Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan
NGOND WA 5 RUBING RA 4-10
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | DISAMBISHIL 36-37
“Josef Amwovila Mukau”
w14-F 1/8 p. 12-13
“Teshany bil, Chilat Chinalatanga”
Bibil wakwil anch: “Chad pamanau anamakwend anch tatuku umukatil Josef kupandakanamu anend akwau awonsu, awiy amukisa nakash, wakad kumulej ni rukat.” (Disambishil 37:4) Tukutwish kutesh mulong wak anamakwend a Josef ova mukau, pakwez asala nayimp pa kulik anch yovil yiney yiyimp yidandamena kuyiyikel. (Jinswir 14:30; 27:4) Ov, chakushikenap kal kov mukau anch antu kanang ayinkish yom ap kalimish kafanyinangau kukwinkish ey? Vurik anamakwend a Josef. Mukau wau wayibachika kusal yom yayinenganesha nakash. Chilakej chau chikwashin mulong wa kuyivurish in Kristu anch chidi cha manangu kulondul chiyul ech: “Sangarany pamwing nau antu asangera.”—Rom 12:15.
Chimeken kamu anch Josef wading wij anch anamakwend amukisin. Chawiy, ov, wajindjika nkandj muwamp wamwinkishau chisu chadingay ni anamakwend piswimp? Pamwing wakimba kusal mwamu. Chawiy, vurikany anch Jakob wamwinka nkandj winou mulong wa kumekesh anch Josef ukwet dilau diend ni umukatin. Josef wakata kwikal mwan ufanyidinay tatukwend kuchingejin, chawiy wadandamena kudjal nkandj winou. Chilakej chend chidi cha ukwash kudi etu. Ap anch Tatukwetu udia mwiur kakwetap kasolikany, yisu yimwing ukat kuyisadil atushalapol end amwing ashinshamena yom ya pakampwil. Chikwau kand, ukat kuyilej antu end kwikal ashalijadina ni mangand minam mayimp ni mijondila. Mudi nkandj wa pakampwil wa Josef, mwikadil wa in Kristu akin ukat kusal anch ikala ashalijadina ni antu ashichau nau pamwing. Yisu yimwing mwikadil mudi winou ukat kulangwish mukau ni rukis. (1 Pita 4:4) Ov, mwin Kristu ufanyidin kwijindjik anch udi kashalapol wa Nzamb? Bwat—mulong Josef niyend kajindjikap nkandj wend.—Luka 11:33.
w14-F 1/8 p. 13 par. 2-4
“Teshany bil, Chilat Chinalatanga”
Yilat yading yidiokil kudi Yehova Nzamb. Yading ya uprofet ni Nzamb wading ukatin anch Josef alejana uruu udia mu yilat yiney. Mu kulond kukwau, Josef wafanyina kusal yom yikez kusalau aprofet awonsu: kulejan uruu ni kurumburish kwa Nzamb kudi antu end in kubwambwil.
Josef wayileja anamakwend nich kudimuk anch: “Teshany bil, chilat chinalatanga.” Anamakwend atesha chilat, pakwez kakatishap ap pakemp. Amwela anch: “Ov, komb ey usotil kutuyikel etu mudi mwant mujim? Ap kutusut etu usu?” Rusangu ridandamedin kulond anch: “Mwamu pa chom chinech anamakwend amukisa lel Josef kupandakan, mulong wa yilat ni mazu mend malondangay.” Chisu chalejanay Josef chilat cha kaad kudi tatukwend ni kudi anamakwend, awiy kamwakulap nawamp. Tutangin anch: “Tatukwend wamupupa, wamwel anch: ‘Ov, chinech chidi chilat cha mutapu ik walatanga mwamu? Komb, am ni makwey ni anamakwey tukwez kukuzengamin pansh kurutu kwey?’” Pakwez, Jakob wadandamena kutongin pa mulong winou. Watonga anch pamwing ap Yehova ukat kwambamb ni mwanend.—Disambishil 37:6, 8, 10, 11.
Josef kadiap wa kusambish ni kakwikalap wa nsudiel kusadil kudi Yehova mulong wa kulejan uruu wa uprofet wakad kuyikatish antu avud ni ushikijina ku rupompat. Yesu udia mwin kupan uruu mujim pakach pa antu inay wayileja in kwilejend anch: “Anch awiy anzengola am, akez kukuzengolany kand niyen.” (Yohan 15:20) In Kristu awonsu chikalap nchik uvud wa mivu yau, akutwish kwilej yom yivud nakash kusutil ritiy ni kutakaman kwa nsand Josef.
Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu
it-1-F p. 693 par. 6
Edom
[Musuz], In Edom.
Edom didi dijin diakaad diamupilau Esau, mpamb wenday Jakob. (Dis 36:1) Amupila dijin dined mulong waswimpa uswan wa mwan wa kusambish ku musaj usuz. (Dis 25:30-34) Mudi yom ya kutanijan, Esau pavadikay wading ni mujimbu usuz (Dis 25:25), ni ulombu winou weza kuvulijan nakash mu jindond kanang ja ngand jayay kushakamu Esau ni amajuku mend.
it-1-F p. 964 par. 5-6
Kalam
Anch kafung ap kalam wa amikoku walond anch ulamin chisak cha amikoku, chinech chading chimekeshin anch witiyin kal chisend cha kulam annam kukwatijin ni mbil jidia mu chijil. Wading umwinkishin mwin annam kashinsh anch ukuyidish annam, kakuyiyap ni anch chasadik mwamu ndiy wafanyina kuchirish. Pakwez, chisend chend chadingap chakad mimbu, mulong chijil twajimbula kal kwiur oku chading chimudioshin mu mulong anch kwasadik yom yikash yakadiau antu kutwish kusop, mudi anch annam ayidia kudi annam a yidiany. Chad pakwel anch adiokala mu mulong winou, kalam wafanyina kumwinkish mwin annam uman kanang, chilakej mudi nnam wazanonangau kal. Kupwa kwa kushinshikin uman winou, mwin annam wafanyina kulond anch kalam kakwetap mulong.
Akutwish kand kusadin mbil yiney anch amwinkish muntu chom cha kulam, ap anch chidi mu dijuku dimwing. Chilakej, mwan wa kusambish ndiy wadinga mudi kalam wa anchend amband ni amakundj. Chinech chitukwashin kutesh mutapu wiyakamishay Ruben, mwan wa kusambish piur pa mwom wa Josef chisu chalondau anamakwend anch amujipa, mudi mulejenau mu Disambishil 37:18-30. “Wayela anch: ‘Kangal twasheshany mwom wend.’ . . . ‘Kangal kudjish mash mend. . . . kangal tumupukunaku chikas.’ Walonda mwamu mulong wa kusot kumukamunin mu makas mau, chakwel akamuchirisha kwa tatukwend.” Ni pajinguninay Ruben anch Josef kamekenap, ndiy wiyakamisha nakash chawiy ‘wasambisha kuzanon maswin mend’ ni walonda anch: “Mwan mu dibuku mwamwamu! Ing am nikuya kwisu akwetu?” Wading wij anch ndiy wafanyina kupan kuchind mulon wa kushadik kwa Josef. Mulong wa kulik kwitwik chisend chinech, anamakwend arumbidija uman chakwel umekesha anch Josef amujipa kudi nnam wa chidiany. Asampa nkandj muwamp wa Josef mu mash ma mpemb. Kupwa amuleja Jakob uman winou, udia tatukwau ni nshankur nzuj ni wamudiosha Ruben mu chisend chinech mulong kukwatijan ni nkandj ukweta mash wa Josef, Jakob washikena ku kwitiyij anch Josef amujipa kudi nnam.—Dis 37:31-33.
NGOND WA 5 RUBING RA 11-17
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | DISAMBISHIL 38-39
“Yehova Kamulikap Josef ap Pakemp”
w14-F 1/11 p. 12 par. 4-5
“Am Nikutwish Nchik lel Kusal Kuyip Mudi Kwinoku?”
“Chawiy akurumuka nend Josef kumutwal ku Idjibit. Potifar, ndiy kalal wa chisak cha in kulam a mwant wa in Idjibit, niyend udi kand mwin Idjibit, ndiy winou wamulandirila Josef, waletau kudi in Isamayel kwinikwa.” (Disambishil 39:1) Kusutil mazu minam makemp, rusangu ra Bibil ritukwashin kutongin usany wovay nsand mudi winou pakumulandish kand kapamp kakwau. Amulandisha mudi chom kwau! Tukutwish kutong Josef ukat kumulondul mukurump wend musu udia kalal wa chisak cha in Idjibit, akat kusut mu jinjil mudia masok nakash mulong wa kuya ku chikumbu chend chisu.
Ku chikumbu chend! Kushik ni katat Josef kadingap katongidina kwikal ni chikumbu. Wapamina mu dijuku dia antu ashemunokang nakash, in kushakam mu minkand ni atufung au annam. Pakwez kwinoku, in Idjibit ampich mudi Potifar, ashich mu yikumbu yiwamp yidia ya kupent kand nawamp. In kukimbijol yom ya pansh alejana anch pa chisu chinacha, in Idjibit akatang kusal yir ya pol mwadinga yisalamb yiwamp yiletina urel ni apundang majiy muminyina mishij, matalesh ni mitond yikwau ya mu mem. Yikumbu yimwing ayitungang mukach mwa yir, pamwing ni kabway mulong wa kwiswedishinamu, madididish majim mulong wa kusutish rinkind ni tupalakany tuvud, kuwejinaku ni kapalakany kajim ka kudil ni tupalakany twa asuk.
w14-F 1/11 p. 14-15
“Am Nikutwish Nchik lel Kusal Kuyip Mudi Kwinoku?”
Twijap yom yivud yasadikang mu jinkan ja in Idjibit pa chisu chinicha. In kukimbijol yom ya pansh ajingunina mankur ma jindond mudi jinej jifanakena ni jimbumbu jijim jikweta tupalakany ni jinkan. Josef palejanay ndond yading yimulamidinau, wasadina dizu dirumburikina anch ‘dibuk,’ chinech chirumburikin ndond yidia mididim ni mwakad kwikal ni ruchingej ra kubudikamu. (Disambishil 40:15) Mukand wa Kuseng utulejin anch Josef amusadina kand yom yikwau yiyimp: “Amuteka mend mwi mpompu, chad amuteka rubwambu mwi nshing.” (Kuseng 105:17, 18) Yisu yimwing in Idjibit apwatang makas ma antu a rukan ni kumatek kwinyim mulong wa kuyikas pa twinkuzankuz; ap ayitekang muyolal wa utad mwi nshing. Josef wamana mar nakash—ap anch kasalap kwend mulong wa kumumeshin mar mwamu!
Chadingap kwau ching kusu chirung chikash kudi ndiy. Rusangu rilondin anch Josef ‘wadandamena kushakam mu rukan.’ Wasala mivu yivud mwi ndond yiney ya mar! Ni Josef kadingap kija anch akumulikishaku. Machuku ma kusambish minam ma kuman mar mikala mbing kupwa angond. Yom ik yamukwasha Josef kulik kushadish ruchingej?
Rusangu ritwinkishin chakul chikasikeshina: ‘Yehova wadandamena kwikal ni Josef ni wadandamena kumumekeshin rukat rushinshamena.’ (Disambishil 39:21) Mbumbu ja rukan, miyolal ap rukan yikutwishap kukangesh anch Yehova ayimekeshina atushalapol end rukat rushinshamena. (Rom 8:38, 39) Tukutwish kutong anch Josef wamuleja Tatukwend mukatish mu malembil minan yend ni wova zoong ni wikala ni chisambu chikatay ‘Nzamb wa rongoj rawonsu’ kupan. (2 Korint 1:3, 4; Filip 4:6, 7) Yom ik kand yamusadinau Josef kudi Yehova? Tutangin anch ‘wamutapisha dilau ku mes ma kalam wa rukan.’
w14-F 1/11 p. 15 par. 2
“Am Nikutwish Nchik lel Kusal Kuyip Mudi Kwinoku?”
Rusangu ritwinkishin chakul chikasikeshina: ‘Yehova wadandamena kwikal ni Josef ni wadandamena kumumekeshin rukat rushinshamena.’ (Disambishil 39:21) Mbumbu ja rukan, miyolal ap rukan yikutwishap kukangesh anch Yehova ayimekeshina atushalapol end rukat rushinshamena. (Rom 8:38, 39) Tukutwish kutong anch Josef wamuleja Tatukwend mukatish mu malembil minan yend ni wova zoong ni wikala ni chisambu chikatay ‘Nzamb wa rongoj rawonsu’ kupan. (2 Korint 1:3, 4; Filip 4:6, 7) Yom ik kand yamusadinau Josef kudi Yehova? Tutangin anch ‘wamutapisha dilau ku mes ma kalam wa rukan.’
Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu
it-2-F p. 445
Onan
[didiokil ku dishin dirumburikina anch “usu wa ruvaj; usu ukash”].
Mwan ikundj wa Yuda, mwan wa kaad wavalay nend changadim mwin Kanan Shuwa. (Dis 38:2-4; 1Jnsg 2:3) Yehova wamujipa Er, yayend a Onan, mulong wading usadin nayimp. Mulong Er wafa pakad kuval, Yuda wamuleja Onan kumwat Tamar. Anch kwavadika mwan ikundj, kafanyinap kwikal ngakiril wa dijuku dia Onan, pakwez wafanyina kwikal nswan wa Er; ni anch chikala mwamu, afanyina kumutambul Onan uswan wa mwan wa kusambish, pakwez anch kwadingap nswan, Onan ndiy wafanyina kuusend. Chisu chalalay Onan ni Tamar, ndiy “wading ni kwichilang [ndel] pansh” pa ndond pa kumwichilaj. Chinech chimekeshinap anch Onan wading ni kwichuku amwinend, mulong rusangu rilejen anch “pasankanangay nend mband wa mwanamakwend” ndiy wichilang ndel pansh. Chimeken anch Onan “kalalangap nend djat kwinsudiel (wasalang coït interrompu),” ni wipukang kumwichil Tamar mem ma ruvaj chakwel imisha. Onan niyend pakad kuval mwan amujipa kudi Yehova, kadiap mulong wa kwichuku, pakwez chidi mulong wamubwambwila tatukwend, wamekesha ris ni wasala chitil pantaliken ni ditenchik dia Nzamb piur pa uruw.—Dis 38:6-10; 46:12; Kuch 26:19.
w04-F 15/1 p. 30 par. 4-5
Yipul ya in Kutang
Yuda wasala nayimp palikay kumwinkish Tamar chakwel atijana ni mwanend Shela mudi mwamukanay. Walala kand ni mband umwing ku tempel wamanay anch udi ndumb. Kusal mwamu kwadingap kukwatijadina ni rusot ra Nzamb, mulong rusot riner rading rimekeshin anch ikundj wafanyina kulal ching ni mband watijadinay nend. (Disambishil 2:24) Pakwez mu win yakin, Yuda kalalap ni ndumb. Chinyim ni chinech, wasenda pakad kwijik ndond ya mwanend Shela ni wavala an a mash mend.
Tamar niyend ku mutambu wend kasalap masandj. An ampamb avalay kayelap anch adi an a masandj. Bowaz wa ku Betlehem pamwatay Rut mwin Mowab, amakurump a mu Betlehem alonda yom yiwamp piur pa Peres mwan ikundj wa Tamar ni amuleja Bowaz anch: ‘Muchid ukez kakwinkishay Yehova kwi mband ou mu chikumbu chey ukez kikal mudi wa Peres, wavadilay Tamar kwa Yuda, mulong Yehova ukez kakwinkishin an kwi mband winou.’ (Rut 4:12) Peres udi kand pakach pa angakilril enday Yesu Kristu.—Mateu 1:1-3; Luka 3:23-33.
NGOND WA 5 RUBING RA 18-24
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | DISAMBISHIL 40-41
“Yehova Wamukamunina Josef”
w15-F 1/2 p. 14 par. 4-5
“Nzamb Ndiy Ukata Kupan Kurumburil”
Nfang nsey wamuvuramena Josef, pakwez Yehova kamuvuramenap. Uchuku umwing, wamulatisha Farao yilat yaad yakad kutwish kuvuramen. Mu chilat cha kusambish, mwant wamana angomb sambwad awamp ni abikitina abudik lel mu Wit wa Nil, kupwa akat kuyilondul kudi angomb akwau sambwad anyanyina ni awumina. Angomb anyanyina akat kuyiminy angomb abikitina. Mu chilat cha kaad, Farao wamana masangu ma tidiku mawamp sambwad maminyina ku mutond umwing. Kupwa masangu makwau sambwad mawumina ni rinkind maminya piswimp ni masangu mawamp ni masambisha kumaminy. Chikwacha, Farao walanka warumbanganang kal mulong wa yilat yiney, chawiy wayitazuka in manangu awonsu ni in kusal maji mulong wa kumurumburilay. Pakwez kwikil ap umwing wau watwisha. (Disambishil 41:1-8) Twijap anch akanganya mulong ashimoka nakash ap mulong apana yitongijok yipwitamijadina. Chikalap nchik mwamu, Farao kadingap nich cha kusal. Pakwez wading uchingejin nakash kumurumburil yilat yiney yishimokishena.
Kupwa chad, nfang nsey wamuvurika Josef! Kom kend kamufisha nich ni wamuleja Farao piur pa nsand winou wadingay nend mu rukan pasut kal mivu yaad anch wamurumburila chilat chalatay ndiy ni mwad mwish. Kapamp kamwing Farao watuma antu kumukimb Josef mu rukan.—Disambishil 41:9-13.
w15-F 1/2 p. 14-15
“Nzamb Ndiy Ukata Kupan Kurumburil”
Yehova ukatining antu ikepishina ni ashinshamena, chawiy chishimokishenap pa kwijik anch wamukwasha Josef kurumburil chilat chakanganyau kurumburil in manangu nau in kupesh. Josef wamurumburila Farao anch yilat yend yaad yikwet kwau kurumburik kumwing. Yehova wachirikina uruu winou mulong wa kumekesh anch yom ‘yidi kamu yakin,’ yidi kamu piswimp ni kusadik. Angomb abikitina ni masangu mawamp yimekeshin mivu sambwad ya kuvul kwa yakudia mu Idjibit, pakwez angomb anyanyina ni misangu mawumina yimekeshin mivu sambwad yikeza kwikal ya kamungun. Kamungun winou ukez kashesh ngand yawonsu.—Disambishil 41:25-32.
w15-F 1/2 p. 15 par. 3
“Nzamb Ndiy Ukata Kupan Kurumburil”
Farao wawanyisha dizu diend. Wamudjika Josef disun dilimina dia ndand. Farao wamwinkisha rupet ra utad, wamudjika usang wa or mwi nshing ni wamwinkisha ditemb dia want ni wamwinka mbil ya kwendangan mwi ngand yawonsu ya kabuj mulong wa kuwanyish yom yawonsu yading yitenchikinay. (Disambishil 41:42-44) Mu dichuku dimwing kwau, mwom wa Josef waswimpa: kudiokal mu rukan ni kapamp kamwing kwandam mu chikumbu cha want. Walanka mudi mwin rukan wikepishina kupwa walala mudi nyikel wa kaad kupwa kwa Farao. Chakin kamu anch ritiy radingay nich Josef mudiay Yehova rading rakin! Yehova wamana kuburen kutentam kwawonsu kwarishay nich kashalapol wend mu kusut kwa mivu. Wapwisha milong yiney mu mutapu uwanyidina ni pa chisu chiwanyidina. Rutong ra Yehova radingap kwau ching ra kupwish milong yadingay nich Josef, pakwez rading kand ra kuchidij muchid wa kabuj wa Isarel. Tukushinshikin yom yiney mu mitu ya milong yilondwila kurutu oku.
Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu
w15-F 1/11 p. 9 par. 1-3
Ov, Wij?
Mulong wak Josef wakila wedj kurutu kwa kuya kumutal Farao?
Kukwatijan ni rusangu ridia mu Disambishil, Farao wapana mbil anch mwin rukan mwin Hebereu Josef amudiosha swa mu rukan chakwel amurumburila yilat yishimwokishena yalatay. Josef wasala mivu yivud mu rukan. Ap anch kutazuk kwa Farao kwading kwa mau mau, Josef witekina chisu cha kwikil wedj. (Disambishil 39:20-23; 41:1, 14) Mulong mwin kufund wafunda yom yiney yimekena anch yidi yakad usey, yimekeshin anch wading wij nawamp yaku ya in Idjibit.
Kudi antu avud a pasak, kuwejinaku nau in Hebereu, chading chaku kudi amakundj kulam wedj. Pakwez, “Idjibit wa pakur wawiy kusu muchid wa Kwingangel walikang kulam wedj,” mwawiy mulondinay buku (Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature wa McClintock ni Strong).
Ov, akilang kwau ching wedj? Gazet Biblical Archaeology Review urumburil anch yishankur yimwing ya in Idjibit yading yitin anch kurutu kwa kumekan ku mes kwa Farao, muntu wading ufanyidin kwirijek mudi mutapu musadiningay anch ukimbin kwandam mu tempel. Anch chidi mwamu, kwawiy kulond anch Josef wadiosha kamu nsuk jawonsu jading ku mutu wend ni mavuj makwau ma ku mujimbu.
wp09 1/11 paj 31-32 par. 14
Atushalapol A Nzamb Ikalany Ni Yaku Yiwamp
14 Anvaj a pasak adinga amwovila Nzamb wom, adinga ni kushinshikin anch anau ilejin yaku ya usey ya kalimish kwolikwau. Shinshikinany mutapu wa kalimish wisambay Abraham ni mwanend Isak mu Disambishil 22:7. Kufumb kuwap kwa anvaj kumekedin kand mu chilakej cha Yosef. Pamutekau mu rukan, wadinga uyilimishin ni akwau adingay nend mu rukan. (Dis. 40:8, 14) Mazu mamulejay Farao mamekeshin anch ndiy wileja mutapu uwamp wa kwisambin muntu ukweta ulabu.—Dis 41:16, 33, 34.
NGOND WA 5 RUBING RA 25-31
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | DISAMBISHIL 42-43
“Josef Wamekesha Kwilam Kujim”
w15-F 1/5 p. 13 par. 5
‘Ov, Am Nidi pa Ndond ya Nzamb?’
Chidi nchik piup pa Josef? Wayijingunina anamakwend kapamp kamwing! Chikwau kand, payimanay akat kumwasin manungun, wavurika yom yasadika chisu chadingay mwan mukemp. Rusangu ritulejin anch kapamp kamwing Josef “wavurika yilat” yamulatishau kudi Yehova chisu chadingay nsand, yilat yiney yasambela kulejan kurutu chisu chikumwasinau manungun kudi anamakwend—ni mwawiy mwachasadika kamu! (Disambishil 37:2, 5-9; 42:7, 9) Yom ik yafanyinay Josef kusal? Wafanyina kuyibwikat? Ap wafanyina kuyifundakeshin?
w15-F 1/5 p. 14 par. 1
‘Ov, Am Nidi pa Ndond ya Nzamb?’
Chimeken anch yom mudi yiney yikutwishap kukushiken. Pakwez, nlel matend ni kwaurok mu dijiku yidiaku nakash pa mangand. Chisu turishina ni milong mudi yiney, tukutwish kwikal apakinau kulondul muchim wetu ni kusal yom kukwatijan ni yovil yetu yakad kuwanyin. Chidi cha manangu nakash kumwimburij Josef ni kusal usu wa kujingunin mutapu ukatinay Nzamb anch tupwisha milong. (Jinswir 14:12) Vurik anch chidi cha usey kusal chisambu nau antu a mu dijiku dietu, pakwez kusal chisambu pamwing ni Yehova ni Mwanend kudi kwa usey nakash kupandakan.—Mateu 10:37.
w15-F 1/5 p. 14 par. 2
‘Ov, Am Nidi pa Ndond ya Nzamb?’
Josef wayipaka anamakwend mu mitapu kushalijan mulong wa kujingunin yom yading kamu mu michim yau. Wasambisha kuyiswejen nakash mu kusadin mwin kukarumun ni kuyifund anch adi in kutentish. Mulong wa kwichidij, alonda piur pa dijuku diau ni awejaku chom chimwing cha usey nakash mu kulond anch akwet mwanchau washala ku chikumbu. Josef wasala usu wa kujindjik yovil yend. Ov, mwanchend udi kamu mwom? Katat Josef waman kal yom ya kusal. Wayileja anch: ‘Nikimbin nimana anch ulondinany yakin,’ ni wayileja anch ufanyidin kumuman mwanchau kusulans. Mu kusut kwa chisu, wayilikishaku chakwel achirika kwol kwau mulong wa kumukimb mwanchau anch umwing wa pakach pau washal mu Idjibit.—Disambishil 42:9-20.
it-2-F p. 50 par. 4
Josef
Mutapu wasadika yom wayishikija anamakwend a Josef kusambish kutong anch Nzamb ndiy uyipupina mulong amulandisha mwanamakwau mudi musuk mivu ya kwinyim ey. Alonda piur pa mutapu wading wifishinau nich kurutu kwa Josef pakad awiy kumwijik anch ndiy. Pateshay mambamb mading mamekeshina anch akarumukin kal, Josef warumbangana nakash mu manangu chawiy waya kuns mulong wa kudil. Pachirikay, wamukasa Simeyon kurutu kwa anamakwend djat ni pakwezilau ni mwanchau kasulans.—Dis 42:21-24.
Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu
it-2-F p. 835 par. 2
Ruben
Mikadil yimwing yiwamp ya Ruben yamekana chisu chayikasikeshay anamakwend chidivu kumudjubul Josef mu dibuku mwakad mem pa ndond pa kumujip, wasala mwamu nich chitongijok cha kuchirik mu ujindj chakwel amukamunina Josef. (Dis 37:18-30) Kupwa kwa mivu 20 ni kusut chisu chifishau nich anamakwend anch amumesha Josef mar, Ruben wayivurisha akwau anch ndiy kasalap nau mpung pamwing mulong wa kumujip Josef. (Dis 42:9-14, 21, 22) Kapamp kakwau kand, chisu chalikay Jakob anch Benjamin kangal aya pamwing ni anamakwend mu weny kapamp ka kaad ku Idjibit, Ruben ndiy wapana anend aad mudi chizu ni kulond anch: “Anch am kinikuletidilayap [Benjamin], ey ukez kujip anam amakundj aad.”—Dis 42:37.
w04-F 15/1 p. 29 par. 1
Manans Majim ma Buku wa Disambishil—Chikunku cha Kaad
43:32—Mulong wak in Idjibit akisang kudia yakudia pamwing nau in Hebereu? Chinech chikutwish kwikal mwamu mulong wa kasolikany ka yom ya relijon ap kwibaz kwa ulombu wa chikit. In Idjibit ading ayikisin kand atufung ap in kulam yivam. (Disambishil 46:34) Mulong wak? Chimeken anch atufung ading mudi antu a pansh nakash mu Idjibit. Ap chidi anch divu dia kudim diading dikepin, chawiy chasala anch in Idjibit ayikisa antu ading akimbina ndond ya kulamin ni kudishin yivam yau.