Ndi Njira, Undimomwene Na Umaso

Anthu onsene asafuna kubva mphangwa zadidi. Kodi imwe musadziwa kuti ziripo mphangwa zadidi kakamwe kwa imwe na kwa ale anafuna imwe?

Mphangwa zenezi zadidi zisagumanika m’Bhibhlya, bukhu yakuti Nciti wa kudzulu na pantsi, Yahova Mulungu acitisa kuti ilembwe mu pyaka pizinji nduli. M’bukhu ino, tinadzaikha manyerezero athu ku mabukhu manai a m’Bhibhlya akuti ali na mphangwa zadidi kakamwe kwa ife tonsene. Iwo ali na madzina a ale adaphatisira Mulungu toera kualemba—Mateu, Marko, Luka na Juwau.

Mabukhu anewa manai kazinji kene asacemerwa Maevanjelyu manai. Mabukhu anewa asalonga pya mphangwa zadidi zinalonga pya Yezu Kristu wakuti ndi njira idaphatisira Mulungu toera kupulumusa anthu, pontho ninga Mambo wa Umambo wa Mulungu kudzulu, Yezu anadzapasa nkhombo onsene anan’khulupira—Marko 10:17, 30; 13:13.

THANGWI YANJI ALEMBWA MAEVANJELYU MANAI?

Panango munabvundzika kuti thangwi yanji Mulungu acitisa kuti alembwe Maevanjelyu manai analonga pya umaso wa Yezu na pidapfundzisa iye.

Ndi nkhombo kukhala na mabukhu anewa analonga thangwi ya pidalonga Yezu na pidacita iye. Mwacitsandzo, nyerezerani amuna anai ali cifupi na mpfundzisi wakudziwika kakamwe. Mamuna ali kutsogolo kwa mpfundzisi ndi nyakulipisa misonkho. Mamuna ali kunkono wamadyo ndi dotoro. Mamuna ali kunkono wabzwere ndi nyakumedza na xamwali wapantima wa mpfundzisi. Mamuna wacinai ali nduli mwa mpfundzisi ndi m’phale. Onsene anai ndi akukhulupirika, mbwenye ali na pifuno pyakusiyana. Mbidakhala kuti onsene alemba pinthu pidalonga mpfundzisi na pidacita iye, mwakukhonda penula onsene mbadagomezera pinthu munjira yakusiyana. Tingapfundza pidalemba iwo m’mabukhu anewa manai, tinakwanisa kubvesesa mwadidi pidalonga na pidacita mpfundzisi. Pyenepi pisapangiza kuti tinaphedzeka kakamwe na mabukhu anewa manai analonga pya umaso wa Mpfundzisi Wankulu, Yezu.

Tingapitiriza na citsandzo, nyakulipisa misonkho asafuna kuti pidalemba iye pikomerese Ayuda. Natenepa akhunganya pipfundziso na pyakucitika toera kuphedza anyakuleri ace. Mbwenye dotoro agomezera pya kuwangisa atenda peno anyakulamala. Natenepa iye nee alemba pinthu pinango pidalemba nyakulipisa misonkho, peno apilemba munjira yakusiyana. Xamwali wapantima agomezera mabvero na makhaliro a mpfundzisi. Mbiri idalemba m’phale ndi yacigwagwa. Mbwenye pyonsene pidalemba amuna anai mphyandimomwene. Pyenepi pisapangiza mwadidi kuti kukhala na mabukhu anewa manai analonga pya umaso wa Yezu kusathimizira kubvesesa kwathu mabasa ace, pidapfundzisa iye na makhaliro ace.

Anthu anango panango asalonga ‘Evanjelyu ya Mateu’ peno ‘Evanjelyu ya Juwau.’ Pyenepi si pyakuipa tayu, thangwi mabukhu anewa ali na “mphangwa zadidi zinalonga pya Yezu Kristu.” (Marko 1:1) Mbwenye mwacigwagwa tinakwanisa kulonga kuti tapaswa m’mabukhu anewa Evanjelyu ibodzi basi, peno mphangwa zadidi zinalonga pya umaso wa Yezu.

Anyakupfundza azinji a Mafala a Mulungu alandanisa mbabveranisa mphangwa zinagumanika m’bukhu ya Mateu, Marko, Luka na Juwau. Mu pyaka 170 N.W., mulembi wa ku Sirya, Taciano awangisira toera kucita pyenepi. Iye adzindikira kuti mabukhu anewa manai ndi andimomwene na alembeswa na Mulungu, natenepa acita bukhu Diatessaron, inalonga pya umaso na utumiki wa Yezu.

Bukhu ino ya nsolo wakuti Yezu—Ndi Njira, Undimomwene na Umaso isacitambo pibodzi pyene, mbwenye munjira yakubveka mwadidi na yakulinganira. Pyenepi pisatiphedza kubvesesa mwadidi kukwanirisika kwa maprofesiya mazinji na misangani ya Yezu. Kubvesesa kweneku kusatiphedza kudziwa pidalonga iye, pidacita iye na ndzidzi udacitika pinthu pyenepi. Pidagumana anyakufufudza pinthu pyakale pisatiphedzambo kubvesesa maonero a anyakulemba na pinthu pinango. Mwandimomwene, nkhabe munthu anakwanisa kufokotoza pyonsene ninga mudacitikira ipyo. Mbwenye bukhu ino yakuti Yezu—Ndi Njira, Undimomwene na Umaso isalonga pyakucitika pyenepi munjira yakubveka mwadidi.

NDI NJIRA, UNDIMOMWENE NA UMASO

Munaleri imwe bukhu ino, sakani ntsonga zakuti zinakwanisa kuphedza imwe na ale anafuna imwe. Kumbukani kuti Yezu Kristu apanga mpostolo Tomasi: “Ine ndine njira, undimomwene na umaso. Nkhabe munthu anaenda kuna Baba mbakhonda kupita na pana ine.”—Juwau 14:6.

Bukhu ino yakuti Yezu—Ndi Njira, Undimomwene na Umaso inakuphedzani kudziwa kuti thangwi yanji Yezu ndi “njira.” Ife tinakwanisa kufendedzera Yahova Mulungu mu phembero basi ene kubulukira mwa iye. Kusiyapo pyenepi, Yezu ndi njira inaticitisa kukhala pontho na ntendere na Mulungu. (Juwau 16:23; Aroma 5:8) Natenepa, kubulukira mwa Yezu tinakwanisa kukhala na uxamwali na Mulungu.

Yezu ndi ‘undimomwene.’ Iye alonga, pontho acita pinthu mwakubverana na undimomwene. Iye akwanirisa maprofesiya mazinji akuti akhala ‘inde kubulukira mwa iye.’ (2 Akorinto 1:20; Juwau 1:14) Maprofesiya anewa asatiphedza kudziwa basa ikulu iri na Yezu yakuphedzera toera cifuniro ca Mulungu cikwanirisike.—Apokalipse 19:10.

Pontho Yezu Kristu ndi ‘umaso.’ Nakuti Yezu apereka umaso wace waungwiro na ciropa cace ninga ciomboli, ife tinakwanisa kukhala na ‘umaso wandimomwene,’ wakuti ndi ‘umaso wakukhonda mala.’ (1 Timoti 6:12, 19; Aefesi 1:7; 1 Juwau 1:7) Iye anadzakhalambo ‘umaso’ kwa pikwi na pikwi pya anthu adafa akuti anadzalamuswa muli akufa toera kukhala m’Paraizu kwenda na kwenda.—Juwau 5:28, 29.

Tonsene tisafunika kubvesesa basa ya Yezu mu cifuniro ca Mulungu. Tisadikhira kuti munakomerwa kupfundza pizinji thangwi ya Yezu—wakuti ndi ‘njira, undimomwene na umaso.’