Tsanzayani Na Umaso Wa M’banja
Kodi mabanja anakwanisadi kukhala akutsanzaya?
Kodi pisakwanisika tani?
Kodi musadziwa mabanja akubverana na akutsanzaya sawasawa ninga anaonemwe pa tsamba ino? M’mbuto zonsene mabanja asafudzika. Kumwalana, kukhonda khazikika pa basa, nyatwa za nyakubala mbodzi, kuphatiswa mwala—pyonsenepi pisaphedzera ku ngobzi. Nyakudziwisa unango wa umaso wa banja adungunya kuti: “Cincino, kulonga pya kucimwanika kwa banja mphyakudziwika na onsene.”
Kodi thangwi yanji mabanja lero asalaswa na pyakunetsa pikulupikulu pyenepi? Kodi tinakwanisa tani kutsanzaya na umaso wa m’banja?
Matomero a Banja
Towera titawire mibvunzo ineyi, tisafunika kudziwa matomero a ukwati na a banja. Khala kuti pyenepi pikhali na Ntomesi—Nsasanyi—mphapo piwalo pya banja pikhafunika kulang’ana kwa iye towera utsogoleri, nakuti iye asadziwadi pyadidi kuti tinakwanisa tani kutsanzaya pikulu pene na umaso wa m’banja.
Mwakukomeresa, anthu azinji asakhulupira kuti banja nkhabe Ntomesi. Enciclopédia Americana, m’cingerezi, isalonga kuti: “Anyakudziwisa anango asanyerezera kuti kutoma kwa ukwati kwatowezera kukhala piwiripiwiri kwa pinyama pyakucepa kupiringana munthu.” Mbwenye, Yezu Kristu alonga za kusasanywa kwa mamuna na nkazi. Iye aphata mafala a m’bukhu yakutoma ya Bibilya ninga ncera mbalonga kuti: “Pidamanga Mulungu pabozi pene, munthu mbaleke kupisudzula.”—Mateo 19:4-6.
Natenepa, Yezu Kristu atoweza. Mulungu wa nzeru asasanya anthu akutoma na kucita kuti umaso wawo wa m’banja ukhale wakutsanzaya. Mulungu agumaniza anthu awiri akutoma m’ukwati mbalonga kuti mamuna “asafunika kukhala na nkazace, natenepa iwo asafunika kukhala nyama ibodzi basi”. (Genesi 2:22-24) Mwatenepa, kodi mphyakukwanisika kuti pyakunentsa pya m’banja lero pisabwera na thangwi ya makhaliro a umaso anaswa mipimo idakhazikiswa na Nsasanyi m’Mafala ace, Bibilya?
Kodi Njira ya Kupembera Njipi?
Ninga mwakukhonda kupenuka musapidziwa, dziko yacincino isakulisa kucenama na kupikhutisa. “Kumana ngwadidi”, alonga nyapfuma unango kwa anyakumalisa mapfunziro a universidade ya Estados Unidos. “Munthu anakwanisa kukhala wa kumana mbanyerezera pina kukhala wadidi.” Mbwenye kuwangisira na kutowera pinthu pya kunyama nkhabe kubweresa kupembera tayu. Ndimomwene, pinthu pya kunyama ndi cibodzi ca pyakugopswa pikulu pene ku umaso wa m’banja, thangwi pisadodomesa kubvana kwa anthu na kubvungira anthu nzidzi na kobiri. Mwakusiyana, nyerezerani kuti inakwanisa tani misanje miwiri basi ya Bibilya kutipheza kuona cakufunika towera kutsanzaya.
“Mphyadidi kudya masamba pabodzi na anthu anafunefe kupiringana na kudya nyama ya kununa pakati pa udani.”
“Mphyadidi kudya nkate wakuuma, na ntendere m’manyerezero, kupiringana phwando m’nyumba yakudzala na nketesano.”
Misangani 15:17; 17:1, “A Bíblia na Linguagem de Hoje”.
Mafala aphambvu, kodi si tenepo? Nyerezerani kuti mbidakhala yakusiyana tani dziko khala mabanja onsene asatoweza pyakufunika pyakutoma pyenepi! Bibilya isapereka pina utsogoleri wadidi wakuti piwalo pya banja pisafunika tani kutsalakana. Nyerezerani basi utsogoleri ungasi.
Amuna: ‘Funani akazanu ninga manungo anu ene.’—Aefesi 5:28-30.
Pya kukhonda nentsa, mbwenye pyakuphata basa pikulu pene! Bibilya isatonga pina mamuna ‘kulemedza nkazace’. (1 Pedro 3:7) Iye asacita pyenepi mwakumpasa citsalakano, cakuphataniza kufuna, na kudzindikirisa cifuno cace. Iye pina asalemedza manyerezero ace na kumbvesera. (Onani Genesi 21:12.) Kodi imwe nkhabe kutawira kuti banja ibodzi na ibodzi inaphindula khala mamuna asatsalakana nkazace ninga mukhafunira iye kucitirwa?—Mateo 7:12.
Akazi: ‘Khalani na kulemedza kwakuzika kwa mamunanu.’—Aefesi 5:33.
Nkazi asacitisa kutsanzaya kwa banja mwa kupheza mamunace kukwanirisa mabasa ace akulemera. Pyenepi ndipyo pidanyerezerwa, nakuti Mulungu apereka kwa mamuna nkazi towera akhale “mphedzi ace, ninga wakunkwanirisa”. (Genesi 2:18) Kodi musadzindikira nkhombo za umaso wa m’banja khala nkazi asalemedza mamunace, mbaphedza pyakusankhula pyace na kuphata naye basa pabodzi pene towera kugumana pyakufunika pya m’banja?
Akukwatana: “Amuna na akazi asafunika kukhala akukhulupirana unango na nzace.”—Ayebere 13:4, BLH.
Khala asakhulupirana, umaso wa m’banja usaphinduladi. Upombo kazinji kene usafudza banja. (Misangani 6:27-29, 32) Mphapo, mwanzeru, Bibilya isakulumiza kuti: “Komerwani na nkazanu, khalani wakutsanzaya na ntsikana adakwatirana na imwe . . . Thangwi yanji musapasa kufuna kwanu kwa nkazi [unango]?”—Misangani 5:18-20, BLH.
Anyakubala: ‘Pfunzisani ana anu mwakubverana na njira yawo.’—Misangani 22:6.
Anyakubala angabvunga nzidzi na kutsalakana ana awo, umaso wa m’banja usakhaladi mbwenye. Natenepa, Bibilya isakulumiza anyakubala kupfunzisa ana awo makhaliro adidi ‘pakukhala m’nyumba zawo, pakufamba m’nseu, pakugona na pakulamuka’. (Deuteronomyo 11:19) Bibilya isalonga pina kuti anyakubala asafunika kupangisa kuti asaafuna ana awo, mwa kwaalanga.—Aefesi 6:4.
Ana: ‘Ana, khalani akubvera kwa akukubalani m’kubverana na mwa Mbuya.’—Aefesi 6:1.
Ndimomwene kuti m’dziko yakukhonda tongeka ino m’midzidzi yonsene sikuti mphyakukhonda netsa kubvera anyakubala. Mbwenye kodi imwe nkhabe tawira kuti mphyanzeru kucita pinatipanga Nyakutomesa banja? Iye asadziwa kuti pyadidi ndipipi towera kucitisa umaso wa m’banja kukhala wakutsanzaya pikulu pene. Natenepa, wangisirani na kubvera anyakubala. Khalani akusankhula kucalira manyengerero akuinjipa a dziko a kucita pinthu pyakuipa.—Misangani 1:10-19.
Khala ciwalo cibodzi na cibodzi ca banja cisaphatisa basa uphungu wa Bibilya, umaso wa m’banja unadzaphindula. Si kuti banja inatsanzaya na umaso wadidi cincino pano basi, mbwenye inadzakhala na cidikhiro ca ntsogolo mwakukomeresa pikulu pene m’dziko ipswa yapantsi idapikirwa na Mulungu. (2 Pedro 3:13; Apokalipse 21:3, 4) Natenepa, khalani na cidzolowezi ca kupfunza Bibilya pabodzi pene m’banja! Pikwi na pikwi pya mabanja pa dziko yonsene yapantsi agumana utsogoleri wakuperekwa m’bukhu ya O Segredo de Uma Família Feliz kukhala wakuphindulisadi.
Kusiyapo ngakhala pana cidzindikiro cinango, malemba a Bibilya mbakubulukira m’Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas—Com Referências.