BIBLIYOTEKA Dzra Watchtower Ka Internet
Dzra Watchtower Ka Internet
BIBLIYOTEKA
Xironga
  • BIBELE
  • SWIPALUXIWA
  • MINTLHANGANU
  • bt ndzr. 27 matl. 241-248
  • “Nyikela Wumboni”

A ku na video ka leswi u swi hlawuliki

Dzrivalelo, ku ni leswi hoxekiki akuva video dzri txhaya.

  • “Nyikela Wumboni”
  • “Nyikela Wumboni Hi Ku Helela” Mayelanu Ni Mfumu Wa Xikwembu Nkulukumba
  • Swinhlokwanamhaka
  • Leswi Yelanaka Na Dzrone
  • Pawulo “A Tlangela Xikwembu Nkulukumba A Tiya Nhlana” (Mintizro 28:14, 15)
  • “Ku Vulavuliwa Ha Byone A Mimbangwini Hinkwayu” (Mintizro 28:16-22)
  • Xikombiso Lexinene Xa Ku “Nyikela Wumboni Hi Ku Helela” (Mintizro 28:23-29)
  • “A Va Zrezrela Hi Ta Mfumu Wa Xikwembu Nkulukumba” (Mintizro 28:30, 31)
  • Vana Ni Xixixi Hikusa Yehovha I Mupfunisi Waku
    Xihondzro Xa Ku Zrindzra Xi Zrezraka Mfumu Wa Yehovha (Nhlayu Ya Xidondzro)—2020
  • “Ni Basile A Ngatini Ya Vhanu Hinkwavu”
    “Nyikela Wumboni Hi Ku Helela” Mayelanu Ni Mfumu Wa Xikwembu Nkulukumba
  • “Yingisetani Loko Ni Mi Tlhamuxela Mhaka Yanga”
    “Nyikela Wumboni Hi Ku Helela” Mayelanu Ni Mfumu Wa Xikwembu Nkulukumba
  • Pawulo A Yendzra A Ya A Roma
    Dondzra Hi Vhanu Va Le Bibeleni
“Nyikela Wumboni Hi Ku Helela” Mayelanu Ni Mfumu Wa Xikwembu Nkulukumba
bt ndzr. 27 matl. 241-248

NDZRIMA 27

“Nyikela Wumboni”

Nambileswi Pawulo a a pfaleliwile a Roma a ye mahlweni a zrezra

Dzrungula Ledzri Dzri Seketeliwe Ka Mintizro 28:11-31

1. He dzrini dumbo ledzri Pawulo kun’we ni lava a yendzraka na vone va nga na dzrone, nakone ha yini?

HI LE kolomu ka lembe dzra wu 59 N.Y., ku ni boti dzra kukazri ledzri yendzraka dzri suka a xihlaleni xa le Melita dzri ya Italiya, swi nga yentxeka a a li boti dzra dzrikulu ledzri a dzri pakela trigu ni swin’wana, nakone ka boti ledzro ku tsraliwe swaku “Vana va Zewusi”. Ka boti ledzro ku na mupostola Pawulo, lweyi a a voneleliwa hi valaveleli hikusa hi nkama lowo a a li xib’otxhwa nakone a a yendzra ni vanghanu vake, Luka na Arixtaku. (Mint. 27:2) Ku hambana ni vhanu van’wana lava nga botini, a vazrezri lava a va djuleteli nsizrelelo ka mahahla lawa ma vitaniwaka Castor na Pólux, vana va xikwembu xa Xigriki lexi vitaniwaka Zewusi. (Vona nota de estudo ka Mint. 28:11, TNM) A matsrhan’wini ya leswo, Pawulo ni lava a a yendzra na vone va tizrela Yehovha, Xikwembu Nkulukumba lweyi a a byele Pawulo leswaku a a ta nyikela wumboni mayelanu ni ntiyiso a Roma a tlhela a yisiwa ka Khezari.—Mint. 23:11; 27:24.

2, 3. Xana boti ledzri Pawulo a a li ka dzrone dzri fambise kuyini, nakone i mani lweyi a a mu seketela ka liyendzro ledzro?

2 Ntsrhaku ka masiku mazrazru na boti dzri yimisiwe Sirakusa, doropa dzra ku xonga dzra le Sicília, ledzri hi lisima a dzri djula ku fananyana ni doropa dzra le Atena ni dzra le Roma, a boti dzroledzro dzri suke dzri ya a Regiyo, ku nga doropa ledzri a dzri kumeka nyingitimu wa Italiya. Hi ku pfuniwa hi moya lowu a wu hunga wu sukela a nyingitimu, a boti dzri hambe liyendzro dzra 320 wa makilometru dzri ya tlhasa a xititxhini lexi vitaniwaka Puteyoli, xa le Italiya (kusuhi ni lomu namunhla va nge he Nápoles). A boti dzri tsrutsrume ngopfu swinene lakakuva dzri tlhasa xititxhini lexo hi siku dzra wubidzri.—Mint. 28:12, 13.

3 Swoswi Pawulo a le ka xiyenge xa wugamu xa liyendzro dzrake dzra ku ya a Roma, lani a taka yisiwa ka hosi Nero. Ka liyendzro hinkwadzru ledzri Pawulo a dzri hambiki “Xikwembu Nkulukumba wa ntxhavelelo hinkwawu” a ve na yene. (2 Kor. 1:3) Hi lani hi taka swi vona ha kone, Yehovha a tame a seketela Pawulo nakone yene a nga heleliwanga hi nkhinkhi ka ntizro wake wa wuzrumiwa.

Pawulo “A Tlangela Xikwembu Nkulukumba A Tiya Nhlana” (Mintizro 28:14, 15)

4, 5. a) Xana Pawulo kun’we ni lava a a yendzra na vone va yamukeliwe hi ndlela yini loko va tlhase Puteyoli, nakone a nga va yini lexi yentxiki masotxha ma tsrhika Pawulo a fambafamba wuswake? b) Nambiloko va li madjele, vakriste va nga buyeliwa hi ndlela yini hi kola ka mahanyela yavu lamanene?

4 Loko va tlhase Puteyoli, Pawulo ni lava a a yendzra na vone ‘va kume vamakwezru lava va va tsratsriyiki ku tsrhama na vone ku dzringana 7 wa masiku’. (Mint. 28:14) Mawaku xikombiso lexi xa ku xonga xa vakriste lava kombisiki malwandla! Hi nga tiyiseka leswaku va buyeliwile hi kola ka malwandla lawa va ma kombisiki hikusa Pawulo ni lava a a yendzra na vone va va tiyisile. Kambe ha yini Pawulo a pfumeleliwe ku fambafamba wuswake nambileswi a a li xib’otxhwa lexi a xi voneleliwa? Swi nga yentxeka leswo swi koteke hi leswi masotxha ma voniki leswaku Pawulo a a li mhunu wa ku dumbeka.

5 Hi ndlela leyi fanaka, namunhla malandzra ya Yehovha lawa ma pfaleliwiki, ku tala ka minkama ma nyikiwa ntsrhunxeko hi mhaka ya leswi ma nga ni mahanyela lamanene ya wukriste. Hi xikombiso, a Romênia, wanuna wa kukazri lweyi a a tsremeliwe 75 wa malembe hi mhaka ya ku yiva, na a li djele a sungule ku dondzra Bibele a va a txintxa hanyela dzrake. Hi kola ka leswo, a valaviseli va djele a va hamba va mu zruma na a li wuswake leswaku a ya doropeni a ya xava mintxhumu leyi a yi vileleka a djele. Nakunene a xa lisima ngopfu hi leswaku a mahanyela yezru lamanene ma dzrumisa Yehovha.—1 Pet. 2:12.

6, 7. Xana vakriste va le Roma va kombise lizrandzru ledzrikulu hi ndlela yini?

6 Loko va suke Puteyoli, swi nga yentxeka Pawulo kun’we ni lava a a yendzra navu va fambe hi milenge mpfhuka wa kolomu ka 50 wa makilometru va ya doropeni dzra le Cápua hi xitaratu xa Ápia lexi a xi ya Roma. Hi ndlela leyo, lava a va famba hi xitaratu lexi, lexi a xi ni ndhuma xi tlhela xi hambiwa hi mazribye lamakulu, a va kota ku vona mimbangu ya ku xonga ya le Italiya va tlhela va vona ni lwandle dzra Mediteraniya. A xitaratu lexo a xi khaluta he ka mbangu wa kukazri lowu a wu tsrhama na wu ni mati, lowu hi Xiputukezi wu vitaniwaka pântanos do Pontino, lowu kumekaka ka mpfhuka wa kolomu ka 60 wa makilometru loko u sukela Roma, lani a ku tlhela ku kumeka bazara dzra le Apiyu. Luka a dzrungula leswaku loko vamakwezru va le Roma ‘va twe leswaku va buya’ van’we va ye bazara dzra Apiyu, kasi va’wana va va yimele ka mbangu lowu vitaniwaka Mawotela Mazrazru, ku nga mbangu lowu a wu kumeka kolomu ka mpfhuka wa 50 wa makilometru loko u sukela Roma, lowu vhanu a va wisela ka wone. Xongani ka lizrandzru ledzro ledzrikulu!—Mint. 28:15.

7 A bazara dzra Apiyu a a nga li mbangu wa ku tsrhamiseka akuva lava kazraliki hi liyendzro va ya wisela ka wone. Muthokozeli wa Muroma lweyi a vitaniwaka Horácio a tsrale leswaku bazara ledzro “a dzri tale hi vafambisi va maboti nakone vinyi va mimbangu leyo a va ni mona”, ni leswaku “a mati ya mbangu wolowo a ma nga basanga”. A patsre ni ku yala ku da ka mbangu lowo. Nambileswi a bazara ledzri a dzri nga tsrhamisekanga, vakriste lava a va pfa hi le Roma va yimele Pawulo kun’we ni lava a a yendzra na vone ka bazara dzroledzro na va nyonxile akuva va va heketa ka xiyenge lexi xa wugamu xa liyendzro dzravu.

8. Ha yini Pawulo a tlangele Xikwembu Nkulukumba ntsrhaku ka loko a vone vamakwavu?

8 A dzrungula dzri hlaya leswaku ‘loko Pawulo a va vona a tlangele Xikwembu Nkulukumba a tiya nhlana’. (Mint. 28:15) Handle ka ku ganaganeka, ntsena hi kuva Pawulo a vone vakriste lava va ku zrandzreka, lava van’we kwavu a swi nga ha yentxeka a a va tiva, swi mu tiyise ngopfu swi tlhela swi mu nyonxisa. Ha yini Pawulo a tlangele Xikwembu Nkulukumba? A tlangele hikusa a a swi tiva leswaku a lizrandzru i yin’we ya mihandzru ya moya. (Gal. 5:22) Ni namunhla, a moya wa ku xwenga wu susumeta vakriste akuva va yentxa hinkwaswu leswi va nga swi kotaka akuva va pfuna van’wana ni ku tiyisa lava vilelaka ku tiyisiwa.—1 Tes. 5:11, 14.

9. Xana hi nga va yetisela hi ndlela yini vakriste lava tlhangavetiki Pawulo?

9 Hi xikombiso, a moya wa ku xwenga wu susumetela vamakwezru va moya akuva va kombisa malwandla ka valaviseli va miganga, vazrumiwa ni vamakwezru van’wana lava va nga ka ntizro wa nkama hinkwawu, lava van’we vavu va titsroniki swinyingi akuva va yandzrisa ntizro lowu va wu yentxelaka Yehovha. Tivutise leswi: ‘Xana ku ni swin’wana leswi ni nga swi yentxaka akuva ni seketela liyendzro dzra mulaviseli wa muganga, kumbexana hi ku mu yamukela kaya, yene ni nsati wake loko a li leswaku a txhatile? Xana ni nga hamba malulamiselo akuva ni famba na vone a ku zrezreni?’ Loko u yentxa leswo u ta tovokisiwa ngopfu swinene. Hi xikombiso, yanakanya hi ku nyonxa loku vakriste va Varoma va viki na kone loko Pawulo kun’we ni lava a a yendzra navu va va dzrungulela yin’we ya mimfambu leyi kutxanaka, leyi va viki na yone!—Mint. 15:3, 4.

“Ku Vulavuliwa Ha Byone A Mimbangwini Hinkwayu” (Mintizro 28:16-22)

10. Xana Pawulo a a li ka xiyimu muni a Roma, nakone i yini leswi a swi yentxiki ntsrhakunyana ka loko a tlhasile ka doropa dzroledzro?

10 Loko hi wugamu Pawulo kun’we ni lava a a yendzra na vone va tlhase Roma, ‘Pawulo a pfumeleliwe ku tsrhama wuswake na a voneleliwa hi sotxha’. (Mint. 28:16) Hi ntolovelo mhunu lweyi a a pfaleliwe kaya a a tsrimbiwa hi txhini ledzri a dzri tekiwa dzri ya tsrimba sotxha dzra kukazri akuva a nga tsrutsrumi. Nambileswi Pawulo a a tsrimbiwe ni sotxha, a a li muzrezri wa Mfumu. A ku na txhini ledzri a dzri ta mu miyeta. Xileswo, ntsrhaku ka loko a tsrhame a wisa masiku mazrazru a hlengelete Vayuda va le Roma lava a va ni ndhuma akuva a ya titivisa kwavu ni kuva a nyikela wumboni.

11, 12. Loko Pawulo a vulavule ni Vayuda lava a va tsrhama Roma a dzringise ku helisa xihlawuhlawu lexi n’waninkama a va li na xone hi ndlela yini?

11 Pawulo a hlaye leswi: “Vavanuna, vamakwezru, nambileswi ni kalaka ni nga yentxanga ntxhumu lowu lwisanaka ni vhanu kumbe swihena swa vakokwana vezru, ni khomiwile a Yerusalema ni tlhela ni nyikeliwa a mavokweni ya Varoma. Ntsrhaku ka loko va ni thethisile, va djule ku ni humesa hikusa a ku nga na xivangelo xa kuva ni dlayiwa. Kambe loko Vayuda va yala kuva ni ntsrhunxiwa, ni sindzriseke ku kombela leswaku mhaka yanga yi yisiwa ka Khezari, kambe ku nga li hi leswaku a no va ni xa ku mangalela tiko dzranga ha xone.”—Mint. 28:17-19.

12 Hi kuva Pawulo a vitane Vayuda lavaya swanga “vamakwezru” a dzringise ku sungula mabulu mayelanu ni leswi a va pfumelelana ka swone a tlhela a helisa xihlawuhlawu lexi n’waninkama a va li na xone. (1 Kor. 9:20) A tlhele a swi beka livaleni leswaku a a nga yisiwanga mbangwini luwani akuva a mangalela Vayuda, a e kombela ku yisiwa ka Khezari ntsena. Nambitanu Vayuda lava a va tsrhama Roma a va nga swi tivi leswaku Pawulo a kombele ku yisiwa ka Khezari. (Mint. 28:21) Kutani swi yentxekise kuyini kuva Vayuda lava a va li Yudeya va nga va byelanga mhaka leyi Vayuda lava a va li Roma? A referensiya dzra kukazri dzri hlaya leswi: “A boti ledzri Pawulo a yendzriki ha dzrone dzri ve dzrin’we ka lawa ma zrangiki ma tlhasa Italiya ntsrhaku ka wuxika, xileswo, nambiloko Vayuda a ve zrumela mhunu kumbe papela a swi nge ti koteka kuva dzri tlhasa na Pawulo a nge si tlhasa.”

13, 14. Xana Pawulo a zrezre dzrungula dzra Mfumu hi ndlela yini, nakone hine hi nga mu yetisela hi ndlela yini?

13 Pawulo a zrezre dzrungula dzra Mfumu ka Vayuda lava a va mu yingiseta hi ndlela leyi a yi ta yentxa leswaku Vayuda volavo va tama va djula ku tiva leswi yengetelekiki. Pawulo a te: “Xileswo ni kombele ku mi vona ni vulavula na n’wine, hikusa ni tsrimbiwe hi matxhini lawa hi mhaka ya dumbo ledzri Vaisrayele va nga na dzrone.” (Mint. 28:20) Swi le livaleni leswaku dumbo ledzro a dzri fambisana ngopfu na Mesiya ni Mfumu wake hi lani bandla a dzri zrezra ha kone. A Vayuda lava a va ni ndhuma va hlamule Pawulo va ku: “Hi vona swi li swinene kuva hi ku yingiseta hi twa leswi u swi yanakanyaka, hikusa nakunene leswi hi swi tivaka hi wukhongoti lebyo lebyimpshwa hi leswaku ku vulavuliwa ha byone a mimbangwini hinkwayu.”—Mint. 28:22.

14 Loko hi pfulekeliwa hi mukhandlu wa ku zrezra madzrungula lamanene hi nga yetisela Pawulo hi ku vulavula ni ku hamba swivutiso leswi yentxaka leswaku lava va hi yingisetaka va tama va djula ku tiva leswi yengetelekiki. U nga kuma mpfunu wa ku yentxa leswo ka mabuku ya ku fana ni lawa ma liki Ku Hlamulana Hi Matsalwa, Vuyeriwa Eka Vutirheli Bya Xikolo Xa Vutirheli Bya Le Tilweni ni ledzri liki Tihite Ku Dondzreni Ni Le Ku Dondzriseni. Xana wa ma tizrisa ha hombe mabuku lawa?

Xikombiso Lexinene Xa Ku “Nyikela Wumboni Hi Ku Helela” (Mintizro 28:23-29)

15. He yini mintxhumu ya mune leyi Pawulo a yi yentxiki loko a nyikela wumboni?

15 A Vayuda va le mugangeni wolowo va hlawule siku kutani va ya lomu Pawulo a a pfaleliwe kone “na va yengeselekile va li vanyingi ngopfu swinene”. Xileswo “[Pawulo] a va tlhamuxela ni ku nyikela wumboni hi ku helela hi ta Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba hi ku tizrisa Nawu wa Moxe ni leswi tsraliwiki hi Vaprofeta, ku sukela a mixweni dzri za dzri ya pela, akuva a va kholwisa ka Yesu”. (Mint. 28:23) Ku ni mintxhumu ya mune leyi a yi xiyeka ka ndlela leyi Pawulo a nyikeliki wumboni ha yone. Wa ku sungula, Pawulo a a vulavula ngopfu hi Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. Wa wubidzri, Pawulo a zrezre hi ndlela leyi ‘kholwisaka’. Wa wuzrazru, a yanakanyisise hi ku tizrisa Matsralwa. Wa wumune, Pawulo a kombise moya wa ku tinyiketela hi ku Nyikela Wumboni “ku sukela a mixweni dzri za dzri ya pela”. Nakunene lexi i xikombiso lexinene kwezru! Ma ve wani mabindzru ya wumboni byolebyo? ‘Van’wana va sungule ku kholwa’ kambe van’wana a va nga kholwi. Luka a dzrungula leswaku leswi a va nga pfumelelani, ‘va sungule ku humetela’.—Mint. 28:24, 25a.

16-18. Ha yini Pawulo a nga hlamalanga loko Vayuda lava a va tsrhama Roma va yala ku yamukela dzrungula dzrake, nakone hine hi fanela ku titwisa kuyini loko vhanu va nga yamukeli dzrungula dzrezru?

16 A ndlela leyi Vayuda va yanguliki ha yone loko Pawulo a va zrezrela a yi mu hlamalisanga hikusa a yi fambisana ni wuprofeta bya Bibele, nakone a ku nga li khambi dzra ku sungula na a vona vhanu va yangula hi ndlela liyani. (Mint. 13:42-47; 18:5, 6; 19:8, 9) Xileswo Pawulo a hlaye swa kukazri ka vayingiseti vake lava a va li ku humeni hileswi a va nga pfumelelani ni mazritu yake, a ku: “A moya wa ku xwenga a wu tiyisile loko hi ku tizrisa muprofeta Ezaya wu byela vakokwana venu, wu ku: ‘Famba u ya byela vhanu lava u ku: ‘Nakunene mi ta yingela kambe a mi nge ti swi twisisa nikutsrongo, nakunene mi ta lavisa kambe a mi nge ti swi vona nikutsrongo. Hikusa a timbilu ta vhanu lava ti tlanyalile.’’” (Mint. 28:25b-27) A zritu ledzri ndzruluteliwiki dzri va ku “tlanyala” dzri tlhamuxela mbilu leyi “pfaliwiki” kumbe leyi “khiyiwiki” leyi sivelaka mhunu ku yamukela dzrungula dzra Mfumu. (Vona nota de estudo ka Mint. 28:27, TNM) Vavisani ka xiyimu lexo!

17 Swanga ndlela ya ku pfala, Pawulo a hlaye leswaku ku hambana ni Vayuda lavayani, ‘vamatiko nakunene a va ta ma yingiseta’ madzrungula lamanene. (Mint. 28:28; Amaps. 67:2; Eza. 11:10) Ina, mupostola Pawulo a a swi tiva leswi a a vulavula ha swone hikusa a a same a vona Vamatiko vanyingi va yangula hi ndlela leyinene loko va zrezreliwa dzrungula dzra Mfumu!—Mint. 13:48; 14:27.

18 Ku fana na Pawulo, na hine a hi fanelanga hi hlundzruka loko vhanu va yala ku yamukela madzrungula lamanene, hikusa ha swi tiva leswaku a hi vhanu vangani lava taka kuma nyangwa ya wutomi. (Mat. 7:13, 14) Kambe loko vhanu va timbilu letinene va teka xiboho xa ku tizrela Yehovha, hi fanela ku nyonxa ni ku va yamukela hi mavoko mabidzri.—Luk. 15:7.

“A Va Zrezrela Hi Ta Mfumu Wa Xikwembu Nkulukumba” (Mintizro 28:30, 31)

19. Xana Pawulo a yentxe hinkwaswu leswi a a swi kota ka xiyimu xake hi ndlela yini?

19 Luka a pfala dzrungula dzrake hi ndlela leyinene ni leyi tiyisanaka nhlana, hi ku hlaya leswi: “[Pawulo] a tame a tsrhama ku dzringana malembe mabidzri ka yindlu leyi a a yi lugarile, nakone hinkwavu lava a va mu yendzrela a swi koteka kuva a va yamukela hi ndlela leyinene, a va zrezrela hi ta Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba ni ku va dondzrisa hi ta Hosi Yesu Kriste na a nga txhavi ntxhumu futsrhi na ku nga na lexi mu sivelaka.” (Mint. 28:30, 31) Awee xikombiso lexinene xa malwandla, lipfumelo ni nkhinkhi!

20, 21. Tlhamuxela ndlela leyi wutizreli bya Pawulo byi va pfuniki ha yone van’wana a Roma.

20 Mun’we ka lava Pawulo a va yamukeliki hi lizrandzru a ve wanuna lweyi a vitaniwaka Onezimu, xikazrawa lexi a xi tsrutsrumile xa le Kolosa. Mupostola Pawulo a pfune Onezimu ku ndzruluka mukriste, nakone Onezimu a ve ‘makwavu lweyi a zrandzrekaka nakone a dumbekaka’ ka Pawulo. A tlhele a vitana Onezimu swanga ‘n’wana lweyi ni viki papayi wake’. (Kol. 4:9; Film. 10-12) Handle ka ku ganaganeka Onezimu a mu nyonxise ngopfu Pawulo!a

21 Xikombiso xa ku xonga xa Pawulo xi buyelise ni vhanu van’wana. Pawulo a tsralele Vafilipiya a ku: “Ni djula mi swi tiva leswaku xiyimu lexi ni nga ka xone swoswi xi yentxa leswaku a madzrungula lamanene ma ya ma hangalasiwa. A ku khomiwa kwanga hi leswi ni nga mulandzreli wa Kriste ku tiviwe hi vazrindzri hinkwavu va yindlu ya wuhosi ni hi vhanu vanyingi. Ntalu wa vamakwezru a Hosini va kuma ku tiyisiwa hi ku khomiwa kwanga, nakone va ya va kombisa xixixi a ku twaliseni ka zritu dzra Xikwembu Nkulukumba na va nga txhavi ntxhumu.”—Filp. 1:12-14.

22. Xana Pawulo a londzrovote nkama lowu a wu hetiki na a pfaleliwile hi ndlela yini?

22 Pawulo a londzrovote nkama lowu a a pfaleliwe a Roma akuva a tsrala mapapela ya lisima lawa namunhla ma hambaka xiyenge xa Matsralwa Ya Wukriste Ya Xigriki.b Mapapela lawa ma va pfune ngopfu vakriste va le dzaneni dzra ku sungula lava Pawulo a a tsralela vone. Na hine hi nga pfuneka hi mapapela ya Pawulo hikusa swilayu leswi huhuteliwiki leswi a swi tsraliki swa tizra ni namunhla ku fana ni ndlela leyi a swi tizra ha yone hi nkama lowu swi tsraliwiki ha wone.—2 Tim. 3:16, 17.

MAPAPELA LAWA PAWULO A MA TSRALIKI NA A PFALELIWE A ROMA

Ka lembe dzra wu 60 ku ya ka 61 N.Y., loko Pawulo a pfaleliwe a Roma hi khambi dzra ku sungula, a tsrale ntlhanu wa mapapela. Ka papela ledzri a dzri tsraleliki Filemoni, makwavu a lipfumelweni, Pawulo a tlhamuxela leswaku Onezimu, xikazrawa xa Filemoni lexi a xi tsrutsrumile, a xi ndzruluke mukriste. Pawulo a a li papayi wa Onezimu hi tlhelo dzra moya nakone swoswi a a tlhelisa xikazrawa lexi, lexi ‘khale a xi nga pfuni ntxhumu’, ka n’winyi wa xone swanga makwavu lweyi a nga mukriste.—Film. 10-12, 16.

Ka papela ledzri a dzri tsraleliki Vakolosa, Pawulo a hlaya leswaku Onezimu a a ‘pfa hi hala kwavu’. (Kol. 4:9) Onezimu kun’we na Tikiko va ve ni tovoko dzra ku nyikela mapapela lawa a ma ya ka Filemoni, ka Vakolosa ni ka Vaefesa.—Efe. 6:21.

Loko Pawulo a tsrala papela dzra Vafilipiya, a vulavule hi nkama lowu a a li “djele” a tlhela a vulavula hi xiyimu xa wanuna lweyi a nyikeliki papela ledzri, a nga Epafroditu. A vakriste va le Filipiya a va zrume Epafroditu akuva a ya pfuna Pawulo. Kambe Epafroditu a game a vabya ngopfu lakakuva a ke sala kutsrongo akuva a fa. Epafroditu a a kazratekile hikuva vakriste va le Filipiya va ‘tive leswaku a a vabya’. Xileswo, Pawulo a va byele leswaku a va fanele ku nyika lisima “vamakwezru va ku fana na yene”.—Filp. 1:7; 2:25-30.

A papela dzra Vaheberu dzri tsraleliwe vakriste va Vaheberu lava a va tsrhama Yudeya. Swi tikomba na a li Pawulo lweyi a dzri tsraliki hikusa ndlela leyi dzri tsraliwiki ha yone yi fana ni leyi a a tolovela ku tsrala ha yone. Ka papela ledzri, Pawulo a zrumela madzrungula ya vamakwezru va le Italiya a tlhela a vulavula hi Timotewu lweyi a a li na yene a Roma.—Filp. 1:1; Kol. 1:1; Film. 1; Heb. 13:23, 24.

23, 24. Ku fana na Pawulo, xana vakriste va le masikwini yezru va tsrhama na va nyonxile nambiloko va pfaleliwa handle ka nandzru hi ndlela yini?

23 Hi nkama lowu Pawulo a nga tsrhunxiwa ha wone djele, lowu kalaka wu nga tsraliwanga ka buku dzra Mintizro, Pawulo kutani a a hete mune wa malembe djele, mabidzri a Khezariya ni laman’wana mabidzri a Roma.c (Mint. 23:35; 24:27) Kambe Pawulo a a tsrhama na a nyonxile a tlhela a yentxa hinkwaswu leswi a swi koteka a ntizrweni wa ku zrezra. Hi lani ku fanaka, ni namunhla malandzra manyingi ya Yehovha nambileswi ma pfaleliwaka na ma nge na nandzru hi kola ka lipfumelo dzra wone, ma tsrhama na ma nyonxile ma tlhela ma ya mahlweni ma zrezra. A hi voneni xikombiso xa Adolfo, lweyi a pfaleliwiki a Espanha hi kola ka wukalatlhelo byake. Muzrangeli wa kukazri wa mapholisa a hlaye leswi: “Wene u hi hlamalisa ngopfu, hikusa nambiloko hi tama hi ku hlupha swo yentxa ingiki i mati henhla ka patu hikusa u tama u n’wayitela u tlhela u hi hlamula hi ndlela leyinene.”

24 Hi ku famba, ka nkama Adolfo a dumbiwe ngopfu lakakuva nambi xipfalu xa lomu a a pfaleliwe kone a xi tsrhama na xe mphaa. A masotxha a ma mu yela lani a a tsrhama kone akuva ma mu hamba swivutiso mayelanu ni Bibele. Mun’we ka wone a a yentxa hi ku nghena lani Adolfo a a pfaleliwe kone akuva a dondzra Bibele, na Adolfo a yime xipfalwini a tizra swanga mulaveleli. Hi ndlela leyo, a xib’otxhwa hi xone lexi a xi “vonelela” musotxha. A hi ku xonga ka swone loko swikombiso swa Timboni ta Yehovha leti dumbekaka swa ku fana na Adolfo swi hi kutxa ku tama hi “kombisa xixixi a ku twaliseni ka Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba”, nambiloko swiyimu swi bindzra!

25, 26. He byini wuprofeta bya ku hlamalisa lebyi Pawulo a byi voniki na byi hetiseka na ku nga si khaluta 30 wa malembe, nakone swi fana ni masiku yezru hi ndlela yini?

25 A buku dzra Mintizro dzri gamisa hi dzrungula dzra ku nyonxisa ngopfu swinene, ledzri vulavulaka hi mupostola wa Kriste lweyi a a pfaleliwe kaya kwake, lweyi a a ‘zrezra hi ta Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba’ ka hinkwavu lava a va ya mu pfuxela. Ka ndzrima ya ku sungula hi dondzre mayelanu ni ntizro lowu Yesu a wu nyikiki valandzreli vake, loko a ku: “Mi ta yamukela ntamu loko moya wa ku xwenga wu ta henhla kwenu, nakone mi ta va timboni tanga a Yerusalema, a Yudeya hinkwaku ni Samariya, ku ya tlhasa mimbangwini ya le kule swinene ya misava.” (Mint. 1:8) Na ku nga si khaluta nambi 30 wa malembe ntsrhaku ka loko Yesu a hlaye mazritu lawo, a dzrungula dzra Mfumu kutani a dzri ‘zrezriwa ka vhanu hinkwavu lava nga hansi ka tilo’.d (Kol. 1:23) Swe tidlaa, a livaleni leswaku a moya wa Xikwembu Nkulukumba wu ni ntamu!—Zek. 4:6.

26 Namunhla a moya wa ku xwenga wa ha tama wu nyika ntamu vamakwavu va Kriste lava saliki ku patsra ni vatizrikulobye lava va “tihamba tin’wana”, akuva va ya mahlweni va “nyikela wumboni hi ku helela hi ta Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba” ka matiko lawa ma tlulaka 240 wa wone. (Yoh. 10:16; Mint. 28:23) Wene ke, xana u yentxa hinkwaswu leswi u nga swi kotaka akuva u patsreka ka ntizro lowu?

A WUTOMI BYA PAWULO NTSRHAKU KA LOKO KU KHALUTE LEMBE DZRA WU 61 N.Y.

Swi nga yentxeka hi 61 N.Y., Pawulo a yisiwe mahlweni ka hosi Nero, lweyi a hlayiki leswaku a a nge na nandzru. A hi tivi swinyingi mayelanu ni mintizro leyi Pawulo a nga ha vaka a yi yentxile ntsrhaku ka leswo. Loko a li leswaku a yile a Espanha, hi lani a a kunguhata ha kone, swi nga yentxeka a fambe hi nkama wolowo. (Rom. 15:28) Hi 95 N.Y., Clemente a tsrale leswaku Pawulo a ye tlhasa “wugan’wini bya ndzrilakanu wa [mpeladambu]”.

Ka mapapela mazrazru lawa Pawulo a ma tsraliki ntsrhaku ka loko a ntsrhunxiwile, ku nga Timotewu wa ku Sungula ni wa Wubidzri, ku patsra ni papela dzra Tito, hi byeliwa leswaku Pawulo a pfuxele Kreta, Makedoniya, Nikopolisi ni Trowasi. (1 Tim. 1:3; 2 Tim. 4:13; Tit. 1:5; 3:12) Swi nga yentxeka a tlhele a khomiwa na a li Nikopolisi a Grikiya. Swi nge na mhaka leswaku swi yentxekise kuyini, kolomu ka lembe dzra wu 65 N.Y., Pawulo a tlhele a khomiwa a Roma. Hi khambi ledzri, Nero a a nge ti mu tsretsrelela. Ku hlaya ntiyiso, swanga hi lani n’wamatimu wa Muroma Tácito a hlayiki ha kone, nkama lowu ku nga hisiwa doropa dzra Roma hi lembe dzra 64 N.Y., Nero a lumbete vakriste leswaku hi vone va nga dzri hisa nakone a yentxe leswaku va xanisiwa ngopfu swinene.

Leswi Pawulo a a swi vona leswaku a a li kusuhi ni ku dlayiwa, ka papela dzrake dzra wubidzri ledzri a dzri ya ka Timotewu, a kombele Timotewu na Marka leswaku va ya a Roma hi ku kahlula akuva va ya mu vona. Swa hlamalisa ku vona xixixi lexi kombisiwiki ha Luka na Oneziforo, lava va bekiki wutomi byavu khombyeni akuva va ya tiyisa Pawulo. (2 Tim. 1:16, 17; 4:6-9, 11) Ku hlaya ntiyiso, lweyi a a tihlaya livaleni leswaku i mukriste a a li khombyeni dzra ku pfaleliwa, ku xanisiwa nambi ku dlayiwa. Swi nga yentxeka Pawulo a dlayiwe hi mhaka ya lipfumelo dzrake ntsrhakunyana ka ku tsrala papela ledzri a dzri ya ka Timotewu, kolomu ka 65 N.Y. A dzrungula dzri kombisa leswaku Nero a fe hi ndlela ya nsele, ntsrhaku ka loko ku khalute malembe mazrazru na ku dlayiwe Pawulo.

MADZRUNGULA LAMANENE MA ‘ZREZRIWA KA VHANU HINKWAVU’

Kolomu ka 61 N.Y., na mupostola Pawulo a ha li djele a Roma, a tsrale leswaku a “madzrungula lamanene” a ma zrezriwile ka “vhanu hinkwavu lava nga hansi ka tilo”. (Kol. 1:23) Hi nga ma twisisa hi ndlela yini mazritu lawa?

Swi tikomba ingiki Pawulo a a tlhamuxela ndlela leyi “madzrungula lamanene” ma nga zrezriwa ha yone. Hi xikombiso, a dzaneni dzra wu mune N.N.Y., Alexandre Lwenkulu a hlasele Ásia a va a tlhasa a frontera dzra Índia. Júlio César a hlasele Bretanha hi lembe dzra 55 N.N.Y., nakone Cláudio a teke mbangu wa xihlale lexo a wu patsra ni mfumu wa le Roma, hi lembe dzra 43 N.N.Y. Lomu ku vitaniwaka Extremo Oriente ku tiviwa hikusa a ku hambiwa seda ledzri a dzri hamba tipanu ta ku tiya ngopfu swinene.

Xana madzrungula lamanene kutani a ma zrezriwile a Bretanha, China ni le Extremo Oriente? Swi tikomba ingiki a ku nga si na zrezriwa, hikusa loko Pawulo a tsralela Vakolosa, yene a a nga si na dzri tlhasela kungu dzrake, ledzri a dzri hambiki hi lembe dzra 56 N.Y., ku nga ku zrezra ka mimbangu leyi ‘kalaka yi nga yendzreliwanga’ ya le Espanha. (Rom. 15:20, 23, 24) Nambitanu, kolomu ka 61 N.Y., a madzrungula ya Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba a ma tiviwa. Ha tiyiseka leswaku madzrungula lamanene ma tlhasile a tikweni dzra Vayuda ni vaprozelita lava va babatisiwiki hi pentekoxta dzra 33 N.Y., ku patsra ni mimbangu leyi pfuxeliwiki hi vapostola va Yesu.—Mint. 2:1, 8-11, 41, 42.

a Pawulo a a swi navela kuva Onezimu a tama a tsrhama na yene kambe leswo a swi lwisana ni nawu wa Varoma kun’we ni timfanelo ta Filemoni, mukriste lweyi a a li n’winyi wa Onezimu. Xileswo, Onezimu a tlhelele ka n’winyi wake na a ni papela ledzri a dzri tsraliwe ha Pawulo, ledzri a dzri kutxa Filemoni kuva a xi yamukela ha hombe xikazrawa xake Onezimu swanga makwavu wa moya.—Film. 13-19.

b Vona bokisi ledzri liki “Mapapela Lawa Pawulo A Ma Tsraliki Na A Pfaleliwe A Roma”, ka pajina 242.

c Vona bokisi ledzri liki “A Wutomi Bya Pawulo Ntsrhaku Ka Loko Ku Khalute Lembe Dzra Wu 61 N.Y.”, ka pajina 244.

d Vona bokisi ledzri liki “Madzrungula Lamanene Ma ‘Zrezriwa Ka Vhanu Hinkwavu.’”

    Mabuku Ya Xizronga - (2003-2025)
    Huma
    Nghena
    • Xironga
    • Zrumela
    • Tihlawulele
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Milawu Ya Matizrisela
    • Nawu Wa Xihundla
    • Seta Swa Xihundla
    • JW.ORG
    • Nghena
    Zrumela