Kutan Rongoj Kudiokal Mu Usand Wakad Ruchingej
RUSANGU RALONDAY EUSEBIO MORCILLO
Pa Mwinses mu muvu wa 1993, naya nikutal rukan radinga rilaminau nakash. Kwadinga muntu wa rukan wadinga ufanyidinau kubabatish, mpanyam mwanikanch Mariví. Arund amwing ni amakurump a rukan atala nich kalimish panatakela chinship chinech. Kurutu nirumburila yom yatushikija kwinikwa ndiy ni am, el nirumburil bil mwom wetu wa kwinsambishil.
NAVADIKINA mu Espagne mwi ngond wa Ndol-Mem 5, 1954, kabuzivumu mu an chinan. Mariví wadinga wa kasatu. Ngaketu mband watulila mudi in kwipan a Katolik, ni nadinga nich wanikanch uwamp anch navurik anch nadinga nich yovil ya mwin kwipan kudi Nzamb panadinga nend. Pakwez mashakamin mu chikumbu cha anvaj etu madingap mawamp muspiritu. Tatuku wadinga chisu ni chisu kumubul maku niyetu an kumwing. Twadinga ni wom ujim, ni nadinga ni kwov kusansan nakash pa kumuman maku chimenay mar.
Ku shikol, nadinga ni kura kand nich mikadil yikwau yadinga ni kwinenganesh. Umwing wa alej, mwimpel, wading ni kutumbulang mitu chisu ni chisu ku rubumb anch twakul nayimp ku chipul. Mwimpel mukwaa wadinga ni kusal masandj ni an a shikol padingay ni kuchirikin nau malejan ma kusadil ku chikumbu. Chikwau kand, malejan ma in Katolik mudi karung ka misiny marumbangesha ni kwingovish wom nakash. Chawiy nalika kwipan kwam kudi Nzamb.
Kuwil mu Mwom wa Uyimp
Pakad umutakel wa muspiritu ap umwing, nasambisha kusutish chisu mu masandj, kuyisal antu yisal ya chisum ku jindond ja kujil maj. Chisu ni chisu kwadinga matend, kubulijan jimpak, yitwam, jinsum, ni yibas yadinga mudi mat. Ap anch kinadingap ni kusadil kamu chisum, dichuku dimwing ambula nalengumuk.
Chakin nadiokala kwinikwa chad nakimb kwi ndond kuwamp kwa kujil. Ap ku jindond jinija, mon ya kulewishany yadingaku mbwe. Pakwez, pa ndond pa kutan musangar ni chisambu, mon ya kulewishany yangikisha yilat ni yakamish.
Ap anch kinatanap musangar, namupwita umwing wa ancham, José Luis, pamwing ni murund nend, Miguel, mu mashakamin minam ma mwom. Pamwing ni ansand avud a mu Espagne pa chisu chimwing, twawila mu mupit wa mangand mijondila. Nadinga nikusal yawonsu yinikutwisha kusal mulong wa kuland mon wa kulewishan. Nashadisha kalimish kam kawonsu.
Yehova Weza Kutukol
Pa chisu chinicha, nadinga ni kuyilej arund nam chisu ni chisu anch Nzamb udikwaku ni piur pa chirumburikina mwom. Nasambisha kumukimb Nzamb nich kukimb muntu kanang unikutwisha kulej yovil yam. Nashikena ku kujingunin anch Francisco, umwing wa ambay nam a mudimu, wadinga ushalijadin ni antu akwau. Wading umeken anch usanger, muntu wakin, ni mwin ranaken, chawiy nakwata mupak wa kumwazuril muchim wam. Francisco wadinga umwing wa Atuman a Yehova, ni wangikisha nimero wa Chinong cha Kalam mwadinga rusangu rimwing risambidina mon wa kulewishan.
Kupwa kwa kuritang, namwilembila Nzamb akwasha: “Nsalejam, nij anch udiaku, ni nisotil nikwijika ey ni nisala rusot rey. Nkwashaku amboku!” Francisco ni Atuman akwau asadila Bibil chakwel kwikasikesh ni angikisha mikand yirumburila Bibil chakwel niyitanga. Nashikena ku kujingunin anch adinga angikishin ukwash unadinga ni kumwit Nzamb. Nasambisha kapamp kamwing kuyilej arund nam ni José Luis piur pa yom yinadinga ni kwilej.
Dichuku dimwing pitwadiokala ku kuja mizik ya rok ni arund amwing, nadiokala mu digumb dinidia. Nasambisha kuyital mudi kwam mwin kuyital, ni namana mudi mwadia mashakamin metu mijodila mulong wa usu wa mon wa kulewishan. Pa chisu chinicha, nakwata mupak wa kudjibwil kwa mashakamin minima ni nikala umwing wa Atuman a Yehova.
Namwita Francisco angikisha Bibil, ni wangikishay pamwing nich buku La vérité qui conduit à la vie éternelle.a Panatanga piur pa cha kushilamu cha Nzamb cha kuyikuswol mansoj mawonsu ku mes ni cha kudiosh rufu, kinidjidjekap anch natan kal uyakin ukutwisha kuyikol antu. (Yohan 8:32; Kuburik 21:4) Kupwa, neza kukumangan ku chikumangan ku Chot cha Want cha Atuman a Yehova. Urund ni chirungul chinatana kwinikwa yanshika nakash ku muchim.
Mudi munadinga ni impu ya kuyilej akwetu yinamana ku Chot cha Want, kapamp kamwing nayikumangeja José Luis ni arund nam ni nayileja yom yiney. Kupwa kwa machuku kanang, etu awonsu twakumangana ku chikumangan. Changadim umwing wadinga ushicha kurutu kwetu wakarumuka watutalaku. Wamekana kamu ushimokin pa kuman dingumb dia in nswich jilemp ni akweta mulad wau wa mashakamin, ni kakarumunap kand mutu wend kututal kakwau. Washimoka kand patweza rubing rambakedinap ku Chot cha Want, mulong kapamp kinak twadjala ankoch ni ankol.
Kupwa kwa chisu chikemp, Miguel ni am twaya kukumangan ku chitentam cha munyimuku cha Atuman a Yehova. Twadinga kandikal tumanangap chom mudi chinech—ukadivar wakin wa antu a reng ni reng. Ni chom chikwau chatushimokisha, chitentam chasadikina mu chikumbu chawiy chimwing mutwadinga ni kusankanijan mulong wa kuja mizik ya rok. Pakwez, pa chisu chinech, mwikadil utwamana ni mizik yitwatesha yatukasikesha mu spiritu.
Dingumb dietu diawonsu diasambisha kwilej Bibil. Kupwa kwa angond chinan, pa Kafunfut 26, 1974, Miguel ni am twatambula dibabatish. Etu awonsu aad twadinga ni mivu 20. Antu akwau anying a mu dingumb dietu ayibabatisha pa kusut kwa angond akemp. Diyiy dia Bibil dinatambula diambachika nisambisha kumukwash makwam wadinga ni kuman mar mivu yivud nich midimu ya ku chikumbu ni kumulej yitiyij yam ya katat. Twikala arund a piswimp. Nasadila kand chisu chilemp mulong wa kuyikwash ancham amakundj ni amband.
Pa kusut kwa chisu, makwam ni awonsu kudioshaku mwancham ikundj ileja uyakin wa Bibil ni ayibabatisha ikal Atuman a Yehova. Kushik mu muvu wa 1977, natijana ni Soledad. Ndiy changadim winiwa wakashimuka patumanay kapamp ka kusambish ku Chot cha Want. Mu angond akemp kusu, twikala etu awonsu aad ayibol, mudi mu yitazukiningau Atuman a Yehova in kulejan rusangu ruwamp a chisu chawonsu.
Mukatish Amukol Kal
Mwancham mband Mariví amuyipisha nich masandj padingay uchid mwanikanch, ni chom chinech chamukwata nakash ku muchim. Pikalay changadim, wikala ni mwom wa masandj ni kuna mon wa kulewishan, wikala mwij, ni mband wa usund. Pikalay ni mivu 23, amukasa amudjibul mu rukan, mwawiy mwadandamenay nich mwom wend.
Pa chisu chinech, nadinga kalam wa munyimuku, kashalapol mwin kwendangan wa Atuman a Yehova. Mu muvu wa 1989, Soledad ni am atutuma ku mwab kwadingay Mariví mu rukan. Anyikel amutambula mwanend ikundj; kadingap usotila kand ikal mwom. Dichuku dimwing naya kumutal ni namwita anch twileja nend Bibil, niyend witiyija. Kupwa kwa kwilej mu angond kanang, walika kuna mon wa kulewishan ni ruwand. Chansangaresha nakash pa kuman anch Yehova wamwinkisha usu wa kusal yikarumuk yiney mu mwom wend.—Hebreu 4:12.
Kachisu kakemp kwinyim kwa kusambish kwilej, Mariví wasambisha kuyilej ambay nend adinga nend mu rukan uyakin wa Bibil ni amakurump a rukan. Ap anch amushemunina amudiosh mu rukan amutwal mu rikwau, wadandamena nich mujikit wa kulejan. Mu rukan rimwing walejana mu kapalikany ni kapalikany. Mu kusut kwa mivu, Mariví wasambisha malejan ma Bibil ni antu avud adinga mu rukan kushalijan.
Dichuku dimwing Mariví wanleja impu yend ya kupan mwom wend kudi Yehova ni kutambul dibabatish. Pakwez kamwinkishap mbil ya kubudik mu rukan, ap kwikil muntu winkishau mbil ya kwandam mu rukan akamubabatish. Wachingela kand mivu yikwau yinying mwi ndond yijondila ya rukan. Chom ik chamukwasha alama ritiy rend? Pa chisu kanang, chikumangen cha pol pinipa chadinga ni kukumangan, washinshikinanga program winiwa mu kapalikany kend mu rukan. Wadinga nich program wend wakad kujing wa kwilej Bibil ni kulembil.
Pa kusut kwa chisu, Mariví amutwala mu rukan rilaminau nawamp nakash kwadinga dijiy dia koyil. Wova anch ngikadil yiney yisu yikutwishikish dibabatish diend. Mwamu chasadika, Mariví amwinkisha mbil. Chawiy chinashikena am amwinam ku kusal diskur dia dibabatish. Nadinga nend pa chisu cha usey ujim mu mwom wend.
Mudi chibudikin cha mwom wend wa pasak, Mariví wadinga ni SIDA. Chikalap nchik mwamu, mwikadil wend uwamp wasala anch amulikishaku, pa Rish mu muvu wa 1994. Washakama ku chikumbu ni Maku ni wikala ni mwom wa Ukristu wa kusal mijikit yikash djat pafay kwinyim kwa mivu yaad.
Kupandakan Yovil Yisheshina
Kinatwishap niyam kwiyep yibudikin ya mwom wam wa kusambish. Kwinsal nayimp kwansalau kudi tatukwam ni mashakamin ma wom wam panadinga ni dikum dia mivu yanshila yibudikin yau mu mwom wam. Panapama kal, nova kand kusansan kwa yovil ya kufa nich ni kuburen kalimish kam. Pa kusut kwa chisu naziya nakash muspiritu. Pakwez, Dizu dia Nzamb dikala dia usey mu kwinkwash am nasa njit nich yovil yiney. Kutongijokin chisu ni chisu pa maverse mudi Isay 1:18 ni Kuseng 103:8-13 mankwasha mu mivu yivud chakwel nidiurila yovil ya kufa nich.
Malembil madi ut ukwau wa muspiritu unasadila chakwel nirisha nich yovil yakad usey. Chisu ni chisu nadinga ni kumulembil Yehova nich mansoj ku mes. Chikalap nchik mwamu, mazu madia mu 1 Yohan 3:19, 20 makasikesha: “Kwawiy kukutwijikinau anch tudi mu yakin, ni kuwanyish michim yetu kurutu kwend: anch michim yetu yatufish nich; mulong Nzamb upandiken michim yetu kujimb, ndiy wij kal yom yawonsu.”
Mudi munashejina Nzamb chakin kamu nich “muchim ubukukina,” najingunina anch nidiap muyimp mudi munadinga ni kwitongin pasak. Bibil utwinkishin etu awonsu kashinsh anch Yehova kakatap kuyipipesh antu inanina chakin kamu piur pa mashakamin mau ma pasak pakwez akarumuka kal ni asadila rusot rend.—Kuseng 51:17.
Pa chisu chin chawonsu chikutwisha kulank yovil ya kwidjidjek, nikat kupakish kwizwish mu manangu mam yitongijok yiwamp, yom ya muspiritu mudi yijimbwilau mu Filip 4:8. Namukwatin pa mutu Kuseng 23 ni Mafundish ma pa Mukandu. Piyikata yitongijok yiyimp kwingez mu manangu, nikat amwinam kuchirikin Mifund yiney. Kwishitul kwinoku kwa mu manangu kudi kwa ukwash nakash pa uchuku unikerina tul.
Musul ukwau wa ukwash udi chiyul changikishay mukajam ni in Kristu akwau akudila muspiritu. Ap anch kwisambishil chadinga chinkasikedin kwitiyij mazu mau ma dikasikesh, Bibil wankwasha nitesha anch rukat “kirukubangangakup milong.” (1 Korint 13:7) Ni chakin kamu, nileja kwikepish pakemp-pakemp chakwel nitiyija kuziy kwam ni mipak yam.
Pakwez chom chiwamp natana mu, kurish kwam amwinam nich yovil yiyimp kwakwasha nikala kalam mwin kwendangan ukweta ranaken. Mukajam ni am twasutisha etu awonsu piswimp mivu 30 mudi atushalapol a rusangu ruwamp a chisu chawonsu. Musangar unatana mu kuyisadil antu akwau wakwasha anch nipipesha yovil yam ni yom yiyimp yinamana mu mwom wam.
Katat anch natal kwinyim ni kutongijokin pa yiyukish yawonsu yangikishau kudi Yehova, novil chibachikin cha kulond mudi mwalonday nfund-a-kuseng anch: “Muyukisha [Yehova], . . . Ndiy wakulikishila jinshid jey jawonsu, wakwoka misong yey yawonsu. Wakamunina mupim wey ku kujiy, ukata kukudjik rukat rend rudimukina ni yimariy yend.”—Kuseng 103:1-4.
[Mazu madia kwishin kwa paj]
a Wapalangeshau kudi Atuman a Yehova pakwez kamuchapinap kand.
[Tablo wa jinsangu udia pa paj wa 30]
Chisu ni chisu nova yitongijok ya kufa nich ni naburena kalimish kam. Pakwez, Dizu dia Nzamb diadinga dia ukwash kudi am mu kurish nich yovil yiney yiyimp
[Chipich chidia pa paj wa 27]
Mwancham José Luis ni murund nam Miguel awonsu alondula mashakamin mam mayimp ni chilakej cham chiwamp
[Chipich chidia pa paj wa 28]
Dijuku dia Morcillo mu muvu wa 1973
[Chipich chidia pa paj wa 29]
Mariví padingay mu rukan
[Chipich chidia pa paj wa 30]
Pamwing ni mukajam, Soledad