BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • mwbr23 Rish map. 1 ​-​ 12
  • Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan

Kwikil video ukimbina

Video winou umukimbinap amboku nawamp.

  • Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan
  • Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan—2023
  • Tumitu twa milong
  • RUBING RA 6-12 NGOND WA 3
  • RUBING RA 13-19 NGOND WA 3
  • RUBING RA 20-26 NGOND WA 3
  • RUBING RA 27 NGOND WA 3–2 NGOND WA 4
  • RUBING RA 10-16 NGOND WA 4
  • RUBING RA 17-23 NGOND WA 4
  • RUBING RA 24-30 NGOND WA 4
Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan—2023
mwbr23 Rish map. 1 ​-​ 12

Mareferans ma Mudimu ni Mashakamin ma In Kristu Mukand wa Chikumangan

© 2022 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

RUBING RA 6-12 NGOND WA 3

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | 1 JINSANGU 23-26

“Arijeka Nawamp Nakash Difukwil dia mu Tempel”

it-2-F p. 133 par. 2

In Levi

Mudimu wasalangau in Levi aurijeka nawamp nakash pa chisu chading chiyikedinay David. Wateka in kutakel, in kufund, anzwij, in kulam yis, in kulam yipau, ni akwau avud kand ayikwashang in kupesh mu tempel, mu yipang, ni mu tupalakany twa kudil mwasadinangau midimu piur pa milambu, yakupesh, kushitwish, kupim kulim, yipim yikwau yikwau, ni kulam yom kushalijan. In Levi in kuwang ayitenchika mu yisak 24, mud mutapu wayanganau in kupesh, ni aswimpijanang. Anganang yisend kusutil kuta ubal. Wawiy kand mutapu wayangenangau atulam yis ya kulam.​—1Jsng 23, 25, 26; 2Jsng 35:3-5, 10.

it-2-F p. 657 par. 7

Mwin Kupesh

Mu midimu yasadikang ku tempel, in kupesh ayiteka mwinshin mwa umutakel wa in kufund kushalijan. Yisend yimwing ayanganang kusutil kuta ubal. Mu yisak 24, chisak ni chisak chasalang mudimu mu rubing rimwing rakabuj, tupamp twaad pa muvu. Chimeken anch in kupesh awonsu asalang pamwing pa yirung ya misambu, mulong pinipa antu apanang yakupesh yivud nakash, mud mutapu yasadika pa chisu cha kushikij tempel. (1Jsng 24:1-18, 31; 2Jsng 5:11; ilakej ni 2Jsng 29:31-35; 30:23-25; 35:10-19.) Mwin kupesh wading kand kwend ukwet mutapu wa kusal mu yisu yikwau, anch mudimu wend ukurumbangeshap mudimu wa in kupesh akweta chisend cha kusal dichuku dinidia. Kukwatijan ni yishankur ya a Rabbi, chisu chadingay Yesu pa divu in kupesh ading avud nakash. Chawiy mudimu wa pa rubing awangana mu majuku ma chisak ni chisak. Dijiku ni dijuku diasalang dichuku dimwing ap mavud pa rubing kukwatijan ni uvud wau.

it-2-F p. 358 par. 7

Mizik

Mu kurijek kwa yom piur pa tempel wa Yehova, David wateka in Levi 4 000 ku mudimu wa kuwang. (1Jsng 23:4, 5) Antu 288 pakach pau ading “ijika kal kumuwangil [Yehova], awonsu ija kupandakan.” (1Jsng 25:7) Chisak chawonsu cha in kuwang ading achitakedin kud in kuwang asatu akweta ukaliweny nakash: Asaf, Heman, ni Jedutun (chimeken anch ndiy watazukangau kand anch Etan). Mulong amakundj inay asatu ayivala kand kud an amakundj asatu a Levi: Gershon, Kehat, ni Merari, chawiy mu chisak chawangang ku tempel mwading antu a ku majuku mawonsu majim masatu ma ku muchid wa Levi. (1Jsng 6:1, 16-18, 24-29; 25:1-6) An awonsu a amakundj inay asatu ading 24, ni awonsu ading pakach pa in kuwang 288 isambinangau kwiur oku ading akweta ukaliweny nakash. Mwan ni mwan amutonda kusutil ubal mulong wa kwikal ntakel wa chisak chimwing cha in kuwang. Muntu ni muntu wading utakedin in kuwang “ija kupandakan” 11, atondangau pakach pa anend ni pa in Levi akwau. Pa chinech in Levi in kuwang 288 ([1 + 11] × 24 = 288) ading ija kuwang nakash ading ayangen mu tulas 24, mud mwadingau in kupesh. Anch ‘in kwilej’ awonsu 3712 ashadinaku ayangana niyau mutapu wawiy umwing, mu chisak ni chisak pakach pa yisak 24 mwafanyina kwiwej amakundj piswimp 155, charumburik anch mwin kuwang mwawonsu ukweta ukaliweny nakash wading ni in Levi piswimp 13 ading akweta ukaliweny kushalijan mu kwilej kuwang. (1Jsng 25:1-31) Mulong in kubul mpuny ading in kupesh, ayiwejang ku chisak cha in Levi in kuwang.—2Jsng 5:12; Ilakej ni Kuch 10:8.

it-2-F p. 620 par. 3

Mwin Kulam Chis

Mu tempel. Chisu chikemp kurutu Mwant David afa, wayirijeka nawamp nakash in Levi ni in kusal midimu ku tempel, kuwejaku in kulam yis ading 4 000. Kukwatijan ni mutapu wayanganau, chisak ni chisak chafanyinang kusal mu rubing rakabuj. Ading ni chisend cha kulam chikumbu cha Yehova, kufungul ni kufung yis pa chisu chiwanyidina. (1Jsng 9:23-27; 23:1-6) Kudioshaku kulam yis, amwing pakach pau alamang milambu yaletangau antu mulong wa mudimu wa ku tempel. (2Ant 12:10; 22:4) Mu kusut kwa chisu, chisu mwin kupesh mujim Jehojada chamuzizinay Jowas many mulong wa kwikal mwant, ateka atulam a pakampwil ku yis ya tempel mulong wa kumuking Jowas wading uchidia kal mwankanch chakwel kangal Mwant mband Atalia wamutambul want. (2Ant 11:4-8) Chisu chasheshay Mwant Josias difukwil dia akish, in kulam yis akwasha kudiosh mu tempel yom yasadinangau mu difukwil dia Bal. Kupwa ayoshina pol pa musumb.—2Ant 23:4.

Mapit ma mu Spiritu

w22.03 paj 22 par. 10

Difukwil Diakin Dikukuletin Musangar Nakash

10 Tukat kumwifukwil Yehova chisu tukata kuwang miminy. (Kus. 28:7) In Isarel amanang kuwang miminy mud chikunku cha usey mu difukwil diau. Mwant David watonda in Levi 288 kwikal in kuwang a ku tempel. (1 Jsng. 25:1, 6-8) Nlel tukutwish kumekesh rukat retu mulong wa Nzamb anch twawang miminy ya kumutumbish nich. Tufanyidinap kulik kuwang anch mulong tukwet murumbu. Shinshikin chilakej: Pitukata kulond, “etu awonsu tukat kurumbok mu mitapu yivud,” pakwez yiney yikatap kutukangesh kulond ku yikumangan ni mu mudimu wa kulejan. (Jak. 3:2) Chisik chimwing, tufanyidinap kulikidil kuyip kwa dizu dietu kutukangesh kuwang miminy ya kumutumbish nich Yehova.

RUBING RA 13-19 NGOND WA 3

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | 1 JINSANGU 27-29

“Yiyul ya Rukat Yamwinkishau Mwan kud Tatukwend”

w05-F 15/2 p. 19 par. 9

Tulamany Mwikadil Wetu wa Win Kristu

9 Shinshikin Mifund amwiney mulong wa kwikal nich kashinsh ka uyakin wa Bibil. Mwikadil wetu wa win Kristu ukutwish kuziy anch tujamishinap mij mu ronganyin ra Mifund. (Filip 1:9, 10) Mwin Kristu mwawonsu—ikala nsand ap mukurump—ufanyidin kushinshikin amwinend Mifund mulong wa kwikal nich kashinsh anch yom yitiyijinay wawiy kamu uyakin udiokila mu Bibil. Paul wayikasikesha ambay nend in Kristu anch: “Shinshikany yom yawonsu, ulamany yom yiwamp.” (1 Tesalonik 5:21) Ansand in Kristu adia mu majuku ma Atushalapol a Nzamb afanyidin kulam mu manangu anch ritiy ra anvajau ridiap ritiy rau. Salomon amuleja kud tatukwend David anch: “mwijika Nzamb wa tatukwey, ni kumusadin ndiy nich muchim wey wawonsu.” (1 Jinsangu 28:9) Salomon kadingap kafanyidina kwimen kusu kwend pa kutal mutapu wakudishay tatukwend ritiy mudiay Yehova. Wading ufanyidin kwilej kumwijik Yehova amwinend, ni mwawiy kamu mwasalay. Wamwita Nzamb anch: “Katat nginkisha manangu ni ronganyin mulong wa kuyikel runtu riner.”​—2 Jinsangu 1:10.

w12 1/4 paj 22 par. 13

Lam Muchim Wey Wawonsu Kudiay Yehova

13 Dilejan dioviken. Chisangareshin anch tukat kwipan chisu chawonsu mu mijikit yiney yiwamp mud kukumangan ku yikumangan ya chikumangen ni kulejan mu mudimu wa chingand. Pakwez kumusadil Yehova nich muchim wawonsu kwitin yom yivud. (2 Jsng. 25:1, 2, 27) Anch mu muchim wend mwin Kristu udandamedin kukatish “[yom yidia] kwinyim”—mud mikadil yimwing ya mashakamin ma mangand—ndiy ud mu ubaj wa kushadish urund wend uwamp nenday Nzamb. (Luka 17:32) Ching kusu anch ‘twakisany yom yawonsu yiyimp ni kulamat ku yom yawonsu yiwamp’ tukez ‘kuwanyin kwikal mu Want wa Nzamb.’ (Rom 12:9; Luka 9:62) Pakwez, etwawonsu tufanyidin kwikal nich kashinsh anch kwikil chom mu mangand ma Satan, chikalap nchik cha usey ap chisangareshina chikutwisha kutukangesh kuwanyish yisakin ya Want nich muchim wetu wawonsu.—2 Kor. 11:14; tang Filip 3:13, 14.

w17.09 paj 32 par. 20-21

‘Ikal Utakamena . . . ni Sal Mudimu’

20 Mwant David wamuvurisha Salomon anch Yehova ukwikal nend kushik ni pakupwishinay kutung tempel. (1 Jinsangu 28:20) Salomon watongijokina kamu pa mazu minam, ni kalikap anch usand wend ap kuburen manangu kumukangesha kusal mudimu. Pakwez, wamekesha kutakaman nakash, nich ukwash wa Yehova wapwisha kutung tempel wa ufun nakash mu mivu sambwad ni chikunku.

21 Yehova wamukwasha Salomon, ni ukutwish kand kutukwash etu kwikal atakamena ni kuwanyish mudimu wetu mu majuku ni mu yikumangen yetu. (Isay 41:10, 13) Anch twamekesh kutakaman patumusadidina Yehova, tukutwish kwikal nich kashinsh anch ukutuyukish katat ni mu machuku ma kurutu. Chawiy lel, ‘ikal utakamena . . . ni sal mudimu.’

Mapit ma mu Spiritu

w22.09 paj 5 par. 10

Ukutwish Kuyichingejin Akadivar Ney

Ov, akutunganap kal matung kud murund wa piswimp? Anch mwawiy, shinshikin yom yamushikena Mwant David. Umwing wa arund nend wading ikundj umwing utazukinau anch Ahitofel. Pakwez papakishay Abisalom mwan a David kumutambul tatukwend want, Ahitofel wibomba ku wintombwij wa Abisalom. David wafanyina kwov kusansan mud ik pa kushadish ukwash wa mwanend ikundj ni wa ikundj wading umenay mud murund nend wa piswimp! Pakwez David kalikidilap kurumbuk mud kwinoku kumukangesh kuyichingejin antu akwau. Wadandamena kumuchingejin murund mukwau ushinshamena Hushai, walika kwibomb ku wintombwij. David wading ni mayingishin mawamp ma kumuchingejin. Hushai wamekesha anch ud murund muwamp, mulong washika mu chilik cha kutek mwom wend mu ubaj chakwel amukwash David.​—2 Sam. 17:1-16.

RUBING RA 20-26 NGOND WA 3

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | 2 JINSANGU 1-4

“Mwant Salomon Wakwata Mupak wa Usup”

it-1-F p. 181 par. 3

Amasalay

Rusangu risu piur pa amasalay a Isarel rasambisha mu winyikel wa Salomon. Pa chisu cha winyikel wend kwading chisambu, pakwez wakumangeja atubar ni matemb. (Tal CHAR.) Atubar avud wayilanda ku Idjibit. Chamwita kutung misumb ku jindond kushalijan mwi ngand mulong wa kulaminamu yisak yisu ya amasalay. (1Ant 4:26; 9:19; 10:26, 29; 2Jsng 1:14-17) Pakwez Yehova kayukishap yom yiney yasalay Salomon, ni kupwa kwa rufu rend ni kwaurik kwa want, amasalay a Isarel kadingap kand ni dikand. Chawiy chafunday Isay mu kusut kwa chisu anch: “Riyind kudi awiy akata kuya ku Idjibit ni kwit ukwash. Akat kuchingej usu wa atubar, ni matemb ma njit, ni amasalay au in Idjibit. Pakwez awiy kakat kumuchingejap [Yehova], Nzamb utumbila wa in Isarel, ap kumwipul kuyikwash.”​—Isay 31:1.

it-1-F p. 430 par. 4, 5

Ditemb

Kurutu Salomon asambish kuyikel, mu Isarel mwadingap matemb ma njit mavud. Diyingishin dijim diading mulong Nzamb walejana anch mwant kafanyidinap kwikal ni atubar avud, mud ukwova anch diking dia muchid dimedin pa atubar inay. Chinech chakepisha kusadin matemb, mulong amapwitang kud atubar. (Kuv 17:16) Palejanay Samwel piur pa yisend yikuyitwikau antu kud ant a chiwuntu, walonda anch: “Ndiy ukez katambul anen amakundj, ukayitek ku matemb mend ma njit.” (1Sam 8:11) Papakishau Abisalom ni Adonija kutambul want, muntu ni muntu wisadina ditemb diend ni wading ni amakundj 50 ayangang mau kurutu kwend. (2Sam 15:1; 1Ant 1:5) Chisu David chamupandakanay mwant Soba, wasenda matemb 100 ni atubar au.​—2Sam 8:3, 4; 10:18.

Mwant Salomon wavudisha matemb kushik ku 1400 chakwel amasalay a Isarel ikal ni dikand. (1Ant 10:26, 29; 2Jsng 1:14, 17) Kudioshaku Yerusalem, kwading kand misumb yikwau ya matemb yading ni jindond ja kurijekin yom yiney ya njit.—1Ant 9:19, 22; 2Jsng 8:6, 9; 9:25.

Mapit ma mu Spiritu

w06 1/1 paj 15 par. 6

Manans Majim ma Buku wa Kaad wa Jinsangu

1:11, 12. Kwit kwa Salomon kudiay Yehova kwamekesha anch kwak manangu ni ronganyin yawiy yadinga yisotinay nakash mwant. Chakin kamu malembil metu kud Nzamb mamekeshin yidia mu muchim wetu. Chid cha manangu kushinshikin yidia mu malembil metu.

RUBING RA 27 NGOND WA 3–2 NGOND WA 4

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | 2 JINSANGU 5-7

‘Muchim Wam Ukwikal Mwinomu Machuku Mawonsu’

w02-F 15/11 p. 5 par. 1

Kangal Twalikan Kukumangan Pamwing

Mu kusut kwa chisu, padingay mwant ku Yerusalem, David wading ukatin nakash kutung chikumbu chakad kutwish kushemunin chikumushimana Yehova. Pakwez mulong David wading muranjit, Yehova wamuleja anch: “Kiukutwishap kwez kutung chikumbu mulong wa dijin diam.” Pakwez, Salomon mwan a David, ndiy watonday mulong wa kutung tempel. (1 Jinsangu 22:6-10) Salomon watunga tempel mu mivu sambwad ni chikunku, ni wamushikija mu muvu wa 1026 K.C.C. Chikumbu chinech chamusangaresha Yehova, ni walonda anch: “Nachiyukish kal chikumbu chinech chiwatungila, mulong wa kutekamu dijin diam chikupu. Mes mam ni muchim wam yikez kikal mwinimwa chikupu.” (1 Ant 9:3) Pashalangau in Isarel ashinshamena, Yehova wayukishang chikumbu chinech. Pakwez anch alik kusal yom yiwamp, Yehova wadioshang chiyukish chend pa chikumbu chinech, ni ‘chikumbu chinech chafanyina kwikal chiwuj.’​—1 Ant 9:4-9; 2 Jinsangu 7:16, 19, 20.

it-2-F p. 1048 par. 5

Tempel

Rusangu rend. Tempel winou wadingaku kushik mu muvu wa 607 K.C.C., pamusheshau kud amasalay in Babilon ading atakedinau kud Mwant Nebukadinesar. (2Ant 25:9; 2Jsng 36:19; Jer 52:13) Mulong in Isarel iyandjika mu difukwil dia makasu, Yehova walikidila chakwel michid yikwau yirishikish Yuda ni Yerusalem, ni yisu yimwing abuwang yom ya mu tempel. Yisu yimwing tempel amudiwula. Mivu kwau piswimp 33 kupwa kwa kumushikij tempel kud Yehova, chisu chading chiyikedilay Robowam mwan a Salomon, Shishak mwant wa Idjibit wabuwa mapit ma mu tempel mu muvu wa 993 K.C.C. (1Ant 14:25, 26; 2Jsng 12:9) Mu 977-937 K.C.C., mwant Asa wading ulimishin chikumbu cha Yehova. Pakwez mulong wa kuchidij Yerusalem, wakwata mupak wa usup, wamwinkisha Ben Hadad I, mwant wa in Siria utad wa argent ni wa or ya mu yipau ya tempel chakwel ajip manswik maswikay ni Basha mwant wa Isarel.—1Ant 15:18, 19; 2Jsng 15:17, 18; 16:2, 3.

Mapit ma mu Spiritu

w08 15/3 paj 12 par. 5, 6

Yehova Uteshin Kudil Kwetu Mulong Atukwasha

5 Salomon mwan a David wakasikeshina chom chinech pa chisu chashikijay tempel wa mu Yerusalem. (Tang 2 Jinsangu 6:29-31.) Wamwilembila Yehova chakwel atesha malembil ma muntu win mwawonsu ukweta muchim utentamina umushejidina Ndiy mulong wa ‘chitat chend ni kusansan kwend.’ Ov, mutapu ik welay Nzamb kwitiyij ku malembil ma antu inay anenganena? Salomon wamuchingejina Nzamb anch kakuteshap ching kusu malembil mau pakwez ukusal kand chom kanang mulong wau. Mulong wak? Mulong ndiy wij chakin kamu chidia mu “michim ya antu awonsu.”

6 Tukutwish niyetu kumushejin Yehova mu malembil mulong wa ‘wa chitat chetu ni kusansan kwetu,’ kwiyakamish kwetu. Tufanyidin kwongojiu pa kwijik anch ndiy uteshin minan yetu ni utubangidin. Kambuy Pita waleta kashinsh ka chom chinech palonday anch: “Tekany minan yawonsu padiay ndiy, mulong ndiy ukat kukulamany en.” (1 Pita 5:7) Chakin kamu Yehova ubangidin chom chin chawonsu chikata kutushiken. Yesu wakasikeshina rukat rikatay kutubangin Yehova, palonday anch: “Akat kulandish amiswesu aad ku rufalang rumwing, pakwez kwikil muswesu ukutwisha kuwa pansh wakad Tatukwen kwitiy. Chawiy niyen, Nzamb wachindil kal nswich jawonsu jidia ku mitu yen. Chad en, kangal wovany wom, mulong ukwetany usey uvud kupandakanamu amiswesu avud!”​—Mat. 10:29-31, TMK.

RUBING RA 10-16 NGOND WA 4

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | 2 JINSANGU 8-9

“Wakwata Manangu Nich Usey”

w99-E 1/11 p. 20 par. 4

Anch Tukwet Muchim wa Kupan Nakash

Chakin kamu, mwant mband wa ku Seba wipana nakash; wasadina chisu ni usu wend mulong wa kuya kumutal Salomon. Chimeken anch want wa Seba wading mwi ngand yitazukinau katat anch Yemen; chawiy mwant mband winou pamwing ni chisak cha antu aya nend pa atumel asala weny wa akilometre 1600 ni kusut mulong wa kushik ku Yerusalem. Mud mutapu walonday Yesu, “wadiokala kulemp.” Mulong wak mwant mband wa ku Seba wimesha mar mwamu? Waya chakusambish mulong wa “kutesh malejan ma manangu ma Mwant Salomon.”​—Luka 11:31.

w99-F 1/7 p. 30 par. 4-5

Weny Wading wa Ukwash

Mwant mband waya ku Yerusalem “nich runtu ruvud, ni annam akweta ndund panyim ading asendin many ma rupwembu ruwamp, ni utad wa or uvud nakash, ni mayal ma usey nakash.” (1 Ant 10:2a) Antu amwing akat kulond anch mu “runtu ruvud” raya nend mwading kand chisak cha amasalay. Chinech chovaken, mulong mwant mband winou wading muntu mujim nakash ni wading usendin yom ya usey nakash yikutwisha kwilakan nlel nich makum ma amiliyon a madolar.

Pakwez, tumen alejen anch mwant mband watesha katumb ka Salomon “mulong wa dijin dia [Yehova].” Chawiy, weny winou wadingap mulong wa kukimb nfalang. Chakin kamu, mwant mband waya chakusambish mulong wa kutesh manangu ma Salomon​—pamwing ap kand mulong wa kwilej yom kanang piur pa Yehova, Nzamb wa Salomon. Mulong chimeken anch mwant mband winou wadiokala ku dijuku dia Sem ap Sham, amwifukwilang Yehova, pamwing ap wading usotin kujingunin relijon wa angakend.

w99-F 1/7 p. 30 par. 7

Weny Wading wa Ukwash

Manangu ma Salomon ni mapit madingay nich mu want wend yamushimokisha nakash mwant mband wa ku Seba chawiy “wakatuka mwong.” (1 Ant 10:4, 5, NWT) Antu amwing atongin anch mazu minam marumburikin anch mwant mband “katwishap kupim.” Mwin kwilej umwing utongin anch pamwing ap mwant mband winou waumidinamu! Chikalap nchik yom yasadika, mwant mband winou washimoka nakash mulong wa yom yamanay ni yateshay. Walonda anch atushalapol a Salomon ayukin mulong ading akwet mutapu wa kutesh manangu minam ma mwant, ni wamushimana Yehova mulong wamuteka Salomon kwikal mwant. Kupwa wamwinkisha mwant yipan ya usey nakash, utad wa or awinau kwau, anch twaupim kukwatijan ni usey wa katat, wading wa adolar piswimp 40 000 000. Salomon niyend wamwinkisha yipan, wamwinka “yom yawonsu yakimbay.”​—1 Ant 10:6-13.

it-2-F p. 873 par. 6

Salomon

Kupwa kwa mwant mband kuman ufun wa tempel ni wa chikumbu cha Salomon, yakudia ni ya kuna, yidjal ya atushalapol end, ni yakupesh ya kosh yalambulangay chisu chawonsu ku tempel, “wakatuka mwong.” Chawiy chashimokay anch: “Tal, komb anlejin kusu chikunku cha rusangu rey. Manangu mey ni dipit diey yipandaken katumb kinatesha kal.” Kupwa wayela atushalapol ading amusadidina mwant mud winou anch ayukin. Kupwa kwa yawonsu yiney, wamushimana ni kumuyukish Yehova Nzamb, ndiy wamekesha anch uyikatin in Isarel kusutil kumutond Salomon kwikal mwant mulong wa kurumburish nich kutentam ni kuwap.​—1Ant 10:4-9, NWT; 2Jsng 9:3-8.

Mapit ma mu Spiritu

it-2-F p. 1110 par. 1

Ditand

Ditand dia Salomon diawiy kusu dirumburilau nakash pakach pa matand ma ant awonsu a Isarel. (1Ant 10:18-20; 2Jsng 9:17-19) Chimeken anch ditand dined diading mwi “Nzezil ya Ditand,” yimwing pakach pa ndond jatungau pa mukandu wa Moriya mu Yerusalem. (1Ant 7:7) Diading ‘ditand dijim dia want dia mazeu ma nzavu, diakutayok nich utad wa or wa zwang, diading ni chibwik cha munyingumuku kwinyim ni pakwazuk makas.’ Ap anch pamwing ap ditand dined adisala nakash nich mazeu ma anzavu, pakwez mulad wasadinau nakash mu kutung tempel umekeshin anch natong adisala nich mabay, mashirilau nich utad wa or wa zwang, ni aditayoka nawamp nakash nich mazeu ma anzavu. Muntu anch watal ditand dined wafanyina kutong anch adisala kusu kwau nich mazeu ma anzavu ni utad wa or. Kupwa kwa kwisambin yimang musamban yitwadina ku ditand, rusangu ridandamedin anch: “kwading antambu amakwal aad a yirumbidij piswimp ni pakwanzuk makas. Antambu amakwal a yirumbidij dikum ni aad ading iminy mutambu ni mutambu wa yimang musamban.” (2Jsng 9:17-19) Yirumbidij ya antambu inay amekeshina ulabu wa kuyikel yading kamu yiwanyidin. (Dis 49:9, 10; Kuj 5:5) Chimeken anch yirumbidij ya antambu 12 yimekeshin michid 12 ya Isarel, mulong wa kumekesh anch amuziyidin ni amukwashin mwant ushicha pa ditand dined. Ku ditand kwading kand chipwampu cha utad wa or pakwazuk mend. Mutapu udirumburilau ditand dined diasalau nich mazeu ma anzavu ni utad wa or, diading dia piur, dikweta chibwik ni diading ni antambu amekeshina ulabu kurutu kwad, disutinamu kulemp nakash matand mawonsu madingaku pa chisu chinicha, majinguninau kud in kukimbijol yom ya pakur ya pansh, masalau pa ma monima, ap marumburilau mu yom yafundau. Mud kamu mwalonday nich win kashinsh mwin kufund jinsangu umwing: “Kwikil want ap kusu umwing wasalap kal ditand mud dined.”​—2Jsng 9:19.

RUBING RA 17-23 NGOND WA 4

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | 2 JINSANGU 10-12

“Tesh ni Sadin Yiyul ya Manangu”

w18.06 paj 30 par. 3

Wafanyina Kwikal ni Dilau dia Nzamb

Chamukasikena Robowam kukwat mupak. Anch wasala yom yikatinau antu, ndiy ni dijuku diend ni antu ading mu chipang kafanyinap kwikal ni mashakamin ma wimpich mud madingau nich. Pakwez, anch walik kwit kwa antu, antu afanyina kumubwambwil. Yom ik yasalay? Chakusambish wambamba nau amakurump amukwasha tatukwend. Amuleja kutesh yilondinau antu. Pakwez Robowam wambamba nau antu a reng rend ni wakwata mupak wa kuyimesh antu mar. Wayileja anch: “Am nikuwejap kand kulim kwa yisend yen. Tatukwam wakubulanya nich jifimbu, am nikukubulany nich jinfimbu jikweta utad ku jins.”​—2 Jinsangu 10:6-14.

w17.01 paj 29 par. 12

“Yom Yiney Yilejana Kudi Amakundj Ashinshamena”

12 Pikalay Robowam mwan a Salomon mwant, wayita antu amakurump chiyul mulong wa kwijik mutapu ukusadinay chisend chend chisu. Pakwez walika chiyul chinech! Walondula chiyul chamwinkishau kud ansand apamay nend. Yibudikin yading yiyimp. (2 Jinsangu 10:6-11, 19) Yom ik tukutwisha kwilej? Chid cha manangu kwit chiyul kud antu amakurump ni ija yom yivud kutusutamu etu. Ansand kafanyidinap kwiyov abachikinau kusal yom nawamp mud mwasalangau pakur. Pakwez, afanyidin kulimish kamu nawamp yitongijok ya antu apamina kal ni kafanyidinap kutong swa swa anch mutapu wau wa kusal yom ukuwapap.

it-2-F p. 754 par. 5

Robowam

Mwikadil winou wa kwitutul ni wa chisum wadingay nich Robowam wasala anch antu avud amulik kamu rawonsu. Ching kusu kwau muchid wa Yuda ni wa Benjamin yawiy yadandamena kukwash dijuku dia David, pakwez in kupesh ni in Levi a mant mawonsu maad, kuwejaku ni antu akwau palemp palemp a mu michid dikum akwasha niyau dijuku dia David.—1Ant 12:16, 17; 2Jsng 10:16, 17; 11:13, 14, 16.

Mapit ma mu Spiritu

it-1-F p. 618-619

Ampemb Adia Mud Ayilembil

Mazu ma Joshua madia mu Joshua 24:14 mamekeshin anch chisu chadingau in Isarel mu Idjibit iyandjikaku mu chilik kanang mu difukwil dia makasu, ni Ezekiel ulejen anch adandamena nich yaku yiney mivu yivud kupwa kwa kudiokal mu Idjibit. (Eze 23:8, 21) Yawiy yiyibachikina in kwilej Mifund amwing kutong anch chijil chayinkishau in Isarel mwimpay kud Nzamb chading chiyikangeshina kupan “yakupesh yau kud ampemb adia mud ayilembil” (Lev 17:1-7, NWT), ni yom yasalay Jerobowom, kutek in kupesh “a jindond ja piur mulong wa [ampemb adia mud ayilembil], ni ya an a angomb asalay” (2Jsng 11:15), yimekeshin anch in Isarel amwing ateka difukwil dia mpemb, difukwil diading dipalangena nakash mu Idjibit, pakampwil ku mutambu wa kwiyand. Hérodote (II, 46) ulondin anch difukwil dined dia in Idjibit kwawiy kwadioshau a Grek yitiyij yau mwi nzamb Pan ni mu a satyres, anzamb a upwepu a mu madit, ashikenau kumekesh mud akwet miseng, mukil wa mpemb, ni mend ya mpemp. Antu amwing atongining anch anzamb inay a apagan afanakena ni annam kwawiy kwadiokala chisal cha kumufatul Satal ni kumumekesh mud ukwet mukil, miseng, ni yikwazabal yaurikina, chaku chading chipalangena kud antu ading afila mu kan anch ad in Kristu a pa chirung cha Moyen Âge (500-1000 C.C).

Pakwez tukwetap kamu kashinsh nakash anch “ayom a uvuj” (seʽi·rimʹ) inay amekeshin ik. Antu amwing atongin anch ading ampemb akin ap yirumbidij ya ampenb, pakwez chimeken anch kayilejenap kamu mwamu; ni kwikil Mufund ukwau wa Bibil ulejena chitongijok chinech. Dizu disadidinau dikutwish kusu kwau kurumburik anch mu manangu ma antu ifukwilang anzamb inay a makasu atongang mud anzamb inay ad mud ampemb amakwal ap akwet uvuj. Ap kand, pamwing ap asadidin dizu “ampemb” mu maverse minam mulong kusu kwau wa kupipej chom chawonsu chikatau kusadin mu difukwil dia akish. Mud kand muchidia piur pa dizu dikarumwinau anch atupwany mu maverse mavud, diadioshau ku dizu diakusambish dirumburikina anch “twij twa miseng”; pakwez chinech chimekeshinap anch atupwany inay ayisalang nich twij.​—Lev 26:30; Kuv 29:17.

RUBING RA 24-30 NGOND WA 4

YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | 2 JINSANGU 13-16

“Chisu ik Ufanyidina Kumuchingejin Yehova?”

w21.03 paj 5 par. 12

Ansand—Yom ik Ufanyidinanya Kusal Chakwel Akuchingejinany?

12 Chisu chadingay nsand, Mwant Asa wading muntu wikepishina ni utakamena. Chilakej, chisu chamuswanay tatukwend Abija, wasambisha kushesh atupony mwi ngand yawonsu. Kupwa “wayileja in Yuda kumusot [Yehova] Nzamb wa angakirilau, ni kusadil yijil ni yijidik yend.” (2 Jsng. 14:1-7) Chisu chezay Zerak mwin Etiopi ni amasalay end 1000000 mulong wa kuyirishikish in Yuda, Asa wamuchingejina Yehova ni wamwela anch: “A! [Yehova], yey umwing ukutwisha kukwash uziyila ni ukweta dikand. Ez utukwasha, amboku, [Yehova] Nzamb wetu mulong tukungamedin kudi ey.” Mazu minam mapandikena kuwap mamekeshin anch Asa wading umuchingejidin Yehova anch ukutwish kumupandish ni ukuyipandish antu end. Asa wamuchingejina Tatukwend wa mwiur, ni “[Yehova] wayopata in Etiopi.”​—2 Jsng. 14:8-12.

w21.03 paj 5 par. 13

Ansand—Yom ik Ufanyidinanya Kusal Chakwel Akuchingejinany?

13 Chakin kamu, kumurishikish Asa kud amasalay 1 000 000, chading chom chikwatishena wom, pakwez mulong wamuchingejina Yehova, Asa wayipandikana. Cha ushon, chisu chezau kumurishikish kud kachisak ka usweral, Asa kamuchingejinap Yehova. Amwovisha wom kud Mwant Basha wa in Isarel, ni Asa waya kukimb ukwash wa in Siria. Mupak winou waleta yibudikin yiyimp! Yehova wamuleja Asa kusutil muprofet Hanani anch: “Mulong ey wamuchingejin kwey mwant wa in Siria, pakwez walik kumuchingej [Yehova] Nzamb wey, katat amasalay a mwant wa in Siria akwiyepil kal.” Kusambish kamu pinipa, Asa asambisha kumurishikish jinjit chisu chawonsu. (2 Jsng. 16:7, 9; 1 Ant 15:32) Rusangu riner ritufundishin ik?

w21.03 paj 6 par. 14

Ansand—Yom ik Ufanyidinanya Kusal Chakwel Akuchingejinany?

14 Ikal wikepishina ni dandamen kumuchingejin Yehova. Chisu watambula dibatish, wamekesha anch ukwet ritiy rikash mudiay Yehova ni umuchingejidin. Ni Yehova witiya anch wandam mu dijuku diend. Pakwez katat ufanyidin kudandamen kumuchingejin Yehova. Chikutwish kukuswapel kumuchingejin Yehova chisu ukwatina mipak ya usey nakash mu mwom, pakwez chid nchik chisu ukata kukwat mipak yimekena mud ya usweral? Chid cha usey nakash kumuchingejin Yehova chisu ukwatina mipak, mud chisu utondina milad ya kwipuwangej, mudimu wa ku mujimbu, ap chisu witekidina mipak mu mwom wey! Kangal wachingejin manangu mey amwiney. Kimb mbil ja Bibil jikutwisha kukukwash kukwat mipak yiwamp, ni kupwa jisadina. (Jnsw. 3:5, 6) Anch wasal mwamu, ukumusangaresh Yehova, ni akadivar ni anambaz mu chikumangen chey akukulimish.​—Tang 1 Timote 4:12.

Mapit ma mu Spiritu

w17.03 paj 17 par. 7

Musadina Yehova ni Muchim Wawonsu!

7 Mutapu ik twija anch twipanin kal ni muchim wawonsu kud Yehova? Tukutwish kwiyipul anch: ‘Ov, nimuziyidining Yehova ap anch chikasiken? Ov, nakwatin kal mupak wa kulam chikumangen kwikal chishitwila?’ Tong bil mutapu wading utakamenay Asa pamudioshay ngakend mband mu want! Yisu yimwing, niyey ukutwish kwikal ni kuswir kwa kutakaman mud Asa. Chilakej, chikwikal nchik anch mwanamakwey ap murund ney wa piswimp wasal chitil, walik kukarumuk, ni amwopat mu chikumangen? Ukukwat mupak wa kulik kwibomb ni muntu winou? Muchim wey ukukubachik kusal ik?

    Mikand ya Uruund (1999-2025)
    Budik
    Andam
    • Uruund
    • Kwangan
    • Yom ukatina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbil ja Kusadin
    • Mbil ja Ujindj
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Andam
    Kwangan