Mwom Wam Wa Musangar Mu Kusal Rusot Ra Nzamb
RUSANGU RALONDAY BILL YAREMCHUK
Pa Rish 1947, kupwa kwa ambing kanang panapwisha shikol mudi mishoner ku kalas ka chinan ya Gilead ya Watchtower Bible School yadinga pa chisu chinicha mu South Lansing, New York, U.S.A., antuma kapamp kamwing mu teritwar wam musu —kulemp ku Singapour.
MBAY nend mwin Canada, Dave Farmer wapwisha kalas ka sambwad, ndiy wadinga nikusalay nend pamwing. Twakandama mu Marine Adder, waat ukur wa amasalay, twadiokala ku San Francisco, mu Californie.
Chau cha kusambish kwimana waat kwi Kwingangel ya Kulemp chadinga cha Hong-Kong. Chitwamana kwinikwa chanshimokishisha nakash. Kusheshik kwa yom kwasadikaku mwin Njit ja Mangand ja 2 kwadinga ndond yawonsu—antu alel kuns kuns kwa jinjil, afembin nzal ni ameken mudi afil. Twandama swa mu waat ni twaya ku Manille, musumb ujim wa mu Philippines.
Ni kwinikwa twamanaku yom yikwatishena wom yasadika mwi njit. Ku chikum kwadinga maat majiya masheshau nich mabomb kudi Akankuny, ni antu adinga atwombilamu adinga atuzwendj nakash. Twatanaku Atuman a Yehova akemp, atutwala djat ni ku Chot cha Want chau. Adinga nich musangar kwikalap nchik yikokujol yadingau nich.
Chau chilondwilaku chidi cha Batavia (katat achijimbwil anch, Jakarta) mu Indonésie. Jint ja an a ngand jadinga jiswejin ni adinga ni kubulijadin piswimp kamu, chawiy chatulikishau kubudik mu waat. Patwatumbuka kuya katat ku Singapour, nasambisha kutong anch, yom yitutana kwinikwa. Yawiy yadinga yishadilaku mwi ngand ya wingenj ya Kwingangel ya Kulemp yitutangina mu tumabroshir turumburila kuwap kwa ngand?
Kwidjidjek kwam kwapwa mu machuku makemp. Ujindj wadinga piswimp ni kusauk ukeza kulejan patok anch Dave ni am tudi mu mudimu witiyijinay Nzamb.
Mutapu Watwinkishau Mbil ya Kushakam
Kupwa kwa ngond kudiosh patwadiokala ku San Francisco, waat wetu washika ku St. John’s Island, kwadingau bil ni kushindin maat kurutu kwa kwandam mu chau chijim cha mu Singapour. Amakurump adinga asadila mudimu wa kuyital angendj ezina eza mulong wa kutal mikand ya angez, ni mikand yend ya njil abulap kashe anch “Ukwet Mbil ya Kushakam.” Dichuku dialondulaku waya wandam mu chau. Papwishay mukurump wa waat kushinshikin mikand yetu, twashirika.
Dichuku dilondulaku twachirika ku chau mulong tukayiladika ambay netu amishoner twezau nau weny umwing. Ading achidandamedin nich weny wau kuya mu Inde ni mu Ceylan (ujimbwilau katat anch, Sri Lanka). Mukurump wa waat patumanay, washirika pansh ni watadikijana netu. Wova ujim ni wabaroka anch kitwadiap tufanyidina kushirik. Kwisambishin pitwadinga tushicha, mukurump ukata kuyital angendj, Mr. Haxworth, wamuleja anch kangal atwinkisha mbil ya kushirish anch twashik ku chau. Twading twij chom chinech, pamwing ni mukurump watwinkisha mbil ya kushirik mu waat.
Atwaka nich ujim patutwalau kudi Mr. Haxworth. Watubarokina, ni watwela anch twakulishinany kwandam mu Singapour. Mudi kitwadiap twija anch alikishin kwandamamu, twamuleja mikand yetu ya njil padinga kashe ulondila “Ukwet Mbil ya Kushakam.” Watukwesila nich ujim mikand yetu ya njil mu makas ni wamajimangesha mazu minam. Pakwez, waat wadinga waya kal! Mr. Haxworth washala ni mikand yetu ya njil muvu wa kabuj, kupwa achirishap kand kashe anch “Ukwet Mbil ya Kushakam.”
Mudimu Usongina Mabuj mu Singapour
Patwashika pa Ndol 1947, ikundj umwing ukweta dijin dia Joshua ndiy kusu Kaman wadinga mu Singapour. Wadinga ni kusal mudi kashalapol wa chisu chawonsu, ap anch chibol, djat ni pafay kwisambishin kwa mivu ya 1970. Pa kusut kwa chisu chikemp, antu amwing adinga ni kwilej uyakin wa Bibil asambisha kuwilejan kudi antu akwau. Malembil metu mitwadinga ni kulembil chakwel kwikal in kusal mudimu avud mu kwangul kwa muspiritu asambisha kumakul.—Mateu 9:37, 38.
Mu muvu wa 1949, payay Mr. Haxworth mu konje mulemp mu Angleterre, amishoner musamban apwisha kalas ka 11 ka Gilead eza mu Singapour. Pa chisu chinicha kand, Dave mbay nam mishoner mu mivu yivud, wamana anch chimufanyidin adiokala mu Singapour mulong wa kuyip kwa ukash wend wa mujimbu. Waya mu Australie, kwawiy kwasadil nich kushinshaman djat ni pafilay mu muvu wa 1973. Pa in amishoner asu musamban eza padinga Aileen Franks, utwatijana nend mu muvu wa 1956.
Mu kusut kwa mivu, twileja Bibil ni antu avud ikala Atuman pamwing ni anau. Djat ni ilel unou, amwing au adi atushalapol a chisu chawonsu mu jingand ja wingendj. Chom chimwing chisangareshina chitwamana chadinga ku mutambu wa Lester ni Joanie Haynes, ambay atijadina in Amarik adinga mu Singapour. Twasambisha kwilej nau Bibil mu mivu ya 1950. Ambay inay aya kurutu muspiritu mau-mau ni atambula dibabatish pachirikau mu États-Unis. Kurutu, Lester ni Joanie asangera mudimu umwing usongina mabuj. Ayikwasha antu avud kwikal Atuman, pamwing ni anau asatu.
Joanie wafunda anch: “Anch navurik yom muyadinga kwinyim pa muvu winiwa mu Singapour, chakin kamu yaswimpa mwom wetu. Ing, anch en ‘kiwatulejanyap,’ ing ni katat tuchidi ni kutamb-tamb mu mangand. Nikwet musangar anch en wamulejana Lester uyakin mulong kudiosh kamu kwisambish ndiy wadinga mulej wadinga ni kumushindil kumukat Yehova ni akadivar netu in Kristu. Kakezap kuchivuramen chom chinech.”
Kusadil Mudi Dijuku mu Singapour
Mu muvu wa 1962 chinship chimwing chakad kuchingejin chatushikena chawiy chakarumuna mutapu usu wa mashakamin mu mudimu wetu. Dokiter wetu wamuleja Aileen anch ukwet madikaj. Twadinga tusotil tushala mu mudimu wa umishoner, pakwez mutapu ik tukutwisha kusal mwamu oku ni kumulil mwan? Nathan H. Knorr, wadinga pa chisu chinicha ntakel wa mujikit wa Atuman a Yehova pa mangand mawonsu, watufundina, ni wakasikesha chakwel nikimba mudimu ni tushakama mu Singapour. Chom chinech chaleta kukarumuk kujim.
Angendj avud adinga mwi ngand adinga ni kusal midimu mu yapu wa wingendj. Kinadingap ni ukaliweny wa kusal mudimu mu mangand, mulong nasambisha kapamp kamwing mudimu wa chisu chawonsu panapwisha shikol kwisambish kwa muvu wam wa 23. Chawiy nakimba mudimu mu chapu chimwing cha mu London chakwel nisambina mu wiswimp mudimu wam unasala mudi kashalapol wa relijon mwi ngand ya wingendj, ni amutuma ku yapu yivud ya pa mangand yadinga yisadila mudimu mu Singapour.
Nasambisha kutambul yakul: “Tukwet ushon wa kukulej anch kitukutwisha kuman ndond ya kumutek muntu mudi ey.” Ankwat mudi anch nikwet uman upandakenamu nakash! Angond asuta, ni mwanetu, Judy, wavadika. Mukadivar Knorr weza kwendil mu Singapour, ni waya kumutal Judy ni makwend mu rupital. Watuleja nich kashinsh anch: “Ukutwish washalany mu chikumbu cha amishoner djat ni pakezinay Bill kutan mudimu.”
Kupwa kwa angond akemp, natana mudimu mwin kwimanyin winsak ni kwadinga kajil wa yikunku wa kuya mu mangand. Difut diadinga diwanyidinaku mulong wa mwom. Kupwa kwa mivu yaad, chapu chimwing cha Amerik chansenda ni changikisha nfalang tupamp twaad. Chakin kamu, nikala ni ndond yiwamp mu chapu chimwing kwendangan, ni nadinga nich chisu chivud cha kusutish pamwing ni dijuku diam ni cha kusal mujikit wa Ukristu.
Twatungina mwom wetu mu mudimu wa Yehova, ni twateka yom ya muspiritu pa ndond ya kusambish. Chom chinech chantwishinsha nisangera yisend yivud mu dirijek. Aileen wasambisha kand mudimu wa chisu chawonsu. Pa chinicha kand, mudimu wa kulejan Want waya kurutu mu Singapour. Pakach pa mivu ya 1960 twalanda chikumbu cha maetage maad mukach mwa musumb ujim chitwasadila mudi Chot cha Want. Yikumangan yinying yadinga ni kukumangenamu.
Aulikish kal Mudimu Wetu!
Mu kusut kwa chisu, kwasambisha rupompat rikash. Pa Chiwong 14, 1972, twaya mudi muchadinga chaku chetu, ku Chot cha Want tukakumangana ku yikumangan. Pakwez kushik ku chis, kwadinga muyolal ni kafur mujim. Alamikinap dipaper pafundilau anch Chikumangen cha Atuman a Yehova cha mu Singapour achijidik kal. Atulikisha!a
Kupat Chot cha Want chetu kwimikap kumwifukwil kwetu Yehova, pakwez chipul chadinga mu manangu chawiy chinech, ‘Risu rusot ra Nzamb pa dijuku diam?’ Natonga anch, ang atudiosh mwi ngand kudi guvernema, kitukezap kand kutwish kwez kuyital ni kuyendil arund netu adia mu Singapour. Chawiy namwipula mukurump wa mudimu wam anch nikutwish nasadil mu Kuala Lumpur, mu Malésie. Chakwel dijuku dietu dikutwish diaya ni diachirik pakad yikokujol yivud. Nakashimuk, wangikisha mudimu mudi mukurump wa biro wadinga ku Kuala Lumpur, kunikutwisha kutambul difut tupamp twaad ni ukwash ukwau mulong wa dijuku diam.
Kupwa natonga kand anch, ‘Ov, ridi rutong ra Nzamb anch tudiokala mu Singapour ni tuyisha akadivar netu?’ Mudi dijuku, twamuleja Yehova mulong winou mu malembil. Twalonda anch Yehova ndiy watuleta kunoku. Chawiy nakwata chiyul cha nsudiel—tukushakam. Mukurump wam wa mudimu wakashimuka pa kuman anch kinitiyijinap ndond yiney ya nfalang jivud.
Kushakam ni kusal mudimu mu chisu chiujidikinau kwadinga kwakamishin nakash, mulong adinga ni kutufunyin chisu chin chawonsu, kutukasol ni kututekelo mu rukan. Kwadinga yisu yatusala tusangera chakin kamu mazu madia mu Kuseng 34:7 malondila anch: “Mwangel wa Nzamb ukat kujing nau awiy akata kumwov Ndiy wom ni kuyikamunin.”
Mudimu Usu
Kwinsudiel, mu muvu wa 1993, kupwa kwa kusal mivu 46 mu Singapour, atuleja anch tuchirika mu Nouvelle-Zélande, kutukutwisha kusal nich wom ni yakamish yikemp. Pakad kand maku ma kushakam, twayisha arund netu akatish mu Singapour, atwadinga tukatina nakash. Pakwez twadinga tusanger kutesh anch ritiy rau aritungina pa mufulandal ukash nich yom yakad kutwish kutem ku kasu. Chawiy chayitwishisha kwiman daang kwikalap nchik kupakiu kwajijamenau.—1 Korint 3:12-14.
Katat, kupwa kwa mivu 14 mu Nouvelle-Zélande, Aileen ni yamam, ap anch twikal kal ni mivu yivud nakash, tuchisangaredin mudimu wetu mudi ayibol a pakampwil. Ayayam aad—Mike, ukweta mivu 94, ni Peter, ukweta niyend mivu 90—achidi aom ni katat, amusadidil Yehova nich kushinshaman mu Canada.
Mu muvu wa 1998 changadim wetu, Judy, wachirikina Kwingangel ya Kulemp ni wasadil kal kwinikwa mivu yivud ya kusal mudimu. Mu mukand umwing watutuminay, wafunda anch: “Nikat kumujikitish Yehova pichuku pichuku mulong wa chisend changikishinay cha kumusadil kunoku! Nikujikitishinany kand niyen mulong wa kwinfumb nich rukat ni mutapu wipananya ni kusal chakwel yom yiney yawonsu yisadika.” Mu muvu wa 2003 wachirika mu Nouvelle-Zélande chakwel atwinkisha Aileen ni yamam ukwash utuswiridina.b
Tumujikitishin Yehova mulong mikadil yetu yatutwishisha twakula ku diladikij dia Nsalejetu mulong wa kusot in kusal mudimu avud mu mudimu wa kwangul. Kusalang kwetu mwamu kutuletidin musangar umwing upandakanena nakash. Ni pa chisu ‘chikusuta mangand,’ mudi mulondila Bibil anch mangand makez kusut, tukez kusanger nakash kuwanyin kwa yakushilamu yamushena ya Nzamb yalonday anch: “Wawonsu ukusadila rukat ra Nzamb ushich chikupu.”—1 Yohan 2:17.
[Mazu madia kwishin kwa paj]
a Tal Chinong cha Kalam cha Mwinses 1, 1972, paj wa 533-541, (Français).
b Mukatish Aileen wafa pa Chiwong 24, 2008, padingau ni kutenchik mutu wa mulong winou.
[Chipich chidia pa paj wa 31]
Joshua ndiy kusu Kaman wadinga mu Singapour panashika mu muvu wa 1974
[Chipich chidia pa paj wa 31]
Pamwing ni Dave Farmer mu Hong-Kong, mwi njil tuyil ku Singapour, mu muvu wa 1947
[Chipich chidia pa paj wa 31]
Pamwing ni Aileen, mu muvu wa 1958
[Chipich chidia pa paj wa 32]
Ilel pamwing ni mwanetu mband, Judy
[Dizu dirumburila]
Kimroy Photography
Dizu Dirumburila Chipich Chidia pa paj wa 29]
Kimroy Photography