SHAPITRE 3
Yikata Antu Akatinay Nzamb
“Muntu ukata kwend ni mwin manangu, niyend ukwikal mwin manangu.”—JINSWIR 13:20, NWT.
1-3. (a) Uyakin ik ulejenau mu Bibil utukutwishap kutadik? (b) Ov, mutapu ik tukutwisha kushiken ku kutond arund akutwisha kutubachik kusal yom yiwamp?
YISU yimwing, antu ading mudi ndand mulong utambwiling ulombu kwambatan nich ndond yidiay. Chiswapeling kwimburij ngikadil ja antu tushichinga nau, pamwing ap pakad kwijik.
2 Bibil ulejen uyakin wakad kutadik palondinay anch: “Muntu ukata kwend ni mwin manangu, niyend ukwikal mwin manangu, pakwez ukata kwend ni chisup ukuman mar.” (Jinswir 13:20, NWT) Verse winou kisambidinap piur pa kwend ni muntu wakad kwijikijan nend nawamp. ‘Kwend ni’ muntu kwisambidinau mu verse winou kurumburikin kwijikijan nend nawamp.a Mukand ukwau urumburil anch: ‘kwend ni muntu kurumburikin kumukat ni kumulamat nakash.’ Ov, niyey ukutwishap kujingunin anch tukweting chaku cha kwimburij antu tukatininga? Chikwau, antu twimburijininga nakash akutwish kurijek yisal yetu ap kuyivundangesh.
3 Chakwel twilam mu rukat ra Nzamb, tufanyidin kukimb arund akutwisha kutubachik kusal yom yiwamp. Ov, mutapu ik tukutwisha kusal mwamu? Mu kulond mu wiswimp, tufanyidin kuyikat antu akatinau kudi Nzamb ni kuyisal arund nend ikal arund netu. Tong bil pa mulong winou. Ov, kudiaku antu akwau akutwisha kwikal arund awamp, akweta ngikadil jiwamp ni akimbinau kudi Yehova chakwel ikal arund nend? El tushinshikinany mutapu wa antu akatinau kudi Nzamb. Anch twijik chidia chitongijok cha Yehova pa mulong winou, tukez kushik ku kutond arund akutwisha kutubachik kusal yom yidia yiwamp.
ANTU AKATINAU KUDI NZAMB
4. Ov, mulong wak katiling urund ni muntu mwin mwawonsu chamwamu, ni mulong wak wamutazukay Aburaham anch “murund nam”?
4 Yehova katilingap urund ni muntu mwin mwawonsu chamwamu bwat. Ov, mulong wak? Mulong ndiy udi Mwant Mujim wa mangand, ni kuta nend urund kudi ntumb yijim. Ov, chad anany atondinay chakwel ikal arund nend? Yehova utiling urund ni antu achingejininga mudiay ndiy ni amwitiyijininga nich muchim umwing. Tushinshikinany chilakej cha nshankur Aburaham, muntu wijikena mulong wa ritiy rend radingay nich. Kwikil kupakiu kujim mudi kwa kumulej tatuku kanang chakwel amulambula mwanend mudi chakupesh.b Pakwez, Aburaham witiyija chakwel “amupesha Isak,” mulong ndiy wadinga wij nich kashinsh anch “Nzamb ukwet usu wa kumulangwish mu rufu.” (Hebereu 11:17-19) Aburaham wamwitiyija Yehova ni wamuziyila, chawiy, Yehova wamutazuka anch “murund nam.”—Isay 41:8; Jakobu 2:21-23.
5. Ov, mutapu ik umeningay Yehova antu akata kumuziyil nich muchim umwing?
5 Yehova utambwiling kuziyil kutentamina nich usey. Uyikatining antu ashinshamena mudiay nich muchim umwing kupandakanamu yom yawonsu. (Tang 2 Samwel 22:26.) Mudi mutwayilejina mu shapitre 1 wa mukand winou, antu akata kumuziyil Yehova mulong amukatin amusangareshining nakash. Jinswir 3:32 ulondin anch: ‘In kutentam adi arund nend a piswimp.’ Antu aziyidininga yijil ya Yehova awiy akatay kwitiyijil kushakam mu “dizang” diend, chawiy kulond anch awiy inay itiyijinay kumwifukwil ni kumulembil.—Kuseng 15:1-5.
6. Ov, mutapu ik tukutwisha kumekesh anch tumukatin Yesu, ni mutapu ik Yehova wiyovilingay piur pa antu amukatininga Mwanend?
6 Yehova uyikatining antu amukatininga Yesu, Mwanend kapokal. Yesu walonda anch: ‘Anch muntu wankat am, ndiy ukulam dizu diam; ni Tatuku ukez kamukat ndiy, etu tukwez kudiay ndiy ni kushakam nend ndiy.’ (Yohan 14:23) Ov, mutapu ik tukutwisha kumekesh rukat retu kudiay Yesu? Chakin kamu, chidi kusutil ku kuziyil mbil jend mudi kulejan rusangu ruwamp ni kwikadish in kwilej. (Mateu 28:19, 20; Yohan 14:15, 21) Chikalap nchik kuburen kuwanyin kwetu, tumekeshining kand mutumukatininga Yesu chisu ‘tulondwilinga mu ruzau rend,’ ni chisu tusadininga mausu metu mawonsu chakwel tumwimburij mu mazu mend ni mu yisal yend. (1 Pita 2:21) Yehova usangering ku muchim pameningay antu amukatininga Mwanend akat kusal mausu ma kumwimburij mu mashakamin ma Ukristu.
7. Ov, mulong wak chidi cha manangu kwikal murund wa arund enday Yehova?
7 Yehova witining kudi antu asotininga kushal arund Nend kuwanyish ngikadil mudi ritiy, kushinshaman, kuziyil ni kumukat Yesu ni jinjil jend. Chawiy lel, chidi chiwamp etu awonsu twiyipula anch: ‘Ov, arund nam akwetaku ni yau ngikadil mudi jinej? Ov, arund a Yehova awiy adia kand arund nam?’ Chidi cha usey kwiyipul yipul yiney. Antu akweta ngikadil jikatinay Nzamb ni alejeninga rusangu ruwamp ra Want nich mushiku akutwish kuwapish yisal yetu pamwing ni kutubachik chakwel tukwat mupak wetu wa kumusangaresh Nzamb—Tang jinsangu jidia mu kamushet kakweta mutu wa mulong ulondina anch: “Ov, Nany Udia Murund Muwamp?”
ILEJINA KU CHILAKEJ CHA MU BIBIL
8. Ov, chom ik chikusangareshina pakach pa urund wenday (a) Nawom ni Rut? (b) Ansand asatu in Hebereu? (c) Paul ni Timote?
8 Mu Bibil mudi yilakej ya antu atonda arund awamp ni urund wau winou wayiletina yiyukish. Ukutwish watangamu chilakej cha urund wa piswimp wadinga pakach pa Nawom ni Rut, mukajend a mwanend, cha ansand in Hebereu asatu chisu chadingau mu Babilon ni chilakej chenday Paul ni Timote. (Rut 1:16; Daniel 3:17, 18; 1 Korint 4:17; Filip 2:20-22) El amboku twisambinany kand chilakej chikwau chipandakena kuwap cha urund wenday David ni Jonatan.
9, 10. Ov, chom ik chayishikija David nenday Jonatan ku kukatijan nakash?
9 Bibil ulondin anch kupwa kwa David kumujip Goliyat, “Jonatan ni David ikala akasinau pamwing mu urund wa piswimp, ni Jonatan wamukata David mudi amwinend.” (1 Samwel 18:1, NWT) Wawiy mutapu winou watau urund. Pakwez, adinga ashalijadin ku mivu ya chivadik yivud. Chikalap nchik mwamu, awiy ashala arund djat ni pafay Jonatan kwinjit.c (2 Samwel 1:26) Ov, chom ik chayishikija arund inay aad ku kukatijan nakash?
10 David ni Jonatan akatijana nakash mulong wa rukat rau kudi Nzamb ni rusot rikash ra kushal ashinshamena kudiay ndiy. Rusot rau ra kumusangaresh Nzamb rawiy rayibachika ku kukatijan nakash mwamu. Umwing ni mukwau pakach pau wadinga ni ngikadil jamubachikanga chakwel amukata mukwau. Pakad kwidjidjek, nsangarum winou wamusangareshanga Jonatan mulong ndiy wachidijanga dijin dia Yehova nich kutakaman ni mushiku wawonsu. David ni yend wamulimishanga [Jonatan] mukurump winou wakasikeshanga nich kushinshaman yitenchik ya Yehova ni watekanga musangar wa David kurutu kwa musangar wend ndiy. Tushishikinany chilakej cha chom chamushikena David paziyay nakash mu mashakamin mend ma mwom, waya kujigam mwimpay mulong wa kwipuk ujim wa Mwant muyimp, Saul, tatukwend a Jonatan. Jonatan wamekesha mutapu wadingay umukatin David nakash mulong ndiy “waya kwadingay David . . . , ni wamukwasha chakwel atana dikasikash mudiay Yehova.” (1 Samwel 23:16, NWT) Tongin bil pa mutapu wiyovay David chisu chezau kumukwash ni kumukasikesh kudi murund nend mukatish!d
11. Ov, dilejan ik wilejidina ku urund wenday Jonatan ni David?
11 Ov, chom ik twilejidina ku chilakej chenday Jonatan ni David? Dilejan dijim dia usey diawiy ed: Arund awamp afanyidin kutek urund wau ni Nzamb pa ndond ya kusambish. Pitutilinga urund ni antu itiyijininga yitiyij yetu, mashakamin metu ma usey ni asotininga kushal ashinshamena kudiay Nzamb mudi etu, tukutwish kwanganijan nau yitongijok ni yovil pamwing ni kwisambin pa yom yikutwisha kutukwash ni kutukasikesh. (Tang Rom 1:11, 12.) Ching mu chisak cha in Kristu mwawiy tukutwisha kutan arund a mutapu winou. Ov, chirumburikin anch antu awonsu ezininga kukumangan ku Chot cha Want ading arund awamp? Bwat, chidingap kusu mwamu.
KUTOND ARUND NETU
12, 13. (a) Ov, mulong wak tufanyidin kudimuk chisu tutondininga arund mukach mwa ambay in Kristu? (b) Ov, yikokujol ik yadingau nich kudi in Kristu a mu mivu chitot ya kusambish ni yamushikija Paul ku kuyinkish chiyul ik?
12 Ap mu chikumangen cha in Kristu, tufanyidin kutond arund akutwisha kutukwash chakwel tukasikesha urund wetu wa muspiritu ni Nzamb. Ov, mulong winou ukutwish kutukashimwish? Bwat kwau. Antu amwing akutwish kusal machuku mavud mu chikumangen chakwel ikal in Kristu akudila mudi musadininga kand mabuj kanang chakwel maswa. Mu chikumangen chawonsu muding in Kristu akudila ni akad kukul muspiritu. (Hebereu 5:12–6:3) Chawiy lel, tufanyidin kushimpish michim, kuyikat antu asu ni aziyila mu ritiy mulong tusotin kuyikwash chakwel niyawiy ikala in Kristu akudila muspiritu.—Rom 14:1; 15:1.
13 Pamwing ap, kukutwish kusadik chom kanang mu chikumangen chikutwish kutwit kushinshikin arund netu. Amwing akutwish kwikal asambishin kusal yom yiyimp. Akwau akutwish kwikal ni tumilong tukemp tukemp tuvud ap ikadil in kwiyakamish nakash. Yikumangen ya mu mivu chitot ya kusambish niyawiy yadinga ni milong ya mutapu umwing umwing ou. Ap anch avud amukach mwau adinga ashinshamena, akwau kadingap ni ngikadil jiwamp. Mudi mwalikau kwitiyij malejan mamwing kudi in Kristu amwing a mu Korint, kambuy Paul wafundina chikumangen chinech anch: “Kangal akudimbany. Arund ayimp akat kuyipish yaku yiwamp.” (1 Korint 15:12, 33) Paul wamubabesha Timote anch ap mukach mwa in Kristu nend mwadinga akwau adinga ni yaku yiyimp. Timote wafanyidina kuyidimukin antu inay ni kulik kwikal nau mu urund wa chisu chilemp.—Tang 2 Timote 2:20-22.
14. Ov, mutapu ik tufanyidina kusadil chiyul cha Paul piur pa mutapu wa kutond arund?
14 Ov, mutapu ik tukutwisha kusadil chiyul chinech cha Paul? Kusutil ku kwipuk kuta urund ni muntu mwin mwawonsu—udia mu chikumangen ap wakad mu chikumangen—ukutwisha kwikal nich yibachikin yiyimp pa mwikadil wetu. (2 Tesalonik 3:6, 7, 14) Tufanyidin kuchidij urund wetu wa muspiritu ni Yehova. Tuvurikany amboku anch tudi mudi ndand mulong tukat kutambul yaku ya arund netu ni tusadining yom mudi awiy kamu. Twijikany anch tukutwishap kutek ndand mu mem ma majir chad twachingejin anch ukwikal mutok mudi mwadiay, chom chimwing kand niyetwetu, tukutwishap twata urund ni antu akweta yaku yiyimp chad twachingejin anch akez kutubachik ku kusal yom yiwamp.—1 Korint 5:6.
Ukutwish watan arund awamp netu mukach mwa ambay netu in Kristu
15. Ov, chom ik ukutwisha kusal chakwel utana arund asangaredininga yom ya muspiritu mu chikumangen?
15 Chisangareshin mulong in Kristu avud akutwish kwikal arund awamp. (Kuseng 133:1) Ov, mutapu ik tukutwisha kutan arund asadila mausu chakwel alama urund wau ni Yehova mu chikumangen? Ufanyidin kwikal ni yaku yikutwisha kuyisak antu akwau chakwel ata ney urund. Ufanyidin kand kusal usu wa kutan arund awamp. (Tal mu kamushet kakweta mutu wa mulong ulondina anch: “Mutapu Twatanina Arund Awamp.”) Kimb antu akweta yaku yiusotina kwikal nich. Sadil chiyul cha mu Bibil cha ‘kwanzuril michim yen,’ chakwel tuta urund ni in Kristu netu chikalap nchik ulombu wa chikit chau, muchid ap yaku yau. (2 Korint 6:13; tang 1 Pita 2:17.) Chidiap cha usey kuta urund ching ni antu a chimbu chey cha mivu. Vurik amboku anch Jonatan wadinga mukurump kumupandakanamu David kulemp. Kuta urund ni amakurump avud kukutwish kukukwash kutambul ronganyin ni manangu.
CHISU KULANKININGA YIKOKUJOL
16, 17. Anch mwin kwitiyij netu watusadil uyimp kanang, ov, mulong wak tufanyidinap kudiokal mu chikumangen?
16 Milong yikutwish kulank chisu ni chisu mu chikumangen mulong muding antu akweta untu wa mitapu ni mitapu ni mashakamin kushalijan. Mbay netu mwin Kristu ukutwish kusal ap kulond chom kanang chikutwisha kutunenganesh. (Jinswir 12:18) Yisu yimwing milong yilankining mulong untu wetu ushalijadining ni wa antu akwau mu mutapu wa kwovijan ku mazu ap ku yitongijok. Ov, tukutwish komb chikumangen nyim mulong wa milong yiney ni kudiokalamu? Anch twamukat Yehova ni antu akatinay, tukutwishap kusal mwamu.
17 Yehova ndiy Sakatang wetu ni Mwin Kupan yom yawonsu yitukwashininga chakwel twikal ni mwom, chawiy, tufanyidin kumukat ni kwipan kudiay ndiy nich muchim umwing. (Kujingunik 4:11) Chikwau, tufanyidin kukwash chikumangen kusutil ku kushinshaman kwetu, mulong Yehova usangaredining kusal mwamu. (Hebereu 13:17) Chawiy, anch mwanamakwetu watusadil nayimp ap watunenganesh mu mutapu kanang, tufanyidinap kudiokal mu chikumangen mulong wa kumekesh ujim wetu. Ov, kusal mwamu kukutwish kutukwash ku ik? Yehova kindiyap utunenganeshina. Anch tumukatin Yehova, tukwitiyijap kumulik ni kulik kulondul dirijek diend.—Tang Kuseng 119:165.
18. (a) Ov, chom ik tufanyidina kusal chakwel kulam chisambu mu chikumangen? (b) Ov, yiyukish ik tukeza kutambul anch twayilikishin antu akwau yilim yau anch chitwishikin?
18 Rukat tuyikatina ambay netu in Kristu ritubachikining kukwash kulet chisambu mu chikumangen. Yehova kayitiningap antu end akatinay chakwel ikala awanyidina. Niyetu chawiy tufanyidina kusal. Rukat ritukwashining kulik kudandamen kushinshikin pa yilim ya ambay netu ni kuvurik anch tudi antu akad kuwanyin ni tukat kurumbok. (Jinswir 17:9; 1 Pita 4:8) Rukat ritukwashining kudandamen “kulikishijadin umwing ni mukwau.” (Kolosay 3:13) Pakwez, chiswapelingap kusadil chiyul chinech. Anch twilikidil chakwel runeng twovila piur pa chom kanang chiyimp chatusadilau kal kudi mukadivar netu ripandakana, tukutwish twamwovil ujim ni pamwing ap tukutwish twatong anch niyetu tukutwish kumuchirishin uyimp. Chakin kamu, tusadining nayimp chisu twovijadilinga ujim. Chidi chiwamp kuyilikishin antu akwau anch chitwishikin, mulong kusal mwamu kutuletidining yiyukish yivud. (Luka 17:3, 4) Kutuletidining kand chisambu cha mu muchim, kulam chikumangen mu chisambu ni nakash nakash kulam urund wetu wa piswimp ni Yehova.—Mateu 6:14, 15; Rom 14:19.
CHISU TUFANYIDINA KUPWISH URUND
19. Ov, mikadil ik yimwing yikutwisha kutushikij ku kupwish urund ni mbay netu mwin Kristu?
19 Yisu yimwing akutwish kutulej kupwish urund ni mbay kanang mwin Kristu wadinga chid cha chikumangen. Yisadikining mwamu chisu chimopatiningau mwin Kristu kanang wasadila chitil pakad kukarumuk ap wajirila yijil ya Nzamb ni wasambisha kulejan malejan ma makasu, ap kand wiyaurila kwa kwisotil mu chikumangen. Dizu dia Nzamb ditulejin ‘kuta urund’ ni antu a mutapu winou.e (Tang 1 Korint 5:11-13; 2 Yohan 9-11) Chikwikal chikokujol chikash chakwel tumwipuka muntu wadinga pamwing ap murund netu ap mwanamakwetu wa kumujimbu. Ov, tukumekesh kamu anch tudi iminya daang ni tushinshamen kudiay Yehova ni ku yijil yend yitentamina kurutu kwa yom yawonsu? Tuvurikany amboku anch Yehova umening kushinshaman ni kuziyil nich usey uvud.
20, 21. (a) Ov, mulong wak kumwopat muntu mu chikumangen kudi kumekesh mutapu tumukatina? (b) Ov, mulong wak chidi cha usey kutond arund ni manangu?
20 Kumwopat muntu mu chikumangen didi ditenchik didiokidila kudiay Yehova mulong utukatin. Ov, mutapu ik? Kumwopat muntu ulikina kukarumuk ku yitil yend kumekeshining mutapu tukatininga dijin ditumbila dia Yehova, yijil yend, ni mutapu tumukatininga amwinend. (1 Pita 1:15, 16) Kumwopat muntu mu chikumangen udi mutapu wa kuchichidij. Udi mutapu wa kuyichidij antu adia mu chikumangen chakwel ez ayiyipish kudi in yisal yiyimp ni udi kand mutapu wa kuyikwash chakwel ikala nich kashinsh anch chikumangen chiyipinap ni yisal ya mangand minam mayimp. (1 Korint 5:7; Hebereu 12:15, 16) Amopatining muntu mu chikumangen mulong amukatin. Kumwopat muntu kukutwish kwikal dipup dimufanyidina kamu chakwel ashika ku kujingunin anch ufanyidin kuswimp yisal yend ni kusal jinzau ja usey chakwel achirik kudiay Yehova.—Hebereu 12:11.
21 Twijikany amboku anch arund tushichinga nau nakash akutwish kuyipish yisal yetu ap kuyirijek. Chawiy, tufanyidin kutond arund ni manangu. Anch twasal arund a Yehova niyawiy ikal arund netu, ni twayikat antu akatiningay, tukez kutan kwikal ni arund awamp avud. Yom tutanininga kudiau yikez kutukwash kudandamen ni kusal yom yimusangareshininga Yehova.
a Dizu dia Hebereu dikarumwinau anch ‘kwend ni’ dirumburikin kand “kwend nend pamwing” ap “kudandamen kwend nend pamwing.”—Ankalansambu 14:20; Jinswir 22:24, NWT.
b Chisu Yehova chamwitay Aburaham chakwel amulambula mwanend, ndiy wakimba kumekesh mwadiay amwinend ni rusot ra kumulambul Mwanend ikundj kapokal mudi mulambu wa chakupesh. (Yohan 3:16) Pakwez, Yehova wamulikisha Aburaham kumujip Isak, ni wamwinkisha ikwal a mukoku chakwel amulambulay.—Disambishil 22:1, 2, 9-13.
c David wading nsand ap—“nsangarum”—chisu chamujipay Goliyat ni wadinga ni mivu piswimp ni 30 pafay Jonatan. (1 Samwel 17:33; 31:2; 2 Samwel 5:4) Chimeken anch Jonatan wading mukurump kudiay David ku mivu 30 mulong ndiy wadinga ni mivu piswimp ni 60 pafay.
d Mudi muyilejenau mu 1 Samwel 23:17, Jonatan wisambina yom yitan ya kumukasikesh nich David: (1) Ndiy wamuleja anch David anch kangal wov kwey wom. (2) Wamuleja David nich kashinsh anch yom yawonsu yakimbanga Saul kumusal yikukangany. (3) Wamuvurisha David anch ndiy mwant ukuyikela, mudi mwashilaumu kudi Nzamb. (4) Wamuleja nich kashinsh anch ndiy wakwata mupak wa kushinshaman kamu kudiay David. (5) Wamuleja David anch ap Saul ni yend wij nawamp mutapu unikukatina.
e Chakwel wijika jinsangu jikwau piur pa mutapu wa kumuman mwin Kristu wopatinau mu chikumangen, tal mutu wa mulong wa Wenjil ulondina anch: “Mutukutwisha Kumuman Muntu Wopatinau mu Chikumangen.”