usey wa kwipuk arund ayimp? (b) Ov, arund ayimp adi kusu antu akweta yaku yiyimp? Rumburil.
8 Kambuy Paul wafunda anch: “Kangal akudimbany: arund ayimp akat kuyipish yaku yiwamp.” (1 Korint 15:33) Yesu wayileja in kwilej end anch: “Kiudianyap a mangand.” (Yohan 15:19) Chitwija yijil yiney, tuteshin anch tufanyidin kwipuk kuta urund nau antu in kusal masandj, ij, in kukwachik ni antu a mutapu winou. (1 Korint 6:9, 10) Chituyila mu kwijik yivud piur pa uyakin udia mu Bibil, tumen anch kwikal pamwing nau antu a mutapu winou ku sinema, ku televizio, ap ku ordinater ap mu kutang mikand yau chidi chom chimwing chiyimp nakash. Mwamu kand chidia ni kuta urund wa ku internet “nau antu a makasu, ap kwend nau in kutwambol.”—Kuseng 26:4.
9 Ov, tufanyidin kuta urund nau antu amekena anch akweta yaku yiwamp pakwez alikina kumwitiyij Nzamb wakin? Bibil utulejin anch: “Ngand ya kabuj yidi mu chikas cha Satan.” (1 Yohan 5:19) Chinech chatukwash kal kutesh anch arund ayimp kadiap kusu antu akweta yaku yiyimp. Chawiy lel, chidi cha manangu anch tuta urund ching kusu ni antu amukatina Yehova.
10. Yom ik yitukwashina kukwat mipak ya ukurump piur pa kwikal kwetu pamwing ni antu a mangand?
10 Chinech chirumburikinap anch twipuka antu adia mu mangand mu mitapu yin yawonsu. (Yohan 17:15) Pitudia mu mudimu wa kulejan ap ku shikol, ap pituyila ku mudimu tukat kusankanang antu akad kwikal atuman. Mwin Kristu ukweta mbay wa uruw wakad kwikal Kaman ukutwish kwikal pamwing ni antu a mangand kupandakanamu antu akwau. Pakwez, anch twasadil manangu metu tukez kutesh anch chidi cha usey kwikal aurikina ni mangand ni tukutesh kand anch chidi cha usey twipuka kuta urund ni mangand. (Yakob 4:4) Chawiy lel, tukutwish kukwat mipak ya ukurump anch tukuya ku mijikit yitenchikinau ku shikol, mud masengan ni kuja maj, ni kuya ku misambu yirijekinau kud akwetu tukata kusal nau midimu pamwing.
Kutond Mudimu
11. Chom ik bil tufanyidina kushinshikin pitukwatina mupak wa kukimb mudimu?
11 Kusadil yijidik ya Bibil mu mutapu umwing wa ukurump kutukwashin kukwat mipak piur pa mutapu tukutwisha kuwanyish chisend chetu cha ‘kuyidimukin a mu chikumbu chetu.’ (1 Timote 5:8) Chom cha kusambish tufanyidina kushinshikin udi mulad wa mudimu tusotina kusal, utwitin kusal yom ik? Kutond mudimu unungina chikas ku yom yijidikinau mu Bibil chiyipin. Chawiy lel, in Kristu akin kakatap kwitiy midimu yikasikeshina kwifukwil akish, wij, kusadil kuyimp kwa mash, ap yisalijok yikwau yijidikinau mu Bibil. Tukusotap kudimban ap kwiy, ap anch mukurump wetu wa mudimu watwit kuchisal.—Midimu 15:29; Kujingunik 21:8.
12, 13. Yom ik yimwing yidia ya usey piur pa mudimu awinau yitufanyidina kushinshikin chisu tukwatina mupak wa kusal mudimu?
12 Ing anch mudimu tukimbina ujirilap kamu patok chijil kanang cha Bibil? Chitukweta ronganyin ra uyakin riyila mu kukul ni manangu mafumbinau nawamp, tukutwish kujingunin yom yikwau yifanyidina kushinshikin. Ing anch mudimu tukusala ukutwandjik mu yisalijok yijidikinau mu Bibil, mud mudimu wa kutambul nshing mu sosiete wa masengan ma nfalang? Tufanyidin kushinshikin yom mud kukata kudiokal nfalang ni ndond yidia mudimu win. Chilakej, ov, mwin Kristu ukata kwisadinap mudimu wend amwinend ukwitiyij mudimu wa kupent chikumbu cha Nzamb cha Kristendom chakwel amufuta nfalang ni kupan ukwash wend ku relijon wa makasu?—2 Korint 6:14-16.
13 Chikwikal nchik anch mukurump wetu wa mudimu witiyij chisu chimwing kusal mudimu wa kupent ndond yisadidinau mulong wa difukwil dia makasu? Pinap, tufanyidin kushinshikin yom mud yiney mu mutapu wa kuman anch tukutwish kuusal ap kupan mudimu winou kud muntu mukwau chakwel ausala ni kutal mu chilik ik tukwatikena ku mudimu winou. Chikwikal nchik piur pa kusal mudimu wakad kujiril yijidik ya Bibil, mud mudimu wa kutwal mikand (mud ku post) yikasikeshina yisalijok yiyimp ndond yawonsu? Mufund wa Mateu 5:45 ukutwish kutukwash kukwat mupak. Chom chikwau cha kushinshikin, udi usu ukutwisha kwikal ni mudimu winou piur pa kom ketu pituusadina pichuku pichuku. (Hebereu 13:18) Chakin, kusend chisend chetu chijim mu kukwat mipak piur pa mudimu wa kusal kwitin anch tusadila manangu ni kufumb kom katekay Nzamb mudi etu.
“Mu Jinjil Jey Jawonsu Itiyij Kudi Ndiy”
14. Yom ik tufanyidina kushinshikin, pitusotina kukwat mipak?
14 Mutapu ik tukutwisha kusal piur pa mipak yikwau tukata kukwat, mud kwilej shikol, kwitiy ap kulik mulad kanang wa kwokan? Anch tusotin kukwat mupak win wawonsu, tufanyidin kushinshikin yijidik ya Bibil ni kusadil ukaliweny wetu wa kutong mulong wa kuyisadil. Salomon, Mwant wa pasak wa Isarel walonda anch: “Mukungamena [Yehova, NW] ni muchim wey wawonsu. Kangal wachingej ronganyin rey amwiney. Mu jinjil jey jawonsu itiyij kud Ndiy, ni Ndiy ukez katenchik jinjil jey.”—Jinswir 3:5, 6.
15. Yom ik twilejina kal kud in Kristu a mu mivu chitot ya kusambish piur pa kukwat mipak?
15 Kutond tukata kutond chisu chivud kukweting usu pa antu akwau. Tufanyidin kuta muchim ku kutond tutondina. Chilakej, in Kristu a mu mivu chitot ya kusambish, kadingap kand ni yijil yivud-yivud ya mu Chijil cha Moses piur pa yom yakudia. Adinga ni want ipau wa kutond kudia yakudia kanang yadingau ni kuman mud yijondila padingau ni Chijil cha Moses ni chinech chadingap chiyimp bwat. Pakwez, piur pa mbij ja nnam ukutwisha kwikal wa kupesh kudi akish kambuy Paul wafunda anch: “Chawiy anch yakudia yikutwish kumuwish mwanamakwam mwin Kristu mu chitil, kinikez kudiap kand mbij, chamwamu yam namuwisha kal mwanamakwam.” (1 Korint 8:11-13) In Kristu a kusambish ayikasikesha kutongin kom ka antu akwau mulong wa kulik kuyipwakesh. Mipak tukata kukwat yifanyidinap ‘kuyipwakesh’ antu akwau.—1 Korint 10:29, 32.
Mwita Nzamb Manangu
16. Ov, mutapu ik malembil makutwisha kutukwash kukwat mipak?
16 Malembil madi ma ukwash nakash chakwel kukwat mipak. Mwin kwilej Yakob ulondil anch: “Anch umwing wenen waburen manangu, amwita Nzamb, chad ndiy ukumwinkish, mulong ukat kupan kudi awonsu wakad katond.” (Yakob 1:5, MM) Tukutwish kulembil kud Yehova nich ruchingej ni kumwit manangu mafanyidina chakwel kukwat mipak yiwamp. Pitumulejina Nzamb wakin mu malembil milong yitukweta ni kukimb anch atutakela, spiritu utumbila ukutwish kutukwash kutesh nawamp mifund ya Bibil yitutangina ni kutuvurish yitwavuramedina kal.
17. Mutapu ik ukutwishau antu akwau kutukwash kukwat mipak?
17 Ov, antu akwau akutwish kutukwash kukwat mipak? Inge, Yehova watekin kal antu aswila mu chikumangen. (Efes 4:11, 12) Chiwapidin kuyipul, nakash kamu anch mupak tusotina kukwat udi ujim nakash. Antu inay akweta ronganyin rijim ra milong ya Nzamb ni amana kal yom yivud mu mwom akutwish kutulej yijidik yikwau ya Bibil yikutwisha kwikal ni usu pa mupak wetu ni kutukwash “kujingunin yom yipandakena kuwap.” (Filip 1:9, 10) Pakwez, chidia cha usey: Tufanyidinap kuyishil antu akwau chakwel atukwatina mipak. Chisend chinech chilimina tufanyidin kuchisend ayinetu.
Ov, Mupak Wimedina pa Bibil Uletining Chisu Chawonsu Yom Yiwamp?
18. Yom ik tukutwisha kulond piur pa yikutwisha kushiken kupwa kwa mupak uwamp?
18 Ov, mipak yimedina kamu pa yijidik ya Bibil ni yikwatinau nich muchim umwing yiletining chisu chawonsu yom yiwamp? Mwaning, mu chirung chilemp. Pakwez, yisu yimwing, mu kutal kwa mau-mau, yikutwish kumekan mud yiyimp. Shadrak, Meshak, ni Abednego ading ij anch mupak wau wa kulik kwifukwil mukish chirumbidij kukutwish kwayiletin rufu. (Daniel 3:16-19) Chilik chimwing, atwimbuy payilejau in Sanedrin anch awiy afanyidin kumuziyil Nzamb kupandikan kuyiziyil antu, ayibula nfimbu ayilikishaku. (Midimu 5:27-29, 40) Chikwau kand “chisu cha mar” chikutwish chashiken ku mupak ap wisu. (Mulej 9:11) Anch twaman mar mu mulad kanang mulong wa mupak uwamp twakwatina, tukutwish kuchingej anch Yehova ukez kutukwash kujijaman ni ukez kutuyukish mu machuku ma kurutu.—2 Korint 4:7.
19. Mutapu ik tukutwisha kusend nich kutakaman muntu ni muntu chisend chend chilimina pitukwatina mipak?
19 Chawiy lel, pitukwatina mipak, tufanyidin kukimb yijidik ya Bibil ni kusadil ukaliweny wetu wa kutong chakwel kuyisadil. Tumujikitishin Yehova mulong wa ukwash watwinkishay kal nich spiritu wend utumbila ni akadivar aswila adia mu chikumangen! Chitukweta umutakel winou ni ukwash kushalijan, tusendany muntu ni muntu chisend chend chilimina pitukwatina mipak nich manangu.
Yom ik Wileja Kal?
• Yom ik tufanyidina kusal chakwel kukwat mipak yiwamp?
• Kuya kurutu kukwet nchik usu mu kutond kwetu arund?
• Yom ik yimwing ya usey tufanyidina kushinshikin pitukwatina mipak piur pa mudimu wa kusal?
• Ukwash ik tukweta chakwel kukwat mipak?
[Chipich chidia pa paj wa 9]
Kuburen kuziyil kwa Adam ni Eve kutufundishin dilejan dimwing dia usey
[Chipich chidia pa paj wa 10]
Kurutu kwa kukwat mupak ujim, kimb yijidik ya Bibil