Munadzakhala “Umambo Wa Anyantsembe”
‘Munadzakhala umambo wa anyantsembe na mbumba yakucena.’—EKS. 19:6
Mu Kuphatisira Bokosi “Mulungu Anadzakwanirisa Tani Cifuniro Cace,” Bwerezerani . . .
cibverano ca Mwambo.
cibverano cipswa.
cibverano ca Umambo.
1, 2. Ndi citsidzikizo cipi cikhafuna mbeu ya nkazi, thangwi yanji?
PROFESIYA yakutoma inagumanika m’Bhibhlya ndi yakufunika kakamwe toera kubvesesa kukwanirisika kwa cifuniro ca Yahova. Mudacita iye pikiro ya mu Edeni, Mulungu wandimomwene alonga: ‘Ndinadzayikha kuidana pakati pa iwe na nkazi, pa mbeu yako na yace. Iye anadzaphwanya nsolo wako, ungadzalesera kumuluma pa citende cace.’ (Gen. 3:15) Kuidana kwa nyoka na nkazi mbakudakhala kukulu kakamwe kwakuti Sathani mbadacita pyonsene toera kufudza mbeu ya nkazi.
2 Si pyakudzumisa tayu kuti nyamasalmo aphembera kuna Mulungu thangwi ya mbumba ya Mulungu: ‘Yang’anani, anyamalwa anu ali viyaviya, alembo anakuidani ali kulamusa misolo yawo. Ali kuteyera misampha mbumba yanu, mbabverana kutcinga anakoya Imwe. Ali kukhuwa: ‘Tendeni, tikafudze mbumba iyi.’’ (Sal. 83:2-4) Dzindza ikhafuna kubala mbeu ya nkazi ikhafunika kutsidzikizwa toera ikhonde kufudzwa peno kuthaphuliswa. Natenepa, Yahova acita masasanyiro akutawirika akuti mbadaphedza toera kukwanirisa cifuniro cace.
CIBVERANO CAKUTI CISATSIDZIKIZA MBEU
3, 4. (a) Cibverano ca Mwambo catoma lini kuphata basa, mphapo dzindza ya Israele yatawira toera kucitanji? (b) Cibverano ca Mwambo cikhali na cifuniro canji?
3 Mu ndzidzi ukhathimizirika dzindza ya Abrahamu, Izaki na Yakobe mbikhala pikwi na pikwi, Yahova acita mbumba kubulukira mwa iwo—dzindza ya Israele wakale. Kubulukira mwa Mose, Yahova acita cibverano cakupambulika na iwo mu kuapasa Mwambo, pontho dzindza yonsene yatawira kubvera midida ya cibverano ceneci. Bhibhlya isalonga: ‘Mose akwata bukhu ya cibverano mbaileri kuna mbumba. Penepo mbumba yati: ‘Tinabvera Yahova mbaticita pyonsene pinatipanga iye’. Penepo Mose akwata ciropa cikhali mphande, mbaciwazira mbumba, mbati: ‘Ici ndi ciropa ca cibverano cidacita Yahova na imwe.’’—Eks. 24:3-8.
4 Cibverano ca Mwambo catoma kuphata basa pa Phiri ya Sinai mu caka 1513 M.N.W. Kubulukira mu cibverano ceneci, ana a Israele akhadaikhwa pakhundu ninga mbumba yakusankhulwa ya Mulungu. Natenepa, Yahova adzakhala ‘Ntongi wawo, Nyakupasa Mwambo, na Mambo wawo.’ (Iza. 33:22, Tradução do Novo Mundo) Mbiri ya Aisraele isapangiza kuti ninji pinacitika anthu angabvera peno angakhonda kubvera midida yakulungama ya Mulungu. Nakuti Mwambo ukhakhondesa kumanga banja na anthu akunja na kucita khundu mu ulambiri wauthambi, iwo ukhali na basa yakutsidzikiza dzindza ya Abrahamu toera ikhonde kuthaphuliswa.—Eks. 20:4-6; 34:12-16.
5. (a) Cibverano ca Mwambo capereka mwai wanji kwa Aisraele? (b) Thangwi yanji Mulungu akhonda dzindza ya Israele?
5 Cibverano ca Mwambo caperekambo masasanyiro a unyantsembe, pyenepi pikhaphiphirisa masasanyiro makulu a ntsogolo. (Aheb. 7:11; 10:1) Mwandimomwene, kubulukira mu cibverano ceneci, Aisraele akhali na mwai wakupambulika toera kukhala “umambo wa anyantsembe.” Toera kukwanirisa pyenepi iwo akhafunika kubvera mitemo ya Yahova. (Lerini Eksodo 19:5, 6.) Mbwenye Aisraele nee abvera. Mbuto mwakupasa ntengo kubwera kwa Mesiya, khundu yakutoma ya mbeu ya Abrahamu, iwo ankhonda. Pakumalisira, Mulungu akhonda dzindza ya Israele.
6. Kodi Mwambo wakwanirisanji?
6 Nakuti Aisraele nee apitiriza kukhala akukhulupirika kwa Yahova, iwo acimwana kukhala umambo wa anyantsembe. Pyenepi nee pisabveka kuti Mwambo ukhali na madodo. Mwambo watsidzikiza mbeu na kutsogolera anthu mpaka kufika kwa Mesiya. Mudafika Kristu mbadzindikirwa, cifuniro ca Mwambo cakwanirisika. Bhibhlya isalonga: ‘Kristu ndi kumala kwa Mwambo.’ (Arom. 10:4) Mbwenye mbvundzo udasala ndi uyu: Mbani mphapo akhafuna kukhala na mwai wakukhala umambo wa anyantsembe? Yahova acita masasanyiro anango akutawirika toera kukhazikisa dzindza ipswa.
KUKHAZIKISWA KWA DZINDZA IPSWA
7. Kodi Yahova apikiranji kubulukira mwa Yeremiya?
7 Kale kakamwe Mwambo mbudzati kusiya kuphata basa, kubulukira mwa mprofeta Yeremiya Yahova alonga kuti Iye mbadacita ‘cibverano cipswa’ na dzindza ya Israele. (Lerini Yeremiya 31:31-33.) Cibverano ceneci mbacidasiyana na cibverano ca Mwambo, munjira yakuti mbicidakwanisa kulekerera madawo mwakukhonda kupereka ntsembe ya cinyama. Mbapidakwanisika tani?
8, 9. (a) Kodi ciropa ca Yezu cisakwanirisanji? (b) Ndi mwai upi udafungulirwa ale anacita khundu ya cibverano cipswa? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)
8 Mudapita pyaka pizinji, Yezu akhazikisa Cakudya Cancidodo ca Mbuya pa ntsiku 14 ya Nisane mu caka 33 N.W. Yezu apanga apostolo ace akukhulupirika akukwana 11: ‘Ndiko iyi ndi cibverano cipswa mu ciropa canga cinadzatsanulirwa thangwi ya imwe.’ (Luka 22:20) Bukhu ya Mateo isalonga kuti Yezu aphatisira mafala awa: ‘Ici ndi ciropa canga ca cibverano cipswa, cinadzatsanulirwa thangwi ya anthu azinji toera kualekerera madawo.’—Mat. 26:27, 28.
9 Ciropa ca Yezu cacitisa kuti cibverano cipswa cikhale cakutawirika. Ciropa ceneci caperekwa kabodzi basi, mbwenye cisaphedza toera kulekerera madawo kwenda na kwenda. Yezu nee asaphatanizwa mu cibverano cipswa. Nakuti iye nkhabe madawo, iye nkhabe funika kulekererwa. Mbwenye Mulungu mbadakwanisa kuphatisira ntengo wa ciropa ca Yezu toera kuphindulisa ana a Adhamu. Yahova mbadakwanisambo kusankhula anthu anango ninga ‘anace’ mu kuadzodza na nzimu wakucena. (Lerini Aroma 8:14-17.) Mu kuoniwa ninga anthu akusowa madawo pamaso pa Mulungu, iwo mbadakwanisa kukhala ninga Yezu, Mwana wa Mulungu wakusowa madawo. Anyakudzodzwa anewa mbadakhala ‘anyakutonga pabodzi na Kristu’ na kukhala na mwai wakukhala “umambo wa anyantsembe.” Unoyu ndi mwai ukhafuna kukhala na dzindza ya Israele pantsi pa Mwambo. Mu kulonga pya ‘anyakutonga pabodzi na Kristu,’ mpostolo Pedhro alonga: ‘Imwe ndimwe ntundu wakusankhuliwa, ndimwe anyantsembe a umambo, ndimwe mbumba yakucena, anthu adasankhulwa na Mulungu toera mubvekese pinthu pya mbiri ya uyu adakucemerani, imwe mukhakhala kale n’cidima, toera muone ceza cace cakudzumisa.’ (1 Ped. 2:9) Cibverano cipswa ndi cakufunika kakamwe! Ico cisatawirisa kuti anyakupfundza a Yezu akhale khundu yaciwiri ya mbeu ya Abrahamu.
CIBVERANO CIPSWA CATOMA KUPHATA BASA
10. Kodi cibverano cipswa catoma lini kuphata basa? Thangwi yanji nee mbacidaphata basa mbudzati kufika ndzidzi unoyu?
10 Cibverano cipswa nee catoma kuphata basa pa ndzidzi udakhazikisa Yezu Cakudya Cancidodo. Thangwi yanji? Thangwi toera kuphata basa, ciropa ca Yezu cikhafunika kutsanulirwa na kupereka ntengo wa ciropa ceneci kuna Yahova kudzulu. Kusiyapo pyenepi, nzimu wakucena ukhafunika kuperekwa kuna ale anafuna ‘kudzatonga pabodzi na Kristu.’ Natenepa, cibverano cipswa catoma kuphata basa pa Pentekoste mu caka 33 N.W., pa ndzidzi wakuti anyakupfundza akukhulupirika a Yezu adzodzwa na nzimu wakucena.
11. Kodi cibverano cipswa cacitisa tani kuti Ayuda na Ajentiu acite khundu ya Israele wauzimu? Ndi munjira ipi azinji mbadacita khundu ya cibverano cipswa?
11 Pidadziwisa Yahova kubulukira mwa Yeremiya kuti mbadacita cibverano cipswa na Israele, pisapangiza kuti mukupita kwa ndzidzi cibverano ca Mwambo nee mbacidaphatabve basa. Cibverano ca Mwambo casiya kuphata basa mudatoma kuphata basa cibverano cipswa. (Aheb. 8:13) Natenepa, Ayuda na Ajentiu akukhulupira mbadakwanisa kukhala na mwai ubodzi ene, thangwi ‘kusidzwa kwawo ndi kwa muntima kubulukira mwa nzimu tayu kubulukira ku mwambo wakulembwa.’ (Arom. 2:29) Mukucita cibverano cipswa na iwo, Mulungu aikha ‘mwambo wace m’manyerezero awo na kuulemba m’mitima yawo.’ (Aheb. 8:10) Onsene anacita khundu mu cibverano cipswa ndi akukwana 144.000. Iwo asacita khundu ya dzindza ipswa inacemerwa ‘Israele wa Mulungu’ peno Israele wauzimu.—Agal. 6:16; Apok. 14:1, 4.
12. Kodi cibverano ca Mwambo calandana tani na cibverano cipswa?
12 Cibverano ca Mwambo calandana tani na cibverano cipswa? Cibverano ca Mwambo cikhaphataniza Yahova na Israele waunyama, cibverano cipswa cisaphatanizambo Yahova na Israele wauzimu. Mose akhali muimiriri wa cibverano ca Mwambo, Yezu ndi Muimiriri wa cibverano cipswa. Cibverano ca Mwambo caphata basa kubulukira mu ciropa ca cinyama, cibverano cipswa caphata basa kubulukira mu ciropa ca ntsembe ya Yezu. Mu cibverano ca Mwambo, Mose akhali ntsogoleri wa dzindza ya Israele, Yezu wakuti ndi Nsolo wa mpingo—ndi Ntsogoleri wa ale ali mu cibverano cipswa.—Aef. 1:22.
13, 14. (a) Kodi cibverano cipswa cisabverana tani na Umambo? (b) Ninji cinafunika toera Israele wauzimu akwanise kutonga pabodzi na Kristu kudzulu?
13 Cibverano cipswa cisabverana na Umambo munjira yakuti ico cisabala dzindza yakucena yakuti iri na mwai wakukhala amambo na anyantsembe mu Umambo wakudzulu. Dzindza ineyi ndi khundu yaciwiri ya mbeu ya Abrahamu. (Agal. 3:29) Natenepa, cibverano cipswa cisagomezera kukwanirisika kwa cibverano ca Abrahamu.
14 Cibverano cipswa cisabala dzindza ya Israele wauzimu, na cisaphedza toera Akristu akudzodzwa akhale ‘anyakutonga pabodzi na Kristu.’ Mbwenye pasafunika masasanyiro akutawirika toera iwo akwanise kutumikira ninga amambo na anyantsembe mu Umambo wa Yezu kudzulu.
CIBVERANO CINATAWIRISA ANANGO TOERA KUTONGA PABODZI NA KRISTU
15. Ndi cibverano cipi cidacita Yezu na anyakupfundzace akukhulupirika?
15 Pidamala iye kukhazikisa cakudya Cancidodo ca Mbuya, Yezu acita cibverano na anyakupfundzace akukhulupirika, kazinji kene cisacemerwa cibverano ca Umambo. (Lerini Luka 22:28-30, NM.) Mwakusiyana na pibverano pinango pyakuti Yahova asacita khundu, ceneci ndi cibverano cidacita Yezu na atowereri ace akudzodzwa. Pidalonga iye kuti: “Ninga mudacitira Baba cibverano na ine,” pisaoneka kuti Yezu akhalonga pya cibverano cidacita Yahova na iye toera kukhala ‘nyantsembe kwenda na kwenda ninga Melkisedeke.’—Aheb. 5:5, 6.
16. Kodi cibverano ca Umambo cisapereka mwai wanji kwa Akristu akudzodzwa?
16 Anyakupfundza 11 ‘apitiriza kukhala na Yezu m’mayesero ace.’ Cibverano ca Umambo cisaapasa cinyindiro cakuti iwo mbadakhala pabodzi na Yezu kudzulu, na kukhala m’mipando toera kutonga ninga amambo na kutumikira ninga anyantsembe. Mbwenye mwai unoyu nee mbudakhala wa anyakupfundza 11 basi tayu. Yezu aonekera m’masomphenya kuna mpostolo Jwau mbalonga: ‘Uyu anakunda anyamalwa ace, ine ndinadzankhalisa pa mpando wanga pabodzi na ine pano, sawasawa ninga mudakundira ine anyamalwa anga mbandikhala pabodzi na Baba wanga pa mpando wace.’ (Apok. 3:21) Natenepa, cibverano ca Umambo cisaphataniza Akristu akudzodzwa akukwana 144.000. (Apok. 5:9, 10; 7:4) Ceneci ndi cibverano cinaphataniza masasanyiro akutawirika toera anyakudzodzwa akwanise kutonga na Yezu kudzulu. Pyenepi ndi sawasawa na mankhadzi wankazi anasembwa na mambo wakuti pakumala kumanga banja anakwanisa kutonga pabodzi na mambo. Mwandimomwene, Bhibhlya isalonga kuti Akristu akudzodzwa ndi ‘mankhadzi wankazi’ wa Kristu, na “mwali wakulinganira” wakuti asadikhira kumanga banja na Kristu.—Apok. 19:7, 8; 21:9; 2Akor. 11:2.
KHALANI NA CIKHULUPIRO CAKUWANGA KU UMAMBO WA MULUNGU
17, 18. (a) Bwerezerani pibverano pitanthatu pidadinga ife pyakuti pisagomezera Umambo. (b) Thangwi yanji tinakwanisa kukhala na cikhulupiro cakuwanga ku Umambo?
17 Pibverano pyonsene pidadinga ife m’misolo miwiri iyi pisagomezera khundu ibodzi peno mazinji a Umambo. (Onani bokosi yakuti “Mulungu Anadzakwanirisa Tani Cifuniro Cace.”) Undimomwene unoyu usapangiza kuti mwakukhonda penula masasanyiro a Umambo anadzakwanirisika. Natenepa, tiri na mathangwi akuwanga toera kunyindira na ntima onsene Umambo Waumesiya ninga cida cinaphatisira Mulungu toera kukwanirisa cifuniro cace cakutoma kwa anthu na dziko yapantsi.—Apok. 11:15.
18 Mwandimomwene, tinakwanisa kunyindira kuti pinafuna kudzakwanirisa Umambo pinadzakhala nkhombo za kwenda na kwenda. Na cinyindiro consene, tinakwanisa kudziwisa anthu kuti Umambo wa Mulungu ndiwo basi unafuna kudzamalisa nyatwa za anthu. Mwaphinga, tendeni timwaze undimomwene unoyu kwa anango!—Mat. 24:14.