Ni Kume Hakelo Hi Ku Tizrela Yehovha

NI WUNDLIWE KA NDANGU LOWU NGA NI WUKHONGOTI LEBYI HAMBANIKI

Ni pswaliwe hi 1934. Vapswele vanga va zruzre Suiça kutani va ya tsrhama a doropeni ledzri vitaniwaka Timmins, ka xifundzra xa Otário, a Canadá ka doropa ledzri a ku ni mugodi. Kolomu ka lembe dzra 1939, mamana a sungule ku dondzra revhixta dzra Xihondzro Xa Ku Zrindzra ni ku hlalela mintlhanganu ya Timboni ta Yehovha. A fambe na mine ni 6 wa vamakwezru a Ndlwini ya Wugandzreli. A nga hlwelanga ngopfu kuva a babatisiwa swanga Mboni ya Yehovha.

Papayi a nga nyonxanga ni kutsrongo loko mamana a ve Mboni ya Yehovha. Kambe mamana a a wu zrandzra ntiyiso, nakone a a tiyimisele ku tama a dumbeka ka Yehovha. A yentxe leswo nambi ku sunguleni ka ma 1940, loko ntizro wa Timboni ta Yehovha wu tsimbisiwa a Canadá. Nkama hinkwawu a a kombisa wunene ni xihluwa ka papayi, nambiloko a mu hlundzrukela. Xikombiso lexinene lexi mamana a hi kombikisiki xone, xi pfune mine ni vamakwezru akuva hi dondzra ntiyiso. Lexi nyonxisaka hi ku famba ka nkama, a wumhunu bya papayi byi yampswile, a sungule ku hanyisana na hine hi ndlela leyinene.

MASUNGULU YA NTIZRO WA NKAMA HINKWAWU

Hi malanga, ka lembe dzra 1950, ni hlalele asembleya ledzri a dzri ni nhlokomhaka leyi liki Aumento da Teocracia a doropeni dzra Nova Iorque. Ntsrhaku ka loko ni bule ni vamakwezru va matiko man’wana ni loko ni yingiseti ku bulisana ka vamakwezru lava pasiki xikole xa Giliyadi ni djule ku yentxa leswi yengetelekiki a ntizrweni wa Yehovha. Leswi va swi hlayiki swi ni nyonxise ngopfu swinene, nakone ni ye ni tiyimisela ngopfu ku nghenela ntizro wa nkama hinkwawu. Na na ha ku tlhasa kaya, ni tsrale petisawu dzra ku tizra swanga phayona dzra nkama hinkwawu. A betele dzra Canadá dzri hlamule xikombelo xanga hi ku ni byela leswaku ku sungula ni fanela ku babatisiwa. Ku nga leswi ni swi yentxiki hi 1 Ka Otubru wa 1950. Hi ku landzrela ni ve phayona dzra nkama hinkwawu nakone ni yaveliwe ku tizra a doropeni dzra Kapuskasing, ku nga lani ni yaveliwiki ku ya tizrela kone hi khambi dzra ku sungula. Doropa ledzro a dzri kumeka kule ni va le kaya.

Na ku tsrhindzrekela wuxika hi 1951, a betele dzri zrambe vamakwezru lava vulavulaka Xifransa akuva va ta ya pfunisa ka xifundzra xa Quebec. Ka muganga lowo a ku ni xivileleko lexikulu. Ni kule na ni vulavula Xifransa ni Xinghiza, xileswo ni yamukele xizrambu lexo ni va ni yaveliwa ku ya tizrela a doropeni dzra Rouyn. Lanu a ni nga tivi mhunu, ka muganga lowo. Lomu a ni ku tiva i mbangu wun’we ntsena hi lani ni hlayiki ha kone ku sunguleni. Kambe hinkwaswu swi fambe ha hombe. Mine na Marcelo hi ve vanghanu lavakulu, nakone ni swi nyonxelile ku tizrela a Quebec ku dzringana 4 wa malembe swanga phayona dzra ku hlawuleka.

XIKOLE XA GILIYADI NI LESWI A NI SWI LAVISELILE KAMBE NI NGA SWI KUMI

Na ni li Quebec, ni nyonxe ngopfu loko ni yamukele xizrambu xa ku ya dondzra ka turma dzra wu 26 dzra xikole xa Giliyadi a Lansing do Sul, a Nova Iorque. Hi 12 ka Fevhereru wa 1956 ni pasile ni va ni nyikiwa xiyavelo xa ku ya tizrela ka tiko ledzri namunhla dzri vitaniwaka Gana,b a África Ocidental. Kambe na ni nge si na ya tikweni ledzriya, a ni fanela ku tlhelela Canadá akuva ni ya lulamisa mapapela lawa ma ta ni pfumelela ku ya a Gana.

A ni yanakanya leswaku ni to ya tsrhamanyana mavhiki ma nge mangani, kambe ni hete 7 wa tihweti a Toronto na na ha yimela mapapela lawo. Ku dzringana nkama lowo, a ni tsrhama ka ndangu wa ka Cripps, ndangu wa ku zrandzreka. Ka ndangu lowo ni tive n’wanavu wa xisati, Sheila. Mine na yene hi zrandzranile. Loko ni ye mu kombela akuva hi ta tekana, a mapapela yanga ya kuva ni ta ya Gana ma humile. Mine na Sheila hi khongote ngopfu hi mhaka leyo nakone hi bohi kuva ni ya a xiyavelweni xanga. Hi tlhele hi tsrimba leswaku a hi ta tama hi bula hi ku tizrisa makarta, akuva hi vona leswaku a hi ta txhata kumbe im-him. Xiboho lexo a xi nga nabyali, kambe loko nkama wu ya wu famba, hi tivonele ha wuswezru leswaku a hi teke xiboho lexinene.

Ntsrhaku ka loko ni yendzre hweti hi xitimela, hi xitimela xa mati lexi a xi pakela mintxhumu ni vhiyawu, hi wugamu ni tlhase Acra, a Gana. Ni yaveliwe ku tizra swanga mulaviseli wa xifundzra. A swi djula kuva ni yendzra tiko hinkwadzru dzra Gana ku patsra ni matiko lama vundzramaniki ku nga Costa do Marfim ni Togolândia (lomu swoswi ku vitaniwaka Togo). Minkama yinyingi a ni yendzra wuswanga na ni famba hi movha wa jeep wa Betele. A ni swi zrandzra ngopfu ku yendzra akuva ni ya pfuxela vamakwezru.

Hi ku hela ka vhiki, a ni ni swiyavelo ka ma asembleya ya muganga. Hi nkama wa kone a hi nge na Mimbangu ya Tinhlengeletanu, xileswo, vamakwezru a va yaka mimbangu leyi a yi ta tizrisiwa swa nkamanyana leyi a yi hambiwa hi misengele ni minkindzru akuva ku va ni ntsrhuti. Swanga hi leswi ka ndzrawulo ya swakuda a ku nge na majilera, vamakwezru a va buyisa swihazri swa ku hanya leswi a swi dlayiwa ntsena loko va ku sweka akuva ku da lava nga nhlengeletan’wini.

Minkama yin’wana ka ma asembleya lawo a ku txhuka ku humelela mintxhumu ya ku hlekisa. Siku dzrin’wana loko makwezru Herb Jenning,c lweyi a a li muzrumiwa a nyikela wukaneli, ku suketani ku humela homu. Leyi tsrutsrumiki yi ya va makazri ni lomu a ku ni plataforma ni lani a ku tsrhame vamakwezru. Makwezru Herb a yime ku fambisa wukaneli byake nakone homu leyo a yi nga ha xi tivi ni xa ku xi yentxa. Kambe kolanu, mune wa vamakwezru lava a va tiye ngopfu va yi tlakulile homu leyo va va va yi yisa lomu a yi li kone, kutani vayingiseti va ba mavoko.

Loko vhiki dzri famba, a ni komba vhanu lava a va kumeka kusuhi ni lomu a hi li kone vhidiyu ledzri liki A sociedade do Novo Mundo em Ação. Akuva ni yentxa leswo, a ni gwimba panu ya yikulu ya ku basa na ni yi tsrimbe ka mapoxtu mabidzri kumbe ka minsinya yibidzri. A vhanu va muganga lowo a va dzri zrandzra ngopfu vhidiyu ledzro! Ka vanyingi, vhidiyu ledzro a ku li dzra ku sungula ku dzri hlalela a wuton’wini byavu. A va ba mavoko ngopfu swinene loko va vona vhanu na va babatisiwa. Vhidiyu ledzro dzri pfune vhanu vanyingi ku vona leswaku hi lumba nhlengeletanu leyi nga ni wumun’we a misaveni hinkwayu.

Ntsrhaku ka loko ni ve ni kolomu ka malembe mabidzri a África, ni nyonxe ngopfu swinene loko ni kote ku hlalela kongresu dzra matiko ka doropa dzra Nova Iorque, hi 1958. Ni nyonxe ngopfu loko ni tlhele ni kumana na Sheila lweyi a a buya hi Quebec, lani a a tizra swanga phayona dzra ku hlawuleka. A hi bula hi ku tizrisa makarta, kambe hi khambi ledzro a ho va xikan’we. Ni mu kombele kuva hi txhata, a va a pfumela. Kolanu ni zrumelele makwezru Knord papela ni mu vutisa leswaku swi nga koteka kuva Sheila a dondzra ka Xikole xa Giliyadi a va a zrumeliwa África akuva hi ta tizra xikan’we. Makwezru Knor a pfumelile. Hi wugamu Sheila a tlhase tikweni dzra Gana. Hi txhate a Acra hi 3 ka Otubru wa 1959. Hi vone Yehovha loko a hi tovokisa hi leswi hi mu zrangisiki a wuton’wini byezru.

NA HI TIZRA XIKAN’WE A CAMARÕES

hi 1961, hi yaveliwe ku ya tizrela a Camarões, a África. A ni khomeke ngopfu hikusa a ni fanela ku tiyisa betele ledzrimpshwa. Swanga hi leswi a ni nyikiwe xiyavelo xa ku lavisela ntizro a Camarões, a na ha ni swinyingi swa ku swi dondzra. Kambe hi 1965 hi gungule leswaku Sheila a a ni nyimba. A swi kazrata ku tiyanakanya na hi li vapswele. Kambe ku tiva leswaku a hi ta va ni wutiyanguleli lebyo, leswo swi hi yentxe hi nyonxa. Kambe na hi li ku hambeni ka malulamiselo ya ku tlhelela a Canadá, ku yentxeke ntxhumu wa ku vavisa.

Sheila a feliwe hi n’wana ndzreni. Dodotori a hi byele leswaku a a li xidjahatana. Ku khaluta 50 wa malembe na leswo swi yetxekile, kambe a hi swi dzrivali. Nambileswi leswi swi hi khunguvanyisiki ngopfu, hi tame hi ya mahlweni ni xiyavelo xezru lexi a hi xi zrandzra ngopfu swinene.

Vamakwezru va le Camarões minkama yinyingi a va lwisana ni tinxanisa hi leswi a va yala ku tipatsra ka politika. A xiyimu a xi bindzra ngopfu loko ku tlhasa nkama wa ku vhota. Leswi a hi buya na hi swi txhava ngopfu hi wugamu swi yentxekile hi 13 ka Mayu wa 1970, loko nawu wa tiko wu tsimbise ntizro wa Timboni ta Yehovha. Ntsrhaku ka 5 wa tiwheti na ha ha ku zruzrela ka Betele dzrezru dzra ku xonga, ledzri a dzra ha ku khanguliwa, dzri game dzri tekiwa hi wuhosi. Na vhiki dzri nge si na hela, vazrumiwa hinkwavu ku patsra na hine hi hlongoliwile a tikweni. Swi hi kazratelile ku siya vamakwezru hikusa a hi zron’weka ngopfu ha vone. A hi tivutisa leswaku va ta sala va ku yini.

Hi ye tsrhama a Betele dzra França ku dzringana 6 wa tihweti, lani a na ha swi kota ku tama ni hlayisa swivileleko swa vamakwezru a Camarões. Hi Dezembru wa lembe ledzro, hi yaveliwe ku ya Betele dzra Nigéria ledzri sunguliki ku vonelela ntizro wa Camarões. Vamakwezru va Nigéria va hi yamukele hi ndlela leyinene. Hi swi zrandzre ngopfu ku tizrela kone malembe manyingi.

XIBOHO XA KU KAZRATA

Hi 1973, swi djule kuva hi teka xiboho xa ku kazrata ngopfu swinene. Sheila a a lwisana ni mavabyi lamakulu. Nkama na hi li kongresu a Nova Iorque Sheila a a nga ha gwenti, nakone a ni byele leswi: “A ni nge he swi koti ku ya mahlweni ni ntizro lowu ni wu yentxaka, swi ni heta ntamu, nkama hinkwawu no tsrhamela ku vabya.” Hi tizre xikan’we a África Ocidental ku tlula 14 wa malembe. A ni tikhuza ha yene hi kola ka ntizro lowu a a wu yentxa hi ku dumbeka, kambe swi djule kuva hi hamba ku txintxa ka kukazri. Ntsrhaku ka loko hi kambisise xiyimu xezru hi tlhela hi khongota ha xone, hi bohi ku tlhelela a Canadá, lani a hi ta kota ku vonelela mavabyi ya Sheila. Ku tsrhika xiyavelo xezru xa wuzrumiwa, ni ntizro wa nkama hinkwawu, ku ve xin’we xa swiboho xa ku kazrata lexi hi samiki hi xi teka.

Loko hi tlhase Canadá, ni kumani ni munghanu wanga lweyi a hi tivana hi malembe, lwa ni pfuniki ku kuma ntizro. A a ni komponi leyi a yi kumeka doropeni dzra kukazri kusuhi ni Toronto. Hi lugari yindlu, hi xava mintxhumu leyi a yi tizrisiwile hi va hi zruzra na hi nga zanga hi hamba swikweneti. A hi djula ku tama hi va ni wutomi bya ku nabyala, na hi yimela leswaku siku dzrin’wana hi tlhelela ka ntizro wa nkama hinkwawu. Lexi hlamalisaka, leswo swi yentxeke na hi nga swi yimelanga.

Ni sungule ku pfunisa ka ku yaka Mbangu wa Tinhlengeletanu hi Mugqivela mun’wana ni mun’wana a Norval, a Ontário. Hi ku famba ka nkama, ni yaveliwe kuva ni tizra swanga mulaviseli wa Mbangu wa Tinhlengeletanu. Mavabyi ya Sheila ma sungule ku yampswa, kutani hi bohe leswaku a hi ta swi kota ku hetisisa xiyavelo lexo. Kutani, hi Junyu wa 1974 hi zruzrile. A hi nyonxe ngopfu hi ku tlhela hi tlhelela ka ntizro wa nkama hinkwawu.

Lexi nyonxisaka, mavabyi ya Sheila ma ye ma yampswa. Ntsrhaku ka malembe mabidzri, hi pfumele ku ya tizra swanga valaviseli wa muganga. A muganga wa kone a wu kumeka ka xidoropana xa Manitoba, a Canadá, lani ku tiviwaka swanga mbangu wa ku titimeta ngopfu swinene. Kambe hi nyonxe ngopfu hi ku va ni vamakwezru va muganga lowu, lava a vani lizrandzru ledzrikulu. Hi dondzre leswaku a swi na mhaka ni lomu u mu tizrelaka kone Yehovha a xa lisima i ku tama u mu tizrela.

NI SUSE DONDZRO YA LISIMA

Ntsrhaku ka loko hi tizre malembe manyingi ka ntizro wa kuva mulanguseli wa muganga, hi zrambiwe ku ya tizra a Betele dzra le Canadá hi 1978. Na ku khalute nkamanyana, ni suse dondzro ya lisima, kambe a swi nga nabyalanga. Ni yaveliwe ku beka wukaneli lebyi a byi ta teka wora ni hanfu hi Xifransa ka ntlhanganu wa ku hlawuleka a Montreal. Lexi vavisaka hi leswaku a swi va kazratela vayingiseti ku twisisa wukaneli byanga. Xileswo, makwezru lweyi a a tizra ka Ndzrawulo Ya Ntizro a Betele, a ni nyike xilayu mayelanu ni ndlela leyi ni bekiki wukaneli byanga ha yone. Ku hlaya ntiyiso, a ni fanela kuva ni swi xiyile leswaku a ni xikaneli lexinene. Kambe a ni xi yamukelanga ha hombe xilayu lexo. A mabulu yezru a ma nyonxisanga. Swi ni hlundzrukisile hikusa a ni yanakanya leswaku makwezru lweyi o swi kazratisa, a nga zanga a ni kulungelile nikutsrongo. Kambe ni hambe xihoxo xa ku va ni khunguvanyisiwa hi ndlela leyi xilayu xi nyikeliwiki ha yone ni leswi a ni mu vonisa xiswone lweyi a ni nyikiki xilayu lexo.

Ntsrhaku ka masiku ma nga li mangani, makwezru lweyi a nga xizro xa Xihubyana xa Zwavi a buye a ta vulavula na mine mayelanu ni leswi a swi humelelile. Ni pfumelile leswaku a ni yangulanga ha hombe ka xilayu lexi ni nyikiwiki xone. Nakone ni hlaye leswaku a ni ti sola hi leswi humeleliki. Kutani ni ye bulisana ni makwezru lweyi a a ni nyike xilayu. Hi lizrandzru a yamukele xikombelo xanga xa ku kombela ku dzrivaleliwa. Ka mfambu lowu ni dondzre leswaku i swa lisima ku titsrongahata, leswi a ni nge swi dzrivali. (Amapr. 16:18) Ni khongote ka Yehovha makhambi ya ku tala hi mhaka leyi, nakone ni tiyimisele kuva ni nga ha tlheli ni xi tekela hansi xilayu xin’wana ni xin’wana.

Swoswi kutani ni tizrela a Betele dzra Canadá ku tlula 40 wa malembe. Nakone ku sukela hi lembe dzra 1985, ni ni ndjombo ya ku tizrela ka Xihubyana xa Zrwavi. Hi Fevhereru wa 2021, nkatanga wa ku zrandzreka Sheila a file. Handle ka ku lwisana ni ku luzekeliwa hi nkatanga wa ku zrandzreka, na mine ni lwisana ni mavabyi ya kukazri. Kambe ntizro lowu ni wu yentxelaka Yehovha, wu ni yentxa ni tsrhama na ni khomekile nakone wa ni nyonxisa lakakuva “masiku ma khaluta na ni nga swi xiyanga”. (Ekles. 5:20) Nambileswi ni kumaniki ni swikazratu swinyingi a wuton’wini byanga, ni yentxe mintxhumu yinyingi leyi ni yentxiki ni nyonxa. Ku zrangisa Yehovha a wuton’wini byanga ni ku va ni 70 wa malembe ka ntizro wa nkama hinkwawu, ni kume hakelo dzrikulu. Ni khongota kuva vamakwezru lava nga vampswha va tama va zrangisa Yehovha a wuton’wini byavu, hikusa ni dumba hi ku helela leswaku na vone va ta va ni wutomi lebyi nyonxisaka, lebyi swo ko koteka ntsena loko hi tizrela Yehovha.