BHIBHLIYOTEKA MU INTERNETI ya Torre de Vigia
Ncenjezi
ya Torre de Vigia
Cisena
  • BHIBHLYA
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • w14 1/3 matsa. 22-26
  • Kutsalakana Anyakugwesera

Nkhabe kugumanika vidhyu pa khundu ino.

Munatilekerera, paoneka madodo pakupangiza vidhyu.

  • Kutsalakana Anyakugwesera
  • Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova—2014
  • Misolo Ming'ono
  • Mphangwa Zakulandana
  • KUKHUNGANYIKA TOERA KUTHIMBANA NA ‘NTSIKU ZA NYATWA’
  • KUTHIMBANA NA KUCINJA KWA MAKHALIRO
  • KODI ANANGO ASATHIMBANA TANI NA NYATWA INEYI?
  • Kulemedza Anyakubala Athu Akugwesera
    Pinacitisa Banja Kukhala Yakutsanzaya
  • Lemedzani Anyakugwesera Pakati Panu
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova—2014
  • Munacitanji Toera Banja Yanu Ikhale Yakutsandzaya?—Khundu 2
    Tsandzayani na Umaso Kwenda na Kwenda!​—Kucedza Pabodzi Thangwi Ya Bhibhlya
  • Anyakubala—Phedzani Ananu Toera Afune Yahova
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova (Wa Pfundziro)—2022
Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova—2014
w14 1/3 matsa. 22-26

Kutsalakana Anyakugwesera

‘Ananga a pantima, tifunane, si na mafala okha tayu, si na lirimi yokha tayu; mbwenye na mabasa a undimomwene.’​—1 JWAU 3:18.

MUNATAWIRA TANI?

Kodi anyakubala na anawo athunga anakhunganyika tani toera kuthimbana na ‘ntsiku za nyatwa’?

Ninji pinafuna kupangiza kuti anyakubala asafuna ciphedzo cakuthimizirika kwa ana awo?

Ndi ciphedzo cipi cakuthema cakuti munakwanisa kupereka kwa munthu anatsalakana nyakubala wakugwesera?

1, 2. (a) Ndi pinentso pyanji pinathimbana na mabanja mazinji, na pisabweresa mibvundzo ipi? (b) Anyakubala na ana anakhunganyika tani toera kuthimbana na kucinja kwa makhaliro?

PISAPHA kudziwa kuti anyakubala anu, akuti akhali akuwanga mbacita okhene pikhafuna iwo, cincino nee anakwanisabve kutsalakanika okhene. Panango munabva kuti Baba peno Mama agwa mbakhumuka mwendo, peno akuthimbana na utenda wa munsolo, peno aphatwa na utenda wakugopswa. Natenepa makhaliro acinja. Kwa anyakugwesera, pisaphambo kucinja kwa makhaliro peno ungumi wawo, makamaka khala pisaapingiza kucita okhene pinafuna iwo. (Yobe 14:1) Tinacitanji toera kuaphedza? Anatsalakanwa tani?

2 Nsolo wa bukhu inango inalonga pyakutsalakana anyakugwesera, isalonga kuti maseze pisanentsa kucedza pya nyatwa za kugwesera, mabanja anacita masasanyiro mwanyapantsi asakhala akukhunganyika mwadidi toera kucita pisankhulo pyadidi thangwi ya ungumi pa ndzidzi unafunika ipyo. Mphyadidi kudzindikira kuti nyatwa za kugwesera nkhabe kucalirwa. Natenepa, mphyadidi kakamwe kukhunganyika ninga banja. Kodi mabanja anakwanisa tani kubverana toera kucita pisankhulo pyenepi pyakunentsa?

KUKHUNGANYIKA TOERA KUTHIMBANA NA ‘NTSIKU ZA NYATWA’

3. Kodi mabanja asafunika kucitanji anyakubala angatoma kufuna ciphedzo cakuthimizirika? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)

3 Zinadzafika ntsiku zakuti anyakubala azinji nee anakwanisabve kutsalakanika okhene, mbafuna ciphedzo. (Lerini Koelete 12:1-7.) Pyenepi pingacitika, anyakubala pabodzi na anawo asafunika adinge pabodzi pene citsalakano cakuthema na pire pinafuna iwo kwanisa kucita. Kazinji kene mphyadidi kusonkhana ninga banja toera kubverana pya ciphedzo cakufunika, cinaperekwa tani, pontho kuti onsene anakwanisa tani kuphedza. Onsene, makamaka anyakubala, asafunika kulonga pakweca mabvero awo. Kodi pangaoneka ciphedzo, anyakubala anakwanisa kupitiriza kukhala okhene panyumba?a Dingani kuti m’bodzi na m’bodzi anakwanisa tani kuphedzera toera kutsalakana anyakubala. (Mis. 24:6) Mwacitsandzo, anango anakwanisa kucita mabasa a panyumba, anango anakwanisambo kubulusa kobiri toera kutsalakana pya ungumi. Onsene asafunika kudziwa pinafunika iwo kucita, mbwenye mukupita kwa ndzidzi, mabasa anadzacinja peno kutsalakana basa inango.

4. Kodi acibale a pabanja anagumana kupi ciphedzo?

4 Mungatoma kupereka ciphedzo, sakani kudziwa pizinji thangwi ya utenda wa nyakubala wanu. Khala utenda wace unadzapitiriza kutekera, sakani kudziwa pinafuna kucitika kutsogolo. (Mis. 1:5) Pitani ncibverano na maofesi a mautongi anaphedza ankhalamba. Sakani maprogramu akuti anaphedza anyakubala anu toera kutambira ciphedzo peno kukuphedzani kuatsalakana mwadidi. Mu ndzidzi unakhunganyika imwe pyenepi, panango munakhala na mabvero akunentsa, ninga kuipirwa, kunentseka, na kudzudzumika. Cedzani pyenepi na xamwali wanu wakunyindirika. Cakufunika kakamwe, citani phembero kwa Yahova. Iye anakupasani ntendere wa m’manyerezero unafuna imwe toera kuthimbana na makhaliro onsene.​—Sal. 55:22; Mis. 24:10; Afil. 4:6, 7.

5. Thangwi yanji mphyadidi kudziwa mwanyapantsi maonero akutsalakana pya ungumi wa anyakugwesera?

5 Anyakugwesera anango na acibale awo asagumanya mwanyapantsi maonero akutsalakana ungumi wa nyakugwesera, ninga kukhala kunyumba kwa mwanawo, ku mbuto zinatsalakanwa ankhalamba, peno kuphatisira njira zinango zinagumanika pacisa cawo. Pisakhala ninga iwo adzindikira mwanyapantsi “nyatwa na kutsukwala” mbakhunganyika. (Sal. 90:10) Mabanja mazinji nee asacita masasanyiro, natenepa, mwakucimbiza iwo asacita pisankhulo pyakunentsa pangaoneka nyatwa. Mamuna m’bodzi waluso alonga: “Unoyu ndi ndzidzi wakunentsa kakamwe toera kucita pisankhulo pyenepi.” Kucita pisankhulo mwakucimbiza, pisanentsa kwa acibale, panango nee anadzabverana mu pyonsene pinafuna iwo kucita. Mbwenye kucita masasanyiro mwanyapantsi kunadzaaphedza toera kuthimbana na kucinja kwa makhaliro.​—Mis. 20:18.

6. Thangwi yanji mphyadidi kucedza pya mbuto inafuna kudzakhala anyakubala angagwesera?

6 Panango pinakunentsani kucedza na anyakubala anu toera kucinja pinthu panyumba yawo, peno maonero akubuluka toera kuenda kakhala kunango. Mbwenye azinji asalonga kuti kucedza kweneku kwaaphedza ntsogolo. Thangwi yanji? Thangwi pisaapasa miyai yakubverana na kucita masasanyiro mwanyapantsi m’makhaliro akupfulika. Iwo asaona kuti kupasirana maonero mwanyapantsi, na kulonga maonero na pifuno pyawo pisaaphedza kukhala akuphatana na kukumbuka kuti iwo asafunana. Ngakhale kuti anyakugwesera asafuna apitirize kukhala paokha, mphyadidi kucedza na anawo kuti ndi ciphedzo cipi cinafuna iwo makhaliro angadzacinja.

7, 8. Ndi ntsonga zipi zakuti acibale asafunika kuzidinga, thangwi yanji?

7 Anyakubala, mu ndzidzi unacedza imwe, dziwisani acibale anu pinthu pinafuna imwe, kobiri inafuna imwe toera kuphatisira, na maonero anu. Pyenepi pinadzaaphedza toera kucita pisankhulo pyakuthema pa ndzidzi wakuti panango nee munakwanisa kucita pyenepi. Iwo anadzafuna kulemedza maonero anu, na kucita pinakwanisa iwo toera mucite mwekhene pinafuna imwe. (Aef. 6:2-4) Mwacitsandzo, musafuna kuti m’bodzi wa ananu akukwateni toera kukhala kunyumba kwace, peno musafuna pinango? Khalani na maonero akulinganira, dziwani kuti si onsene tayu ali na maonero mabodzi ene na anu, pontho pisaphemba ndzidzi toera imwe peno ananu acinje maonero awo.

8 Tingacedza mwadidi mbaticita masasanyiro, tinakwanisa kucalira nyatwa zizinji. (Mis. 15:22) Pyenepi pisaphataniza kucedza pya kutsalakana ungumi na pifuno. Ntsonga zinapangizwa pa phaso ya Instruções e Procuração para Tratamento de Saúde, inaphatisirwa na Mboni za Yahova zisafunika kudingwa m’midzidzi ineyi. Munthu onsene ali na ufulu wakudziwiswa pya ukondzi unafuna kuphatisirwa, na kutawira peno kukhonda ukondzi unoyu. Kucedza mwanyapantsi pinaphedza kudziwa ntundu wa ukondzi unafuna munthu. Kusankhula muimiriri pinadzakuphedzani kuti munthu ananyindira imwe acite pisankhulo pyakuthema pingafunika. Anyakugwesera, anyakuphedza, na aimiriri a ungumi asafunika kukhala na makopya a phaso ya Instruções e Procuração para Tratamento de Saúde pa ndzidzi unafunika iyo. Anyakugwesera anango asaikha phaso ineyi pabodzi pene na maphaso anango akufunika ninga phaso ya seguros, maphaso a kubanko, numero zakupita ncibverano na maofesi a utongi na pinango.

KUTHIMBANA NA KUCINJA KWA MAKHALIRO

9, 10. Ndi ndzidzi upi wakuti anyakubala asafuna kakamwe ciphedzo ca anawo?

9 Kazinji kene, acibale onsene asafuna kuti anyakugwesera apitirize kukhala okhene. Makamaka khala asakwanisa kuphika, kufula, kupswaira, kumwa mitombwe, na kucedza mwadidi. Natenepa, iwo asapanga anawo toera akhonde kudzudzumika kakamwe na umaso wawo wa ntsiku na ntsiku. Mbwenye mukupita kwa ndzidzi, khala anyakubala nkhabe kwanisa kufamba, panango asacimwana kuenda kubazari, peno kukumbukira panasiya iwo pinthu, ana asafunika kucita masasanyiro.

10 Anyakugwesera panango anakhala akudzudzumika peno akutsoperwa. Panango iwo anatoma kukhonda kubva, kuona, kukumbukira, peno kucimwana kuphatisira mwadidi cimbuzi. Pyenepi pingatoma, mwakucimbiza sakani ciphedzo kunyumba ya ungumi. Ana asafunika akhale akutoma kucita pyenepi. Iwo asafunikambo acite mabasa akuti anyakubala akhaacita okhene. Toera anyakubala atsalakanwe mwadidi, ana asafunika aaimirire, aalembere pinafuna iwo, kuenda kaasiya kunafuna iwo, na pinango.​—Mis. 3:27.

11. Ninji pisafunika kucitwa toera kuphedza anyakubala kuthimbana na kucinja kwa makhaliro?

11 Khala utenda wa anyakubala anu nkhabe kukondzeka, musafunika kucita macinjo a citsalakano cawo, peno n’nyumba munakhala iwo. Macinjo angakhala akucepa anyakubala anaadzolowera mwakucimbiza. Khala musakhala kutali na anyakubala anu, Nkristu ndzanu peno nyakuendekana anakwanisa kuenda kaaona ntsiku zonsene, mbakudziwisani kuti ali tani? Kodi iwo asafuna ciphedzo ca kuphikirwa, kufulirwa peno kupswairirwa? Kodi kucinja pang’ono pinthu n’nyumba mwawo kunaaphedza toera kufamba mwakutsidzikizika, kusamba, na kucita pinango? Panango kukhala na munthu wa kuaphedza mabasa apanyumba ndi pyonsene pinafuna iwo toera apitirize kukhala okhene. Mbwenye khala nee ndi pyakuthema kukhala okhene, musafunika kucita macinjo akuthimizirika. Mwakukhonda tsalakana nyatwa yawo, sakani kudziwa pya mabasa akupereka ciphedzo anagumanika mu cisa cawo.b​—Lerini Misangani 21:5.

KODI ANANGO ASATHIMBANA TANI NA NYATWA INEYI?

12, 13. Kodi ana anango athunga anakhala kutali na anyakubala awo asacitanji toera kulemedza na kutsalakana anyakubala awo?

12 Ana aufuni asafuna kuti anyakubala awo akhale mwadidi. Kudziwa kuti iwo akutsalakanwa mwadidi pisaphedza ana kukhala na ntendere wa m’manyerezero. Thangwi ya mabasa anango, ana athunga azinji nee asakhala cifupi na anyakubala awo. Natenepa, anango asabulusa maferya toera kuenda kaona na kutsalakana pyakufuna pya anyakubala, na kucita mabasa akuti nee asakwanisa kuacita. Kumenya ntokodzi mwakukhonda phonya, panango ntsiku zonsene, kulemba matsamba, peno kutumiza mphangwa mu ntokodzi pisaphedza anyakubala kuona kuti asafuniwa.​—Mis. 23:24, 25.

13 Ngakhale kuti anyakubala anu asakhala kutali, musafunika kuona kuti ndi ciphedzo cipi cinafuna iwo ntsiku zonsene. Khala nee musakhala cifupi na iwo, pontho khala anyakubala anu ndi Amboni, munakwanisa kulonga na akulu a mpingo a mpingo wawo toera kuphemba maonero awo. Mbwenye lekani kuduwala kuaphataniza m’maphembero anu. (Lerini Misangani 11:14.) Maseze anyakubala anu nee ndi Amboni, imwe musafunika ‘kulemedza baba wanu na mai wanu.’ (Eks. 20:12; Mis. 23:22) Mbwenye anthu nkhabe kucita pisankhulo pyakulandana. Anango asasankhula kufulusa nyakubala wakugwesera toera kukhala naye panyumba peno cifupi na iwo. Mbwenye pyenepi nee pisakwanisika ndzidzi onsene. Panango anyakubala anango nkhabe funa kukhala na anawo athunga na acibale awo; thangwi iwo nkhabe funa kupasa basa anawo. Anango asakwanisa kugula pinafuna iwo, natenepa iwo anakwanisa kutsalakana pinafuna iwo mbapitiriza kukhala okhene.​—Koel. 7:12.

14. Ndi mikandzo ipi yakuti panango inaoneka kwa ale anacita pizinji toera kupereka ciphedzo?

14 M’mabanja mazinji, mwana anakhala cifupi na anyakubala ndiye anacita pizinji. Natenepa, asafunika kutsalakana pyakufuna pya anyakubala na pya banja yace. Mbwenye ndzidzi na mphambvu za munthu onsene ziri na madire. Pontho makhaliro a ule anapereka ciphedzo angacinja, acibale asafunika kudinga pontho masasanyiro awo. Kodi alipo anacita pizinji kakamwe? Kodi ana anango anakwanisambo kucita pizinji, ninga kupitisirana toera kupereka citsalakano?

15. Kodi acibale na axamwali anakwanisa tani kuphedza ale anatsalakana nyakugwesera?

15 Khala nyakubala asafuna ciphedzo ndzidzi onsene, pana ngozwi yakuti ule anapereka ciphedzo anadzaneta. (Koel. 4:6) Ana aufuni asafuna kucita pinakwanisa iwo, mbwenye kucita pyenepi ndzidzi onsene kusanetesa. Anyakutsalakana anathimbana na makhaliro anewa asafunika kukhala na maonero akulinganira, panango kuphemba ciphedzo. Kutambira ciphedzo m’midzidzi inango pinaaphedza toera kupitiriza kutsalakana nyakubala mbakhonda kuenda kakhala ku mbuto inatsalakanwa ankhalamba.

16, 17. Ndi pinentso pyanji pinathimbana na ana munatsalakana iwo anyakubala akugwesera, mphapo anathimbana tani na makhaliro anewa? (Onanimbo bokosi “Kupereka Citsalakano Mwakukomerwa.”)

16 Pisanentsa kuona nyakubala mbakathabuka thangwi ya kugwesera. Anyakutsalakana anango asathimbana na kutsukwala, kupswipa ntima, kufewa manungo, kuipirwa, kupasika mulando, ngakhale kukoya pinthu muntima. M’midzidzi inango, nyakubala analonga pinthu pyakunentsa, peno kukhonda komerwa. Pyenepi pingacitika, lekani cimbiza na kuipirwa. Mamuna unango anadziwa mwadidi pya ungumi wa manyerezero alonga: “Njira yadidi toera kuthimbana na mabvero, makamaka ale anakhonda komerwa na imwe, ndi kudzindikira pyenepi. Lekani kupwaza mabvero anu, peno kupasika mulando thangwi ya pinabva imwe.” Longani na mamunanu peno nkazanu, acibale anu, peno xamwali ananyindira imwe thangwi ya mabvero anu. Kucedza kweneku kunakuphedzani toera kukhala na maonero akulinganira.

17 Usadzafika ndzidzi wakuti acibale nkhabe kobiri nee maluso toera kupitiriza kutsalakana nyakufunika wawo panyumba. Acibale anadzaona kuti mphyadidi kuti nyakufunika wawo aende kakhala ku mbuto inatsalakanwa ankhalamba. Mulongo unango akhaenda kaona mai wace ntsiku zonsene kunatsalakanwa ankhalamba. Iye alonga: “Ife nee tikhakwanisabve kutsalakana Mama masiku na masikati. Kutawira kuti aende kakhala kunatsalakanwa ankhalamba, pikhali pyakunentsa. Cikhali cisankhulo cakunentsa, cakunentsa kakamwe. Mbwenye capangiza kukhala cadidi kakamwe mu nthanda zakumalisa za umaso wace, iye atawira pyenepi.”

18. Kodi ale anatsalakana anyakubala awo anakwanisa kukhala na cinyindiro canji?

18 Basa yakutsalakana anyakubala anu mu ndzidzi unagwesera iwo panango inakunentsani. Nkhabe ndandanda wa maonero a kutsalakana acibale akugwesera. Mbwenye mungacita masasanyiro mwandzeru, kuphedzana mwadidi, kucedza mwadidi, na kucita phembero yakubuluka muntima, munakwanisa basa yanu yakulemedza anyakubala anu. Mungacita pyenepi, munakomerwa kudziwa kuti iwo ali kutambira citsalakano cinafuna iwo. (Lerini 1 Akorinto 13:4-8.) Cakufunika kakamwe, khalani na cinyindiro cakuti munadzakhala na ntendere wa m’manyerezero ninga nkhombo zinapereka Yahova kwa ale analemedza anyakubala awo.​—Afil. 4:7.

[Pidzindikiro pyapantsi]

a Pinafuna anyakubala na anawo pisanyindira makhaliro a pacisa. M’mbuto zinango, mphyakuthema, pontho anango asasankhula kukhala pabodzi pene, ana, ayavu na adzukulu, peno kufambirana kazinji kene.

b Khala anyakubala anu asakhala okhene panyumba, mphyadidi kuti munthu adanyindira imwe toera kupereka ciphedzo akhale na mifungulo toera kupita n’nyumba mwawo pangacitika cinthu mwakututumusa.

[Bokosi pa tsamba 26]

KUPEREKA CITSALAKANO MWAKUKOMERWA

Mulongo unango asakhala kutali na anyakubalace, nsindzo wa midzidzi minai na motokala. Iye na anace atatu, asaphedza kutsalakana anyakubalace akugwesera, m’bodzi wa iwo asathimbana na utenda wa munsolo. Mulongo alonga: “Ndisakhuyiwa na udziwisi wa mafala a Yezu: ‘Lekani kudzudzumika na pya ntsiku ya mangwana. Ntsiku yonsene iri na nyatwa yace.’ Nkhabe cinafuna ife kucita toera kumalisa utenda unoyu. Cifuno cathu ndi kucita pinakwanisa ife ntsiku zonsene toera Baba na Mama akhale akutsidzikizika. Iwo acita pizinji kwa ife, natenepa ndiri dzololo toera kuatsalakana cincino.” Mwandimomwene, Yahova asakomerwa kakamwe na maonero anewa.​—Mat. 6:34; Sal. 68:19.

    Mabukhu Acisena (1982-2025)
    Bulukani
    Fungulani
    • Cisena
    • Tumizirani Anango
    • Sankhulani Pinafuna Imwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pinafunika Imwe Kutowezera
    • Cibisobiso
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Fungulani
    Tumizirani Anango