Mutapu Ik Wa Kwikal In Riy?
“Chawiy lel pachidia muten tuyisadilany antu awonsu nawamp, tupandikesh kuyisadil in ritiy retu nawamp.”—GALATIA 6:10.
1, 2. Chishimu cha mukwetu muntu mwin Samaria chitulejin ik piur pa riy?
PADINGAY wisambin ni Yesu, ikundj umwing wija Chijil wamwipula anch: “Mukwetu mwin nany?” Chakwel kumwakul, Yesu wata chishimu ech: “Muntu umwing wading udiokil ku Yerusalem uyil ku Yeriko; ndiy wawila mukach mwa ampopol, awiy amubuwa amubul, amusha ni kulengimok kufa. Mwin kupesh wading ni kuya mutambu winiwa; chamumanay wasenguril, wasutil mutambu ukwau. Chawiy kand ni mwin Levi, chashikay pa ndond yiney wamuman, wasenguril mutambu ukwau. Pakwez mwin Samaria umwing wading ni kwez mwi njil, weza washik padiay; chamumanay riy ramukwata, wez wamukas pa yitat yamutapolau, wazizilip many ni nviny; wamushichika pa nnam wend, wamuleta ku chikumbu cha aeny, wamulama. Chikwacha pamanch ndiy wabudish nfalang makum maad wapan kudi mwin chikumbu, walond anch: ‘Mulama, ni yawonsu ukushesha nikez kakwink yikwau, pinikeza kuchirik kand nakufut.’” Chad Yesu wamwipula anch: “Ov pakach pa inang asatu wisu mwanamakwend wa muntu wawila pakach pa ampopol?” Ikundj wakula anch: “Ndiy win wamwovila riy.”—Luka 10:25, 29-37a.
2 Mutapu wamusadilau ikundj watapau kudi mwin Samaria ulejen patok mutapu udia ritiy rakin! Riy ramukwata, ap anch ranaken, mwin Samaria wasala mu mutapu umwing wamupandisha ikundj watapau. Chikwau, ikundj wadinga mu maswir wadinga ngendj kudiay mwin Samaria. Muchid, relijon, yikangesh ya yishankur, yikutwishap kukangesh riy. Kupwa kwa kuta chishimu chinech piur pa mwin Samaria wadinga mukwen muntu, Yesu wamuyula mwin kumutesh anch: “Yang ni yey ukasala mwamu.” (Luka 10:37b) Ukutwishany kulam chiyul chinech mu muchim ni kusal usu wa kuyovil antu akwau riy. Chad, mutapu ik? Mu mitapu ik tukutwisha kumekesh riy mu mwom wetu wa pichuku-pichuku?
“Anch Mukadivar . . . Ufil Mudj”
3, 4. Ov, mulong wak tufanyidina kubangin nakash kumekesh riy mukach mwa chikumangen cha Ukristu?
3 Kambuy Paul walonda anch: “Chawiy lel pachidia muten tuyisadilany antu awonsu nawamp, tupandikesh kuyisadil in ritiy retu nawamp.” (Galatia 6:10) El, cha kusambish tushinshikinany mutapu tukutwisha kupandikesh mu yisal ya riy pantaliken nau in ritiy retu.
4 Kambuy Yakob wafunda mulong wa kuyikasikesh in Kristu ovijadina riy umwing ni mukwau anch: “Mulong ku kwimikish kwikil riy kudiay ndiy walika kumekesh riy.” (Yakob 2:13) Mwikadil wa mazu minam mapepilau matulejin jinjil jimwing mutukutwisha kumekeshin riy. Chilakej, mu Yakob 1:27, tutangin anch: “Wi-Nzamb udia zwang ni kuwanyin ku mes kwa Nzamb ni Tatuku wawiy ou, kuyilangwish an anshon ni adia-afu mu mar mau, ni kwilam amwinend ku manans ma yitil ya mangand.” Yakob 2:15, 16 ulondil anch: “Anch mukadivar ikundj ap mband ufil mudj ni uburedin yakudia, ni umwing wenen walond kudi awiy anch, Yang ni chisambu, ukwotany kasu ni kwikut; pakwez walikany kuyinkish yom yiswiridinau ku mijimbu, ing kwisak kuwamp kudi kwisu?”
5, 6. Mutapu ik tukutwisha kuvudish yisal ya riy mu chikumangen chetu?
5 Kuyibangin antu akwau ni kuyikwash adia mu maswir chidi chisal cha relijon wakin. Difukwil dietu ditutekidinap mipak ku kuyibangin antu akwau ching kusu ku kan kwa chamwamu nich kuchingejin anch muntu ni muntu ukwisadil amwinend. Pakwez, yovil ya riy ra ranaken yikutubachik chakwel tuyikwasha antu dia mu maswir makash. (1 Yohan 3:17, 18) Inge, kumwisukin muyej yakudia, kumukwash ipal kusal midimu, kutenchik mutapu wa kuyitwal ku yikungan ya Ukristu pichiswiridikina, ni kulik kuyinyinyit antu adia mu maswir yidi yimwing ya yisal ya riy yitufanyidina kusal chipandikena.—Kuvurik Yijil 15:7-10.
6 Ap anch chidi cha usey nakash kuyikwash antu adia mu maswir mu chikumangen cha Ukristu yom ya ku mujimbu chipandikenamu nakash kuyikwash mu spiritu. Atukasikeshin ‘tuyikanda antu azezalela, tuyikasikesh ayikwop, tuyikwasha aziyila, tuyishimpishin michim.’ (1 Tesalinik 5:14) “Amband amakurump” ayikasikeshin ikala “alej akulejan yom yiwamp.” (Titus 2:3) Piur pa atulam in Kristu, Bibil ulondil anch: “Umwing ni umwing wau ukez kikal mudi chibwik cha kukangesh rinkind, ni ndond ya kujingam mulong wa ruvul wa rinkind, mukash.”—Isay 32:2.
7. Chom ik twilejina pa kumekesh ritiy kudiokal kudi in kwilej a ku Antiok?
7 Chikwau, mu kuyikwash ni kuyikasikesh adia-afu, an anshon, ni atuzwendj a pol, yikumangen ya mu mivu chitot ya kusambish yadinga ni kutenchik pa yisu yimwing ukwash mulong wa in ritiy adinga ku jindond jindjing. Chilakej, pa chisu chabwakay muprofet Agabus anch: “kukez kikal kamungun mujim pa mangand mawonsu,” in kwilej adinga mu Antiok “awonsu, muntu nichend muntu nichend, abombakesha dizu pamwing dia kukwash akadivar adia ku Yudea.” Ukwash winou autuma kudi amakurump adinga kwinikwa “ku chikas cha Barnaba ni Saul.” (Midimu 11:28-30) Chad, chidi nchik ilel? “Kashalapol ushinshamena ni kubabal” ukat kutenchik yisak ya ukwash mulong wa kuyibangin akadivar akutwisha kukwachik nich yak ya chitangil, mudi rinkind mukash, kuzal kwa divu ap tsunami. (Mateu 24:45) Kupan chisu chetu, usu wetu, ni mapit metu cha kwikatin kwambatan nich ditenchik dined yidi njil yiwamp kudi etu ya kumekesh riy.
“Anch Wikalany ni Kasolikany ka Antu”
8. Kasolikany kasadil nchik chinyim nich riy?
8 Paletay dibabesh piur pa yom yisadila chinyim nich riy ni ‘chijil cha mwant’ cha rukat, Yakob wafunda anch: “Pakwez anch wikalany ni kasolikany ka antu, wasalany kal chitil, akufishany kal nich in kwikal akujip yijil kudi yijil iyinau.” (Yakob 2:8, 9) Kuyimekeshin kasolikany antu adia ampich ap akweta jindond jijim kukat kutujik matu ku “kudil kwa kazwendj.” (Jinswir 21:13) Kasolikany kakat kujip spiritu wa riy. Tukat kusadil riy ku kuyisadil antu akwau pakad kasolikany.
9. Ov, mulong wak chiyipinap kuyimekeshin antu amwing kalimish ka pakampwil?
9 Ov, kuburen kasolikany kurumburikin anch kitufanyidinap kumulimish pakampwil muntu kanang? Bwat kwau. Piur pa mbay nend a mudimu Epafrodit, kambuy Paul wayifundina in Kristu a ku Filip anch: “yilimishany adia mwamu.” Ov, mulong wak? Mulong “Ndiy wading piswimp ni kufa mulong wa mudimu wa Kristu, wapana kupand kwend kukwash yishilap mu kusadil kwen kudi am.” (Filip 2:25, 29, 30) Mudimu ushinshamena wasalay Epafrodit wading ufanyidin kalimish. Chikwau, mu 1 Timote 5:17, tutangin anch: “Amakurump akata kuyul antu nawamp, lik ayinkisha kalimish kawanyidina tupamp twaad, chijim awiy akata kusadil mudimu mu dizu ni mu kulejan.” Ngikadil yiwamp ya mu spiritu yitin kuyilimish. Kumekesh kalimish kinak kadiap kasolikany.
“Chiyul Chidiokila Mwiur . . . Chizwil Sens ni Riy”
10. Ov, mulong wak tufanyidina kulam rudim retu?
10 Piur pa rudim, Yakob ulondil anch: “raswej kuyip, rizwil sens ni ulemb. Rawiy rutukata kumushiman nich Mwant ni Tatuku, rawiy kand rutukata kuyishing nich antu atangu mu chifu cha Nzamb. Ku kan kamwing kawiy kakata kubudik yiyukish ni mashing.” Mu mifund yiney, Yakob wawejinaku anch: “Pakwez anch ukwetany mikau yiridila ni kwisotijodil mu michim yen, kangal wibazany, ni kangal wikalany ni makasu ku uyakin. Chiyul chinech kichidip chiyul chidiokila mwiur, pakwez chidi chiyul cha pansh, chakad [s]piritu, chidi cha Satan. Pakwez chiyul chidiokila mwiur, pakusambish chidi zwang, chad ni chisambu ni kwitudish, chinzuril ku kujingunin, chizwil sens ni riy ni mabuj mawamp, kichikwetip ntad ap kubabek.”—Yakob 3:8-10a, 14-17.
11. Mutapu ik tukwikala in riy mu kusadil rudim retu?
11 Mulong mutapu tusadidila rudim retu udi chijingidij chilejena anch tukwet chiyul “chizwil[a] sens riy.” Chadi chikwikal nchik anch mulong wa mukau ap mulong wa kusot twibaz, twadimban, ap kupalangesh makasu mayimp? Kuseng 94:4 ulondin anch: ‘ayimp awonsu andandamedin kwibaz ayinau.’ Ni misamb ya masaal yikutwish kuyipish mudi ik ntumb ya muntu muwamp! (Kuseng 64:2-4) Chikwau, tongijokin bil uyimp ukutwisha kusalay “kaman wamakasu ukat kudimban.” (Jinswir 14:5; 1 Ant 21:7-13, NW) Kupwa kwa kwisambin kusadil kuyimp kwa rudim, Yakob ulondil anch: “Anamakwam, yom yiney kiyifanyidinip kwikaliku.” (Yakob 3:10b) Riy rakin ritin anch tusadila rudim retu mu mutapu wishitwila, wa chisambu, ni mu mutapu wa manangu. Yesu walonda anch: “Nakulejany anch: Kadizu ka usweral kawonsu kalondau antu akez kukachindiluku nau mu dichuku dia kurumburish.” (Mateu 12:36) Chidi cha usey mudi ik anch twamekesh riy mu mutapu tusadidila rudim retu!
Yilikishilany “Antu Tuyimp Twau”
12, 13. (a) Chom ik twileja kal piur pa riy mu chishimu cha musuk wamukongala nsalejend nfalang jivud? (b) Chirumburikin ik kumulikishin mukadivar netu “tupamp makum sambwad ni sambwad”?
12 Chishimu cha Yesu cha musuk wadinga ni dibaz dia nsalejend, mwant, dia nfalang 60 000 000 chimekeshin mutapu ukwau wa kumekesh riy. Chaburenay nfalang ja kufut dibaz, musuk wita amwovilaku riy. “Riy ramukwata,” nsalejend wa musuk winiwa wamulikishina chikal. Pakwez kashalapol waya ni wamutan mbay nend kashalapol wasondjikay nfalang chitot, pakad riy ndiy wamukasikisha amutek mu rukan. Nsalejend chateshay kal yasadikaku kal, wamuswejena kashalapol winou ni kupwa wamwel anch: “Ey kashalapol muyimp, am nakulikishilang kal ey chikal chawonsu mulong wangilembilang; Ing walikang nchik kumwovil kashalapol ni mukwen riy mudi am chinakwovilanga ey?” Chawiy nsalajend wamutwala kudi in kuzengolan. Yesu upwish chishimu chinech nich kulond anch: “Chawiy kand chikez kasalay Tatukwam udia mwiur kudi en, anch walikany kuyilikishilany anamakwen ku michim yen.”—Mateu 18:23-35.
13 Chishimu twisambina kal kwiur oku chilejen nich usu mudi ik anch riy riyil pamwing ni kulikishin! Yehova watulikishina kal chikal chijim cha yitil. Ov, kitufanyidinap kand kuyilikishin “antu tuyimp twau”? (Mateu 6:14, 15) Kurutu Yesu ata chishimu piur pa kashalapol wakad riy, Pita wamwipula anch: “Mwant, mwanamakwam ukulamat kusal nayimp kudi am tupamp twinch ing nimulikishil? Ching kamu tupamp sambwad?” Yesu wamwakula anch: “Kinilondilip kudi ey anch ching tupamp sambwad; pakwez ching tupamp makum sambwad ni sambwad.” (Mateu 18:21, 22) Inge, muntu mwin riy udi tayad kulikishin “tupamp makum sambwad ni sambwad,” charumburik anch, pakad mupak.
14. Kukwatijan nich Mateu 7:1-4, mutapu ik tukutwisha kusadil riy pichuku-pichuku?
14 Palejanay mutapu ukwau wa kumekesh riy, Yesu walonda mu Malejan ma pa Mukandu anch: “Kangal warumburishany, chakwel ni yen ez anirumburish. Mulong nich dirumburish diukurumburishanya en, diawiy dikunirumburishau ni yen . . . Mulong ik ujikishidila kutal kachishoshot kadia pa dis dia mwanamakwey, pakwez walik kutal mukambu udia mu dis diey amwiney? Ap ey ukez kumwel nchik mwanamakwey anch: El nikudiosh kachishoshot ka pa dis diey; kutal mukambu udi mu dis diey amwiney?” (Mateu 7:1-4) Chawiy lel, tufanyidin kwikal in riy pichuku-pichuku nich kushimpish pa kurumbuk kwa antu akwau pa ndond pa kuyirumburish ap kusambish kuyinyit nakash.
“Tuyisadilany Antu Awonsu Nawamp”
15. Ov, mulong wak kitukatap kuyisadil ching kusu akaritiy netu yisal ya riy?
15 Buku wa Yakob udia mu Bibil pakasikeshidinay riy mukach mwa in ritiy, chom chinech chirumburikinap anch tufanyidin ching kusu kuyisadil antu adia netu mu chikumangen yisal ya riy. Kuseng 145:9, ulondil anch: “Kuwap kwa Mwant [Yehova] kudi mulong wa antu awonsu, ni ranaken rend ridi mu midimu yend yawonsu.” Atukasikeshin tumwilakej “Nzamb” ni “tuyisadilany antu awonsu nawamp.” (Efes 5:1; Galatia 6:10) Ap anch tukatinap “mangand, ap yom yidia mu mangand,” kitukatap kudiburil maswir ma antu adia mu mangand.—1 Yohan 2:15.
16. Yom ik yikwachikina ku mutapu tuyovidila antu akwau riy?
16 Mudi in Kristu, kitukatap kwidjidjek kusal chom chin chawonsu tukuwisha mulong wa kuyikwash antu akwachikina ku “chisu cha mar” chakad kuchingejin ap antu adia mu mikadil ya yak yikash. (Mulej 9:11) Chakin, mikadil yikutwish kutulej chitufanyidina kusal ni mutapu wa kuchisal. (Jinswir 3:27) Pa chisu cha kuyinkish antu akwau ukwash wa ku mujimbu, tufanyidin kubabal anch kangal chisal chiwamp chikala musul wa usweral. (Jinswir 20:1, 4; 2 Tesalonik 3:10-12) Chawiy lel, chisal chakin cha riy chidi chisal chiyila pamwing nich yovil ya ranaken ya riy ap kwitek pa ndond ya umena mar pamwing nich diyingishin diwamp.
17. Yisu njil yipandikena kuwap ya kuyimekeshin riy antu adia pol pa chikumangen cha Ukristu?
17 Njil yiwamp ya kuyimekeshin antu akwau adia pol pa chikumangen riy yidi kuyilej uyakin wa Bibil. Ov, mulong wak? Mulong antu avud ilel adi mu mididim ya pa mes bwi mu spiritu. Kijap mutapu wa kura nich milong yiyikwatina ni kakwetap ruchingej rakin mulong wa machuku ma kurutu, antu avud adi “ni kutambitamb ni kupalangan mudi amikoku akad kafung.” (Mateu 9:36) Uruu wa Dizu dia Nzamb ukutwish kwikal ‘kutok ku mend yau,’ kukuyikwash kura nich yikokujol ya mwom. Dikutwish kwikal kand ‘chimunyik mwi njil yau’ charumburik anch Bibil wasambela kal kulond rutong ra Nzamb piur pa machuku ma kurutu, dikuyinkish mufulandal wa kwikal nich dikez disangareshina. (Kuseng 119:105) Kudi kwitapil dilau mudi ik kuyitwadil antu adia mu maswir makash uruu winou wa uyakin! Pa kuman kushejin piswimp nakash kwa “mar mapandakena,” katat chawiy chisu chakusal nich mushiku mudimu wa kulejan Want ni wa kuyikadish in kwilej. (Mateu 24:3-8, 21, 22, 36-41; 28:19, 20) Kwikil chisal chikwau cha riy chipandikenamu chinech.
“Panany cha Riy cha Yom Yidia mu Michim”
18, 19. Ov, mulong wak tufanyidina kusal chipandikenamu kuwejin usu wa riy mu mwom wetu?
18 Yesu walonda anch: “panany cha riy cha yom yidia mu michim.” (Luka 11:41) Chakwel anch chisal chiwamp chikala chisal chakin cha riy, chifanyidin kwikal chipan chidiokila mu muchim—chidiokil mu muchim wa rukat ni usotila. (2 Korint 9:7) Mu mangand mudia chisum, choy, ni kuburen kuyibangin antu amena mar, akweta yikokujol ni akwau adidila, chisal chinech cha riy chikwikal chitudishina mudi ik!
19 El, tusala tupandikeshany usu wa riy mu mwom wetu. Anch twikal in riy nakash, tukumwilakej Nzamb muchifanyidina. Chinech chikutukwash kwikal nich mwom wakin ni usangareshina.—Mateu 5:7.
Chom ik Wilejang?
• Ov, mulong wak chipandikenamu kwikal in riy pantaliken nau akaritiy netu?
• Mutapu ik tukutwisha kusadil riy mu chikumangen cha Ukristu?
• Mutapu ik tukutwisha kuyisadil yom yiwamp antu adia pol pa chikumangen?
[Chipich chidia pa paj wa 9]
Mwin Samaria wasala cha riy nakash
[Chipich chidia pa paj wa 10]
In Kristu afanyidin kupandakan mu yisal ya riy
[Chipich chidia pa paj wa 13]
Njil jipandikenamu kuyimekeshin riy antu adia pol pa chikumangen jidi kusutil ku kuyilej uyakin wa Bibil