SHAPITRE 10
Uruw—Chipan Chidiokidila Kudiay Nzamb wa Rukat
“Moj wa chibab ukasiken kukatuk swa.”—Mulej 4:12.
1, 2. (a) Ov, yipul ik twiyipwilinga chisu chatena ambay a uruw asu ni mulong wak? (b) Ov, yipul ik tukwisambina mu shapitre winou?
OV, NIYEY usangering kuya ku musambu wa uruw? Antu avud asangering kuyaku mulong kusutining yom yiwamp. Tumening ambay ateninga chisu chin chang adjiting nawamp win kamu. Yifu yau yiding ni musangar uvud! Ambay inay akweting musangar uvud pa dichuku din diang, ni amening mutapu ukezau kwikal ching ni yom yamushena mu mashakamin mau ma machuku ma kurutu.
2 Chikwau, nlel unou uruw wikadil ndond ya milong. Ap anch tusoting anch ambay a uruw ashakamang nawamp, pamwing ap twiyipwiling anch: ‘Ov, uruw winou ukez kwikal wa musangar? Ov, ukez kusal machuku mavud?’ Chakwel ikundj ni mband ashakama nawamp ni asala machuku mavud mu uruw wau, afanyidin kuchingejin mudiay Nzamb ni kusadil chiyul chend. (Tang Jinswir 3:5, 6.) Awiy afanyidin kusal mwamu chakwel ilama mu rukat ra Nzamb. El amboku tushinshikinany katat yakul ya mu Bibil ku yipul yiney yinying: Ov, mulong wak natena? Anch usotin kwatan, ov, nany ufanyidina kutond chakwel watijana nend? Ov, mutapu ik ukutwisha kwirijek chakwel watana? Ni chom ik chikutwisha kukwash ambay atena chakwel alama musangar mu uruw wau?
OV, MULONG WAK NATENA?
3. Ov, mulong wak chikwikalap cha manangu kwatan pakad mayingish makad mufulandal?
3 Antu avud alondining anch muntu utanining musangar chisu chateningay ap chiyilingay ku uruw. Pakwez, chidingap mwamu, idimbining kwau! Yesu wadinga mujich, pakwez, ndiy walonda mutapu udinga ujich chipan chiwamp chidiokidila kudiay Nzamb ni wayikasikesha antu afanyidina kuupandakan chakwel ashala ajich. (Mateu 19:11, 12) Kambuy Paul ni yend wisambina piur pa musangar utaniningau kudi ajich mu ujich wau. (1 Korint 7:32-38) Yesu ap Paul kayilikishap antu kwatijan bwat, mulong “kuyikangesh antu kwatijan madi malejan ma ayilembil.” (1 Timote 4:1-3) Chikwau kand, mujich ukwet yisu yivud ya kumusadil Yehova pakad kuzuwol. Chikwikalap cha manangu kwatan mulong wa mayingish makad mufulandal ap mulong wa kusangaresh mujimbu kusu.
4. Ov, uruw uwamp ukwashining an kupamin mu dijuku dia mutapu ik?
4 Ov, kuding kand mayingish makweta mufulandal makutwisha kumubachik muntu chakwel atan? Mwaning. Uruw udi kand chipan chidiokidila kudiay Nzamb wetu wa rukat. (Tang Disambishil 2:18.) Chawiy, ukwetining yiyukish yimwing uletining. Chilakej, uruw uwamp uding mufulandal upandakena kuwap wa mwom wa dijuku. An aswiridin ndond yiwap pamwing ni anvaj ayililininga, ayimekeshininga rukat, dipup ni ayitakedininga. (Kuseng 127:3; Efes 6:1-4) Pakwez, kuval an kudingap kusu diyingish dimwing dia ambay kwatan.
5, 6. (a) Kwambatan nich mazu madia mu Mulej 4:9-12, ov, yiyukish ik yimwing yiletininga urund wa piswimp? (b) Ov, mutapu ik ukutwisha kwikal uruw mudi moj wa chibab?
5 Tushinshikinany mutu wa mulong wa mufund wa shapitre winou ulondina anch: “Antu aad asadila mudimu pamwing amupandakenamu muntu umwing, difut dia mudimu wau didi diwamp. Mulong anch umwing wawa, mukwau ukumukwash. Pakwez chikwikal nchik kudi muntu uwila wakad mwin kumukwash? Chikwau kand anch antu aad alel pamwing akulam marungul, pakwez marungul makwez nchik anch muntu ulel amwinend? Ni muntu kanang ukutwish wamupandakan muntu udia amwinend, pakwez antu aad akutwish amubombaken, amupandakanamu. Moj wa chibab ukasiken kukatuk swa.”—Mulej 4:9-12, NWT.
6 Chakusambish, mufund winou ukwet usey piur pa urund wa piswimp. Chakin kamu, uruw ukasikeshining kand urund wa piswimp. Mudi mumekeshinau mufund winou, urund mudi winou ukutwish kulet ukwash, rongoj ni diking. Uruw udi pakampwil ukash anch upandaken kwikal utentamina pakach pa antu aad. Moj ukasinau tupamp twaad wisambidinau mu mufund winou ukutwish kukatuk. Pakwez, chikasiken kukatul moj ukasinau tupamp tusatu. Pasadinau ikundj ni mband usu wa kumusangaresh Yehova, uruw wau udi mudi moj wa chibab. Chakin kamu, anch Yehova ukwet ndond mu uruw, uruw winou ukwikal ukash kamu.
7, 8. (a) Ov, chiyul ik chapanay Paul kudi ajich in Kristu arishina nich maku makash ma kutanijan? (b) Ov, chitongijok ik chisikena chitulejinay Bibil piur pa uruw?
7 Nzamb witiyijin mband ni ikundj kunung uruw ching patijadinau kwambatan nich chilondinay Bibil. Anch ditenchik dined diambaten nich mbil ya mu mifund, dikumekan mudi musul wa musangar. (Jinswir 5:18) Anch mujich wasutish chisu chitazukinau mu Bibil anch ‘usand’—chisu chidinga maku ma kutanijan makash—ndiy ukutwish kurish nich maku minam. Anch kilaminap ku maku minam, ndiy ukutwish kusal yom yiyimp ap yom yijondila. Chawiy, mwiku wa Nzamb wamubachika Paul chakwel apana chiyul chinech kudi ajich: “Anch awiy katwishilap kwilam ayinau, chifanyidin atijan kwau. Mulong chidi kwau chiwamp kwatijan kupandakan kwikal nich maku nakash.”—1 Korint 7:9, 36; Jakobu 1:15.
8 Ap anch muntu waten mulong wa yiyingish kanang, chidi chiwamp kudi muntu winou kwijik anch yisu yimwing ukutwish kutanijan nich mar mu uruw. Mudi mwayilejanau kudi Paul, antu atena “akez kuman mar mu chirung chinech mu mwom yau.” (1 Korint 7:28) Antu atena arishining nich yikokujol yakad ajich kurishang nich. Anch usotin kwatan, ov, mutapu ik ukutwisha kupipej yikokujol yiney ni kujimbish musangar? Chakusambish, ufanyidin kutond mbay wey wa uruw nich manangu.
OV, MUTAPU IK UKUTWISHA KUJINGUNIN MBAY WA URUW MUWAMP?
9, 10. (a) Ov, mutapu ik Paul wamekeshay ubaj wa kwatijan ni mbay wakad kwikal mwin kwitiyij? (b) Ov, chom ik chiyishikedininga yisu yivud antu alikininga kulondul chiyul cha Nzamb cha kulik kwatijan ni mbay wakad kwikal mwin kwitiyij?
9 Paul amupepila kufund chany cha usey chilondwilaku ech tufanyidina kusadil chisu cha kutond mbay wa uruw: “Kangal wabombakanany nau antu akad ritiy.” (2 Korint 6:14) Ndiy wapana chilakej chinech chadinga chengamidina pa mudimu wasalangay ndim. Anch ayikas annam aad ashalijadina ku kujimb ap ku usu mulong wa kukak ditemb chakwel adima, ayimeshin annam inay mar. Chilik chimwing kand, anch mwin kwitiyij watijan ni mbay wakad mwin kwitiyij, uruw winou ukwikal nich yipwichik ni yikokujol yikash. Pasadinay mbay umwing usu wa kwilam mu rukat ra Yehova, mukwau kasadinap usu ap kipwilap chifanyidinay kusal, ambay inay kakutwishap kwikal ni jintong ja mutapu umwing, ni kakutwishap kovijan ap pakemp. Chawiy, Paul wayinkisha in Kristu chiyul cha kwatan “ching mu Mwant.”—1 Korint 7:39.
10 Pamwing ap, in Kristu ajich akutwish kushiken ku kutong anch chidi chiwamp kwatijan ni muntu wakad kwikal mwin kwitiyij pa ndond pa kwikal mujich. Amwing alikining kulondul chiyul cha mu Bibil ni atijadininga ni antu akad kumusadilang Yehova. Yisu yivud, yibudikin yishikedininga yiding ya mar. Akadivar inay amening mushichingau ni antu akad mutapu wa kusal nau yom pamwing mu mashakamin mau. Kwikal panrau kwiyovilingau pa chisu chin chang kushalijadin ni mutapu wadingau ajich pasak. Chamusangar, kudi tunan ni tunan twa in Kristu ajich achingejininga mu yiyul yitentamina ya Nzamb pa mulong winou ni ayisadidining. (Tang Kuseng 32:8.) Ap anch akwet ruchingej ra kwez kwatan dichuku dimwing, awiy ashadining ajich djat ni pakezau kutan mbay wa uruw udia mu difukwil dia Yehova Nzamb.
11. Ov, chom ik chikutwisha kukukwash kutond mbay wa uruw uwanyidina? (Tal kand mushet ukweta mutu wa mulong ulondina anch: “Ov, Chom ik Nichingejina Kudi Mbay Nam wa Uruw?”)
11 Chakin kamu, chidiap anch kashalapol wa Yehova mwin mwawonsu uding mbay wa uruw uwanyidina. Anch usotin mbay wa uruw uwanyidina, tond muntu ukweta jintong ja muspiritu jambatena nich jeyey, ukweta jintong jimwing mu mudimu wa Nzamb, ni umukatina Nzamb mudi ey. Kashalapol ushishamena ni kubabal upanining yiyul yivud pa mulong winou ni ukutwish kuyishinshikin nawamp ni kulembil kand chakwel yikukwasha chisu ukukwata mupak winou wa usey.a—Tang Kuseng 119:105.
12. Ov, chaku ik chidinga mu jingand jivud pasotininga an kwatan, ni chilikej ik cha mu Bibil chipanininga ukwash pa mulong winou?
12 Mu jingand jivud, muding chaku cha anvaj kumukimbin mwanau mbay wa uruw ufanyidinay kwikal nend. Alondining mu jingand jinej anch anvaj awiy afanyidina kutond mbay muwamp mulong akwet kal manangu mavud ni atanijanakal ni milong kushalijan mu uruw. Yisu yivud, mauruw minam mading mawamp mudi mwadinga yom pasak, pa yisu yafundau Bibil. Chilakej cha Aburaham chamutumay kashalapol wend kuya kumukimbin mwanend Isak mband chikutwish kuyikwash anvaj adia mu mashakamin mamwing ni ndiy. Aburaham kakimbangap mwanend kwat mbay udia mu dijuku dia ampich ap diyila ntumb bwat. Pakwez, ndiy wasala usu wend wawonsu wa kumwatin Isak mband mukach mwa antu amwifukwilanga Yehova.b—Disambishil 24:3, 67.
OV, MUTAPU IK UKUTWISHA KWIRIJEK KWIKAL NI URUW UPANDAKENA KUWAP?
13-15. (a) Ov, mutapu ik chany chidia mu Jinswir 24:27 chikutwisha kumukwash nsand ukimbina kwatan? (b) Ov, chom ik chifanyidina kusal mband ukimbina kuya ku uruw?
13 Anch utongijokidining nakash piur pa uruw, ufanyidin kwiyipul nawamp win kamu amwiney anch: ‘Ov, nidi chakin kamu tayad chakwel natana?’ Pikil kwitiy swa anch mwaning mulong umukatin muntu kampand bwat, ap mulong ovili maku makash ma kutanijan ni mband ap ikundj, ap mulong ukimbin muntu wa kushakam nend ap kuval nend an. Pakwez, kuding jintong ja pakampwil jifanyidinau kushinshikin kudi ikundj ap mband ukimbina kwatan.
14 Nsand ukimbina kwatan ufanyidin kushinshikin nawamp piur pa chany chinech chilondina anch: ‘Tenchik mudimu wey pol, rijek bil chir chey, chad kurutu weza utunga lel chikumbu chey.’ (Jinswir 24:27) Ov, chinech chirumburikin ik? Mu machuku min mang, pakimbangay muntu kutenchik dijuku diend kusutil ku kwatan, ndiy wafanyidinanga kwiyipul amwinend anch: ‘Ov, niwanyidin kudish mukajam ni an tukeza kuval nend pamwing ni kuyilam nawamp?’ Chakusambish ndiy wela kwikal ni mudimu, chawiy kulond anch kwikal ni chir. Chilik chimwing kand, chany chinech chidi cha kusadil nlel unou. Muntu ukimbina kwatan ufanyidin kwirijek kurutu chakwel awanyisha yisend yend. Ufanyidin kudandamen kusal mudimu anch kwikil chikangesh kanang chikutwisha kumukangesh. Dizu dia Nzamb dilondin anch: anch muntu kawanyishinap maswir ma kumujimbu ni maswir ma muspiritu ma dijuku diend ndiy udi muntu muyimp kumupandakanamu muntu wakad kwitiyij!—Tang 1 Timote 5:8.
15 Chilik chimwing, mband ukukwata mupak wa kuya ku uruw nindiy ukwet yisend yijim yifanyidinay kuwanyish. Bibil umekeshin midimu yimwing ni ngikadil jifanyidina mband kwikal nich chakwel amukwasha nfumwend ni alama chikumbu chend nawamp. (Jinswir 31:10-31) Amakundj ni amband afidilinga kwatijan swa pakad kwirijek chakwel awanyisha yisend yau adi chakin kamu in choy, mulong katongidinap pa chom chikutwishau kumusadil mbay nau wa uruw bwat. Pakwez, antu akimbina kwatan afanyidin kwirijek nawamp win kamu muspiritu chakwel aziyila ku yany ya Nzamb.
16, 17. Ov, pa yany ik ya mu Bibil yifanyidinau kutongin kudi antu irijekina mulong wa uruw?
16 Muntu wirijekina mulong wa uruw ufanyidin kutongijokin pa yisend ya Nzamb yamwinkishay ikundj ni mband. Ikundj mwin Kristu ufanyidin kwijik chirumburikina umutu wa dijuku. Umutu wend umwinkishinap mbil ya kwikal mwin chisum mu dijuku bwat. Pakwez, ndiy ufanyidin kwimburij mutapu wa kutakel kwa Yesu. (Efes 5:23) Chilik chimwing kand, mband mwin Kristu ufanyidin kujingunin chirumburikina chisend chend cha kalimish chimwinkishinau. Ov, ukez kwikal tayad kuziyil ku ‘chijil cha nfumwend?’ (Rom 7:2) Ndiy uding kal tayad kuziyil ku chijil cha Yehova ni cha Kristu. (Galatia 6:2) Umutakel wa nfumwend mu dijuku ukwikal chijil chikwau chimwinkishinau. Ov, ukez kwikal uwanyidina chakwel akwash ni aziyil ku umutakel wa muntu wakad kuwanyin? Anch ditenchik dined dimwovishin wom chakwel adilondula, ndiy kafanyidinap kuya ku uruw.
17 Chikwau kand, mbay wa uruw mwin mwawonsu ufanyidin kwikal tayad chakwel asala usu wa kuwanyish maswir ma pakampwil ma mbay nend. (Tang Filip 2:4.) Paul wafunda anch: “Chifanyidin ngatan mwawonsu kumukat mukajend mudi mwikatilay amwinend. Chifanyidin niyend ngachik mwawonsu kumulimish nfumwend.” Nich ukwash wa spiritu, Paul wajingunina anch ikundj woviling maswir ma pakampwil ma kuman mutapu umulimishiningau kudiay mukajend. Mband niyend usotining kwiyov mutapu umulimishiningau kudiay nfumwend.—Efes 5:21-33.
Antu avud asadining nawamp pamutondiningau muntu wa kasatu chakwel ikala nau chisu chendijadinau
18. Ov, mulong wak ikundj ni mband itijadina mulong wa kwatan afanyidin kwilam chisu chau cha kwendijadin?
18 Chisu chikatau kwitijan chidiap cha kwipuwej pamwing ap kwiyendil bwat. Pakwez chiding chisu chifanyidina ikundj ap mband kwilej yaku ya muntu ni mukwau chakwel amana anch chidi chiwamp awiy kwatijan. Chiding kand chisu cha kwilam! Choziu cha kwikal nich maku ma mujimbu makash chikutwish kwikal nich usu upandakena—mulong chibachikin cha kukatijan umwing ni mukwau chiding cha chivadik. Chidingap chiyimp, pakwez, muntu umukatininga mukwau kakutwishap kwitiyij chakwel amusala mukwau chisal kanang chiyimp chikutwisha kuyipish urund wend ni Nzamb. (1 Tesalonik 4:6) Chawiy lel, anch wendijadinany nich rutong ra kwatijan, chifanyidin wilamany, mulong ukez kutanyinanyamu kusutil ku ngikadil yiney mu mwom wen wawonsu piukezanya kwatijanany ap bwat.
OV, MUTAPU IK UKUTWISHANYA KUSAL CHAKWEL URUW WEN ULABA?
19, 20. Ov, mutapu ik ukutwishay mwin Kristu kuman uruw mu mutapu kushalijan ni in mangand nlel unou? Let chilakej.
19 Chakwel uruw ulaba, chifanyidin ikundj ni mband kwijik nawamp kurumburik kwa machip mau. Yisu yivud, mu mikand ni mu mafilim, amekeshiningamu uruw mudi nsudiel wa chom chadingau antu ni kuchingel maku makash ma musangar. Pakwez, mu mwom wakin, uruw udingap nsudiel wa yom yawonsu; uding nsambishil—nsambishil ya chom kanang chatenchikay Yehova mulong wa machuku mawonsu. (Disambishil 2:24) Pakwez, chidi cha ushon mulong chitongijok chinech chidiap kudi antu awonsu a mu mangand ma katat. Mu jindond jimwing, antu ading ni chaku cha kwisik uruw nich “mapund maad manungininga moj yaad.” Pakwez, awiy kijap mutapu chilakej chinech chambatena nich chitongijok cha antu piur pa uruw nlel unou. Ov, mutapu ik? Ap anch dipund dikasinau nawamp dikutwish kulab machuku mawonsu tudidia nich kuswir, chikutwish kand kwikal chiswapela kudikas ni kudisuburul.
20 Nlel unou, antu amening uruw mudi chom cha machuku makemp. Awiy atening kwau mulong atongining anch akutwish kuwanyish maswir mau, pakwez, ading ni chitongijok cha kuupwish anch kwamekan yikokujol kanang. Tuvurikany anch, Bibil wisikejin uruw nich moj—wa chibab. Moj yisadiningau mulong wa kukak ap kuwimik nich waat ujim yidingap yiziyina, pakwez yiding yikasikena ni yikutwishap kukatuk swa ap anch kudi rinkind mukash. Chilik chimwing kand, uruw autenchika mulong wa kulab machuku mavud. Tuvurikany amboku mazu ma Yesu malonday anch: “chabombakeshay kal Nzamb wachinung, pikil muntu wachauril.” (Mateu 19:6) Anch usotin watana, chifanyidin kwikal nich chitongijok cha win Kristu piur pa uruw. Ov, chitongijok chinech chimekeshin anch uruw chidi chom chakad etu kutwish kuwanyish? Bwat.
21. Ov, mwikadil ik uswiridinau ikundj ni mband kwikal nich pakach pau ni chom ik chikutwisha kuyikwash kusal mwamu?
21 Ikundj ni mband afanyidin kulam mwikadil uwamp pakach pa umwing ni mukwau. Anch umwing ni mukwau wasal usu wa kwijik ngikadil jiwamp ja mbay nend ni mutapu usadinay usu chakwel ashakama nawamp, akez kutan musangar uvud mu uruw wau. Ov, kubaz ngikadil jiwamp ja mbay ney chikalap nchik kuburen kuwanyin kwend kudi kuburen manangu? Yehova kaburedinap manangu, chakin kamu, ndiy utushinshikidining ni utumening mu mutapu uwamp. Nfund a Kuseng wipula anch: “Anch Ey wading ni kuvurik yisalijok yawonsu yiyimp, ing nany lel ukwiman kurutu kwey, A [Yehova]?” (Kuseng 130:3) Chilik chimwing kand, ikundj ni mband afanyidin kujikitishan pamwing ni kwikal ni mwikadil wa kulikishijan umwing ni mukwau.—Tang Kolosay 3:13.
22, 23. Ov, mulong wak Aburaham ni Sara udiau chilakej chiwamp cha antu atena nlel unou?
22 Uruw ukutwish kulet yiyukish yivud anch walab mivu yivud. Bibil wisambidin piur pa uruw wa Aburaham ni Sara chisu chikalau ambay amapal. Niyawiy atanijana nich yikokujol mu mashakamin mau ma mwom. Tongany bil mutapu wafanyidinay Sara kwiyov, padingay ni mivu pamwing ap 60 ni kusut, padiokalay mu chikumbu chau chiwamp mwingand ya Ur mulong wa kuya kushakamin mu ditang djat ni pakezay kufa. Pakwez, ndiy waziyila ku umutakel wa nfumwend. Chakin kamu, Sara wamukwasha nfumwend nich kalimish kawonsu chakwel awanyisha mipak yend. Kuziyil kwend kwading kwakad kwidjidjek. Ap “amwinend,” wamutazukanga nfumwend anch nsalejam. (Disambishil 18:12; 1 Pita 3:6) Kalimish kend kudiay Aburaham kadiokilanga mu muchim.
23 Pakwez, chirumburikinap anch chisu chawonsu Aburaham ni Sara amananga yom mu mutapu umwing. Ndiy waleta chitongijok chimwing “chamukasikena” Aburaham. Pakwez, Aburaham walondula chiyul cha mukajend chisu chamuyulau kudiay Yehova ni chiyul chinech chayiletina chiyukish mu dijuku diau. (Disambishil 21:9-13) Nlel unou, amakundj ni amband ap asadina kal mivu yivud mu uruw wau, afanyidin kwilej yom yivud kusutil ku chilakej cha Aburaham ni cha Sara.
24. Ov, mauruw ma mutapu ik mamutumbishininga Yehova Nzamb ni mulong wak?
24 Mu chikumangen cha win Kristu mudi ambay a uruw avud ashicha mu chisambu. Mu mauruw minam, amband ayilimishining anfumwau nakash ni amakundj niyawiy ayikatinig akajau pamwing ni kuyilimish. Kupwa, akwashijadining mulong wa kutek rusot ra Yehova pa ndond ya kusambish. Anch ukimbin kwatan, tond mbay wa uruw muwamp ukutwisha kwatijan nend, irijeka nawamp win kamu piur pa uruw chakwel wikala uruw wa chisambu ni rukat ni wikalany nich mashakamin mamutumbishina Yehova Nzamb. Anch wasalany mwamu, uruw wen ukez kukukwashany chakwel wilamany mu rukat ra Nzamb.
a Tal shapitre 2 wa buku Le secret du bonheur familial, wapalangeshau kudi Atuman a Yehova.
b Ashankur amwing ashishamena adinga ni amband avud. Pa chirung chadingay Yehova mu urund ni ashankur ashishamena pamwing ni Isarel wa kumujimbu, ndiy wayilikidila awiy kwikal ni rupad. Ndiy katenchikap rupad, pakwez wayitekina yijil chakwel amana mutapu wa kushakam ni akajau. Pakwez, in Kristu afanyidin kulam mu manangu anch Yehova kitiyijinap kand in kwifukwil end apadika.—Mateu 19:9; 1 Timote 3:2.