NSOLO WA PFUNDZIRO 28
NYIMBO 88 Ndipfundziseni Njira Zanu
Thangwi Yanji Tisafunika Kusaka Uphungu?
“Udziwisi uli na ale anasaka uphungu.”—MIS. 13:10.
PINAFUNA IFE KUPFUNDZA
Tinaona kuti tinacitanji toera tiphedzeke na uphungu unatambira ife.
1. Ninji pinafuna kutiphedza toera ticite pisankhulo pyadidi, pontho toera pinthu pitifambire mwadidi? (Misangani 13:10; 15:22)
IFE tonsene tisafuna kucita pisankhulo pyadidi. Pontho tonsene tisafuna kuti pinthu pitifambire mwadidi. Natenepa, Bhibhlya isatipanga kuti tinacita tani pinthu pyenepi.—Lerini Misangani 13:10; 15:22.
2. Yahova apikiranji kuna ife?
2 Mwakukhonda penula, anafuna kutipasa udziwisi wadidi kakamwe ndi Babathu, Yahova. Natenepa, tisafunika kumphemba toera atipase udziwisi. Iye apikira kuti anatiphedza. Iye alonga: “Ndinakuonera toera ukhale wakutsidzikizika, mbandikupasa uphungu.” (Mas. 32:8) Mafala anewa asapangiza kuti Yahova anatipasa uphungu unaphemba ife, pontho anatiphedza toera kuuphatisira.
3. Tinapfundzanji mu nsolo uno?
3 Mu nsolo uno, tinaphatisira Bhibhlya toera kutiphedza kutawira mibvundzo minai: (1) Ndi api makhaliro anafunika ife kukhala nawo toera tiphedzeke na uphungu? (2) Mbani anafuna kutipasa uphungu wadidi? (3) Tinapangiza tani kuti mwandimomwene tisafuna uphungu? (4) Thangwi yanji nee tisafunika kuphemba anango toera aticitire pisankhulo?
NDI API MAKHALIRO ANAFUNIKA IFE KUKHALA NAWO TOERA TIPHEDZEKE NA UPHUNGU?
4. Ndi makhaliro api anafunika ife kukhala nawo toera tiphedzeke tingapaswa uphungu?
4 Toera tiphedzeke tingapaswa uphungu, tisafunika kukhala akucepeseka. Ife tisafunika kubvesesa kuti nee tiri na maluso akukwana toera kucita cisankhulo tekhene. Tingakhonda kukhala akucepeseka, Yahova nee anatiphedza. Maseze tileri Bhibhlya, nee tinakwanisa kuona pinafuna Yahova kuna ife. (Mik. 6:8; 1 Ped. 5:5) Mbwenye tingakhala akucepeseka tinakwanisa kuona pinthu pinafunika ife kucita tingaleri Bhibhlya, mbatitoma kupiphatisira.
5. Ndi pinthu pipi pidacita mambo Dhavidhi pyakuti panango mbapidancitisa kukhala wakudzikuza?
5 Tendeni tione kuti tinapfundzanji na pidacitikira mambo Dhavidhi. Pinthu pidacita Dhavidhi panango mbipidancitisa kukhala wakudzikuza. Mbadzati kukhala mambo, iye akhadziwika kale thangwi ya maluso ace akuimba. Iye aphembwa toera kuimbira mambo. (1 Sam. 16:18, 19) Yahova asankhula Dhavidhi toera kukhala mambo m’mbuto mwa Sauli, pontho ampasa mphambvu. (1 Sam. 16:11-13) Anthu azinji atoma kusimba Dhavidhi thangwi yakupha Goliyati na anyamalwace anango. (1 Sam. 17:37, 50; 18:7) Dhavidhi mbadakhala wakudzikuza nee mbadatawira kupaswa uphungu na anthu anango, thangwi iye akhadacita pinthu pizinji. Mbwenye Dhavidhi akhali wakucepeseka.
6. Tisadziwa tani kuti Dhavidhi akhali dzololo toera kutambira uphungu? (Onanimbo foto .)
6 Pidamala Dhavidhi kukhazikiswa ninga mambo, iye asankhula axamwali akuti mbadampasa uphungu. (1 Kro. 27:32-34) Mwakukhonda penula, Dhavidhi mbadzati kukhala mambo, iye akhali dzololo toera kutambira uphungu ukhapaswa iye na anango. Iye nee akhatambira basi ene uphungu ukhapaswa iye na amuna, mbwenye atambirambo uphungu udapaswa iye na nkazi anacemerwa Abhigaili. Iye akhali nkazi wa mamuna wakusowa cilemedzo, wakukhonda kupereka takhuta na wakudzikuza anacemerwa Nabhale. Mwakusiyana na Nabhale, Dhavidhi aphatisira uphungu wa Abhigaili, pontho wamphedza toera akhonde kucita madawo.—1 Sam. 25:2, 3, 21-25, 32-34.
Mambo Dhavidhi acepeseka mbatawira uphungu udapaswa iye na Abhigaili (Onani ndima 6)
7. Tisapfundzanji na pidacitikira Dhavidhi? (Ekleziaste 4:13) (Onanimbo mafoto.)
7 Ife tinakwanisa kupfundza na pinthu pidacitikira Dhavidhi. Mwacitsandzo, panango tiri na maluso peno miyai inango yakutumikira. Ngakhale tenepo, nee tisafunika kunyerezera kuti tisadziwa pyonsene, pontho kuti nee tisafunika kupaswa uphungu na anango. Ninga Dhavidhi, tisafunika kukhala dzololo toera kutambira uphungu, mwakukhonda tsalakana munthu anatipasa. (Lerini Ekleziaste 4:13.) Tingacita pyenepi, tinacalira kucita madawo makulu akuti mbadatithabusa, pontho mbadathabusambo anango.
Tisafunika kukhala dzololo toera kutawira uphungu mwakukhonda tsalakana munthu anaupereka (Onani ndima 7)b
MBANI ANAFUNA KUTIPASA UPHUNGU WADIDI?
8. Thangwi yanji Yonatani akhali wakuthema toera kupasa uphungu Dhavidhi?
8 Tendeni tione cinthu cinango cinafuna ife kupfundza na pidacitikira Dhavidhi. Iye akhatambira uphungu wa anthu akuti akhali na uxamwali wakuwanga na Yahova, pontho akuti akhabvesesa nyatwa zikhatamba iye. Mwacitsandzo, mu ndzidzi ukhasaka Dhavidhi kudziwa khala mambo Sauli akhali dzololo toera kukhazikisa ntendere na iye, Dhavidhi abvesera uphungu udampasa Yonatani, mwana wa Sauli. Ninji pidaphedza Yonatani toera kupasa Dhavidhi uphungu wadidi? Yonatani akhali na uxamwali wakuwanga na Yahova, pontho akhadziwa mwadidi Sauli. (1 Sam. 20:9-13) Pyenepi pisatipfundzisanji?
9. Tisafunika kusaka ani tingafuna uphungu? Perekani citsandzo. (Misangani 13:20)
9 Tingafuna uphungu, tisafunika kusaka munthu wakuti ali na uxamwali wakuwanga na Yahova, pontho wakuti asadziwa mwadidi pinafuna ife. (Lerini Misangani 13:20.) Mwacitsandzo, nyerezerani kuti m’phale ali kusaka nkazi wadidi toera kumanga naye banja. Mbani wakuti anakwanisa kumpasa uphungu wadidi? Xamwali wace wakuti adzati kumanga banja panango anakwanisa kumpasa uphungu wadidi khala iwo usabverana na pinalonga Bhibhlya. Mbwenye panango anakwanisa kugumana uphungu wadidi kakamwe angaphemba ciphedzo ca anthu akumanga banja akuti asandziwa mwadidi, pontho asatumikira Yahova mwakutsandzaya mu ndzidzi uzinji. Thangwi nee anam’phedza basi ene toera kuphatisira pinalonga Bhibhlya, mbwenye anampangambo pinthu pidapfundza iwo m’banja mwawo.
10. Tinapfundzanji cincino?
10 Mpaka pano, ife tapfundza makhaliro mawiri anafunika ife kukhala nawo, pontho tapfundza kuti mbani anafuna kutipasa uphungu wadidi. Cincino tinapfundza kuti tinapangiza tani kuti mwandimomwene tisafuna uphungu, pontho khala tisafunika kuphemba munthu toera aticitire pisankhulo.
TINAPANGIZA TANI KUTI MWANDIMOMWENE TISAFUNA UPHUNGU?
11-12. (a) Ndi pinthu pipi pyakuti nee tisafunika kupicita? (b) Mambo Robhoamu acitanji mu ndzidzi ukhafuna iye kucita cisankhulo cakufunika?
11 Midzidzi inango, munthu asakhala ninga ali kusaka uphungu, mbwenye mwandimomwene acita kale cisankhulo; basi ene ali kusaka munthu toera kuphedzera maonero ace. Munthu anacita pyenepi mwandimomwene nee asafuna uphungu. Iye asafunika kupfundza na pinthu pyakuipa pidacita Robhoamu.
12 Pidafa Salomoni, mwanace akhacemerwa Robhoamu akhala mambo. Mu ndzidzi unoyu dzindza ya Izraeli ikhali na pinthu pizinji pyadidi, mbwenye anthu akhaona ninga Salomoni akhaakakamiza toera kucita basa yakuwanga kakamwe. Mbumba yadembetera Robhoamu toera alulupise basa ineyi yakuwanga. Natenepa Robhoamu aphemba ntsiku zingasi toera acite cisankhulo. Pakutoma, iye acita pinthu pyadidi. Iye aphemba uphungu wa amuna akulu akuti akhadaphedza Salomoni. (1 Ama. 12:2-7) Mbwenye iye nee aphatisira uphungu wa amuna anewa. Thangwi yanji iye acita pyenepi? Panango Robhoamu akhadasankhula kale pinthu pikhafuna iye kucita, mbwenye basi ene akhasaka munthu toera kuphedzera cisankhulo cace. Natenepa, iye aphemba uphungu wa axamwali ace akuti ndi aphale adakula na iye, pontho akomerwa na uphungu unoyu. (1 Ama. 12:8-14) Iye apanga mbumba mafala adalonga axamwali ace. Na thangwi ineyi, anthu azinji asiya kumbvera mbasankhula mambo unango. Buluka penepo, Robhoamu basi ene akhatamba nyatwa.—1 Ama. 12:16-19.
13. Tinakwanisa tani kudziwa khala tisafunadi kutambira uphungu peno nkhabe?
13 Ife tinakwanisa kupfundza na pinthu pidacitikira Robhoamu. Tingaphemba uphungu, tisafunika kukhala na cifuno cakutambira uphungu unapaswa ife. Toera tidziwe khala tisafunadi kutambira uphungu, tisafunika kubvundzika: ‘Kodi ine ndisapwaza uphungu basi ene thangwi nee ndi pyenepi pikhafuna ine kubva?’ Tendeni tione citsandzo cibodzi.
14. Tisafunika kukumbukanji tingapaswa uphungu? Perekani citsandzo. (Onanimbo foto.)
14 Nyerezerani kuti m’bale apangwa toera aphate basa yakuti anatambira kobiri izinji. Mbadzati kutawira basa ineyi, iye aphemba uphungu wa nkulu wa mpingo m’bodzi. M’bale unoyu apanga nkulu wa mpingo kuti basa ineyi mbidancitisa kukhala kutali na banja yace m’midzidzi inango. Buluka penepo nkulu wa mpingo ampanga kuti mwakubverana na Bhibhlya, basa yakufunika kakamwe ya ntsogoleri wa banja ndi kuphedza nkazace na anace toera akhale na uxamwali wakuwanga na Yahova. (Aef. 6:4; 1 Tim. 5:8) Nyerezerani kuti m’bale unoyu nee akomerwa na uphungu wa nkulu wa mpingo mbapitiriza kusaka uphungu mpaka kugumana munthu adampanga kuti iye asafunika kutawira basa idapaswa iye. Kodi iye akhasakadi uphungu peno akhadacita kale cisankhulo, mbwenye akhasaka munthu wakuti mbadaphedzera cisankhulo cace? Ife tisafunika kukumbuka kuti ntima wathu unakwanisa kutinyengeza. (Yer. 17:9) M’midzidzi inango, uphungu wakufunika kuna ife ndi ule wakuti nee tinakomerwa nawo.
Kodi mwandimomwene tiri kusaka uphungu wadidi peno tiri kusaka munthu wakuti anaphedzera cisankhulo cidacita ife? (Onani ndima 14)
KODI TISAFUNIKA KUPHEMBA ANANGO TOERA ATICITIRE PISANKHULO?
15. Tisafunika kucita mphole-mphole nanji, pontho thangwi yanji?
15 M’bodzi na m’bodzi wa ife asafunika kucita ekhene pisankhulo. (Agal. 6:4, 5) Ife tapfundza kuti munthu wandzeru mbadzati kucita cisankhulo asasaka uphungu wa Mafala a Mulungu na wa abale akuti ali na uxamwali wakuwanga na Yahova. Mbwenye tisafunika kucita mphole-mphole toera tikhonde kuphemba anango kuti aticitire pisankhulo. Toera kucita pyenepi, anango asabvundza munthu analemedza iwo kuti: “Mbamudacitanji khala pyenepi piri kucitikira imwe?” Mbwenye anango basi ene asatowezera pisankhulo pinacita andzawo mbadzati kunyerezera.
16. Ninji pidacitika ku Korinto thangwi ya nyama zikhaperekwa ninga ntsembe, pontho mbani akhafunika kucita cisankhulo cakudya nyama zenezi peno nkhabe? (1 Akorinto 8:7; 10:25, 26)
16 Nyerezerani pinthu pidacitika mu ndzidzi wa apostolo. Abale a mu mpingo wa ku Korinto akhabvundzika khala akhafunika kudya peno nkhabe nyama zikhaperekwa ninga ntsembe kuna madzimunthu. Natenepa mpostolo Paulu alembera Akristu anewa kuti: “Ife tisadziwa kuti dzimunthu si cinthu tayu pa dziko, pontho nkhabepo Mulungu unango, kusiyapo m’bodzi basi.” (1 Akor. 8:4) Thangwi yakudziwa pyenepi, abale anango mu mpingo asankhula kudya nyama zakuti panango zikhadaperekwa ninga ntsembe buluka penepo mbaziguliswa m’bazari. Mbwenye anango cikumbuntima cawo nee cikhaatawirisa kudya nyama zenezi. (Lerini 1 Akorinto 8:7; 10:25, 26.) M’bodzi na m’bodzi akhafunika kucita ekhene cisankhulo ceneci. Paulu nee apanga Akristu a ku Korinto toera acitire anango pisankhulo peno atowezere pisankhulo pinacita anango. Thangwi m’bodzi na m’bodzi “anadzatawirira ekhene pamaso pa Mulungu.”—Aroma 14:10-12.
17. Ninji pinafuna kucitika basi ene tingatowezera pisankhulo pya anango? Perekani citsandzo. (Onanimbo mafoto.)
17 Pinthu ninga pyenepi panango pinacitikambo kuna ife lero. Nyerezerani pyakuphatisira makhundu mang’ono a ciropa. Nkristu m’bodzi na m’bodzi asafunika kusankhula khala anaphatisira makhundu mang’ono a ciropaa peno nkhabe. Ndimomwene kuti kuna anango ndi pyakunentsa kubvesesa pinthu pyenepi. Mbwenye Nkristu m’bodzi na m’bodzi asafunika kucita ekhene cisankhulo ceneci. (Aroma 14:4) Ife tingatowezera basi ene pisankhulo pya anango tinafewesa cikumbuntima cathu. Mbwenye tingaphatisira pinthu pinapfundza ife, tinakhala audziwisi na a cikumbuntima cakupfundziswa mwadidi. (Aheb. 5:14) Mphapo ndi ndzidzi upi unafunika ife kuphemba uphungu kuna Nkristu ali na uxamwali wakuwanga na Yahova? Khala tafufudza, mbwenye nee tabvesesa mwadidi pinalonga Bhibhlya thangwi ya pinthu pinafuna ife.
Ife tisafunika kusaka uphungu basi ene tingamala kufufudza (Onani ndima 17)
PITIRIZANI KUPHEMBA UPHUNGU
18. Yahova asacitanji kuna ife?
18 Nakuti Yahova asatitawirisa kuti ticite pisankhulo tekhene, pyenepi pisapangiza kuti iye asatinyindira kakamwe. Iye atipasa Bhibhlya na axamwali audziwisi akuti anatiphedza kuphatisira pinalonga Bhibhlya. Munjira ineyi Yahova asatitsalakana ninga Babathu waufuni. (Mis. 3:21-23) Mphapo tinacitanji toera kupangiza kuti tisapereka takhuta kuna iye.
19. Tinapitiriza tani kutsandzayisa Yahova?
19 Anyakubala asakomerwa kakamwe angaona anawo mbakatumikira Yahova mwaphinga, mbakhala audziwisi na kuphedzambo anango. Munjira ibodzi ene, Yahova asatsandzaya tingakhala na uxamwali wakuwanga na iye, tingasaka uphungu na kucita pisankhulo pyakuti pisampasa mbiri.
NYIMBO 127 Ndisafunika Kukhala Munthu wa Ntundu Wanji?
a Toera kudziwa pizinji thangwi ya pyenepi, onani bukhu ya nsolo wakuti Tsandzayani na Umaso Kwenda na Kwenda! nsolo 39 khundu 5 na khundu yakuti “Toera Kudziwa Pinango.”
b MAFALA ANAFOKOTOZA FOTO: Nkulu wa mpingo ali kupasa uphungu nkulu wa mpingo ndzace thangwi ya njira idalonga iye pa nsonkhano udakhala na iwo.