BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • w10 1/8 map. 4 ​-​ 8
  • Chikokujol cha Kumwijik Nzamb pa Dijin

Kwikil video ukimbina

Video winou umukimbinap amboku nawamp.

  • Chikokujol cha Kumwijik Nzamb pa Dijin
  • Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2010
  • Tumitu twa milong
  • Yom Yifanakena
  • Yesu ni In Kwilej End Ijikisha Dijin dia Nzamb
  • Kupak Kujip Dijin dia Nzamb pa Chirung cha Katat
  • Ukutwish Kumwijik Yehova pa Dijin
  • Dijin dia Nzamb Nany?
    Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova (Cha antu awonsu)—2019
  • Dijin dia Nzamb—Mutapu wa Kudisadil ni Kurumburik Kwad
    Chom ik Chakin Kamu Chifundishinay Bibil?
Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2010
w10 1/8 map. 4 ​-​ 8

Chikokujol cha Kumwijik Nzamb pa Dijin

KUDI muntu kanang usotila kukukangesh kwijik dijin dia Yehova ni kusanger urund wa piswimp Nend. Ov, nany mukankuny winou muyimp? Bibil urumburil anch: “Sakudimban, ndiy kamu mukish [nzamb] uyikedila mangand minam. Ndiy uyikangeshina kuman.” Mangand minam ma katat mayimp makwet nzamb wau Satan Sakudimban. Usotil ey ushala uburedila kwijik chakwel muchim wey ukwikalap umunyikinau nich “rusangu ruwamp ra uyaj wa Nzamb.” Satan kasotinap tumwijika Yehova pa dijin. Pakwez, mutapu ik uyikangeshinay Satan antu kuman?—2 Korint 4:4-6.

Satan wasadila kal relijon chakwel kuyikangesh antu kushiken ku kumwijik Nzamb pa dijin diend. Chilakej, pasak Ayuda amwing atonda kulondul yishankur yitina kwipuk kusadil dijin dia Nzamb pa ndond pa kulondul Mifund yipepidilau. Kusambish pa chitot cha mivu cha kusambish pa Chisu Chetu, chimeken anch Ayuda in kutang kurutu kwa antu awonsu ayileja, kulik kutang dijin dia Nzamb mutapu mudimekeshinau mu Mifund Yitumbila, pakwez kuswikeshap dizu ʼAdho·naiʹ, dirumburikina “Nsalej.” Chakin kamu, chisal chinech chakwasha kuyitek antu kulemp ni Nzamb. Avud katambulap ukwash wa kwikal nich urund wa piswimp nend Nzamb. Chawil lel, chidi nchik piur pa Yesu? Ov, chitongijok chend pataliken ni dijin dia Yehova chadinga mutapu ik?

Yesu ni In Kwilej End Ijikisha Dijin dia Nzamb

Yesu walembila mu malembil mend kudiay Tatukwend anch: “Am nadijikish kal dijin diey kudi awiy, nikez kadijikish kand.” (Yohan 17:26) Chakin kamu Yesu wajimbula dijin dia Nzamb pa yisu yivud padingay ni kutang, kujimbul ap kurumburil yikunku ya Mifund ya Hebereu yadinga nich dijin dined dia usey. Chawiy lel, Yesu wasadila pakad mulong dijin dia Nzamb mudi kamu mwadisadilau kudi aprofet awonsu kurutu kwendendiy kwez. Anch Ayuda adinga ni kwipuk kusadil dijin dia Nzamb pa chirung cha mudimu wa Yesu, Yesu kelap chakin kamu kulondul chishankur chau. Wayifisha nich nakash antakel a relijion palonday anch: “Mwamu muwasheshilanya kal dizu dia Nzamb, mulong wa yaku yen.”—Mateu 15:6.

In kwilej a Yesu adandamena kwijikish dijin dia Nzamb kupwa kwa rufu ni kuvumbuk kwa Yesu. (Tal kamushet “Ov, In Kristu Akusambish Asadila Dijin dia Nzamb?”) Pa Pentekot wa pa muvu wa 33 C.C., pa dichuku kamu diakin diasambisha chikumangen cha in Kristu, pajimbulay Pita uprofet wa Jowel, wayileja yisak ya Ayuda ni antu a michid akarumuka kwikal Ayuda anch: “Mwawonsu ukez kutazukin pa dijin dia Mwant [Yehova] akumupandish.” (Midimu 2:21; Jowel 2:32) In Kristu akusambish ayikwasha antu adiokila mwi ngand jivud kushiken ku kumwijik Yehova pa dijin diend. Chawiy lel, mu chikumangan cha atwimbuy ni amakurump mu Yerusalem, mwin kwilej Jacob walonda anch: ‘Nzamb wayivurika antu a michid yikwau, wayitambula antu mukach mwau mulong wa dijin diend.’—Midimu 15:14.

Pakwez, mukankuny wa dijin dia Nzamb kalikinap bwat. Pafau atwimbuy, Satan wasabisha kapamp kamwing kukasikeshin kupumbwok. (Mateu 13:38, 39; 2 Pita 2:1) Chilakej, utazukinau anch nfund mwi Kristu Justin Martyr wavadika piswimp ni chisu chafay Yohan, kambuy wa nsudiel. Chawiy lel, Justin wachirikinamu ni kukasikeshin mu yom yafunday anch Musul wa yom yawonsu udi “Nzamb ulikinau kutazuk pa dijin diend.”

Pafundirilau in Kristu in kupumbwok Mifund ya Grek ya in Kristu, adioshamu chakin kamu dijin dia Yehova ni kuswinkeshamu Kyʹri·os, dizu dia Grek dia “Nsalej.” Chom chifaniken ni chinech chashikena ku Mifund ya Hebereu. Mulong wa kulik kutang nich dizu dia piur, in kufund Ayuda in kupumbok adiosha dijin dia Nzamb mu Mifund yau pa jindond 130 ni kusut ni kuswinkeshap nich ʼAdho·naiʹ. Dikarumun dia Bibil dia usey mu Latin diapwishau kudiay Jerome mu muvu wa 405 C.C. ni diezau kutazuk anch Vulgate nidiauy diadioshamu dijin dia Nzamb.

Kupak Kujip Dijin dia Nzamb pa Chirung cha Katat

Nlel unou, in kufund Bibil itiyijin anch dijin dia Yehova dimeken tupamp 7 000 mu Bibil. Chawiy lel, amwing yisu yivud asadila yikarumun, mudi dia in Katolik Bible de Jérusalem, Bibil wa in Katolik La Biblia Latinoamérica mu rudim ra Espagnol, ni dikarumun ditiyijinau nakash dia Reina-Valera, didia kand mu rudim ra Espagnol, disadidila nich want ipau dijin dia Nzamb. Yikarumun yimwing yikarumwin dijin dia Nzamb anch “Yahweh.”

Cha ushon, maegliz mavud mapanina ukwash ku kukarumun kwa Bibil makat kuyishindil in kufund Bibil chakwel adiosha dijin dia Nzamb mu yikarumun yau ya Bibil. Chilakej, mu mukand wa mwi ngond wa Kalol 29, 2008, wamufundau kudi antakel a chikumagan cha abishop a Katolik, Vatican walonda anch: “Mu mivu yiney chisal cha kujimbul dijin kamu dia Nzamb wa Isarel chandamin pakemp pakemp.” Mukand winou upanin umutakel unou anch: “Dijin dia Nzamb . . . kafanyidinap kudisadil ap kutazuk.” Chikwau kand, “mulong wa kukarumun kwa Bibil mu rudim ra katat, . . . tétragramme wa Nzamb chifanyidin kumukarumun nich dizu disakena nich Adonai/Kyrios: ‘Nsalej.’” Chimeken patok anch, umutakel winou wa Vatican ukwet rutong wa kujip kusadil kwa dizu dia Nzamb.

In Mishon aburedin kalimish mu mutapu wau wa kusal pantaliken ni dijin dia Yehova. Ntimesh mwin Mishon watakela mudimu wa dikarumun dia New International Version, wapalangeshau mu Inglish mu 1978, wafunda anch: “Yehova didi dijin dia pakampwil dia Nzamb ni ditufanyidina kusadil. Pakwez twatekin ma miliyon ma madolar kusutu pa 2 mu dikarumun dined ni mutapu wa kashinsh wa kushadish nfalang jinej jawonsu kudi kukarumun, chilakej, Kuseng 23 ulejen anch, ‘Yahweh ndiy kafung wam.’”

Chikwau kand, maegliz mayikangeshin kal in Amerik Latin kumwijik Nzamb pa dijin. Steven Voth, mwin kupan yiyul piur pa kukarumun wa ku Alliance biblique univerelle (ABU), wafunda anch: “Kutadikijan kumwing kwakad kupwang pakach pa in Mishon a mu Amerik Latin kwimedin pa kusadil kwa dijin Jehová . . . Chishimokishena nakash, antu avud nakash in Mishon . . . alondil anch asotil dikarumun dia Reina-Valera diabudika mu 1960, pakwez diakad dijin Jehová. Pandond yiney, asota dizu Señor [Nsalej].” Kulondulijan nenday Voth, UBS walika kusal mwamu kapamp ka kusambish pakwez mu kusut kwa machuku wabudisha dikarumun dia Bibil dia Reina-Valera “diakad dizu Jehová.”

Kudiosh dijin dia Nzamb mu Dizu diend difundilau ni kudiswinkesh nich “Nsalej” kuyikangeshin in kutang kwijik chakin kamu chidiay Nzamb. Kuswimp kwa mutapu winou kuletin kanvundangesh. Chilakej, mwin kutang kakutwishap kujingunin pa dirumburikina dizu “Nsalej” Yehova ap pa dirumburikina Mwan, Yesu. Chawiy lel, mu verse umujimbwilay kambuy Pita David palondilay anch: “[Yehova] wamuleja Nsalejam [Yesu wavumbulau] anch: Ez ushakam ku chikas cham cha katatuku,” mu yikarumun yivud ya Bibil tutangin anch: ‘Nsalej wamuleja Nsalejam.’ (Midimu 2:34, MN) Chikwau kand, David Clines, mu mutu wend wa mulong “Yahweh ni Nzamb wa in Kristu in Teoloji,” ulondil anch: “Chibudikin chimwing cha kuburen kwa Yahweh mu muchim wa in Kristu chadinga chibachikin cha kukungin manangu mau pa untu wa Kristu.” Chawiy lel, antu avud ayila ku maeglise chiyikasikedil kwijik anch Nzamb wakin walembilay Yesu mu malembil mend udi muntu ukweta dijin—Yehova.

Satan wasala usu wend wawonsu chakwel abwika manangu ma antu piur pa Nzamb. Ap mwamu, ukutwish kumwijik nawamp nakash Yehova.

Ukutwish Kumwijik Yehova pa Dijin

Chakin kamu, Satan udandamedin kwas njit pantaliken ni dijin dia Nzamb, ni wasadidila kal nich manangu mwin njil yiney relijon wa makasu. Pakwez, uyakin udi anch kwikil usu mwiur ap pa divu ukutwisha kumwimik Mukaleng Mwant Yehova kwijikish dijin diend kudi antu akatila kwijik uyakin piur pendendiy ni ntong jend ja katumb mulong wa antu ashinshamena.

Atuman a Yehova akusangar kukukwash kwilej mutapu wa kumushejin Nzamb piswimp kusutil ku kwilej Bibil. Akat kulondul chilakej cha Yesu, wamuleja Nzamb anch: “Am nadijikish kal dijin diey kudi awiy.” (Yohan 17:26) Piushinshikidina mifund yimekeshin midimu kushalijan yikwetay Yehova mulong wa chiyukish cha antu, ukez kushiken ku kwijik mitamb yivud yiwamp ya untu wa piur nakash.

Nshankur Job wadinga nich “urund wa Nzamb,” ni ukutwish niyey kwikal nich. (Job 29:4, MN) Nich ronganyin ra Dizu dia Nzamb, ukutwish kumwijik Yehova pa dijin. Ronganyin mudi riner rikukwinkish kashinsh anch Yehova ukusal kwambatan nich yalonday mudi murumburikina dijin diend—‘Am nikwikal mutapu wawonsu nisotila.’ (Kubudik 3:14) Chawiy lel, ukuwanyish chakin kamu kushilamu kuwamp kwawonsu kwayikanay antu.

[Kamushet/​Yipich yidia pa paj wa 7]

Ov, In Kristu Akusambish Asadila Dijin dia Nzamb?

Pa chirung cha atwimbuy a Yesu mu mivu chitot ya kusambish C.C., asala yikumangen ya Win Kristu mu jingand jivud. Yidi ya yikumangen yiniya yading yikat kukumangan mulong wa kwilej Mifund pamwing. Ov, in Kristu inay akusambish atana dijin dia Yehova mu ma kopi mau ma Mifund?

Mulong rudim ra Grek rikala rudim ra mangand mawonsu, yikumangen yivud yasadina dikarumun dia Septante dia Grek, dikarumun dia Mikand ya Hebereu diapwishau kufund mu mivu yitot yaad K.C.C. In kwilej amwing alonda anch kudiosh pa chisu chafundau pakusambish, dikarumun dia Septante diaswimpwola dijin dia Nzamb nich chijikesh Kyʹri·os, dizu dia Grek dirumburikina “Nsalej.” Pakwez, kudi uman umekeshina anch udiap uyakin.

Yikunku yisambinau pinap yidi yikunku ya Septante wa Grek yafundau mu mivu chitot ya kusambish K.C.C. Yamekesha patok anch dijin dia Yehova, adifunda mu mukand wa Grek kusutil mazu manying ma Hebereu יהוה (YHWH), ap Tétragramme. Mulej George Howard wafunda anch: “Tukwet ma kopi masatu mashalijadina ma Bibil wa Grek wa Septante madingaku kurutu kwa in Kristu ni kwikil ndond yakarumunau Tétragramme winou anch Kyrios ap kamukarunap kwau. Tukutwish kulond katat nich kashinsh anch chawiy chadinga chaku cha in Yuda pa kusambish, pa chirung, ni kupwa kwa chirung chadingau ni kufund dijin dia Nzamb mu Testament Musu . . . mudi mwafundau mu mikand ya Grek.”—Biblical Archaeology Review.

Ov, atwimbuy a Yesu ni in kwilej asadila dijin dia Nzamb mu mikand yau yadinga yipepidilau? Mulej Howard wafunda anch: “Pa chisu chasadinau kudi egliz Septante udia Testament Musu ni mufundinau dijin dia Nzamb mu mamuny ma Hebereu, chakin kamu in kufund Testament Musu atekamu Tétragramme mu mikand yafundau.”

Pakwez, tukutwish kulond pakad kamu anch in Kristu a kusambish atwishanga kutang Dijin dia Nzamb mu mikand yakarumunau ya Mifund ya Hebereu ni mu makopi mau ma Mifund ya in Kristu ya Grek.

[Dizu Dirumburila]

Yipich yawonsu: Société Royale de Papyrologie du Caire

[Chipich chidia pa paj wa 5]

Chikunku cha Isay mu Muvungur wa Karung wa Mungu, Nich Dijin dia Nzamb Difundinau Nich Ulomb

[Dizu Dirumburila]

Ndond kudiokila Mukand, Chipich © The Israel Museum, Jerusalem

[Chipich chidia pa paj wa 7]

Maegliz madiosha kal dijin dia Nzamb mu Bibil mulong wa yishankur ya Ayuda ap kand mulong wa kusot kutaninamu

[Chipich chidia pa paj wa 8]

Yesu washil chilakej mu kwijikish dijin dia Nzamb

    Mikand ya Uruund (1999-2025)
    Budik
    Andam
    • Uruund
    • Kwangan
    • Yom ukatina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbil ja Kusadin
    • Mbil ja Ujindj
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Andam
    Kwangan