‘Munthu Wandzeru Pang’ono Asakhulupira Pyonsene Pinapangwa Iye’
“Pswiru ndi munthu wakuti cipo asaleri tsamba ya mphangwa; mbwenye pswiru kakamwe ndi munthu anakhulupira pyonsene pinaleri iye thangwi basi ene pyalembwa mu tsamba ya mphangwa.”—August von Schlözer, nyakulemba mbiri na nyakudziwisa malonda wa ku Alemanya (1735-1809).
MU PYAKA 200 nduli anthu nee akhatawira pyonsene pikhalembwa m’matsamba a mphangwa. Pyenepi ndi sawasawa kakamwe lero na mphangwa zinagumanika mu Interneti. Na ciphedzo ca tekinolojiya, mphangwa zizinji kakamwe—zadidi na zakuipa, zakuphedza na zakukhonda phedza peno zakugopswa—zisagumanika lero mu Interneti. Natenepa, tisafunika kusankhula mwadidi pinafuna ife kuleri. Munthu angatoma kwene kuphatisira Interneti, panango ananyerezera kuti mphangwa ndi zandimomwene thangwi basi ene zalembwa mu Interneti, peno thangwi xamwali wace antumizira mu ntokodzi peno mu ntcini wandzeru. Na mathangwi adidi, Bhibhlya isaticenjeza: ‘Munthu wandzeru pang’ono asakhulupira pyonsene pinapangwa iye nee kupidzindikira, mbwenye nyandzeru asalengesa mathanyo ace.’—Mis. 14:15.
Tinakwanisa tani kukhala anthu “andzeru” mbatidzindikira mphangwa zauthambi, zakupambizira, zakunyengeza na zinango zapezi zinagumanika mu Interneti? Pakutoma bvundzikani: ‘Kodi mphangwa zenezi zabuluswa na anthu akutawirika peno web site yakunyindirika? Peno ndi site yakuti munthu onsene anakwanisa kulemba maonero ace, peno ndi site yakukhonda dziwika? Kodi mphangwa zenezi zalongwa kale na site inango kuti ndi zauthambi?a Natenepa, phatisirani mwadidi ‘luso’ yanu. (Mis. 7:7) Mungaona kuti mphangwa ndi zakupenulisa, panango si zakunyindirika tayu. Pontho, khala mphangwa zisalonga mwakuipa anthu anango, nyerezerani kuti mbani anafuna kuphindula na mphangwa zenezi mwakukhonda tsalakana cifuniro ca ale anazimwaza.
NSAMBO WAKUTUMIZIRAMBO ANANGO
Anango angatambira mphangwa asazitumiza kuna anthu onsene anadziwa iwo nee kuzidinga khala ndi zandimomwene peno nkhabe. Iwo nkhabe kunyerezera pinafuna kucitika angamala kuzitumiza. Panango iwo asacita pyenepi toera kusimbwa na anango, peno toera kukhala munthu wakutoma adatumiza mphangwa zenezi. (2 Sam. 13:28-33) Mbwenye tingakhala anthu ‘andzeru’ tinanyerezera pya ngozwi zinafuna kuoneka, kuti panango tinapswipisa makhaliro a anango peno a nsoka wa anthu.
Pisaphemba ndzidzi na kuwangisira toera kudinga undimomwene wa mphangwa. Na thangwi ineyi, anango asatumiza mphangwa mbanyerezera kuti ule anafuna kuzitambira ndiye asafunika kuzidinga khala ndi zandimomwene peno nkhabe. Khala ife nkhabe ndzidzi toera kuzidinga, kodi iye anaona ndzidzi? (Aef. 5:15, 16) M’mbuto mwakutumiza mphangwa zakuti nee tisazinyindira, mphyadidi kukhala na maonero awa: “Khala nee ndisazinyindira, mphyadidi kuzifudza!”
Bvundzikani: ‘Kodi ndzidzi onsene ndingatambira mphangwa ndisatumizira anango? Kodi ndatumiza mphangwa kuna munthu toera kuphemba kulekererwa thangwi ndantumizira mphangwa zapezi peno zauthambi? Kodi alipo adandiphemba toera ndikhonde kuntumizira pontho mphangwa zinatambira ine?’ Kumbukani kuti anthu ali mu ndandanda yanu ya e-mail anakwanisambo kupita mu Interneti. Natenepa, iwo nee asafuna ciphedzo canu toera kusaka mphangwa zinakomerwa na iwo. Panango nee asafuna kutambira mphangwa zizinji zakusekesa, mavidyu, peno mafoto. Pontho, si pyandzeru tayu kutumizira anango nkhani za Bhibhlya zakugravarwi peno ntsonga zakulembwa za nkhani.b Pontho, kumbukani kuti munthu angafufudza ekhene ntsonga, mavesi peno matawiro toera kuaphatisira pa pfundziro ya Bhibhlya peno pa misonkhano ya mpingo, anaphindula kakamwe kusiyapo mungantumizira ndimwe.
Mphapo munacitanji mungapita mu Interneti mbamuona mphangwa zinalonga mwakuipa gulu ya Yahova? Tisafunika kusiya site ineyi mwakucimbiza. Anango asanyerezera kuti asafunika kupangiza anango toera kubva maonero awo. Kodi pyenepi nee pinamwaza mphangwa zenezi zauthambi? Tinganentseka na mphangwa zidagumana ife mu Interneti, tisafunika kuphemba Yahova toera atipase udziwisi mbaticedza pyenepi na Akristu akukola. (Tgo. 1:5, 6; Yuda 22, 23) Yezu wakuti akhapambizirwa kazinji kene, acenjeza atowereri ace kuti iwo mbadatcingwa na anyamalwa awo, na ‘kupambizirwa pyakuipa pyonsene thangwi ya iye.’ (Mat. 5:11; 11:19; Jwau 10:19-21) Tisafunika kuphatisira ‘luso yathu yakunyerezera’ toera kudzindikira “munthu analonga pyakuipa” na ale ‘adasiya njira zakulungama mbafamba munjira za ncidima.’—Mis. 2:10-16.
LEMEDZANI UDIDI WA ANANGO
Tisafunikambo kucita mpholemphole na mphangwa zauzimu peno pyakugumana napyo pinatumizirwa ife peno pidabva ife. Maseze kuti mphangwa ndi zandimomwene, nee pisabveka kuti zisafunika kumwazwa. Midzidzi inango, si pyadidi tayu kutumiza mphangwa zandimomwene kuna anango. (Mat. 7:12) Mwacitsandzo, si pyaufuni tayu kumwaza mapsweda peno magumba, ngakhale kuti pinthu pyacitikadi. (2 Ates. 3:11; 1 Tim. 5:13) Mphangwa zinango ndi zacibisobiso, ife tisafunika kulemedza udidi wa anango toera kumwaza mphangwa zenezi pa ndzidzi wakuthema mukuphatisira njira yakuthema. Kumwaza mphangwa ndzidzi mbudzati kufika, panango pinabweresa nyatwa kakamwe.
Lero mphyakukhonda nentsa kakamwe kutumiza mphangwa kuna anango, mwakukhonda tsalakana khala ndi zandimomwene peno zakuipa, zakufunika peno zakukhonda funika, zakuphedza peno zakugopswa. Munthu anatumiza e-mail peno mphangwa kuna anango, asafunika kudziwa kuti khala asafuna peno nkhabe, mphangwa zenezi zinakwanisa kufika m’mbuto zizinji pa dziko mu ndzidzi wakucepa. Natenepa, tingatambira mphangwa, tisafunika kucalira cipendamiro cakutumiza mwakucimbiza mphangwa zenezi kuna anango. Maseze munthu waufuni ‘asakhulupira pyonsene’ mbakhonda kupenula mwakusowa mathangwi, nee tisafunika kukhala ninga akusowa ndzeru mbatikhulupira mwakucimbiza mphangwa peno pinthu pyadidi pyonsene. Munthu waufuni asakhonda mphangwa zauthambi zinalonga mwakuipa gulu ya Yahova peno abale athu. Kumbukani kuti ale anamwaza uthambi unoyu asakomeresa Sathani Dyabo, “baba wa uthambi.” (Jwau 8:44; 1 Akor. 13:7) Luso yakunyerezera na yakudzindikira inadzatiphedza toera kukhala anthu “andzeru” mbatidziwa kuti tinatsalakana tani mwadidi mphangwa zizinji zinaona ife mu umaso wathu wa ntsiku na ntsiku. Ninga pinalonga Bhibhlya, ‘munthu wandzeru pang’ono asakhulupira pyonsene pinapangwa iye nee kupidzindikira, mbwenye nyandzeru asalengesa mathanyo ace.’—Mis. 14:18.
[Pidzindikiro pyapantsi]
a Onesesani mwadidi, mphangwa zapezi zinakwanisa kupangizwa pontho, maseze kuti zalongwa kale nduli kuti ndi zauthambi. Panango zinacinjwa peno kusasanyirwa pang’ono toera zioneke ninga ndi zandimomwene.
b Onani Nosso Ministério do Reino de Abril de 2010 “Perguntas Respondidas.”
[Bokosi pa tsamba 32]
MBAMUDZATI KUTUMIZA MPHANGWA, BVUNDZIKANI:
❑ Ndiri na cinyindiro cakuti mphangwa zenezi ndi zandimomwene?
❑ Kodi mphangwa zenezi ndi zacibisobiso?
❑ Kodi mphangwa zenezi zinapswipisa makhaliro a anango?
❑ Kodi alipo adandiphemba toera ndikhonde kuntumizira pontho mphangwa zinatambira ine?