BIBLIYOTEKA Dzra Watchtower Ka Internet
Dzra Watchtower Ka Internet
BIBLIYOTEKA
Xironga
  • BIBELE
  • SWIPALUXIWA
  • MINTLHANGANU
  • bt ndzr. 3 matl. 22-30
  • “Va Tala Hi Moya Wa Ku Xwenga”

A ku na video ka leswi u swi hlawuliki

Dzrivalelo, ku ni leswi hoxekiki akuva video dzri txhaya.

  • “Va Tala Hi Moya Wa Ku Xwenga”
  • “Nyikela Wumboni Hi Ku Helela” Mayelanu Ni Mfumu Wa Xikwembu Nkulukumba
  • Swinhlokwanamhaka
  • Leswi Yelanaka Na Dzrone
  • “Hinkwavu A Va Hlengeletani Mbangwini Wun’we” (Mintizro 2:1-4)
  • “Mun’wana Ni Mun’wana Wavu A A Yingela . . . Na Va Vulavula Hi Lidzrimi Dzrake” (Mintizro 2:5-13)
  • “Petro A Sekeleka” (Mintizro 2:14-37)
  • “Mun’wana Ni Mun’wana Wenu A A Babatisiwi” (Mintizro 2:38-47)
  • A vadondzrisiwa va yamukela moya wa ku xwenga
    Dondzra Hi Vhanu Va Le Bibeleni
“Nyikela Wumboni Hi Ku Helela” Mayelanu Ni Mfumu Wa Xikwembu Nkulukumba
bt ndzr. 3 matl. 22-30

NDZRIMA 3

“Va Tala Hi Moya Wa Ku Xwenga”

Mabindzru ya ku txhululiwa ka moya wa ku xwenga hi Pentekoxta

Dzrungula Ledzri Dzri Seketeliwe Ka Mintizro 2:1-47

1. Tlhamuxela ndlela leyi a nkhuvu wa Pentekoxta a wu li xiswone.

A SWITARATU swa Yerusalema swe ntlii hi vhanu lava nyonxiki.a A musi wa mpukuka a altarini dzra le tempeleni nkama lowu valevhi va yimbelelaka tinsimu ta ku dzrumisa (Amapsalma 113 ku ya ka 118), swi nga yentxeka a va nyiketana nkama lowu va yimbelelaka, lani van’wana a va yimbelela mazritu ya kukazri ya lisimu na lavan’wana va teketa hi mazritu mambeni. Ku ni vayendzri vanyingi switaratwini. A va pfa ka mimbangu ya le kule swinene, ya ku fana ni Elami, Mezopotamiya, Kapadokiya, Ponto, Egipta ne Roma.b A va yela yini? A va ya tlangela nkhuvu wa Pentekoxta, lowu tlhelaka wu vitaniwa ‘siku dzra mhandzru ya swizrangana’. (Atinhl. 28:26) Nkhuvu lowu, a wu hambiwa kan’we hi lembe swanga xikombiso xa ku hela ka nkama wa ku tsrhovela sevhada ni ku sungula ka ntsrhovelo wa trigo. A ku li siku dzra ku nyoxa lokukulu.

YERUSALEMA—NTSINDZRA WA WUKHONGOTI BYA XIYUDA

Swiyentxakalu swinyingi swa tindzrima ta ku sungula ka buku dzra Mintizro swi yentxeke a Yerusalema. Doropa ledzro dzri kumeka a makazri ka switsrunga swa tinhava ta Yudeya, ka mpfhuka wa kolomu ka 55 wa makilometru a wuxeni bya Lwandle dzra Mediteraniyu. Hi 1070 N.N.Y., Hosi Davhida a hlule khokholo ledzri kumekaka a xitsrungeni xa Nhava ya Siyoni, leyi kumekaka Yudeya, kutani a doropa ledzri, ledzri yiki dzri kula ka khokholo ledzro, dzri ndzruluke xifundzrankulu xa tiko dzra Israyele wa khale.

Kusuhi ni Nhava ya Siyoni ku ni Nhava ya Moriya, leyi hi ku ya hi ntumbuluku wa xikhale wa Vayuda, Abrahamu a dzringisiki ku nyikela gandzrelo ha Izaki, ka 1.900 wa malembe na ku nga si humelela swiyentxakalu leswi nga ka buku dzra Mintizro. A Nhava ya Moriya yi sungule ku hamba xiyenge xa Yerusalema loko Solomoni a yakele Yehovha tempele dzra ku sungula a xitsrungeni xa yone. Muyaku lowo wu ndzruluke ntsindzra wa wukhongoti ni wutomi bya Vayuda.

Vayuda hinkwavu va le matikweni ya ku siyanasiyana lava a va tinyiketelile a va tlhangana tempeleni ya Yehovha akuva va nyikela magandzrelo, va gandzrela ni ku patsreka ka minkhuvu leyi a yi hambiwa. A va yentxa leswo akuva va landzra xileleto xa Xikwembu Nkulukumba lexi liki: ‘Hinkwavu a vavanuna vaku a va voneke kuzrazru hi lembe a mahlweni ka Yehovha, Xikwembu Nkulukumba waku, a mbangwini lowu a taka wu hlawula.’ (Deut. 16:16) Yerusalema a a tlhela a va ntsindzra wa Sanedri ledzri tlakukiki ku nga tribunali ledzri tlakukiki dzra Vayuda ledzri a dzri kongomisa tiko.

Mapa lowu kombisaka mimbangu leyi ku humaka vayendzri lava yiki hlalela nkhuvu wa Pentekoxta a Yerusalema

2. He yini mintxhumu ya ku hlamalisa leyi yi yentxekiki hi Pentekoxta dzra 33 N.Y.?

2 A ku li kolomu ka ma 9 wora ya mixo wa ku nyonxisa a makazri ka lembe dzra 33 N.Y., loko ku yentxeka ntxhumu lowu hlamalisiki vhanu, ku dzringana madzana ya malembe. Na swi nga yimeliwanga, “ku suketana ku twala pongwe na dzri pfa tilweni, dzra ku fana ni ku hunga ka moya wa wukulu ngopfu swinene”. (Mint. 2:2) A pongwe ledzrikulu dzri tate yindlu leyi ka yone a ku tlhangane 120 wa vadondzrisiwa va Yesu. Ntsrhaku ka leswo, ku humeleli ntxhumu wa ku hlamalisa. Ku voneki tindzrimi leti fanaka ni ndzrilo, na ti le henhla ka nhloko ya mudondzrisiwa mun’wana ni mun’wana.c Kutani vadondzrisiwa “va tala hi moya wa ku xwenga” va sungula ku vulavula tindzrimi timbeni! Loko vadondzrisiwa va huma va ya vulavula ni vayendzri, lava va va kumiki a switaratwini swa Yerusalema, a vayendzri va hlamala! Hikusa mun’wana ni mun’wana wavu a a yingela vadondzrisiwa “na va vulavula hi lidzrimi dzrake”.—Mint. 2:1-6.

3. a) Ha yini hi nga hlayaka leswaku a Pentekoxta dzra 33 N.Y. i xiyenge xa lisima a matin’wini ya wugandzreli bya ntiyiso? b) Xana wukaneli bya Petro byi fambisani hi ndlela yini ni “mimpfungulu ya Mfumu wa matilo”?

3 Dzrungula ledzro, ledzri hlamalisaka dzri tlhamuxela xiyentxakalu xa lisima a matin’wini ya wugandzreli bya ntiyiso. (Gal. 6:16) Handle ka leswo, loko Petro a vulavula ni xitsrhungu siku ledzro, a tizrise mpfungulu wa ku sungula ka “mimpfungulu ya Mfumu”. Mpfungulu wun’wana ni wun’wana ka leyizrazru a wu ta pfula xipfalu xa swiyavelo swa ku hlawuleka ka mintlawa leyi hambaniki. (Mat. 16:18, 19) Mpfungulu lowu wa ku sungula wu pfumelele Vayuda ni vaprozelita akuva va yamukela madzrungula lamanene ni kuva va totiwa hi moya wa ku xwenga wa Xikwembu Nkulukumba.d Xileswo a va ta va xiyenge xa Israyele wa moya, leswi a swi ta va pfumelela ku va ni dumbo dzra ku fuma swanga tihosi ni vaprista a Mfun’wini wa Xikwembu Nkulukumba. (Mpful. 5:9, 10) Hi ku famba ka nkama, tovoko ledzro a dzri ta kumiwa hi Vasamariya ni Vamatiko. I yini leswi vakriste va ntiyiso namunhla va nga swi dondzraka ka swiyentxakalu swa lisima leswi humeleliki hi Pentekoxta dzra 33 N.Y.?

“Hinkwavu A Va Hlengeletani Mbangwini Wun’we” (Mintizro 2:1-4)

4. Bandla dzra wukriste dzra le masikwini yezru dzri fana hi ndlela yini ni bandla ledzri simekiwiki hi 33 N.Y.?

4 Loko bandla dzra wukriste dzri sungula a dzri ni kolomu ka 120 wa vadondzrisiwa lava “hinkwavu a va hlengeletani mbangwini wun’we” na va li ka sala dzra le henhla lani hinkwavu va totiwiki hi moya wa ku xwenga. (Mint. 2:1) Loko dambu dzri pela, nhlayu ya lava va babatisiwiki ka bandla ledzro a yi li kolomu ka madzanadzana. Kambe wolawo a ko va masungulu ntsena ya nhlengeletanu leyi yaka yi kula namunhla! Leyi nakunene yi vumbiwaka hi ntlawa wa vavanuna ni vavasati lava txhavaka Xikwembu Nkulukumba, ku nga bandla dzra wukriste dzra le masikwini yezru ledzri ha dzrone a “madzrungula lamanene ya Mfumu” ma taka zrezriwa misaveni hinkwayu “akuva ku va wumboni ka matiko hinkwawu”, na wugamu byi nga si tlhasa.—Mat. 24:14.

5. Lava va tipatsriki ni bandla dzra wukriste a dzaneni dzra ku sungula ni lava namunhla va yentxaka leswi fanaka, va buyeliwa hi ndlela yini?

5 A bandla dzra wukriste, a dzri ta tlhela dzri va mpfunu lowukulu akuva dzri tiyisa vakriste lava totiwiki hi tlhelo dzra moya, ni ku tlhela dzri pfuna lava “tihamba tin’wana”. (Yoh. 10:16) Pawulo a kombise ku tlangela kwake hi mpfunu lowu bandla dzra wukriste a dzri wu nyikela ka vambeni, loko a tsralela vakriste va le Roma a ku: “Hikusa ni swi navela ngopfu ku mi vona, akuva ni ta mi nyika nyiko ya kukazri ya moya leswaku mi ta tiyisiwa; kumbe leswaku hi ta tiyisana hi lipfumelo ledzri hi nga na dzrone, mine kun’we na n’wine.”—Rom. 1:11, 12.

ROMA-NTSINDZRA WA MFUMU LOWUKULU

A nkameni wa swiyentxakalo swa buku dzra Mintizro, Roma a a li doropa ledzrikulu ni dzra lisima swinene a mhakeni ya politika ledzri a dzri tiviwa nkameni luwani. A a li ntsindzra wa mfumu lowukulu lowu hi ku kula ka wone a wu suka a Bretanha ku ya tlhasa n’walungu wa África ni ku sukela a Lwandle dzra Atlântico ku ya ka Nambu wa Persia.

A Roma a ku ni vhanu va ntumbuluku, mixaka, tindzrimi ni tindondzro ta madzrimi ta ku hambanahambana. A switaratu leswi a swi hlayisiwe ha hombe a swi pfuna vhanu ku yendzra ni ku pakela mintxhumu leyi a yi buya hi ka mimbangu ya ku siyanasiyana ka mfumu wolowo. A kusuhi ni Roma, ka xititxhi xa switimela swa mati xa Óstia, a switimela swa mati leswi a swi pakela mintxhumu ya ku xavisiwa a swi xixa swakuda ni mintxhumu ya lisima leyi a yi ta tizrisiwa ka doropa dzroledzro.

A dzaneni dzra ku sungula (N.Y.), a Roma a ku tsrhama ku tlula 1.000.000 wa vhanu. Swi tikomba na hamfu ya vahanyitiko a yi vumbiwa hi swikazrawa, swigevenga, vana lava va xavisiwiki kumbe lava tsrukuliwiki hi vapswele ni swib’otxwa leswi tekiwiki hi nkama wa matsima ya makhandzra ya Varoma. Ka lava yisiwiki Roma swanga swikazrawa a ku ni Vayuda va le Yerusalema. Leswo swi yentxeke ntsrhaku ka kuva ku hluliwe doropa ledzro hi muzrangeli wa Muroma Pompeu hi 63 N.N.Y.

Ku tala ka vahanyitiko a va li swisiwana ngopfu, a vo kota ku tihanyisa hi xipfunu lexi a va xi kuma ka mfumu nakone a va tsrhama ka mimbangu leyi a va tlimbana hikusa a va li vanyingi nakasi mimbangu yakone a yi li yitsrongo. Nambitanu a vazrangeli va tiko a va xongisa doropa dzravu hi miyaku ya ku xonga ngopfu swinene ku tlula hinkwayu. Ka yin’we ya miyaku yoleyo a ku ni miyaku leyikulu ya ku hambela ku yone mintlangu ya ku fana ni mintlangu ya ku hlekisela vhanu, mintlangu ya swibakela ni mimpalisano ya ku tsrutsruma hi ku tizrisa makavhalu. Hinkwaswo leswi a swi hlaleliwa hi mahala.

6, 7. Xana bandla dzra wukriste dzri wu hetisisa hi ndlela yini ntizro lowu dzri nyikiwiki wone ha Yesu kriste wa ku zrezrela vhanu va matiko hinkwawu?

6 Namunhla, a bandla dzra wukriste dzri ni nkongometo lowu fanaka ni wa vakriste va le dzaneni dzra ku sungula. Yesu a nyike vadondzrisiwa vake ntizro wa ku kazrata kambe wu tlhela wu nyonxisa. A te: “Kutani, fambani mi ya dondzrisa vhanu va matiko hinkwawu akuva va va vadondzrisiwa, mi va babatisa hi vito dzra Papayi ni dzra N’wana ni dzra moya wa ku xwenga, mi va dondzrisa ku yentxa mintxhumu hinkwayu leyi ni mi byeliki yone. Nakone dzrimukani leswaku ni na n’wine ku ya tlhasa ku heleni ka xiyimu lexi xa misava.”—Mat. 28:19, 20.

7 Yehovha a tizrisa bandla dzra wukriste dzra Timboni take akuva ku hetisisiwa ntizro wa ku zrezra namunhla. Nakunene swi nga ha kazrata ku zrezrela vhanu va tindzrimi leti hambaniki. Nambitanu, Timboni ta Yehovha ti humesa mabuku lama seketeliwiki Bibeleni hi tindzrimi leti tlulaka 1.000 wa tone. Loko a li leswaku u hlalela minthlanganu hinkwayu ya wukriste u tlhela u patsreka ka ntizro wa ku zrezra hi ta Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba ni ku yentxa vadondzrisiwa u ni swivangelo swa ku nyonxa. U patsreka ka nhlayu yitsrongo ya vhanu lava nga ni tovoko dzra ku nyikela wumboni lebyi heleliki hi vito dzra Yehovha lani misaveni!

8. Xana xizro xin’wana ni xin’wana xa bandla xi pfuneka hi ndlela yini?

8 Akuva u kota ku tiyisela na u nyoxile minkameni leyi ya ku kazrata, Yehovha a ku nyika nhlengeletanu ya vamakwezru a misaveni hinkwayu. Pawulo a tsralele vakriste va Vaheberu a ku: “Nakone a hi zron’wekelelaneni akuva hi susumetelana ku kombisa lizrandzru ni ku yentxa mintizro leyinene, na hi nga tsrhiki ku hlengeletana hi lani van’we va swi toloveliki ha kone, kambe hi tiyisanana, ngopfungopfu leswi siku dzri tsrhindzrekelaka.” (Heb. 10:24, 25) A bandla dzra wukriste i lulamiselo ledzri Yehovha a dzri tizrisaka akuva wene u kota ku tiyisa van’wana na wene u tiyisiwa. Tama u va kusuhi ni vamakwezru bandleni. Nakone u nga txhuki u lovha mintlhanganwini.

“Mun’wana Ni Mun’wana Wavu A A Yingela . . . Na Va Vulavula Hi Lidzrimi Dzrake” (Mintizro 2:5-13)

Hi Pentekoxta, vadondzrisiwa va sungula ku vulavula ni vayendzri hi lidzrimi dzra mun’wana ni mun’wana wavu

“Hi va yingela na va khanela hi mintxhumu leyi tlakukiki ya Xikwembu Nkulukumba hi tindzrimi tezru.”—Mintizro 2:11

9, 10. Xana vambeni va tinyikelisa kuyini akuva va pfunisa lava va vulavulaka lidzrimi dzrimbeni?

9 Yanakanya ndlela leyi ntlawa luwani lowu patsraniki wa Vayuda ni vaprozelita wu nyoxiki ha yone hi Pentekoxta dzra 33 N.Y. Swi nga yentxeka vanyingi ka lava a va li kone a va vulavula lidzrimi ledzri fanaka, swi nga yentxeka a li Xigriki kumbe Xiheberu. Kambe hi siku ledzro “mun’wana ni mun’wana wavu a a yingela vadondzrisiwa na va vulavula hi lidzrimi dzrake.” (Mint. 2:6) Ku twa madzrungula lamanene hi lidzrimi dzravu nakunene swi va khumbe ngopfu timbilu vayingiseti lavayani. Vakriste namunhla a va yamukeli hlolana dzra ku vulavula tindzrimi. Nambitanu, vanyingi va tinyikela akuva va zrezra dzrungula dzra Mfumu ka vhanu va matiko hinkwawu. Hi ndlela yini? Vambeni va dondzra lidzrimi dzrimpshwa akuva va kota ku pfunisa bandla dzra lidzrimi dzrimbeni a mugangeni wavu kumbe nambi ku zruzra va ya pfunisa ka tiko dzrimbeni. Swi tolovelekile kuva vayingiseti va hlamala hi minzamu leyi yentxiwaka.

10 Vona xikombiso xa Cristina, yene kun’we ni 7 wa vamakwezru va dondzrele Xiguzareti. Loko a kumane ni mutizrikulobye lweyi a lidzrimi dzrake dzra mapswaliwa a nga Xiguzareti, Cristina a mu lose hi lidzrimi dzrake. Wansati lwiyani a hlamalile a va a djula ku tiva swaku ha yini Cristina a a tikazrata akuva a vulavula Xiguzareti. Cristina a kote ku zrezra hi ndlela leyinene. Wansati lwiyani a te: “A ku na wukhongoti byimbeni lebyi kutxaka vhanu ku dondzra lidzrimi dzra ku kazrata ku fana ni ledzri. Swi tikomba mi ni ntxhumu wa lisima  swinene akuva mi wu hlaya.”

11. Xana hi nga tsrhama na hi lulamele ku zrezrela vhanu madzrungula lamanene hi lidzrimi dzravu hi ndlela yini?

11 I ntiyiso leswaku a hi hinkwezru hi nga kotaka ku dondzra lidzrimi ledzrimpshwa, kambe hi nga tilulamisela ha hombe akuva hi zrezra dzrungula dzra Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba ka vhanu lava vulavulaka tindzrimi timbeni. Hi ndlela yini? Yin’we ya tindlela i ku tizrisa xitizro xa JW Language. Xitizro lexo xi nga ku pfuna ku losa vhanu va lomu u tsrhamaka kone hi lidzrimi dzravu. Va kombe pajina dzra jw.org kun’we ni mavhidiyu ni mabuku ya ku hambanahambana lama kumekaka hi lidzrimi dzravu. Loko hi tizrisa switizro leswo a ntizrweni wa nsimu, hi ta kuma ku nyonxa loku fanaka ni loku vakriste va le dzaneni dzra ku sungula va ku kumiki loko vhanu vamatiko va hlamala hi ku yingela madzrungula lamanene ‘mun’wana ni mun’wana hi lidzrimi dzrake’.

VAYUDA A MEZOPOTAMIYA NE EGIPTA

A buku dzra kukazri dzra xinghiza ledzri vulavulaka hi matimu ya Vayuda a nkameni wa Yesu, (The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ [175 N.N.Y.–A.D. 135]), dzri hlaya leswi: “A Mezopotamiya, Meda ni Babilona a ku tsrhama vatukulu va swizro swa mfumu wa tinxaka ta 10 [ta Israyele] ni ta mfumu wa Yuda, lava a va tekiwile hi Vasiriya ni Vababilona.” Hi ku ya hi Ezra 2:64, ntsrhaku ka loko va ntsrhunxiwile a Babilona swanga swikazrawa, a Yerusalema ke tlhela ntsena 42.360 wa vavanuna va Israyele kun’we ni vasati vavu ni vanavu. Leswo swi yentxeke hi 537 N.N.Y. N’wamatimu wa Muyuda Flávio Josefo a hlaya leswaku a dzaneni dzra ku sungula N.Y, a Vayuda lava “a va tsrhama a mugangeni wa Babilona” a va li vanyingi ngopfu swinene. Kolomu ka lembe dzra wu 300 ku ya ka dzra wu 500 N.Y., Vayuda lavo va tihambele huvo leyi tiviwiki swanga Talmude dzra Babilona.

A dzrungula ledzri tsraliwiki dzri kombisa leswaku Vayuda a va li Egipta hi dzana dzra wu 6 N.N.Y. Hi nkama wolowo Yeremiya a zrezre dzrungula dzra kukazri ka Vayuda lava a va li ka mimbangu ya ku hambanahambana ya Egipta ku patsra na Migdal. (Yer. 44:1) Swi tikomba na nhlayu yikulu ya Vayuda yi zruzrele Egipta hi nkama wa ku fuma ka Vagriki. Josefos a hlaya leswaku a Vayuda va ve vahlapfa va ku sungula lava va tsrutsrumeliki a Alexandriya. Hi ku famba ka nkama xiyenge xikulu xa doropa ledzro xi nyikiwe vahlapfa volavo. Mutsrali wa Muyuda Filo a tiyisekise leswaku a dzaneni dzra ku sungula 1.000.000 wa Vayuda a va tsrhama Egipta ku sukela “tlhelo dzra Libiya ku ya tlhasa a ndzrilakanini wa Etiyopiya”.

“Petro A Sekeleka” (Mintizro 2:14-37)

12. a) Xana wuprofeta bya Yuwele byi xi kombise hi ndlela yini xiyentxakalu xa hlolana lexi xi humeleliki hi Pentekoxta dzra 33 N.Y.? b) Ha yini a ku yimeliwa ku hetiseka ka wuprofeta bya Yuwele a dzaneni dzra ku sungula?

12 “Petro a sekeleka” akuva a khanela ni xitsrhungu lexi a xi vumbiwa hi vhanu va matiko ya ku hambanahambana. (Mint. 2:14) A tlhamuxele hinkwavu lava a va tiyimisele ku mu yingiseta leswaku a nyiko ya ku vulavula tindzrimi a a yi yamukele ka Xikwembu Nkulukumba akuva ku hetiseka wuprofeta bya Yuwele lebyi liki: ‘A ntsrhaku ka leswo ndzri ta txhela moya wanga a henhla ka nyama hinkwayu.’ (Yl. 2:28) Na a nga si na tlhantukela matilweni Yesu a byeli vadondzrisiwa vake a ku: “Nakone ni ta kombela Papayi kutani a ta mi nyika mupfunisi”, lweyi Yesu a hlayiki leswaku i “moya wa ku xwenga”.—Yoh. 14:16, 17.

13, 14. Xana Petro a swi kotise kuyini ku khumba timbilu ta vayingiseti vake, nakone hine hi nga mu yetisela hi ndlela yini?

13 Loko Petro a gama wukaneli byake, a nga djikadjikanga loko a ku: “A Vaisrayele hinkwavu a va swi tive leswaku kunene Yesu lweyi mi mu dlayiki mhandzrini, Xikwembu Nkulukumba a mu yentxe Hosi ni Kriste.” (Mint. 2:36) Swi le livaleni leswaku ku tala ka vhanu lava a va li lahayani a va mu vonanga Yesu loko a gongondzreliwa. Kambe swanga vahanyi va tiko ledzro na vone a va ni nandzru. Kambe xiya leswaku Petro a vulavule ni Vayudakulobye hi ndlela ya xitxhavu a dzringisa ku khumba timbilu tavu. Nkongometo wa Petro a ku nga li ku va yavanyisa kambe a a li ku va pfuna kuva va tisola. Xana xitsrhungu xi khunguvanyekile hi mazritu ya Petro? Nikutsrongo. A matsrhan’wini ya leswo, loko va swi yingela va vaviseka a timbilwini, kutani va vutisa Petro va ku: “Hi fanela ku yentxa yini?” Handle ka ku ganaganeka ndlela leyi Petro a vulavuliki ha yone yi khumbe timbilu ta lava ku tala ni ku va pfuna kuva va tisola.—Mint. 2:37.

14 Hi ku landzra xikombiso xa Petro, na hine hi nga yentxa leswi hi nga swi kotaka akuva hi khumba timbilu ta vhanu. Loko hi li ku zrezreni a swi vileli kuva hi lulamisela dondzro yin’wana ni yin’wana leyi nga yelaniki ni Matsralwa leyi n’winyi wa muti a pfumelaka ka yone. A matsrhan’wi ya leswo swi nga va swinene ku va hi beka miyanakanyu yezru ka leswi hi pfumelelanaka na swone ni n’winyi wa muti. Loko hi yentxa leswo, hi ta kota ku yanakanyisisa ha hombe hi ku tizrisa Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba. Hi ntolovelo loko hi tlhamuxela mintiyiso ya Bibele hi ndlela leyo, vhanu va timbilu letinene va talisa ku yi yamukela hi ku nabyala.

WUKRISTE A PONTO

Van’wana lava twiki wukaneli bya Petro hi Pentekoxta dzra 33 N.Y., a ku li Vayuda va le Ponto ku nga muganga wa le n’walungu wa Ásia Menor. (Mint. 2:9) Swi tikomba na van’we kwavu va ye zrezra madzrungula lamanene a tikweni dzravu loko va tlhelele kaya, hikusa ka lava Petro a va tsraleliki papela dzrake dzra ku sungula a ku patsreka ni vakriste lava a va ‘hangalakile’ a mimbangwini ya ku siyanasiyana ya ku fana ne Ponto.g (1 Pet. 1:1) Dzrungula dzrake dzri kombisa leswaku vakriste volavo a va hele ntamu hi kola ka “swikazratu swa ku siyanasiyana” leswi va swi kumiki hi kola ka lipfumelo dzravu. (1 Pet. 1:6) Handle ka ku ganaganeka, mindzringo leyo a yi patsra ku kanetiwa ni ku xanisiwa.

Mindzringo yinyingi leyi vakriste va kumaniki na yone yi vangiwe hi nkama wa ku fuma ka Plínio, hosi ya xifundzra xa Bitiniya ne Ponto na hosi Trajano mufumi wa Roma. Ku ve ku sukela hi lembe dzra 112 N.Y., lani Plínio a hlayiki leswaku “ntungu wa wukriste” a wu beka wutomi bya vhanu hinkwavu a khombyeni ku nge na mhaka leswaku i vavanuna, vavasati, i vakulu, i vatsrongo kumbe leswaku va ni xikhundla muni. Plínio a a hlaya leswaku lava hlayiwaka vakriste a va fanela ku landzrula wukriste lebyo, lava a va yala a a va dlaya. Mun’wana ni mun’wana lweyi a a landzrula Kriste a gandzrela swikwembu swimbeni kumbe xithombe xa Trajano a a ntsrhunxiwa. Plínio a a swi tiva leswaku vakriste lava nga va ntiyiso a va nga ti za va swi yentxile leswo.

g Zritu dzra Xigriki ledzri ndzruluteliwiki dzri va “lava hangalakiki” dzri nga tlhela dzri va “mimbangu ya le handle ka Palextina”. Zritu ledzro dzri vulavula hi Vayuda na dzri kombisa leswaku ku tala ka vakriste va ku sungula a va li Vayuda.

“Mun’wana Ni Mun’wana Wenu A A Babatisiwi” (Mintizro 2:38-47)

15. a) I yini leswi Petro a swi byeliki Vayuda ni vaprozelita nakone dzri ve dzrini bindzru dzra kone? b) Ha yini ntalu wa vhanu lava twiki madzrungula lamanene hi Pentekoxta dzra 33 N.Y. a va faneleka ku babatisiwa hi siku dzroledzro?

15 Ka siku dzra ku nyonxisa ngopfu swinene dzra Pentekoxta dzra 33 N.Y., Petro a byele Vayuda ni vaprozelita lava va yamukeliki dzrungula dzrake a ku: “Tisolani, nakone mun’wana ni mun’wana wenu a a babatisiwi.” (Mint. 2:38) Hi nkonta ya leswo, kolomu ka 3.000 wa vhanu va babatisiwile, ku nga ha va ka mimbangu ya ku hlambela ka yone a Yerusalema kumbe kusuhi na kone.e Xana va teke xiboho hi magugu? Xana xiyentxakalu lexo xi fanela ku yentxa swidondzro swa Bibele kumbe vana va vakriste va tsrutsrumela ku babatisiwa na va nga si faneleka? Nikutsrongo! Dzrimuka leswaku Vayuda lavayani ni vaprozelita lava babatisiwiki hi Pentekoxta dzra 33 N.Y. a va li swidondzri swa Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba nakone a va hamba xiyenge xa tiko ledzri khale a dzri tinyiketele ka Yehovha. Handle ka leswo kutani a va kombisile nkhinkhi yavu, makhambi mambeni a va yendzra mimpfhuka ya ku leha swinene akuva va kumeka ka nkhuvu wa lembe dzrin’wana ni dzrin’wana. Ntsrhaku ka loko va yamukele mintiyiso ya lisima mayelanu ni xiyenge lexi Yesu Kriste a nga na xone a ku hetisiseni ka nkongometo wa Xikwembu Nkulukumba, kutani a va lulamele ku tama va tizrela Xikwembu Nkulukumba kambe swoswi na va li valandzreli va Kriste lava va babatisiwiki.

A A LI VAMANI VAPROZELITA?

“Vaprozelita” ni “Vayuda” va yingele Petro loko a zrezra hi Pentekoxta dzra 33 N.Y.—Mint. 2:10.

Mun’we wa vavanuna lava yaveliwiki ku hetisisa “ntizro lowu wa lisima” wa ku yavela swakuda ku ve Nikolawu, lweyi a a tiviwa swanga “Muproselita wa le Antiyokiya”. (Mint. 6:3-5) Vaprozelita a va nga li Vayuda kambe a va li va Vamatiko lava a va ndzruluke Vayuda. Kutani a va tekiwa va li Vayuda hi matlhelo hinkwawu, hikusa a va pfumela ka Xikwembu Nkulukumba ni milawu ya Vaisrayele, va yala swikwembu leswin’wana nakone a va pfumela ku soka (loko va li vaxinuna), kutani va hambe xiyenge xa tiko dzra Israyele.

Ntsrhaku ka loko va ntsrhunxiwile a wukazraweni a Babilona, hi 537 N.N.Y., vanyingi va ye tsrhama matikweni ya le kule ni Israyele, kambe va tame va hanya swanga Vayuda. Leswo swi yentxe leswaku vhanu vanyingi a Oriente Médio ni matiko mambeni va tiva swihena swa Vayuda. Vatsrali va khale, va ku fana na Horácio na Sêneca, va hlaya leswaku vhanu vanyingi va sungule ku zrandzra swihena, mahanyela ni wukhongoti bya Vayuda, lakakuva va sungule ku swi yamukela va va va ndzruluka vaprozelita.

16. Xana vakriste va le dzaneni dzra ku sungula va swi kombise hi ndlela yini leswaku a va ni moya wa ku tinyiketela?

16 Nakunene ntlawa luwa a wu tsrandzreliwe hi matovoko ya Yehovha. A dzrungula dzri li: “Hinkwavu lava viki vapfumeli a va hlengeletane kun’we nakone a va yavelana hinkwaswu leswi a va li na swone, a va xavisa mimbangu yavu ni mintxhumu hinkwayu leyi a yi va lumba va teka mali ya kone va yavela hinkwavu, va nyika mun’wana ni mun’wana hi ku ya hi xivileleko xake.”f (Mint. 2:44, 45) Nakunene vakriste hinkwavu va djula ku yetisela xikombiso lexo xa lizrandzru ni moya wa ku tinyiketela.

17. He wani magwansu lawa mhunu a fanelaka ku ma teka akuva a faneleka ku babatisiwa?

17 Bibele dzri swi beka livaleni leswaku na mhunu a nga si tinyiketela ni ku babatisiwa, ku ni leswi a fanelaka ku swi yentxa. A fanela ku va ni wutivi hi Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba. (Yoh. 17:3) Nakone a fanela ku kombisa lipfumelo, a tisola ni ku tsrhika mahanyela lawa ma kalaka ma nga fambisani ni ku zrandzra ka Yehovha. (Mint. 3:19) Kutani a ndzruluka a va a hanya hi ku landzra ku zrandzra ka Yehovha. (Rom. 12:2; Efe. 4:23, 24) Ntsrhaku ka magwansu lawa, a fanela ku tinyiketela ka Yehovha hi xikhongoto, ntsrhaku a babatisiwa.—Mat. 16:24; 1 Pet. 3:21.

18. He dzrini tovoko ledzri yamukeliwaka hi vadondzrisiwa va Kriste lava babatisiwiki?

18 Xana u mudondzrisiwa wa Yesu lweyi a tinyiketeliki a tlhela a babatisiwa? Loko a nhlamulo yaku a li ina, tlangela tovoko ledzri u dzri yamukeliki. Ku fana ni vadondzrisiwa va le dzaneni dzra ku sungula lava taliki hi moya wa ku xwenga, na wene u nga yamukela ntamu wa Yehovha akuva u nyikela wumboni lebyi heleliki ni ku yentxa ku zrandzra kwake!

a Vona bokisi ledzri liki “Yerusalema—Ntsindzra Wa Wukhongoti Bya Xiyuda”, ka pajina 25.

b Vona bokisi ledzri liki “Roma—Ntsindzra Wa Mfumu Lowukulu”, ka pajina 26; ledzri liki “Vayuda A Mezopotamiya Ne Egipta”, ka pajina 28; ni ledzri liki “Wukriste A Ponto”, ka pajina 27.

c “Tindzrimi” leti, a ku nga li ndzrilo wa kakunene, kambe a a li “tindzrimi leti fanaka ni ndzrilo”. Leswo swi kombisa leswaku leswi a swi voneka ka nhloko ya mudondzrisiwa mun’wana ni mun’wana a a li mintxhumu leyi a swi koteka ku yi vona nakone a yi phatima ku fana ni ndzrilo.

d Vona bokisi ledzri liki “A A Li Vamani Vaprozelita?” ka pajina 29.

e Hi ku dzringanisa, hi 7 ka Agoxto wa 1993 ka nhlengeletanu leyikulu ya matiko ya Timboni ta Yehovha a Kiev, a Ucrânia, ku babatisiwe 7.402 wa vhanu ka 6 wa mimbangu ya ku hlambela ku yone. Babatiso hinkwadzru dzri teke mawora mabidzri ni 15 wa maminutu.

f A lulamiselo ledzro dzra nkamanyana dzri yanelise xivileleko lexi viki kone, hikusa a vayendzri va tame va tsrhama Yerusalema akuva va dondzra leswi yengetelekiki leswaku va tiyisa lipfumelo ka ntiyiso lowu a va ha ku wu yamukela. Loku a ku li ku nyikela ka ku tizrandzrela ku nga li ka ku sindzrisiwa.—Mint. 5:1-4.

    Mabuku Ya Xizronga - (2003-2025)
    Huma
    Nghena
    • Xironga
    • Zrumela
    • Tihlawulele
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Milawu Ya Matizrisela
    • Nawu Wa Xihundla
    • Seta Swa Xihundla
    • JW.ORG
    • Nghena
    Zrumela