WENJIL
Yikunku ya Mash ni Milad ya Kubaril
Yikunku ya Mash. Yikunku ya mash yidiokidiling ku yikunku yijim yinying yisadininga mash yilondwilaku ey—maglobil masuz, maglobil matok, plaket ni plasma. Chilakej, mu maglobil masuz muding proteyin utazukiningau anch emoglobine. Amingang atambwiling mon yisadiningau nich emoglobine wa mu mash ma antu ap ma annam mulong wa kwok nich antu aumininga mash naksh mu mijimbu ap antu abudishina mash mavud kapamp kamwing.
Plasma—ukwet uvud wa 90 pa chitot ma mem—ndiy usendininga mung wa mitapu ni mitapu yidinga mu mujimbu, atupwapu a mu mujimbu, ni sukad pamwing nich yom yitazukiningau mu Français anch hormone ni enzyme mulong wa kuyishikij mu mujimbu nawamp. Mu plasma mwawiy mudinga kand yom yikwashininga mash chakwel mikala makwatikena, yom yirishininga mayej nich proteyine mudi utazukingau anch albumine. Anch muntu udi mu ubaj wa kukwachik mayej kanang, amingang akutwish kumufundil ku fish chakwel amupampa proteyine utazukiningau anch gammaglobuline ukweta yom yirishininga mayej nakash, amukwatidining mu plasma wa mash ma muntu watambwila kal yom yirishininga mayej minam mu mujimbu. Mu maglobil matok mwawiy mutambwilingau yom mudi interféron ni interleukine, yokiningau nich mayej makwau ni mitapu yimwing ya mayej ma kanser.
Ov, in Kristu afanyidin kwitiyij kuyok nich mon yisadinau nich yikunku ya mash? Bibil katulejinap chitufanyidina kusal pa mulong winou, chawiy, muntu ni muntu ufanyidin kwikwatin mupak wend ku mes ma Nzamb pa mulong winou. In Kristu amwing akutwish kulik yikunku yin yawonsu ya mash pamwing ni kulond anch chijil chiyitekinau in Isarel kudiay Nzamb piur pa mash chadinga chitin ‘kwichil mash pansh mudi mem.’ (Kuvurik Yijil 12:22-24) Amwing alikining mash pamwing ni yikunku yamu yijim, pakwez itiyijining kuyok nich tuyikunku tukemp twa mash. Antu inay atongining pamwingap anch mudi mwapwodiningau tuyikunku twinetu twa mash mu tuyikunku tukwau tukemp tukemp, tumekeshiningap kand mupim wa muntu ap wa nnam wakwatinau mash minam.
Kurutu kwa kwitiyij akoka nich tuyikunku twa mash ap bwat, shinshikin bil yipul yilondwilaku ey: Ov, nij anch pinilikininga tuyikunku twin twawonsu twa mash chirumburikin anch nikutwish kand kulik mon yimwing yisadiningau nich tuyinkunku twinetu yikwashininga kurish mayej ni ap kwimik mash chisu mabudikininga? Ov, nikutwish kumurumburil mwingang chinilikidininga ap chinitiyijidininga kuna mon yisadiningau nich chikunku ap tuyikunku twa mash tuvud?
Milad ya kubaril nich. Mu milad yiney twisambin piur pa mutapu wa kwenguril mash (hémodilution) ni wa kutambul mash anch mabudikin chisu chimubarilau muntu. Chisu chengurilingau mash, amatumining mu chamu kanang, amutek bil muntu mem mu mujimbu, chad amuchirish mash minam mu mujimbu. Patambwilingau mash mabudikininga chisu chimubarilingau muntu kampand, amakatwiling kudi chamu kanang, chwowish mash minam ap chamatat, ni kupwa chamachirish mu mujimbu wa muntu winou. Pakwez, mitapu ya kubarilan yishalijadining kwambatan ni mwingang umwing ni mukwau, chawiy lel, mwin Kristu ufanyidin kwijik chikimbinau kusal kudiay dokiter wend pa mulong winou.
Kurutu mwin Kristu akwata mupak piur pa milad yiney, ndiy ufanyidin kwiyipul mwamu: ‘Anch atum mash mam mu chamu kampand, ni amimik chakwel malika kwend mu mujimbu, ov, kom kam kakwitiy anch mash minam machid mamam ni chifanyidinap ‘kumichil pansh’ kamu? (Kuvurik Yijil 12:23, 24) Anch atambul mash mam, ni amabomb nich mon kanang mulong wa kumakasikesh, kupwa ez amantek kand mu mujimbu, ov, kom kam kafundishinau kudi Bibil kakutwish kunfwish nich? Ov, nij anch chisu nilikininga mitapu yin yawonsu ya kupwit mash mam ap kwinchirishamu mu mujimbu, chirumburikin anch nikutwishap kwitiyij kwimpwit mash chakwel ansala ekizame, kumabomb nich mon mulong wa kumakasikesh, kwinchirishamu ap kwimpampamu kusutil ku yamu yisadininga mudimu pa muchim ni michim yitok?’
Mwin Kristu amwinend ufanyidin kwikwatin mupak piur pa chikutwishau kusal nich mash mend chisu chimubarilau. Chilik chimwing kand ni chisu chikimbinay kusadish maekizame ma mash ap kwiyokish kusutil ku mutapu wa kwokan udiaku katat wa kupwit mash makemp ma muyej, pamwingap kumakasikesh nich mon ni kupwa kumuchirishamu kand.