Musul wa Musangar mu Dijuku
Mutapu wa Kwambamb ni Ansand
“Chiswapediling kwambamb ni mwan ikundj, pakwez katat pawanyishany kal mivu 16, chinkasikedin ni chikumukasikedin nfumwam kwijik yom yitonginay. Wishakamididin panrend mu kapalikany kend ni kakatap kutulondish!” —MIRIAM, WA MU MEXIQUE.
“Pa chisu chimwing, anam adinga ni kutesh chom chin chawonsu nikuyileja. Ateshanga yawonsu nadinga ni kuyilej! Ilel, pawanyishau kal dikum dia mivu, atongin anch kinijap chom ap chimwing cha yom yijau.”—SCOTT, WA MU AUSTRALIE.
ANCH ukat kumulil nsand, ukutwish niyey wikal mu mwikadil umwing mudi anvaj isambidinau kwiur oku. Pakusambish, kwisamb ni mwaney kwadinga chom chiswapela nakash. Pakwez katat, kumeken mudi kwasambish kal kukep. Angela, maku umwing udinga mu Italie ulondil anch: “Padingay uchidi mwanikanch, mwan ikundj wadinga ni kwingipul yipul yivud. Katat, yam nikata kusambishang minsamb. Anch am nisambishinap, pakutwish pasut machuku pakad etu kwisamb.”
Mudi Angela, pamwingap niyey umen anch mwaney nsand wadinga ni kulond nakash katat wikadil kal mudi kamam. Usu wawonsu wa kusot kwambamb ukuman anch utwishikinap ni wakwil cha kukatul kwa kukatul. Ukutwish wamwipul mwaney anch: “Wasutishang muten nchik?” Ndiy ukutwish wakukaturij nich chakul chimwing kusu anch: “Nawamp.” Ukutwish wamwipul changadim wey anch: “Nlel, ku shikol kwadi nchik?” Ukutwish wakwakul mudi kakumenap anch: “Kwikil kwau chom.” Pakish kupandakan chikangesh cha minsamb nich chipul chinech, “ov, mulong wak kiulondilap nakash?” ukutwish washakam zoong.
Chakin kamu, ansand amwing kakwetingap mulong pa kulond. Pakwez, yom yilondiningau, kiyawiyap yisotiningau anvajau kutesh. Edna, maku umwing udinga mu Nigeria uvurikin anch: “Panadinga ni kumwit changadim wam asala chom kanang, wadinga ni kwingakul anch, ‘nlika kwam.’” Ramón, udinga mu Mexique ulondil chom chawiy chimwing piur pa mwanend ikundj ukweta mivu 16. Ndiy ulondil anch: “Twatadikijana nend piswimp dichuku ni dichuku. Anch namwel anch asala chom kanang, ukusambish kwinlej mayingishin mend ni anch kakutwishap kuchisal.”
Kusambish kwambamb ni nsand ulikina kwitiyij kukutwish kwatek kushimpish kwa nvaj mu choziu. Bibil ulondil anch: “Kwakad chiyul kutenchik kukat kuwa.” (Jinswir 15:22) Anna, nvaj washala kal amwinend wa mu Russie ulondil anch: “Anch kinijap chitonginay mwan ikundj, nikat kujimanang ni noviling ja kuswej.” Ov, mulong wak chiding anch, pa chisu chiswirikedina kwambamb, ansand—ni anvaj—akat kushadishang ukaliweny wa kwambamb?
Kuyijingunin Yikangesh
Kwambamb kupandakenamu kulemp kulond kwau. Yesu walonda anch: “Kan . . . kakat kulond kuvul kwa yom yidia mu muchim.” (Luka 6:45) Chawiy kusutil ku kwambamb kuwamp, tukutwish twilejin yom kusutil kudi antu akwau ni tukutwish twajingunin yom kanang piur petu ayinetu. Chom chinech cha kaad chikutwish chamukasiken nsand kuchijingunin, mulong pasambishay kal kamu kwikal muntu, ap mwan wadinga muwamp kwinsambishil ukutwish wikal mudi ubutwalel. Ansil alondiling anch chakin kamu ansand iyoviling kamu anch adi kurutu kwa antu avud amena ni kutesh yisadilau ni kulond, mudi anch adi pa chimet ni akwet mwend wa kasu uyitokishina. Pa ndond pa kutal pa mwend wa kasu, ansand chisu chivud akat kwibwik nvel ya chifanikesh, ni ipwitidin kwa ayinau ni anvaj kakutwishap kand ayitesh.
Chom chikwau chikutwisha kukangesh kwambamb chidi impu ya nsand ya kusot kwikal nich want ipend. Chitwishikinap kwiyep chom chinech—mwaney uyil ni kukul, ni chom chimwing cha kukul kwinoku chidi kwiyov want ipend. Bwat, chon chinech chirumburikinap kamu anch mwaney sot adiokala kwol kwey. Mu jinjil jivud mwaney ikundj ap mband ukwet nich kuswir kwey nakash kupandakanamu muchadinga kwinsambishil. Pakwez chovil cha want ipend chikat kusambishang kurutu kamu ikala muntu mukurump. Mudi chikunku cha kupam kwau, ansand avud asotining kwisambin yom yau ayinau kurutu kwa kuyilejamu antu akwau yitongijok yau.
Chakin, ansand kakatap kuyijindjikin arund nau yom mwamu—chawiy chom chajinguninay Jessica maku umwing udinga mu Mexique. Ndiy ulondil anch: “Padingay changadim wam uchidi mwanikanch, wadinga chisu chawonsu ni kwinlej milong yend. Katat uyiling kuyilej arund nend.” Anch mwamu chidia kudi nsand wey, kangal wakatul kapamp kamwing anch mwan ikundj ap wa mband winou “wakulik kal” anch kiudiap kand nvaj. Pakwez, ansil alondil anch ap anch ansand kitiyijinap, akwatining nich usey yiyul ya anvaj au kupandakanamu yiyul yitambwilingau kudi arund nau. Ov, mutapu ik ukwikala nich kashinsh anch, chitwishikin kwambamb nawamp?
Chakwel Kupandakan—Kupwish Yikangesh
Tulondang anch wendishin motak, udi mu katobol ka mukombil ujim ulemp. Wendil makilometre mavud ni upwatinaku pakemp nkat ya motak wey. Kukashimuk, washik pa kanyingumuk kajim ka mukombil. Chakwel anch motak wey uya mu mukombil, kiukwetap chom chikwau cha kusal ching kusu kupwat nkat ya motak wey. Mwamu chidinga anch mwaney wikal nsand. Mu kusut kwa mivu kanang, pamwingap wadinga ufanyidin kutenchikaku nkeu jey mudi nvaj. Katat, mulong, mwom wa mwaney washik kal pa kanyingumuk kajim, ni ufanyidin ‘kupwat nakash nkat ya motak wey’ nich kutenchik nkeu jey. Ipula amwiney yipul yiney.
▪ ‘Ov, pasotiningay mwan ikundj ap mband kwinlondish, niding tayad kwambamb nend?’ Bibil ulondil anch: “Dizu dikat kulondau pa chisu chiburedinau, didi mudi mabuj ma or madia mwinung ya utad wa usey ukash.” (Jinswir 25:11) Mudi muulondila mufund winou patok, chisu ni chawiy chidi cha usey. Chilakej: Ndim kakutwishap kwipupwil ap kucheleu kwangul. Ukuchingel ching chirung pichikuwanyina. Nsand wey ukutwish wikal nich chisu cha pakampwil chikutwisha kwikalay tayad kulond. Sadil chisu chinech. Frances maku udi amwinend ushichinga mu Australie, ulondil anch: “Tupamp tuvud, mwanam mband wadinga ni kwez uchuku mu kapalikany kam ka kulal, ukutwish wasal ap saa umwing. Kinikatiningap kushakam chisu chilemp uchuku pakad kulal, kichadingap chiswapela, pakwez pa yisu yiney ya uchuku, twadinga ni kwisambin yom kushalijan.”
PAKISH BIL MWAMU: Anch nsand wey umeken mudi anch kasotilap kulond, salany chom kanang pamwing—yangay mu kwiswedish, endishany motak, senganany, ap salany mudimu kanang ku chikumbu. Chisu chivud, pa yisu mudi yiney ansand ading tayad kulond yovilau.
▪ ‘Ov, nijingunin uruu udia mu yilondilay?’ Yob 12:11 ulondil anch: “Ov, ditu kidikat kwaurilap mazu, mudi rudim chirukata kupak yakudia?” Katat kupandakanamu mu chadinga pasak, uswiridin “kupak” yilondilay mwaney ikundj ap wa mband. Ansand alondiling yom ukovu anch yidi kamu yakin. Chilakej, mwaney ikundj ap wa mband ukutwish walond anch: “Chisu chawonsu wimen mudi nidi kand mwanikanch!” ap “Kiukatap kwintesh!” Pa kwimen ching pa mazu “chisu chawonsu” ni “kiukatap,” ufanyidin kujingunin anch mwaney kalondilap mazu mudi muumateshina. Chilakej, kulond anch: “Chisu chawonsu wimen mudi nidi kand mwanikanch” kukutwish kwarumburik anch: “Nimen mudi anch winchingejidinap,” ni kulond anch: “Kiukatap kwintesh” kukutwish kwarumburik anch: “Nisotil nikuleja chinovila kamu.” Pakish kujingunin uruu udia mu yilondilay.
PAKISH BIL MWAMU: Anch nsand wey walond mazu makash, lond mutapu unou: “Nimen anch ujimen, ni nisotin nitesha yiusotina kulond. Nleja bil mutapu umena anch nikusadil mudi mwanikanch.” Kupwa mutesha pakad kumukaturij.
▪ ‘Ov, kiyamap nikata kukasikesh mambamb pakad kwijik pinikata kumushindil nsand wam anch ching kamu alonda?’
Bibil ulondil anch: “Mabuj ma kutentam amakunyidin mu chisambu kudi awiy akata kutek chisambu.” (Yakob 3:18) Ku mazu mey ni chifu chey, sal kwikal “chisambu” chakwel anch nsand wey atwisha kulond. Ijik anch yey amwiney ufanyidina kumukwash mwaney. Komb piwisambidinany mulong kanang, kangal wasot kumukaturij mudi muntu wezina kumukaturij kaman ulondila yom pa chisu chisotinau kuukatul mulong. Ahn, tatuku udinga mu Corée ulondil anch: “Nvaj mwin manangu kakatap kulondong mazu maswan mudi, ‘Ukupam chisu ik?’ ap, ‘Tupamp twinch nakuleja kal chom chawiy chimwing?’ Kupwa kwa kurumbuk tupamp tuvud pa mulong winou, nashikena ku kujingunin anch ansangarum am kadingap ni kujiman mulong kusu wa mutapu nadinga ni kwisamb nau pakwez chadinga kand mulong wa mutapu unadinga ni kulond.”
PAKISH BIL MWAMU: Anch nsand wey kasotilap kukwakul ku yipul yey, sadil mutapu windjing. Chilakej, pa ndond pa kumwipul changadim wey mutapu wasutishangay muten, ey muleja mutapu wasutina muten ni tal anch kakukulejap mutapu niyend wasutishangay muten wend. Ap anch usotil wijik yitonginay mwaney pa mulong kanang, ipul yipul yikutwisha kumushikij mwaney atongina muntu windjing. Mwipula akuleja mutapu utonginingay murund nend mulong winou. Kupwa mwipula akuleja chiyul chikutwishay kumwinkish murund nend.
Chikasikeningap kwambamb ni ansand. Chiudia nvaj, tenchik nkeu jey kukwatijan nich maswir mey. Isamba ni anvaj akwau apandakana pa mulong winou. (Jinswir 11:14) Pa chisu cha kwambamb ni mwaney ikundj ap wa mband, ‘teshany swa, londany pakemp pakemp, ovany ujim pakemp pakemp.’ (Yakob 1:19) Chipandakenamu pa yawonsu, kangal waziy mu usu wey usadila wa kuyilil ansand ey “mu kuyikand ni malejan ma Mwant.”—Efes 6:4.
IYIPULA . . .
▪ Yom ik nimena yaswimpa kal mudiay mwanam kudiosh pikadilay kal nsand?
▪ Mu mitapu ik nikutwisha kuwapish kand nkeu jau ja kwambamb?
[Kamushet kadia pa paj wa 20]
Yiyul Yiletinau Anvaj
“Mwanam ikundj ulondining nakash nakash nich want ipend anch tudi ni antu akwau. Kwinyim, anch twashal ayinetu, nikudandamen nich minsamb nend piur pa milong yitwisambinang.”—ANGELA, WA MU ITALIE.
“Twashikedin ku kujingunin anch chisu chivud anetu akat kutuburil michim yau anch cha kusambish twayijikitish ni anch twayilej mutapu utuyikatina nakash.”—DONIZETE, WA MU BRÉSIL.
“Nisamba ni antu amakurump alilau kulondulijan nich yijidik ya Bibil, ni nayipula mutapu wadingau ni kwiyov padingau nich dikum dia mivu ni mutapu wayikwashau kudi anvajau. Yom yiney yakwasha nakash.”—DAWN, WA MU GRANDE-BRETAGNE.