Dizu dia Yehova Didi Diom
Manans Majim ma Mukand wa Titus,wa Filimon, ni wa in Hebereu
YISU yimwing kupwa kwa kumulikishaku kapamp ka kusambish mu rukan mu Rome mu muvu wa 61 C.C., mupostol Paul waya kutal ditung dia Kret. Mwikadil wa muspiritu wadinga uburedin mu yikumangen, chawiy wamusha Titus kwinikwa chakwel ayikasikesha. Kupwa, chilik kand chimwing ni ku Makedonia, Paul wamufundina Titus mukand wa kumukwash mulong wa mudimu winou ni wamwinkisha chisend cha kuusal.
Kurutu amulikishaku chisu chikemp mu rukan mu muvu wa 61 C.C., Paul wafunda mukand kudi Filimon, mukadivar mwin Kristu washakamanga ku Kolosay. Wipananga nakash kudi ndiy mudi murund nend.
Mu muvu wa 61 C.C., Paul wayifundina kand in kwitiyij a in Hebereu adinga mu Yuda, adinga amekeshina kwikal amakurump a in Kristu mu ditenchik dia in Yuda. Mikand yiney yawonsu yisatu yikwet yiyul ya usey mulong wetwetu.—Heb. 4:12.
DANDAMEN KUKASIKAN MU RITIY
Kupwa kwa kupan ukwash mulong wa kutek “kutond amakurump ku mal mawonsu,” Paul wamuyula kand Titus anch “uyikanda nakash, chakwel ajamin mu ritiy.” Wayibabesha awonsu adinga mu yikumangen ya ku Kret “chakwel tudjibul yom yiyimp . . . ni kushakam ni michim yitudila.”—Titus 1:5, 10-13; 2:12.
Paul wapana kand chiyul chikwau mulong wa kuyikwash akadivar a mu Kret chakwel adandamena kukasikan muspiritu. Wamufundisha Titus chakwel ‘alika kwipol kwa usup ni jintad ja yijil.’—Titus 3:9.
Yipul Yipwilau Piur pa Mifund:
Titus 1:15—Mutapu ik “yom yawonsu” muyidia “yitokila ku mes ma antu akweta michim yitok,” pakwez kudi ayimp “akad ritiy kwikil chom chitokila ku mes kwau”? Pakwijik chakul chinech tuswiridin kwov bil kurumburik mulong wa yom yalonday Paul anch “yom yawonsu.” Walonda kichidiap mulong wa yom yadinga yijidikinau mu dizu diafundau dia Nzamb pakwez yadinga mulong wa mipak yikukwatay muntu mulong wa kom kend piur pa Mifund. Anch yitongijok ya muntu yakwatijan nich yijil ya Nzamb yom yinay yid yitok. Komb yishalijadin ni muntu ukweta yitongijok yiyimp ni ukweta kom kayimp.a
Titus 3:5—Mutapu ik in Kristu azizidilau many ‘muyipandishinau ku kuyowish’ ni ‘kuyisal ikala asu nich spiritu utumbila’? ‘Ayipandishin ku kuyowish’ yimeken anch Nzamb ndiy uyowishina, ap kuyitokish, nich mash mawanyidina ma yakupesh ya difut dia Yesu. Adi ‘asadilau ikala asu nich spiritu utumbila’ mulong ikadin kal “muntu musu watangau” mudi an a Nzamb avadinau muspiritu.—2 Kor. 5:17.
Malejan Kudi Etu:
Titus 1:10-13; 2:15. Atulam in Kristu afanyidin kwikal atakamena mulong wa kuwapish milong yikutwisha kusadik mu chikumangen.
Titus 2:3-5. Mudi mwadinga mu mivu chitot ya kusambish, anambaz in Kristu aswila kal akwet kuswir nlel unou “ikal ni kalimish, kangal ikal ni jimboj, kangal ikal mudi aswik a maruvu; ikal alej a kulejan yom yiwamp.” Mwi njil mudi yiney, akutwish kusal kamu chipandakena anch muntu ni muntu ukat kufundish “amband achidi ayangadim” mu chikumangen.
Titus 3:8, 14. Kulam mu “kulamat midimu yiwamp” yidi “yiwamp ni kuyisakish antu” mulong yitukwashining kusong mabuj mu mudimu wa Nzamb ni kutukwash kwiyauril ku mangand mayimp.
ASHINDIDILAU “MULONG WA RUKAT”
(Filim. 1-25)
Filimon amujikitisha mulong wa kwikal ni chilikej cha ‘rukat ni ritiy’ rend. Wadinga musul wa dikasikesh mulong wa anamakwend in Kristu yiney yamwinkishanga Paul “musangar uvud ni kwiyongoj.”—Filim. 4, 5, 7.
Kusha chilikej mulong wa atulam awonsu, Paul wasadila yom yiney padiay Onezim wamwinkisha, chadingap chijil bwat pakwez wamukasikesha mu kumushindin “mulong wa rukat.” Wamuleja Filimon anch: “Mulong nachingej mu kuziyil kwey, nafund kudi ey, nij anch ukez kasal chisutilamu chinalonda am.”—Filim. 8, 9, 21.
Yipul Yipwilau Piur pa Mifund:
Filim. 10, 11, 18—Mu mutapu ik mwadingay pakur Onezim “kasalap nawamp” pakwez “kusal nawamp”? Onezim wadinga musuk wachina ku chikumbu cha Filimon ku Kolosay ni waya ku Rome. Chikwau kand, Onezim wamwiya mwant wend nfalang chakwel afuta weny wend wadinga wa akilometre 1400. Pa chinech, komb kamusadilap nawamp Filimon. Ku Rome, Onezim amukwasha kudi Paul, ni wikala mwin Kristu. Chawiy wikala kamu mukadivar wa muspiritu, pasak “kasalap nawamp” musuk winou “wamusadila nawamp.”
Filim. 15, 16—Mulong wak Paul kamulejap Filimon kumwinkish Onezim want ipend? Paul waswirikena kamu kushal ulamatina ku mudimu wend wa ‘kulejan want wa Nzamb ni kufundish yom yimutadina Nsalejetu Yesu Kristu.’ Pa chinech, ndiy watonda kulik kwiyandjik mu mashakamin ma antu avud, mudi pa yitadina mulong wa usuk.—Mid. 28:31.
Malejan Kudi Etu:
Filim. 2. Filimon wapana chikumbu chend mulong wa kusadilamu yikumangen. Komb didi dilau anch asadil chikumangen cha mudimu wa chingand mu chikumbu chetu.—Rome 16:5; Kol. 4:15.
Filim. 4-7. Tukutwish kukwat mipak ya kuyijikitish akwetu in kwitiyij akweta chilikej chiwamp cha ritiy ni cha rukat.
Filim. 15, 16. Kangal tulika milong ya mangand minam yakamisha mwom yetu. Yibudikin yikwikal kamu yiwamp, mudi muyadinga kand padiay Onezim.
Filim. 21. Paul wamuleja kand Filimon mulong wa kumulikishin Onezim. Niyetu chilik chimwing tufanyidin kwikal in kuyilikishin akadivar netu akutwisha kutusal nayimp.—Mat. 6:14.
“TULAMATAN KUSHIK KU UKURUMP”
(Heb. 1:1–13:25)
Kumekesh anch tukwet ritiy mu yakupesh ya Yesu yidi kamu midimu ya Chijil cha piur, Paul wakasikeshina manans mawamp ma Nsambishin ya win Kristu, mudi win kupesh, milambu, ni manswik masu. (Heb. 3:1-3; 7:1-3, 22; 8:6; 9:11-14, 25, 26) Ronganyin mudi riner rayikwasha kamu in Kristu in Hebereu kushakam nich kuyizengol kwayizengolangau kudiau in Yuda. Paul wayiswakeja in kwitiyij a Hebereu kulamat “kushik ku ukurump.”—Heb. 6:1.
Ritiy rikwet usey mudi ik mu ditenchik dia win Kristu? “Kwakad ritiy kakutwiship kumusangarish Nzamb,” mwamu mwafunday Paul. Wayikasikesha in Hebereu anch: “Lik tubambilany nich kudandamen ni kushik ku chilik chatutekilau kurutu kwetu,” kusal mwamu nich ritiy.—Heb. 11:6; 12:1.
Yipul Yipwilau Piur pa Mifund:
Heb. 2:14, 15—Ov, Satan “ukwet usu wa rufu” yilejen anch ukutwish walet rufu ra swa-swa kudi muntu win mwawonsu ukutonday? Bwat kakutwishap. Pa chinech kudiosh kamu kwinsambishin Satan wasambisha kusadil rusot rend mu Eden, makasu mend meza kuletish rufu kudiay Adam ni chitil ni rufu yayikwata an a antu awonsu. (Rome 5:12) Chikwau kand, antu a Satan adia pa divu ayizengodin atushalapol a Nzamb nich kuyijip, mudi mwamusalau kand Yesu. Pakwez yiney yimekeshin anch usu wa Satan ukwet mimbu kakutwishap kujip muntu win mwawonsu ukimbinay. Ap anch mwamu chidia, kakutwishap kand washesh antu in awonsu amwifukwidila Yehova. Yehova uyikingin antu end mudi chisak ni kakulikap anch Satan ayijiyisha. Ap anch Nzamb ulikin antu amwing ayijipa kudi Satan, tufanyidin kwikal nich kashinsh anch Nzamb ukutwish wakangesh uyimp ukukimba kutushiken.
Heb. 4:9-11— Mutapu ik “tukwandama mu kwiswedish kwa [Nzamb]”? Nzamb wiswedisha dichuku dia sambwad mulong wa mudimu wasalay, mulong riner rawiy rudinga rutong rend rawanishay payitadina divu ni antu. (Dis. 1:28; 2:2, 3) Tukutwish “kwandam mu kwiswedish” kwinoku anch twasal mudimu pakad ntad ni anch twitiyij mulambu wa difut dia Nzamb. Anch twatek ritiy mudiay Yehova ni twaziyil kumulondul Mwanend pa ndond pa kulondul yom yetu ya ku mujimbu, tukusanger kamu nakash kwipizurish ni mayukish ma dichuku diawonsu.—Mat. 11:28-30.
Heb. 9:16—Nany “washilamu” manswik masu? Yehova ndiy udia mwin Kusal wa manswik masu, pakwez Yesu ndiy “washilamu.” Yesu udi Chapakach mu manswik minam, ni ku rufu rend wapana mulambu wadinga uswiridinau mulong wa kumawanish.—Luka 22:20; Heb. 9:15.
Heb. 11:10, 13-16—Wisu “musumb” wadinga uchingedinay Abraham? Kiwadingap musumb wakin pakwez wadinga wachinfan. Abraham wadinga uchingedin “Yerusalem wa mwiur,” ubombilau pamwing ni Kristu Yesu ni in kwiyikel nend pamwing a 144000. In akuyikelay nend pamwing mu uyaj wa mwiur niyawiy ayitazukin anch “musumb utumbila, Yerusalem musu.” (Heb. 12:22; Kubur. 14:1; 21:2) Abraham wadinga utadin kamu kurutu mulong wa mwom wa winyikel wa Want wa Nzamb.
Heb. 12:2—Wisu “musangar watekau kurutu [kwa Yesu]” chakwel; ‘akasikena [mutond wa] mar’? Wading musangar chakwel awanyisha mudimu wend—ni kutumbish kand dijin dia Yehova, kufundakesh ukaleng wa Nzamb, ni mulong wa kukol dijuku dia antu ku rufu. Yesu watalanga kand kurutu mulong wa difut dikutakelay mudi Mwant ni kusal mudi Mwin Kupesh wa Piur chakwel an a antu ataninamu.
Heb. 13:20—Mulong wak manswik malondau masu madinga ma “chikupu”? Kudi mayingishin masatu: (1) Kakutwishap amaswinkan, (2) yamawanisha yadinga kamu ya rawonsu, ni (3) mulong wa “amikoku akwau” akudandamen kamu kutaninamu mu manswik minam masu kupwa kwa Armagedon.—Yoh. 10:16.
Malejan Kudi Etu:
Heb. 5:14. Tufanyidin kwikal nich mushiku wa kwilej Dizu dia Nzamb, Bibil, ni kusadin yitutangina. Kwikil kand njil yikwau ya kwikal afumbilau “kal manangu mau mu kusal kwa pichuku pichuku ku kujingunin kuwap ni kuyip.”—1 Kor. 2:10.
Heb. 6:17-19. Kwikal nich ruchingej rikash rishindamedina pa kushilamu kwa Nzamb ni kuchip kwend ku kutukwash kulik kwiyep kwendin mwi njil ya uyakin.
Heb. 12:3, 4. Pa ndond pa ‘kuziy ni kulik mipim yetu’ mulong wa yoziu yikemp ap yikangesh yitukutwisha kusankan, tufanyidin kamu kuya kurutu mu kupam ni kutenchik mikadil yetu chakwel tujijamena yoziu. Tufanyidin kamu kukwat mipak ya kukasikan ni ‘kushik ku mash,’ charumburik anch, kushik ni ku rufu.—Heb. 10:36-39.
Heb. 12:13-15. Tufanyidinap kulikin “muj uridila,” ap muntu kampand mu chikumangen atumana kurumbuk mulong wa uyimp wend, ap atukangesha ‘kukasikesh nzau mulong wa mend yetu.’
Heb. 12:26-28. “Yom yawonsu . . . ayitangau” ku makas pakad Nzamb—diridek din diawonsu dia yom, ni ‘diur’ diyimp—dikunyikek ni dikwikalakwap kand. Anch yiney yashiken, ching kwau yom “yakad kutwish kunyikesh,” mudi Want ni ay aukasikeshina, akushal. Yidi ya usu mudi ik kwikal nich mushiku wa kulejan Want ni kushakam kukwatijan nich mbil!
Heb. 13:7, 17. Anch twalam kubabesh mu kwikal aziyidina ni kuziyin kudiau atulam mu yikumangen yikutwish yatukwash kumekesh spiritu wa kwovijan.
[Mazu madia kwishin kwa paj]
a Tal Chinong cha Kalam, cha Kalang 1, 2007, paj wa 18-19.