“Tatukwen Udi Mwin Riy”
“Ikalany in riy mudi mudiay Tatukwen udi mwin riy.”—LUKA 6:36.
1, 2. Mazu ma Yesu mayilejay in kufund ni Afaris mamekeshin nchik anch riy yidi ngikadil yiswiridikina nakash?
CHIJIL chamwinkishau Moses chadinga nich yijil ni yany 600. Ap anch chadinga chiyifanyidin kulondul piswimp nakash Chijil cha Moses, chadinga kand cha usey kudi in Isarel kwikal in riy. Tushinshikinany chayilejau Afaris kudiay Yesu, mulong kadingap ni ngikadil ya riy. Tupamp twaad wayibarokina mulong wa kuburen kwau riy, walejana patok anch Nzamb walonda anch: “Am nikatil riy, yakupesh ya kwosh bwat.” (Mateu 9:10-13; 12:1-7; Hosea 6:6) Piswimp ni kwisudiel kwa mujikit wend, Yesu walonda anch: “Riyind kudi en in kufund ni Afarise, in kubabek! Mulong ukat kupanany cha dikum chidiwilau cha mayij ma bindul, mint ni kumin, washilany kal yom yijim yifanyidina kupan mudi mudia chijil: kutentam, riy, ni ritiy.”—Mateu 23:23.
2 Chakin kamu, Yesu watekina kashony pa usey ujim wa riy. Wayileja in kwilej end anch: “Ikalany in riy mudi mudiay Tatukwen udia mwin riy.” (Luka 6:36) Chakwel ‘kumwilakej Nzamb’ pa mulong winou, tufanyidin kwijik chidia riy rakin. (Efes 5:1) Chikwau, kutaninamu mu riy kukutubachik tumekesh ngikadil yiney muchifanyidina mu mwom wetu.
Kuyovil Atuzwendj Riy
3. Ov, mulong wak tufanyidin kukarumukin kudi Yehova chakwel twileja chidia riy rakin?
3 Nfund a kuseng wawang anch: “Mwant [Yehova] udi mwin riy ni ranaken, kakwovip ujim swa, udi ni riy rijim. Kuwap kwa Mwant kudi mulong wa antu awonsu, ni ranaken rend ridi mu midimu yend yawonsu.” (Kuseng 145:8, 9) Yehova udi “Tatuku wa riy ni Nzamb wa kwongoj kwawonsu.” (2 Korint 1:3) Riy rikat kumeken ku kumusadil muntu mu mutapu wa ranaken. Yiney yidi ngikadil yijim ya untu wa Nzamb. Chilakej chend ni malejan mend makutwish kutulej chidia riy rakin.
4. Isay 49:15 ulejen ik piur pa riy?
4 Mudi mwafundau mu Isay 49:15, Yehova ulondil anch: “Ov, komb mband ukutwish kumuvuramen mwanend, ni kulik kumukat mwan uvadilay?” Mazu ma Hebreu makarumunau pinap mudi “riy” akat kumasadil kwambatan nich riy risambidinau mu Kuseng 145:8, 9, ujimbwilau kwiur oku. Yovil yimubachikina Yehova kwikal mwin riy ayifanikeshin nich yovil ya chirungil yovilingay maku nlij piur pa mwanend. Pamwing mwan wovil nzal ap uswiridin chom kampand. Yovil ya ranaken ni riy yilankina mwi ndiy, yikutwish kumubachik maku ku kubangin maswir ma mwanend. Yawiy yovil yovilingay Yehova pantaliken nau antu akatay kovil riy.
5. Mutapu ik wimekeshay Yehova kwikal “mpich mu riy” kudi in Isarel?
5 Kwov riy kushalijadin nich kusal kwambatan nich mulong wa kuyikwash atuzwendj. Tushinshikinany chasalay Yehova chisu chayau in kwifukwil end mu uswik mu Idjibit pasutil kal mivu 3500. Yehova wamuleja Moses anch: “Am namen kal mar ma antwam adia mu Idjibit. Nateshil kal kudil kwau mulong wa in kuyilam au, nij mar mau. Katat nez kal pansh mulong wa kuyikamunin ku chikas cha in Idjibit, ni kuyibudish kuyitwal kwi ngand yiwamp, yijim, ngand yizwila nich mayel ni woch.” (Kubudik 3:7, 8) Kupwa kwa mivu 500 in Isarel ayikola kuyidiosh mu Idjibit, Yehova wayivurisha anch: “Yam nabudisha Isarel mu Idjibit ni yam nakukolanya mwi ngand ya Idjibit ni mu makas ma ant awonsu adinga ni kukumeshany mar.” (1 Samwel 10:18, Les Saintes Écritures — Traduction du monde nouveau) Mulong wa kubwambwil kwau ku yijil yitentamina, in Isarel adinga chisu ni chisu mu mar. Pakwez, Yehova wayovila riy ni chisu chawonsu wading kuyipandish. (Ankalansambu 2:11-16, NW; 2 Jinsangu 36:15) Chom chinech chimekeshin mutapu mukatay Nzamb mwin rukat kuyisadil antu adia mu kuswir, adia mu chak, ap adia mu mar. Yehova udi “mpich mu riy.”—Efes 2:4.
6. Mutapu ik Yesu Kristu wamwilakejay Tatukwend mu kumekesh riy?
6 Yesu Kristu, padingay pa divu wamwimburija Tatukwend muchifanyidina mu kumekesh riy. Mutapu ik wasalay Yesu chisu chezau amputames aad kumwilembil, end alond anch: “Mwant, itwovila riy, ey Mwan a David”? Adinga ni kumwilembil Yesu ayisadila chilay chakwel amana. Mwamu mwasalay Yesu, pakwez kasalap chilay pakad riy. Bibil ulondil anch: “Yesu wova riy ramukwat, wayipukun, ni mes mau maburika kamu swa.” (Mateu 20:30-34) Riy ramubachika Yesu asala yilay yivud wayoka amputames, in ayilembil, in mak, ni anvaj adinga ni an ayej.—Mateu 9:27; 15:22; 17:15; Marko 5:18, 19; Luka 17:12, 13.
7. Chilakej cha Yehova Nzamb ni cha Mwanend chitulejin ik piur pa riy?
7 Chilakej cha Yehova Nzamb ni Yesu Kristu chilejen anch riy rikwet mitambu yaad: yovil ya ranaken, kwitek pa ndond ya umena mar, ap kuyovil riy atuzwendj ni kusal yisal ya kuyitudish nich. Kwikal mwin riy kwitin mitambu yiney yawonsu yaad. Mu Bibil, chisu chivud riy rimekedin mu mazu mawamp yisal yiwamp pantaliken ni atuzwendj. Ov, mutapu ik lel, umekeninga riy mu milong ya dirumburish? Ov, kukwatin kand ku chifanyidina kumekan mudi chisal chiyimp, mudi kulik kupup pichifanyidina?
Kuyovil Riy in Kusal Yitil
8, 9. Yik yadinga kand mu riy ramumekeshinau David pasalay chitil ni Bat-sheba?
8 Tushinshikinany chasadika kupwa kwa muprofet Natan kwisamb ni Mwant wa Isarel wa pakur David piur pa masandj masalay ni Bat-sheba. David wakarumuka walembila anch: “A Nzamb, ngovilap riy mudi mudia rukat rey rudimukina, ni mudi mudia miril ya mariy mey njimangeshila kubwambul kwam. Ngoyisha ku kurumbuk kwam, ni kwintokish to ku yitil yam. Mulong nij kal kubwambul kwam, ni yitil yam yidi kurutu kwam. Nasala nayimp kudi Ey, kudi Ey kamu, nasala yom yiyimp ku mes mey.”—Kuseng 51:1-4.
9 David wova ushon nakash. Yehova wamulikishina chitil chend ni wakepishaku dipup diamupupay pamwing ni Bat-sheba. Kukwatijan nich Chijil cha Moses, David ni Bat-sheba ading afanyidin kufa. (Kuvurik Yijil 22:22) Ap anch kiyepap yibudikin yawonsu ya chitil chau, mwom wau wapanda. (2 Samwel 12:13) Riy ra Nzamb ridi kulikishin yilim. Pakwez, kalikap kuyipup muchifanyidina.
10. Ap anch Yehova udi mwin riy pakatay kurumburish, ov, mulong wak kitufanyidinap kudiburil riy rend?
10 Mulong “chitil chandama mu mangand mulong wa muntu umwing [Adam]” ni “difut dia chitil didi rufu,” antu in awonsu afanyidin rufu. (Rom 5:12; 6:23) Tukutwish chakin kamu kwikal in kumujikitish Yehova pa twovidilay riy pa chisu cha kuturumburish! Pakwez, tufanyidin kubabal anch kangal twadiburil riy ra Nzamb. Kuvurik Yijil 32:4 ulondil anch: “Jinjil jend [Yehova] jawonsu jidi jakin.” Pamekeshiningay riy, Nzamb kakatap kuvuramen yijil yend yiwanyidina ya kutentam.
11. Mutapu ik wamekeshay Yehova kutentam kufanyidina pa mulong wa chitil cha David ni Bat-sheba?
11 Kurutu kwa kukepish dirumburish dia rufu dia David ni Bat-sheba, ayilikishina chitil chau. Ankalansambu in Isarel kadingap ni mbil ya kulikishin chitil. Anch ayinkisha mbil ya kupwish milong, adinga ni mbil ya kurumburish ni kupup djat ku rufu. Chawiy chadinga chitina Chijil. Mulong wa manswik mend masukay ni David, Yehova washinshikina chakwel kutal anch kwadinga diyingishin dia kulikishin chitil cha David. (2 Samwel 7:12-16) Chawiy lel, Yehova Nzamb, “nkalansambu wa mangand mawonsu,” ndiy ukat “kupak muchim,” watonda kuupwish mulong amwinend. (Disambishil 18:25; 1 Jinsangu 29:17) Chakin kamu Nzamb wela kwijik yidia mu muchim wa David, kutal uyakin wa kwit kwend dilikishin, ni kumulikishin.
12. Mutapu ik ukutwishau antu akayitil kutaninamu mu riy ra Nzamb?
12 Yehova ukat kutwovil riy kusutil ku kutukol ku rufu ra chitil chitwaswana kukwatijan nich kutentam kwend. Chakwel kutwishish dilikishin dia chitil pakad kujiril kutentam, Yehova watenchika chakupesh cha difut cha Mwanend, Yesu Kristu—chijingidij chipandikenamu kujimb cha riy rakad kal muntu kumekeshangap. (Mateu 20:28; Rom 6:22, 23) Chakwel tutaninamu mu riy ra Nzamb, rikutwisha kutupandish ku dipup dia chitil chitwaswana, tufanyidin ‘kumwitiyij Mwan.’—Yohan 3:16, 36.
Nzamb Mwin Riy ni Utentamina
13, 14. Ov, riy ra Nzamb rikat kutudish kutentam kwend? Rumburil.
13 Ap anch riy ra Yehova kirikatap kujiril chijil cha kutentam kwend, ov, kuding ni usu ik pa yisu yimwing pa kutentam kwend? Ov, riy rikat kuziyish kutentam kwa Nzamb kusutil ku kukutudish? Bwat, rikatap kukuziyish.
14 Kusutil kudiay muprofet Ozey, Yehova wayileja in Isarel anch: “Nikez kakwat mudi mukajam. Nikez kashakam ney mu win yakin ni kujijaman. Nikez kakwovil riy, ni kukumekeshin rukat ram rudimukina.” (Ozey 2:19) Mazu minam malejen patok anch riy ra Yehova rambatening chisu chawonsu nich ngikadil ya untu wend, pamwing ni kutentam. Yehova udi “Nzamb wa ranaken ni mwin riy, . . . ukat kulikishin kurumbuk, ni kuyip, ni yitil, pakwez . . . kakez kumuyingishap muntu mwin kufa nich.” (Kubudik 34:6, 7) Udi Nzamb mwin riy ni kutentam. Bibil ulondil piur pendendiy anch: “Diyal, mudimu wend uwanyidin, mulong jinjil jend jawonsu jidi jakin.” (Kuvurik Yijil 32:4) Kutentam ni riy ra Nzamb, yiwanyidin. Kwikil chipandikenamu chikwau kujimb, ni kwikil chiswiridina chikwau mulong wa kutudish yisal yach. Pakwez, ngikadil yiney yawonsu yaad yisadil mu kwovijan kuwanyidina.
15, 16. (a) Chom ik chilejena anch kutentam kwa Nzamb kudiap kwa chisum? (b) Chom ik chikwetau nich kashinsh in kumwifukwil Yehova pakezay kurumburish ditenchik dined diyimp dia yom?
15 Kutentam kwa Yehova kudiap kwa chisum. Chisu chivud kutentam akat kukusadil mu dirumburish, ni chisu chivud dirumburish ditining dipup diyifanyidina in kusal yitil. Pakwez, kutentam kwa Nzamb kukutwish kand kurumburik dipandish kudi antu awanyidina. Chilakej, chisu chayinongishau antu ayimp adinga mu musumb wa Sodom ni Gomora, nshakur Lot ni ayangadim end aad ayipandisha.—Disambishil 19:12-26.
16 Tufanyidin kuchingejin anch pakezay Yehova kurumburish ditenchik dia katat diyimp dia yom, “chisak chipandikena kujimb” cha in kwifukwil akin, atokisha “kal maswin mau to-o, ayitokishish mu mash ma Mwan a mukoku,” akez kuyipandish. Chawiy lel, chikezau kudiokal “mu mar makash.”—Kuburik 7:9-14.
Mulong Wak Tufanyidina Kwikal in Riy?
17. Disu diyingishin dijim dia kwikadil mwin riy?
17 Chakin, chilakej cha Yehova ni Yesu Kristu chitulejin chirumburikina riy rakin. Chitwinkishinay diyingish dia kwikal in riy, Jinswir 19:17 ulondil anch: “Mwin kumwovil kazwendj riy ukat kumusondjik [Yehova], ni [Yehova] ukez kamuchirishin mulong wa chom chasalay.” Yehova usanger pitukata kumwilakej ndiy ni Mwanend ku kwikal in riy mu kuyisadil antu akwau. (1 Korint 11:1) Ni antu akwau ayikasikeshin kwikal in riy, mulong riy rikat kulondul riy.—Luka 6:38.
18. Ov, mulong wak tufanyidin kusal usu wa kwikal in riy?
18 Riy ridi mubombu wa ngikadil yikwau yiwamp. Mudi ranaken, rukat, kudimuk, ni kuwap kwa muchim. Yovil ya riy ap ya ranaken yidi musul wa yisal ya riy. Ap anch riy ra Nzamb rikatap kudiburil kutentam, Yehova kakatap kujiman swa ni nich kushimpish ukat kuyishil in kusal yitil chisu chifanyidina akarumuk. (2 Pita 3:9, 10) Riy riyiling pamwing ni kushimpish muchim. Chiridia mubombu wa ngikadil yivud yiwamp—pamwing nich ngikadil kushalijan ya dibuj dia spiritu wa Nzamb—riy ridi chijingidij mukutwishau kukudishin ngikadil yiney. (Galatia 5:22, 23) Chidi cha usey mudi ik anch tusal usu wa kwikal in riy!
“Ayuk Kwau Akweta Riy”
19, 20. Mutapu ik riy rikata kwimikish nich kujijaman?
19 Kambuy Yakob utulejin mulong utufanyidina kusal riy rikal ngikadil yijim mu mwom wetu. Ndiy wafunda anch: “Riy rikat kutal ku kwimikish nich kujijaman.” (Yakob 2:13b) Yakob wadinga ni kulondil riy rikatay mwin kumwifukwil Yehova kuyovil antu akwau. Riy riner rikat kwimikish nich kujijaman charumburik anch chisu chikwez chakwel “muntu ni muntu wa pakach petu ukez kilondil amwinend kudi Nzamb,” Yehova ukez kushinshikin yisal yend ya riy ni kumulikishin kukwatijan nich chakupesh cha difut dia Mwanend. (Rom 14:12) Pakad kwidjidjek, dimwing dia mayingishin dia sala anch amovila David riy mulong wa chitil chasalay ni Bat-sheba diadinga anch mulong niyend wadinga mwin riy. (1 Samwel 24:4-7, NW) Ku mutambu ukwau, “Ku kwimikish kwikil riy kudiay ndiy walika kumekesh riy.” (Yakob 2:13a) Pakad kwidjidjek antu “akad riy” ayichidin pamwing ni antu amenau kudi Nzamb mudi antu “akufa”!—Rom 1:31, 32.
20 Mu Malejna mend ma pa Mukandu, Yesu walonda anch: “Ayuk kwau antu akata kuyovil akwau riy. Nzamb ukez kuyovil niyau riy!” (Mateu 5:7, MM) Mazu minam malejen nich usu ukash mudi ik anch antu asotila anch Nzamb ayovila riy afanyidin niyawiy kwikal in riy! Mutu wa mulong wambakedinap ou ukez kwisambin mutapu tufanyidina kumekesh riy mu mwom wetu wa pichuku-pichuku.
Yom ik Wilejang?
• Riy chom ik?
• Riy rikat kumekan mu mitapu ik?
• Mu mutapu ik mudiay Yehova, Nzamb mwin riy ni utentamina?
• Ov, mulong wak tufanyidin kwikal in riy?
[Chipich chidia pa paj wa 4]
Yovil ya riy ya Yehova mulong wa atuzwendj yidi mudi ya maku piur pa mwanend
[Chipich chidia pa paj wa 6]
Chom ik twilejidina ku yilay ya Yesu piur pa riy?
[Chipich chidia pa paj wa 7]
Ov, Yehova wajirila kutentam kwend pamwovilay David riy?
[Chipich chidia pa paj wa 8]
Riy ra Nzamb mulong wa antu asadila yitil rambaten nich kutentam kwend