Kuthimbana Na Nyatwa Yakuferwa Na Ndzanu Wa M’banja
BHIBHLYA isalonga pakweca: Mamuna “afune nkazache ninga iye ene.” Mu njira ibodzi ene nkazi asafunika “alemedze mamunache.” Uwiri awo asacita mabasa awo ninga “thupi [manungo] ibodzi.” (Aef. 5:33; Gen. 2:23, 24) Mu kupita kwa ndzidzi, kubverana kwawo na kufunana kwawo kusawanga. Kunakwanisa kulandaniswa na mitcici ya miti miwiri inakula duzi-duzi. Manyerezero a anyakumanga banja akutsandzaya asakhala akuphatana na akubverana mwadidi.
Kodi ndiye tani khala mamuna peno nkazi afa? Uxamwali wakukhonda kufudzika usagwandika. Kazinji kene, mamuna peno nkazi adasala asabva kupha mu ntima, asatsoperwa ngakhale kupasika mulando. Mu pyaka 58 pyakumanga banja, Daniella akhadziwa anthu azinji adaluza ndzawo wa m’banja.a Mbwenye, mudamala kufa mamunace, iye alonga: “Cipo ndikhabvesesa cakucitika ninga ceneci. Nkhabe njira toera kubvesesa pyenepi mbamudzati kuferwa na ndzanu wa m’banja.”
KUBVA KUPHA MU NTIMA KUNAONEKA NINGA KWAKUKHONDA MALA
Anyakufufudza anango asalonga kuti nkhabepo nyatwa yakunentsa kakamwe kupiringana kufa kwa ndzanu wa m’banja. Anyakuferwa azinji asatawira pyenepi. Mamuna wa Millie alowa mu pyaka pizinji ndulimu. Mu kulonga umaso wace ninga nzice, iye alonga, “Ndisapibva ninga ndalamala.” Iye akhalonga n’khaliro wa mabvero ace a mu ntima udacitiswa thangwi ya kufa kwa mamunace wa pyaka 25 pyakubalwa.
Susan akhanyerezera kuti azice anatsukwala mu pyaka pizinji thangwi yakuluza amuna awo asapangiza kutsukwala kwakupiringana midida. Mudafa mamunace wa pyaka 38, papita pyaka 20, iye alonga kuti, “Ndisanyerezera mamunanga ndzidzi onsene.” Kazinji kene misozi isabuluka thangwi iye asanyerezera kakamwe mamunace.
Bhibhlya isapangiza kuti kubva kupha mu ntima kunacitiswa thangwi ya kufa kwa ndzanu wa m’banja ndi kwakutsukwalisa kakamwe na kusakwata ndzidzi wakulapha. Mudafa Sara, Abrahamu “aenda kweneko kayikhisa Sara na kumulira.” (Gen. 23:1, 2) Mwakukhonda kutsalakana kukhala na cikhulupiro ca kulamuswa muli akufa, Abrahamu atsukwala kakamwe mudafa ndzace wa m’banja. (Aheb. 11:17-19) Pa ndzidzi udafa Rakele nkazi wa Yakobe, iye nee aduwala mwakucimbiza nkazi wace. Iye akhamulonga mwakukoma ntima kuna anace.—Gen. 44:27; 48:7.
Kodi tisapfundzanji kubulukira ku pitsandzo pyenepi pya m’Bhibhlya? Kazinji kene amuna na akazi adaferwa na ndzawo wa m’banja asabva kupha mu ntima mu pyaka pizinji. Nee tisafunika kuona misozi yawo na ndzidzi wakutsukwala kwawo ninga anthu akufewa, mbwenye ninga nyatwa ya kuferwa na munthu wakufunika kakamwe. Panango iwo anafuna ntsisi na ciphedzo cathu mu ndzidzi wakulapha.
KUTSALAKANA PYA NTSIKU IBODZI NA IBODZI
Umaso wa mamuna na nkazi adaferwa na ndzace wa m’banja ndi wakunentsa kucinja toera kukhala ekhene. Pakumala pyaka pizinji pyakumanga banja, kazinji kene mamuna asadziwa kuti anabalangaza tani nkazi wace, pontho anankhurudza tani ntima angaipirwa peno kutsukwala. Mamuna angafa, nkazi asaluza pfuli yace ya ufuni na ya cibalangazo. Mu njira ibodzi ene, pakumala pyaka pizinji nkazi asapfundza kuti anacitisa tani mamunace kukhala wakutsidzikizika na wakutsandzaya. Kupangiza kwace ufuni, mafala adidi na kutsalakana kwace pifuno pya mamunace ndi kwakukhonda landanisika. Nkazi angafa, mamuna asakhala wakukhonda kutsandzaya mu umaso wace. Natenepa, anthu anango akuti nkhabe cidikhiro cakuona pontho ndzawo wa m’banja asaona ntsogolo mwakupenula na mwakugopa. Kodi ndi n’dida upi wa m’Bhibhlya wakuti unakwanisa kuaphedza toera kugumana citsidzikizo na ntendere?
“Lekani kutsamali pya ntsiku ya mangwana, inadzakhalambo na pinthu pyayo. Ntsiku ntsiku inakwana na pinthu pyayo.” (Mat. 6:34) Mafala awa a Yezu asaphatisirwa makamaka ku pinthu pya mpfuma, mbwenye asaphedzambo anthu azinji kupirira kufa kwa nyakufunika wawo. Pakupita nthanda zingasi mbadamala kale kufa nkazi wace, Charles alemba: “Kutsopererwa kunabva ine thangwi ya kufa kwa Monique kusapitiriza kukula, na m’midzidzi inango kusaoneka ninga kukutekera kakamwe. Natenepa, ndaona kuti pyenepi ndi pyakudzolowereka na kupita kwa ndzidzi kubva kupha mu ntima kunadzapunguka.”
Mwandimomwene, Charles apirira mu “kupita kwa ndzidzi.” Kodi iye akwanisa tani kupirira? Iye alonga: “Na ciphedzo ca Yahova ndikatsalakana pya ntsiku ibodzi na ibodzi.” Charles nee akhakundwa na kutsukwala. Kubva kupha kwace mu ntima nee kwamala pa ntsiku ibodzi, mbwenye nee kwamphekesa. Khala imwe mwaluza ndzanu wa m’banja, wangisirani toera kuthimbana na kuluza kwanu mu kutsalakana pya ntsiku ibodzi na ibodzi. Imwe nkhabe dziwa nkhombo peno ciwangiso cinafuna kuoneka pa ntsiku ipswa ibodzi na ibodzi.
Kufa nee kukhacita khundu ya cifuniro cakutoma ca Yahova. Mbuto mwace, kufa ndi khundu ya ‘mabasa a Dyabo.’ (1 Jwau 3:8; Arom. 6:23) Sathani asaphatisira kufa na kugopa kufa toera kucitisa anthu azinji kukhala mabitcu na akusowa cidikhiro. (Aheb. 2:14, 15) Sathani asakomerwa munthu angaluza cidikhiro cakugumana kukomerwa na kutsandzaya kwandimomwene, ngakhale cidikhiro ca dziko ipswa ya Mulungu. Natenepa, kutsukwala kwa nyakuferwa ndi thangwi ya kudawa kwa Adhamu na manyengerero a Sathani. (Arom. 5:12) Yahova anadzamalisa nyatwa inacitiswa na Sathani mbakunda kufa. Anthu anafuna kusudzulwa kugopa kunacitisa Sathani asaphataniza azinji ale adaluza ndzawo wa m’banja, pontho na imwe.
Ale anafuna kudzalamuswa muli akufa pa dziko yapantsi, mwapakweca panadzaoneka macinjo mazinji mu kubverana kwa anthu. Nyerezerani anyakubala, ayavu, na makolo anango akuti anadzakhala pontho na umaso mbathambaruka mu ungwiro na anawo pabodzi na adzukulu awo. Nyatwa ya kukalamba inadzamala. Kodi ubalwi upswa usafunika kupfundza maonero a makolo awo mu njira inaonera iwo pinthu lero? Kodi nee tisatawira kuti macinjo anewa anadzacita khundu ya kuthambaruka kwa mabanja a anthu?
Pana mibvundzo mizinji yakuti inakwaniswa kucitwa thangwi ya ale anafuna kulamuswa muli akufa, makamaka ale adaluza andzawo a m’banja awiri peno azinji. Asaduki acita mbvundzo thangwi ya nkazi wakuti mamunace wakutoma afa, buluka penepo, waciwiri afambo na amunace anango azinji. (Luka 20:27-33) Kodi nkazi unoyu pa kulamuka muli akufa anadzakhala wa ani? Natenepa ife nkhabe kupidziwa, pontho nkhabe mafala analonga pyenepi peno kudzudzumiswa na ale akuti nee asapidziwa. Pa ntsonga ineyi, tisafunika kunyindira Mulungu. Cinthu cibodzi candimomwene ndi cakuti pinthu pyonsene pinafuna kudzacita Yahova ntsogolo pinadzakhala pyadidi, pinthu pyakuti pinakwaniswa kudikhirwa tayu kugopswa.
CIDIKHIRO CAKULAMUSWA MULI AKUFA NDI PFULI YACIBALANGAZO
Cipfundziso cibodzi cakubveka kakamwe mwa pipfundziso pya Mafala a Mulungu ndi cakuti anyakufunika athu adafa anadzalamuswa. Pyakucitika pyakale pya kulamuswa muli akufa pisapasa cinyindiro cakuti ‘anthu onsene anagona mu nthumbi anadzabva fala ya Yezu mbalamuka.’ (Jwau 5:28, 29) Anthu anafuna kudzakhala maso pa ndzidzi unoyu anadzatsandzaya kugumanyikana na ale anafuna kulamuswa muli akufa. Mu njira inango, nee tinakwanisa kunyerezera kutsandzaya kunafuna kudzakhala na ale anafuna kulamuswa muli akufa.
Mu ndzidzi wakulamuswa kwa anyakufa, anthu pa dziko yapantsi anadzatsandzaya kakamwe kwakuti cipo kwaoneka kale. Pikwi na pikwi pya anthu adafa anadzakhala pontho pakati pa anthu akuti ali maso. (Mko. 5:39-42; Apok. 20:13) Kunyerezera mwacidikhodikho cirengo ceneci ca ntsogolo kusafunika kubalangaza onsene adaferwa na anyakufunika awo.
Kodi alipo anafuna kudzakhala na thangwi yakulinganira toera kutsukwala pa ndzidzi wakuti anthu azinji akulamuswa muli akufa? Bhibhlya isatawira kuti nkhabe. Mwakubverana na Izaiya 25:8, Yahova ‘anadzafudza kufa kwenda na kwenda.’ Pyenepi pisaphataniza kufudzwa kwa pinthu pyakutsukwalisa pinacitiswa na kufa, thangwi profesiya ineyi isapitiriza kulonga: ‘Mbuya Mulungu, anadzapukuta misozi ya m’maso mwonsene.’ Khala mukutsukwala cincino thangwi ya kuferwa na ndzanu wa m’banja, mwandimomwene kulamuswa muli akufa kunadzakucitisani toera kutsandzaya.
Nee munthu m’bodzi asadziwa pyonsene pinafuna kudzacita Mulungu mu dziko ipswa. Yahova alonga: “Kudzulu [ndi] kutali na pantsi, tenepambo njira zanga na manyerezero anga ali kutali na anu.” (Iza. 55:9) Pikiro ya Yezu thangwi ya kulamuswa muli akufa kunafuna kudza kusatipasa mwai toera kunyindira Yahova ninga pidacita Abrahamu. Cincino, cinthu cakufunika kakamwe kwa Nkristu m’bodzi na m’bodzi ndi kucita pinatiphemba Mulungu mbatikhala akuthema toera kupita mu dziko ipswa pabodzi na ale anafuna kudzalamuswa muli akufa.—Luka 20:35.
THANGWI TOERA KUKHALA NA CIDIKHIRO
Mbuto mwakudzudzumika, kulisani cidikhiro canu. Anthu asapenula thangwi ya ntsogolo. Mbwenye Yahova atipasa cidikhiro ca pinthu pyadidi kakamwe. Ife nkhabe kudziwa mwakukwana kuti Yahova anadzakwanirisa tani pifuno pyathu pyonsene, mbwenye nee tisafunika kupenula pyenepi. Mpostolo Paulu alemba: “Kudikhira pinaona ife si kukhulupira tayu. Anthu anadikhira tani pinthu pya pa kwecha? Tingakhulupira pinakhonda ife kuona tinadikhira na phinga.” (Arom. 8:24, 25) Kukhala na cidikhiro cakuwanga ku mapikiro a Mulungu kunadzatiphedza toera kupirira. Kubulukira mu kupirira, imwe munadzakhala na cidikhiro ca ntsogolo yakudzumisa yakuti Yahova anadzakupasani pinafuna ‘ntima wanu.’ Iye anadzakwanirisa pifuno ‘pyonsene pya pinthu pina moyo.’—Sal. 37:4; 145:16; Luka 21:19.
Cifupi na ndzidzi wa kufa kwa Yezu, apostolo ace adzudzumika kakamwe. Yezu aabalangaza na mafala awa: “Ntima wanu uleke kudzudzumika. Bverani [khulupirani] Mulungu bveranimbo ine pano.” Iye aapanga: “Ine sinakusiyani ninga amphawi tayu, ine ndinadza kuna imwe.” (Jwau 14:1-4, 18, 27) Mafalace mbadapasa pfuli atowereri ace akudzodzwa toera kukhala na cidikhiro mbapirira mu pyaka pizinji. Ale akuti asaafuna kakamwe kuona kulamuswa kwa anyakufunika awo adafa nkhabe thangwi toera kuluza cidikhiro. Yahova na Mwanace nee anadzaasiya ninga amphawi. Khalani na cinyindiro ca pyenepi!
[Cidzindikiro capantsi]
a Madzina acinjwa.
[Foto pa tsamba 28]
[Foto pa tsamba 29]
Mulungu anakwanisa kukuphedzani kutsalakana pinthu pya ntsiku ibodzi na ibodzi toera kupirira kutsukwala kwanu
[Bokosi pa tsamba 30]
Wangisani Anyakutsukwala Pakumala Kuferwa
Mu kupita kwa ndzidzi wakucepa, pakumala kufa Nkristu wakumanga banja, anthu azinji anakwanisa kuenda kunyumba ya nyakuferwa toera kapereka cibalangazo na ciphedzo mu njira zakusiyana-siyana. Mwacitsandzo, panango nkazi adaferwa anadzakomerwa na citsalakano ca anthu a pa banja na ca axamwali. Mbwenye kubva kupha kwace mu ntima kunakwanisa kumala pang’ono-pang’ono, pontho iye anadzafuna cibalangazo na ciphedzo mu ndzidzi wakulapha. Bhibhlya isalonga: “Xamwali anakufuna midzidzi yonsene, iye ndi [m’bale] ntsiku ya nyatwa.”—Mis. 17:17.
Kodi tisafunika kumwanyika tani munthu wakutsukwala? Bhibhlya isapereka citsogolero ici: “Mwonsene mubverane, mubalangazane, mufunane ninga abale, mubverane ntsisi.” (1 Ped. 3:8) M’midzidzi inango pakumala kuferwa, Nkristu adaferwa nee asapibva mwadidi. Natenepa, mphyadidi kucalira mafala ninga awa “Muli mwadidi?” peno “Musapibva mwadidi?” Nyakutsukwala anakwanisa kunyerezera kuti, ‘Imwe nkhabe kupidziwa pinabva ine’ peno ‘Ndinakhala tani mwadidi pa ndzidzi uno?’ Natenepa, pinakhala pyakuphedza kakamwe kulonga mafala akubulukira mu ntima, akuwangisa ninga “Ndiri wakutsandzaya kakamwe kukuonani,” peno “Kukuonani pa misonkhano ya mpingo kusandiwangisa kakamwe.”
Imwe munakwanisa kucemera munthu adaferwa toera kudya pabodzi peno kubuluka pabodzi toera kucedza. Marcos, adaferwa na nkazi wace, abalangazwa na axamwali ace akuti akhaenda kancedzera. Kodi iwo alonganji? Marcos afokotoza: “Iwo nee alonga kakamwe pya nyatwa zanga mbwenye alonga pinthu pyakuwangisa.” Nkazi adaferwa na mamunace anacemerwa Nina alonga: “Axamwali anga adidi akhalonga kazinji kene mafala adidi pa ndzidzi wakuthema. M’midzidzi inango iwo nee akhalonga pinthu mbwenye basi ene akakhala pabodzi na ine.”
Khala nyakuferwa asafuna kulonga pya nyatwa yace, bveserani mwadidi na mwakupfulika. Calirani kucita mibvundzo toera kusaka kudziwa pizinji. Lekani kutonga maonero ace. Nkhabe funika kupereka uphungu wakuti nyakuferwa asafunika tani kupangiza kutsukwala peno m’midzidzi ingasi. Lekani kuipirwa khala nyakuferwa asafuna kukhala ekhene. Munakwanisa kubwerera pa ndzidzi unango. Pitirizani kupangiza ufuni.—Jwau 13:34, 35.
[Bokosi pa tsamba 31]
Muli Na Mibvundzo Thangwi Ya Ntsogolo?
Mphyacibaliro kudzudzumika thangwi ya kukwanirisika kwa mapikiro a Yahova. Kazinji kene Abrahamu akhanyerezera pya pikiro ya Yahova toera kukhala na mwana wamamuna. Yahova amuwangisa toera akhale wakupirira. Mamuna unoyu wakukhulupirika nee atsukwala.—Gen. 15:2-5; Aheb. 6:10-15.
Pakumala kubva mphangwa za kufa kwa Zuze, Yakobe atsukwala kakamwe thangwi ya mwanace. Mu kupita kwa pyaka, iye apitiriza kutsukwala thangwi ya mwanace mbanyerezera kuti akhadafa. Mbwenye, Yahova akoya nkhombo toera kupasa Yakobe wakukhulupirika, cinthu cikulu kupiringana pikhanyerezera iye. Mu kupita kwa ndzidzi, Yakobe aonana na Zuze, pontho iye atsandzaya na kuona adzukulu ace. Yakobe alonga: “Nee sikhapidziwa kuti ndinaona pontho nkhope yako, na mwenemo Mulungu andipangizambo anako!”—Gen. 37:33-35; 48:11.
Tisapfundzanji kubulukira mu pyakucitika pyenepi? Cakutoma, nyindirani kuti nee cinthu cibodzi cinakwanisa kucimwanisa Mulungu Wamphambvu Zonsene kukwanirisa cifuno cace. Caciwiri, khala tisacita phembero mbaticita pinthu mwakubverana na cifuno ca Yahova, iye anatitsalakana cincino, pontho anadzatsalakanambo pifuno pyathu pyonsene pya ntsogolo. Paulu alemba: ‘Uyu anacita pinthu mwa ife na mphambvu zace, ana mphambvumbo zakucita pinango pyakupiringana kakamwe pyonsene pinakwanisa ife kuphemba na kunyerezera, iye apabswe mbiri na mitupo yonsene m’mpingo na mwa Kristu Yezu kwenda na kwenda. Amem.’—Aef. 3:20, 21.
[Foto pa tsamba 32]
Kunyindira pikiro ya Yahova ya ntsogolo kusacitisa kukhala wakutsandzaya kakamwe