BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • mwbr20 Chiwong map. 1 ​-​ 7
  • Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan

Kwikil video ukimbina

Video winou umukimbinap amboku nawamp.

  • Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan
  • Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan—2020
  • Tumitu twa milong
  • NGOND WA 1 RUBING RA 6-12
  • NGOND WA 1 RUBING RA 13-19
  • NGOND WA 1 RUBING RA 20-26
  • NGOND WA 1 RUBING RA 27–2 NGOND WA 2
Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan—2020
mwbr20 Chiwong map. 1 ​-​ 7

Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan

NGOND WA 1 RUBING RA 6-12

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | DISAMBISHIL 1-2

“Yehova Ukat Kutang Yom Yikweta Mwom pa Divu”

it-1-F p. 563 par. 2-4

Kutang Yom

Palondinay Nzamb Dichuku dia Kusambish anch: ‘Chifanyidin kwikala chitokish,’ chitokish chapalanga ni chabuza madj ap anch kwadingap mutapu wa kushinshikin kudiokial chitokish pa divu diawonsu. Chimeken anch chitokish chasambisha kupalangan pakemp pakemp mudi mulejenay mwin kukarumun J. W. Watts: “Ni pakemp pakemp chitokish chikalaku.” (Dis 1:3, A Distinctive Translation of Genesis) Nzamb waurila chitokish ni mididim, chitokish wachitazuka anch Dichuku ni mididim wayipila anch Uchuku. Chinech chimekeshin anch divu diading dikat kunyingumuk mwi njil yad pa chisu chawiy chimwing dikat kunyingumuku kand ku muten ni yikunku yikwau ya divu mudi kwingangel ni kurand yamanang chitokish ni mididim.—Dis 1:3, 4.

Pa Dichuku dia Chaad, Nzamb wasala ndond yijim kusutil kwauril ‘mem ni mem.’ Mem mamwing mashala pa divu, chawiy mem makwau mavud amazambula palemp ni divu ni mukach mwa yom yiney yaad mwashala ndond yijim mu rinzwizu. Nzamb watazuka ndond yiney ya mu rinzwizu anch diur, chinech chidi kukwatijan ni divu, mulong kalondinap anch mem mazambulau palemp mu rinzwizu mabwikin atutumbu ap yitang yikwau yidia mwiur.—Dis 1:6-8; tal ÉTENDUE.

Pa Dichuku dia Chisatu, Nzamb wasala yilay kusutil usu wend ni mem ma pa divu amabomba ni kwikala divu dikash, aditazuka anch Divu. Ni diawiy dichuku dinidia diatekay Nzamb mbil jitadina mwom mu tuyom tukemp tukemp tutazukinau anch atom, twaletisha masuku, yifukis ni mitond ya mabuj kadiap anch yibudikina ap yiyezina kwau ayinau. Yom yiney yisatu yafanyina kuvulijan mu “mitapu ni mitapu.”—Dis 1:9-13.

it-1-F p. 563 par. 7-10

Kutang Yom

Chifanyidin kand kwijik anch Mu Disambishil 1:16 kasadidinap dizu dia Hebereu ba·raʼʹ, dirumburikina “kutang.” Pakwez asadidin dizu ʽa·sahʹ, dirumburikina “kusal.” Muten, ngond ni atutum asadin yitazukinau anch “maur” malejenau mu Disambishil 1:1, ayitanga kurutu kwa Dichuku dia Chinying. Pa Dichuku dia Chinying, Nzamb wasambisha “kusal” chakwel yitang yiney ya mwiur yikala mu mutapu ushalijadina pantaliken ni kujimb kwa divu ni ndond yijim yidia mu rinzwizu piur pa yitang yiney. Pafundinau anch: ‘Nzamb wayiteka mwi ndond yijim ya rinzwizu ya maur chakwel yitokisha divu’ chinech chimekeshin pamwing ap anch afanyina kuyiman yom yiney kudiokal pa divu mudi yidi mwi ndond yijim mu rinzwizu. Chikwau kand, yimunyik yafanyina kukwash “chakwel kand yikala yijingidij ya yirung ni machuku ni mivu,” yiney yafanyina kumukwash muntu mu mitapu kushalijan.—Dis 1:14.

Dichuku dia Chitan atanga yom ya kusambish yikweta mupim pa divu kudioshaku antu. Usu wa Nzamb wasala, kadiap kusu chitang chimwing kwafanyina kukarumukin yom yikwau, pakwez watanga mipim yivud yikweta mwom. Afundin anch: ‘Nzamb watanga annam ajim a mayikyik a mu mem, ni yitang yawonsu yikweta mom ya mitapu ni mitapu yikwinyikesha mu mem, ni atujil akutwika a mitapu ni mitapu.’ Nzamb wasangara mulong wa yom yasalay ni wasambisha kuyiyukish ni wayileja anch: “Vulijanany,” yakimba kusadik mwamu mulong Nzamb wasala anch yitang yiney yivulijan mu “mitapu ni mitapu.”—Dis 1:20-23.

Pa Dichuku dia Musamban “watanga annam a mwisuku a mitapu ni mitapu, ni yivam ya mitapu ni mitapu, ni yom yawonsu yikata kwikak pansh ya mitapu ni mitapu,” wading mudimu uwamp mudi mwading yom yikwau yatangay Nzamb.—Dis 1:24, 25.

Piswimp ni kwinsudiel kwa Dichuku dia Musamban dia mudimu wend wa kutang, Nzamb watanga chom chikwau chisu chishalijadina ni yikwau, chisutinamu annam ap anch ni chawiy achisutinaku kudi angel. Wading muntu, watangau mu chifu cha Nzamb ni umufanina Nzamb. Pakwez Disambishil 1:27 ulondin mu wiswimp piur pa antu anch “ndiy [Nzamb] wamutanga ikundj ni mband,” mufund wilikejinau nich udi Disambishil 2:7-9 umekeshin anch Yehova Nzamb wamusala muntu nich rufunfut ra divu, wamupepila rinkind wa mwom mu mazur mend ni muntu wikala mwom watekau kushakam mu paradis ni amwinkisha yakudia. Pa chinech Yehova wasadina yom yatangay yidia pa divu ni kupwa kwa kumusal muntu, wamutanga muntu mband udia mudi muntu kusutil rubavu ra Adam. (Dis 2:18-25) Kupwa kwa kumutang mband, ikundj wikala chad “chitang” chiwanyidina.—Dis 5:1, 2.

Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu

wp15 1/6 paj 5

Mutapu Ukwetay Siyans Usey mu Mwom Wey

Mivu yasadina kal divu ni maur

In siyans atongin anch divu diasadin kal mivu piswimp ni abiliyon 4 ni maur mikalaku kwasutin kal mivu mudi 13 ap 14 ya mabillion. Bibil kajimbwilap kwend dichuku ap muvu watangau maur. Kwikil ndond ap yimwing yilejenau mu Bibil anch divu diasadin kal kwau mivu tunan. Verse wakusambish wa mu Bibil ulondidin anch: “Pakusambish Nzamb watanga diur ni divu.” (Disambishil 1:1) Mazu mudi minam mayikwashin in siyans kwijik machuku ap mivu yasadina kal mangand minam kulondwish yany ya in siyans.

it-2-F p. 16-17 par. 7

Yesu Kristu

Kadiap sakatang nkwash. Mulong Mwan wakwasha midimu ya kutang chinech chamwikadishap sakatang nkwash pamwing ni Tatukwend. Usu wa kutang wadiokila kudi Nzamb kusutil spiritu wend utumbila, ap usu ukata kusal. (Dis 1:2; Kus 33:6) Ni mulong Yehova ndiy udia Musul wa mwom wawonsu, yitang yawonsu yikweta mwom, yimekena ni yakad kumeken yadiokala kudi ndiy. (Kus 36:9) Chawiy Mwan kadiap satang nkwash, pakwez udi chamu ap muntu wasadinay Yehova, udia Sakatang, mulong wa kusal mudimu. Yesu walonda anch Nzamb ndiy watanga yom yawonsu, mudi mumekeshina Mifund yawonsu.—Mt 19:4-6; tal CRÉATION.

NGOND WA 1 RUBING RA 13-19

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | DISAMBISHIL 3-5

“Yibudikin Yiyimp Yidiokila ku Makasu ma Kusambish”

w17.02 paj 5 par. 9

Chitongijok Cha Yehova Chikuwanyin!

9 Satan Djabul wasadin nnak mulong wa kumudimb Ev chakwel amumbwambwila Tatukwend, Yehova. (Tang Disambishil 3:1-5; Kujingunik 12:9) Satan waletisha mulong palonday anch an a Nzamb ayijidika kudia ‘mutond win wawonsu wa mu chir.’ Chidi mudi wading ulondin anch: ‘Ukutwishanap kwen kusal yom ukatinanya?’ kupwa wamuleja anch: “Kiukufanyap kwen, bwat.” Makasu mudi ik. Chikwau kand, wasala usu wakumwitiyijish Ev anch kakwetap kwend kuswir kwa kumutesh Nzamb. Palonday anch: “Mulong Nzamb wij anch dichuku diukez kudiany mabuj minima, mes men makez kuburik.” Satan walonda anch Yehova kakatap anch adia dibuj mulong chinech chakimba kuyinkish rongayin ra pakampwil. Kupwa, wayikana yom ya makasu anch: “Niyen ukez kwikalany mudi Nzamb, in kwijik kuwap ni kuyip.”

w00-F 15/11 p. 25-26

Yom Tukutwisha Kwilejin Kudi Ambay a Uruw a Kusambish

Ov, kwading mutapu wa kwiyep chitil chasalay Ev? Bwat! Iteka bil pa ndond yend. Nnak walonda yom yishalijadina ni yalonday Nzamb ni Adam. Yom ik ukutwisha kutong anch muntu wakad kwijik wamudimben muntu uukatina ni uchingejidina? Ev wafanyina kusal yom yishalijadina, mulong wa kumekesh anch kakatinap ni kasangeredinap ni kulik kumutesh nnak. Kupwa, nnak win wading nany chakwel atadikisha mazu ma nfumwend ni kutentam kwa Nzamb? Mulong wa kumekesh kalimish kwi mbil ja umutakel, Ev wafanyina kwit chiyul kurutu kwa kukwat mupak win wawonsu. Yawiy yom tufanyidina kusal anch atulej kusal yom yishalijadina ni mbil ja Nzamb. Pakwez, Ev witiya mazu ma mwin kumupak ni wakwata mipak kwa kwikwatin amwinend piur pa yom yiwamp ni yiyimp. Mulong wadandamena kusanger chitongijok chinech, chawiy chamwozau. Pa ndond pa kuchidiosh mu manangu mend ap kumulejamu Adam udia ntakel wa dijuku, ndiy wachikudisha!—1 Korint 11:3; Jakobu 1:14, 15.

Adam Watesha Dizu dia Mukajend

Ev wasala yom yawonsu chakwel Adam ibomba nend mu chitil chend. Mulong wak Adam witiya swa mwamu? (Disambishil 3:6, 17) Adam warisha nich mulong wa kwijik nany ukushinshamenay. Ukumuziyil Sakatang wend wamwinka yom yawonsu, kuwejaku ni mukajend wading ukatinay? Ov, ukukimb umutakel wa Nzamb piur pa yom yafanyinay kusal? Ap ukwimbomb pamwing ni mukajend? Adam wading wij nawamp anch yom yading yichingejidinay Ev kwikal nich kusutil kudia dibuj yading kwau yilat. Kambuy Paul amupepila kufund anch: “Mulong kand nnak kamudimbap Adam, pakwez wamudimba Ev, ndiy kamu wajipa chijil cha Nzamb .” (1 Timote 2:14) Chawiy Adam watonda kwa kwisotil kumubwambwil Yehova. Wom wa kwaurik ni mukajend wading upandaken nakash kusutamu ritiy radingay nich mu ukaliweny wa Nzamb wa kupwish mulong winou.

wp12 1/10 paj 4 par. 2

Ov, Nzamb Ukat Kuyanaken Amband?

Ov, Nzamb wayishingila amband?

Bwat. Chinyim ni chinech “nnak mukuru upidilau anch Djabul ni Satan,” ndiy ‘washingilau’ kudi Nzamb. (Kujingunik 12:9; Disambishil 3:14) Palonday Nzamb anch Adam ukez ‘kumuyikel’ mukajend, kalejanap anch witiyijin chakwel amakundj ayiyikela amband. (Disambishil 3:16) Ndiy wasambela kusu kulejan yibudikin ya chitil yaleta ushon kudi ambay a uruw akusambish.

w04-F 1/1 p. 29 par. 2

Manans Majim ma Mukand wa Disambishil—Chikunku cha 1

3:17—Mu mutapu ik washingau divu ni mu mivu yinch? Kushing kwashingau divu kwasala anch divu dikasikana kudim. An a Adam amana yibudikin yiney yidiokila ku kushing kwa divu kusutil miy ni yisomburik, chawiy chasala anch Lamek, tatukwend a Nowa alonda anch “winou ndiy wadiokala ku divu diashingay [Yehova], ukez kutwongoj mu kuziy kwa midimu ya makas metu.” (Disambishil 5:29) Kupwa kwa Mabeb majim, Yehova wamuyukisha Nowa ni anend ni kuyilej anch rutong rend rading anch awiy izwisha divu. (Disambishil 9:1) Chimeken anch Nzamb wadiosha mashing mashingay divu.—Disambishil 13:10.

it-1-F p. 672 par. 5

Misong ya Kuval

Misong yezining pa kuval mwan. Nzamb wamuleja mband wa kusambish, Ev, kupwa kwa kusal chitil, yibudikin yikwikalaku pa chisu cha kuval. Anch waziyina, Nzamb wafanyina kudandamen kumuyukish ni chisu cha kuval chafanyina kwikal cha musangar ujim, mulong “chiyukish cha [Yehova] chawiy chikata kulet dipit, ni Ndiy kakuwejangikup ushon.” (Jnsw 10:22) Pakwez katat, kudi antu awonsu, mutapu usadina mujimbu wakad kuwanyin ukat kulet kusansan. Chawiy chilondinay Nzamb (yisu yivu, yom yilikidinay akat kulond anch ndiy uyisadina) anch: “Am nikez kuvudish misong yey ya kuval, ukez kuvalang ni kusansan.”—Dis 3:16.

Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu

it-2-F p. 105 par. 7

Lamek

Mwas wawangay Lamek mulong wa akajend (Dis 4:23, 24) umekeshin chisum chadinga machuku minama. Lamek wawanga anch: “Amband a Lamek teshany kulond kwam. Namujipa muntu wantapa, ndiy kamu nsand wansupola. Anch amufundakeshil Kain tupamp sambwad, chad Lamek akumufundakeshil tupamp makum sambwad ni sambwad.” Chimeken anch Lamek wasala mwamu mulong wa kwichidij amwinend ni kukasikesh anch kamujipap muntu winou kwa kwikatin mudi mwasalay Kain. Lamek ulejen anch kusutil ku kwichidij, wamujipa muntu wamutapa ni kumusupol. Chawiy, kusutil mwas wend, wading witin chakwel amuchidija pantaliken ni muntu mwawonsu ukukimba kumufundakeshin mulong wa muntu wajipay.

it-1-F p. 352 par. 5

Masaal

‘Kutazuk pa dijin dia Yehova’ kwasambisha mu chirung cha Enosh kurutu kwa Mabeb, kwadingap kwishitwila ap kuwanyidina, mulong mivu ya kwinyim, Abel wambamba kapamp kamwing ni Nzamb mu kusadin dijin dia Nzamb. (Dis 4:26; Heb 11:4) Mudi mulondinau in kwilej amwing a Bibil, kutazuk pa dijin dia Nzamb kwafanyina kuteshikan mudi asadinang nayimp dijin dined, adisadina pakad kalimish pantaliken nau antu ap atupwany, kusal mwamu kwading kumusaal Nzamb.—Tal ÉNOSH.

NGOND WA 1 RUBING RA 20-26

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | DISAMBISHIL 6-8

“Wasala Mudi Mwamulejinau”

w18.02 paj 4 par. 4

Imburij Ritiy ni Kuziyin Kwa Nowa, Daniel ni Job

4 Milong ik yimwing yadingay nich Nowa? Mu chirung cha Enok, ngakiril wa Nowa, antu ading ayipa kal kwau nakash. Alondang ‘yom yiyimp’ piur pa Yehova. (Jud 14, 15) Ngand yikala yiyimp nakash ni chisum. Mu chisu cha Nowa, “ngand . . . yizulijana nich chisum chikash.” Angel ayimp eza panap pansh ni adjala mijimbu ya antu ni ata amband. An avalau ading aswejin nakash ni in chisum. (Disambishil 6:2-4, 11, 12) Pakwez muntu ni muntu wamana kamu anch Nowa wading ushalijadin nau. Bibil ulondin anch “Nowa watapa dilau kudi [Yehova].” Chinyim nau antu adingay nend, ndiy wading utentamin. “[Nowa] wenda pamwing ni Nzamb [wakin].”—Disambishil 6:8, 9.

w13-F 1/4 p. 13 par. 6

‘Wenda Pamwing ni Nzamb Wakin’

Mudimu ujim wasala pamwing ap mivu 40 ap 50. Afanyina kuwish mitond, kuyipwit, kuyikatwol ni kuyisong kurutu kwa kuyikungamej pamwing. Waat wading ni yikatul yisatu ap ma etaj, ni wading ni tupalakany tuvud mukach ni chis chimwing kwimbet. Chimeken anch wading ukwet madididish mutambu ni mutambu, waat wading usomburikinaku pakemp pakach, mulong wa mem kusukumuk mutambu ni mutambu.—Disambishil 6:14-16.

wp11 1/9 paj 21 par. 13

Tubambilany Nich Kudandamen

13 Ov, chom ik chayikwasha atushalapol inay a Yehova chakwel ajijamana ni atwisha kubambil? Talany yafunday Paul piur pa Nowa. (Tang Hebereu 11:7.) “Mabeb mavud nakash [mafanyidina] kushesh yom yawonsu yikweta mwom” yading yom “yakad kal kumekan ku mes” kwa Nowa. (Dis. 6:17) Chidi chom chimwing chading kandikal chisadikap, chikash. Chikwau kand, Nowa kalondap anch chinech chelap kusalik ap chading kwau cha kutongin. Mulong wak? Mulong wading witiyijin anch yom yawonsu yalonday Yehova yikez kusadik. Nowa kamanap anch yom yamulejau kusal yikasiken nakash. Pakwez, “ndiy wayisala.” (Dis. 6:22) Mu kushinshikin yawonsu yasalay Nowa—kutung waat, kuyikumangej anam, kulongij yakudia ya antu ni anam, kulejan rusang ra kuyibabesh nich antu, ni kuwanyish maswir ma muspiritu ma dijuku diend—wadingap mudimu uswapela wa kusal ‘mudi mwamulejau.’ Chikwau kand, ritiy ni kudandamen kwa Nowa yasala anch ndiy ni dijuku diend atambula mwom ni yiyukish yivud.

Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu

w04-F 1/1 p. 29 par. 7

Manans Majim ma Mukand wa Disambishil—Chikunku cha 1

7:2—Disu diading dishin dialetisha kwauril annam ijondila ni akad kwijond? Kwauril kwinoku kwasadikang pamwing ap piur pa mutapu wa kupan yakupesh mu difukwil, kadiap piur pa yakudia. Kurutu kwa Mabeb, antu kadiangangap mbij. Kulond anch yakudia ‘yakad kwijond’ ni ‘yijondila’ kwasambisha mu Chijil cha Moses ni kwapwa chisu chapwa chijil chinech. (Midimu 10:9-16; Efes 2:15) Chakin kamu, Nowa wading wij yom yafanyinau kulambul mulong wa kumwifukwil Yehova. Kupwa kwa kubudik mu waat, ‘wamutungina Yehova chintamb, wanona mu annam awonsu akad kwijond, ni mu atujil awonsu akad kwijond, wayipana kwikal yakupesh ya kwosh pa chintamb.’—Disambishil 8:20.

w04-F 1/1 p. 29 par. 8

Manans Majim ma Mukand wa Disambishil—Chikunku cha 1

7:11—Kwisu kwadiokala mem maletisha Mabeb Majim? Pa “dichuku” dia chaad ap chirung cha kutang yom, Nzamb wasala ‘ndond yijim mu rizwinzu’ ap anch atmosfer wa divu kusutil kwauril mem “madia piur” pa ndond yijim ni “mem madia pansh.” (Disambishil 1:6, 7) Mem “madia pansh” pa ndond yijim mu rizwinzu mawiy mikala pa divu. Mem “madia piur” mashala mu rizwinzu mikala muruzu wa madj mavud makweta mem ni masala ‘misul yikurikina ya mwiur.’ Mawiy mem manaka mudi ruval pa chisu cha Nowa.

NGOND WA 1 RUBING RA 27–2 NGOND WA 2

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | DISAMBISHIL 9-11

“Antu Awonsu pa Divu Ading Kulond Dizu Dimwing”

it-1-F p. 255 par. 6

Babilon Mujim

Mutapu Wadingay Babilon wa Pakur. Mifulandal ya musumb wa Babilon yatungau mu kabeng ka Shinar ayitunga pa chirung chapakishau antu kutung Chimet cha Babel. (Dis 11:2-9) Kutung chimet ni musumb kwadingap ni chitongijok cha kutumbish dijin dia Nzamb, pakwez chading mulong wa kusal anch in kutung ‘ikala ni dijin dijikena’ mulong wa awiy ayinau. Jimbumb jijim (ziggourats) jajinguninau mu mankur ma Babilon wa pakur ni mu Mesopotamiy jimekeshin chitongijok chijim cha chirelijon chatunginau chimet chinech ni mutapu uchading. Mupak ukash wakwatay Yehova Nzamb mulong wa kwimik kutung kwinoku umekeshin nawamp anch musumb winou aufisha nich mulong ading autakedin kudi relijon wa makasu. Dijin dia Hebereu diapilau musumb winou anch Babel, dirumburikin “Kanrumbangesh,” chad dijin dia musumb winou mu Sumérien (Ka-dingir-ra) ni dia mu Akad (Bab-ilu) mawonsu maad marumburikin anch “Chis cha Nzamb.” Antu ashala mu musumb winou auswimpa dijin chakwel adiosha kurumburik kwaufishau nich, pakwez mutapu uutazukinau katat umekeshin anch ubombaken ni relijon.

it-2-F p. 111 par. 6

Dizu

Rusangu rilejenau mu Disambishil rimekeshin anch kupwa kwa Mabeb, chisak chimwing cha antu chibomba mulong wa kusal mudimu wakad kukwatijan ni rusot ra Nzamb mudi mwamulejau Nowa ni anend amakundj. (Dis 9:1) Pa ndond pa kupalangan mulong wa ‘kwizwish divu,’ antu inay akwata mupak wa kubombakesh ndond yimwing majuku ma antu mwi ndond yezau kutazuk anch kabeng ka Shinar mu Mesopitamiy. Ndond yiney yikala ndond ya chirelijon ni yading ni chimet cha kwifukwil.—Dis 11:2-4.

it-2-F p. 111 par. 7

Dizu

Nzamb Mwin Dikand diawonsu wakangesha mudimu wau wa kwitutul kwa antu inay kusutil kwauril uumwing wau ni wasala mwamu mu kurumbangesh dizu diading dilondinau awonsu. Chayikasikena kwovijan mulong wa kusal mudimu winou ni apalangana pa divu diakabuj. Kurumbangan kwa dizu diau kwafanyina kukangesh ap kusadikish pakemp pakemp mudimu wau wa machuku ma kurutu mu mutapu uyimp, mu mutapu wa kumubwambwil Nzamb, mulong kwafanyina kukangesh mitapu yadingau nich antu ya kubomb ukaliweny wau wa manangu ni wa usu mulong wa kusal yom yiwamp ni kwafanyina kusal anch chikasikana kusadin ronganyin ridiokila ku kubombakan kwa antu alondina mazu kushalijan (ridiap ronganyin ridiokila kudi Nzamb, pakwez ridiokila ku ukaliweny ni kukimbijol kwa antu) (Ilakej Mul 7:29; Kuv 32:5.) Chawiy, anch kurumbagan kwa dizu kwaletisha kwaurik kujim kudi antu, kwakwasha kulabish kuwanyish yitongijok yiyimp ni ya ubaj ya antu. (Dis 11:5-9; ilakej Is 8:9, 10.) Anch twatal yom yimwing yibudishinau antu nlel kusutil ronganyin rau ni mutapu uyimp usadididinau ronganyin riner, tukutwish kwijik yom yading yitonginay Nzamb pakur anch yikusadik anch kimikap mudimu wa kutung Babel.

it-2-F p. 375 par. 4

Michid

Mulong antu ading aurikin amwing nau akwau kusutil mimbu yijim yading yiyikangeshina kwambamb, chisak ni chisak cha dizu chikala ni yaku, midimu, yinshakur, yisalijok ni relijon wau; chisak ni chisak chading ni mutapu wau wa kusal yom. (Lev 18:3) Mulong ading kulemp ni Nzamb, antu inay ashalijadina asala akish avud amekeshang anzamb au.—Kuv 12:30; 2Ant 17:29, 33.

Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu

it-1-F p. 421 par. 4

Sham

Chikutwish kumekan anch Kanan wiyandjika amwinend mu mulong winou ni tatukwend Sham kamukandap. Ap pamwing Nowa walonda mu mutapu wa uprofet pamupepilau kudi Nzamb, kuman kurutu anch an a Kanan akuswan yaku yiyimp ya Sham, yading yimeken kudi mwanend Kanan. Kushing kwawanyina mu chikunku chisu chayiyikelau in Kanan kudi in Isarel a muchid wa Sem. Antu alikau kujip (chilakej mudi in Gabayon [Jos 9]) ikala asuk a in Isarel. Kupwa kwa yitot ya mivu, kushing kwinoku kwandamena kuwanyin padi an a Kanan, mwan a Sham, payiyikelau kudi want ujim wa Jafet wadinga wa in Mediy nau in Peris, wa in Grek ni wa in Rom.

it-2-F p. 403 par. 4

Nimirod

Want wa Nimirod wasambisha kuyikel misumbu mudi Babel, Erek, Akad ni Kaline, yawonsu yading mwi ngand ya Shinar. (Dis 10:10) Chawiy, pamwing ap kusutil umutakel wend, antu asambisha kutung Babel ni chimet chend. Kulond kwinoku kukwatijadin ni chitongijok cha yinshakur ya in Yuda. Josèphe wafunda anch: “[Nimirod] wasambisha kuswimp yom pakemp pakemp mu mutapu wa dizaz, wamana anch mutapu umwing kusu wa kuyikangesh antu kumwov Nzamb wom wading wa kuyiyikel ching kudi ndiy. Washilamu kuyichidij pantaliken ni mashing makwau ma Nzamb mafanyina kushiken ku divu; wafanyina kutung chimet chilemp chakwel mem makangany kushik ku chimet chinech ni antu afanyina kufundakesh rufu ra angakau. Antu akatisha kulondul yitongijok ya [Nimirod] ni amana anch kumuziyin Nzamb wading mudimu ukash nakash; chawiy asambisha kutung chimet . . . ni chalepa mau mau kusutamu mutapu wading uchingejidinau.”—Antiquités judaïques, I, 114, 115 (iv, 2, 3).

    Mikand ya Uruund (1999-2025)
    Budik
    Andam
    • Uruund
    • Kwangan
    • Yom ukatina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbil ja Kusadin
    • Mbil ja Ujindj
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Andam
    Kwangan